nieuwe
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT EN GELDERLAND.
DE GELDKOFFER.
fio. 92.
Zaterdag 17 November 1888.
Zeventiende Jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
In eere hersteld.
BINNENLAND.
Feuilleton.
CODR
VOOR
abonnementsprijs:
Per 3 maanden 1.Franco per po9t door het geheele Rijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken en berichten intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever A. M. SLOTHOUWER, Amersfoort.
advertentien:
Van 16 regels 0,40 iedere regel meer 5 Cent.
Advertentien vier» aal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Wanneer wij de zichtbare oorzaken
nagaan, die het heden herdachte
feit, de herstelling der Nederlandsche
onafhankelijkheid ten gevolge hadden,
dan wenden zich onze blikken in
verschillende richtingen.
Het juk des vreemden overheer-
schers werd niet met dien weerzin
getorscht, dien men verwachten zou
bij een volk dat zich levendig zijn
schoon verleden herinnerde en ware
het niet, dat de telkens verzwaarde
contingenten van lotelingen tallooze
gezinnen in rouw gedompeld hadden,
men zou zich misschien nog gemak
kelijker in het verlies der nationale
zelfstandigheid hebben geschikt. Het
politiek leven, al te opgewekt in de
jaren die de omwenteling van 1795
voorafgingen en onmiddellijk daarop
volgden, had zich te ruste gelegd
en de vurigste republikeinen van
voorheen hadden zich, van trap tot
trap, eerst het eenhoofdig bewind
van Schimmelpenninck, daarna het
koningschap van Lodewijk Napoleon,
eindelijk de onderwerping aan den
wil van den Keizer laten welgevallen.
De loop der omstandigheden had het
zoo meegebracht, 't was als vanzelf
gekomen, wat zou men er tegen
doen Ja, de gevolgen der inlijving
bij het Keizerrijk, die gevoelde
men wèlhier werd getreurd over
het verloop van den handel, daar
in 't geheim gemord over het rente
verlies van de staatsschuld, maar
indien eens diezelfde gevolgen waren
uitgebleven, zouden dan de meesten
zich niet nog met veel meer bereid
willigheid dan zij thans betoonden,
gebogen hebben voor den Caesar,
wiens glorie de gansche wereld ver
blinde Men gevoelt toch, dat het
iets anders was, de stoffelijke, de
financièele resultaten te bejammeren
van hetgeen geschied was, dan
gloeiend van ergernis over de ver
nedering, die het vaderland had on
dergaan, het vaste voornemen op te
vatten, het juk af te werpen, het
kostte wat het wilde
Doch daaraan dachten slechts
weinigeneen klein getal dichters
en schrijvers wierpen in hun studeer
vertrek de vonkelende woorden op
het papier, aan hun ziel ontweid en
die, zoodra de wind op zou steken,
bestemd waren om dien tot een storm
aan te blazenslechts een gering
getal mannen van aanzien bereidden
zich voor, om de eerste gelegenheid
die hun streven boven het peil eener
onverantwoordelijke roekeloosheid zou
verheffen, te baat te nemen ten einde
het land, welks toekomst de eerste
plaats innam in hun hart, aan de
vreemde tyrannie te onttrekken.
Aan deze mannen in de eerste
plaats onze dankbare herinneringen.
Van Hogendorp, Van Limburg Stirum,
Van der Duyn van Maasdam, Falck,
Kemper, om slechts de voornaam-
sten te noemen die op het staats-
tooneel handelend zijn opgetreden,
zij zijn het hoofdzakelijk, die Neder
lands wedergeboorte tot stand hebben
gebracht.
Van meer dan één Restauratie
maakt de geschiedenis melding, die
gevolgd werd door tooneelen van
bloedige wraaknemingde Stuarts
in Engeland, de Bourbons in Frankrijk
hadden nauw den troon hunner
vaderen weer bestegen, ol zij stelden
een scherpe vervolging in tegen allen,
die een rol vervuld hadden in de
omwenteling waardoor zij tijdelijk
van de regeering verwijderd waren
gebleven. Het herstel van Oranje is
geweest een daad van vrede, van
verzoening de oude strijd der par
tijen werd niet opgerakeld, om de
thans bovendrijvende vergoeding te
schenken voor de vroegere nederlaag.
Zonder twijfel hebben wij dit te
danken aan de edele gezindheid van
Neerlands eersten Koning maar niet
minder ook aan de omstandigheid,
dat de Graaf van Hogendorp een
brug sloeg tusschen het verleden en
de toekomst, dat hij de vruchten
van de omwenteling van 1795 voor
verwaarloozing bewaarde, door ze,
overeenkomstig de eischen eener
gezonde staatkunde, een plaats te
doen verkrijgen in de staatsregeling,
die hechter band zou worden tus
schen vorst en volk dan de versleten
vormen van het staatsrecht onder
stadhouderlijk bestuur.
Laat ons echter niet onbillijk zijn.
Toen de volksgeest eenmaal ont
waakt was, deed zij zich vrij krach
tig gelden, en de juichtoon, die het
land doortrilde toen de mare werd
vernomen, dat de Prins van Oranje
den vaderlandschen bodem weder
drukte, dien hij lang geleden als een
weinig bekend twee-en-twintigjarig
jongeling verliet, die juichtoon
was niet geveinsd, gelijk waarschijn
lijk menige kreet die voor weinige
jaren Napoleons zegevierenden intocht
vergezeld had. Men kan zelfs zeggen,
dat de eerste stoot tot het werk der
bevrijding door de lagere volksklasse
is gegeven, ofschoon niet op een
wijze die de kans van welslagen
verzekerde. Het verzet tegen de op
roeping der Nationale Garde ter ver
sterking van de Keizerlijke gelederen,
en later, toen de Fransche autoriteiten
op het bericht van do door Frankrijk
geleden nederlaag de hoofdstad ont
weken hadden, het in brand steken
der douanenhuisjes en het geroep
van «Oranje bovenhet vertoonen
van de zoo lang verborgen gehouden
kleuren, bewijzen dat de doodslaap,
waarin de natie scheen weggezonken,
nog niet volkomen was maar weder
om, moeten we het niet betreuren,
dat toen kort daarna de met zooveel
blijdschap teruggeroepen Vorst zijn
onderdanen te wapen riep om met
hem den Franschman van ons grond
gebied te verdrijven, slechts weinigen
de herkregen vrijheid met hun leven
wilden verdedigen, zoodat de Vorst
wel genoodzaakt was het zoo gehate
stelsel der conscriptie te bestendigen
Nog andere oorzaken werkten mede
tot het welslagen van het bevrijdings-
werk. Het was inzonderheid de invloed
van Engeland op de beslissingen der
Mogendheden, waardoor ons afzon
derlijk volksbestaan voor de toekomst
werd gewaaiborgd; Engeland, dat
van dat herstel goede gevolgen
wachtte voor het behoud van liet
staatkundig evenwicht, en zich in
die verwachting niet bedrogen heeft
gezien, toen een jonge Oranjevorst
aan het hoofd der Nederlandsche
troepen de zegepraal bij Waterloo
hielp bevechten.
En thans, nu vijl-en-zeventig jaren
ons scheiden van de reeks van merk
waardige dagen, gedurende welke het
Koninkrijk der Nederlanden werd
gevestigd, hetzij men die viere
met feestelijk vertoon, op den ge
denkdag van het optreden van het
beroemde Driemanschap in de residen
tie, of op de datums die meer van
plaatselijke beteekenis zijn wegens
de herdenking van het vertrek der
Fransche troepen nu uit deze, dan
uit gene veste, hetzij men zich
bepale tot een eenvoudige herinne
ring in woord of geschrift, één
gedachte behoort van dat alles de
grondtoon te zijn, namelijk het besef
dat het volk van Nederland zich het
toen verkregen voorrecht bij toene
ming moet waardig maken. Het
vaderland trad voor het eerst in een
geheel nieuwen toestand, dien van
een innige, door Grondwettelijke be
palingen omschreven samenwerking
tusschen Vorst en volk, waarmede
de verantwoordelijkheid voor de toe
komst niet slechts op de regeerders,
maar ook op de geregeerden rustte.
Door in den vollen zin des woords
vaderlanders, Staatsburgers te zijn,
maken wij den band tusschen Neder
land en Oranje steeds hechterdoor
ten allen tijde bereid te zijn, per
soonlijke belangen achter te stellen
bij 's lands welzijn, handhaven wij de
bescheiden, doch waardige plaats, die
wij sedert drie-vierden eener eeuw
in de rij der volken innemen.
Moge deze gedachte ons steeds
voor den geest staan, ons aan
sporen alle krachten te wijden aan
den bloei, de welvaart, den vooruit
gang van het gemeenschappelijk
vaderland
Voor het eerst sedert geruimen tijd
heeft Z. M. de Koning Donderdag op Het
Loo weder gezamenlijk den maaltijd ge
bruikt met de Koningin en de prinses.
Keucheniiis-scliool.
Men verzoekt ons de vrienden der Zen
ding nogmaals te wijzen op de pogingen,
welke worden aangewend door definan-
cieele commissie der Nederl. Geref. Zen-
dingsvereeniging ter verkrijging van de
gelden, noodig voor den bouw van de te
stichten Keuchenius-sehool en tevens,
te herinneren aan den datum, zijnde 15
Nov. a. s. door de commissie vastgesteld,
ter inning van de gecollecteerde gelden.
't Best zal zijn dat de vrienden zelf de
busjes openen en den inhoud (voor hen
die buiten Amsterdam wonen per post
wissel) overmaken aan den penning
meester, den heer J. H. Stoové, Amster
dam, Vijzelstraat No. 89.
In de Indépendance Beige vonden
wij het volgende telegram uit Berlijn
i>Een artikel in de Börsen Courtier heeft
hier nog al de aandacht getrokken. In
dit artikel wordt de Nederlandsche Regee
ring aangevallen, wegens een proces van
ridder Barnekow. tegen een groot In
dustrieel uit Amsterdam, den heer Heine-
ken. De Börsen Courrier zegt, dat in
Nederland geen rechtbanken voor vreem-
dehngen zijn en het blad constateert,
dat zelfs de minister van justitie, de heer
Bellinchave, de fouten onzer rechtsple
ging heeft erkend. De Duitsche Regee
ring zou reeds meermalen genoodzaakt
geweest zijn op regeling van dit punt
bij de Nederlandsche Regeering aan te
dringen. Ten slotte dreigt de Börsen
Courrier met represaille maatregelen, om
de Nederlandsche Regeering te dwingen
verandering in de rechtspleging aan te
brengen."
Het lust ons niet dit dwaze bericht in
Een ware geschiedenis uit Thüringen,
DOOR
ANDBÉ HUGO.
23) De oude Falkening knabbelde zoo
hard op de veeren pen dat deze tusscben
zijne tanden kraakte; zijn blik vloog
eenige malen over het groote, open groot
boek, toen ging hij op de kantoorkruk
zitten, stak de pen tusschen zijne weinige
grijze haren achter het oor, drukte zijne
handen vast te samen, boog het boven
lichaam naar boven en keek, al spreken
de, naar den grond.
«De laatste erge beschuldiging tegen
het meisje daargelaten, die geheel en al
uit de lucht is gegrepen, moet ik je ant
woorden, dat, wat graaf Hohenberg je
gezegd heeft, louter en alleen een middel
is geweest om zich op het meisje te
wreken dat zijn hand heeft afgeslagen.
Wat kan mijn alwetende zoon daartegen
inbrengen 1"
«Dat uwe voorstelling der zaak niet de
ware isl"
«Dus houdt ge uw vader voor een leu
genaar?"
«Volstrekt niet
«Dat doet ge toch zoo ge mijne woor
den in twijfel trekt!"
«Omdat mijn gevoelen door bewijzen
gestaald wordt."
«Het mijne ook. Klauman zelf heeft
mij wat ik u daar zeg, gisteren nog na
de vergadering verklaard, en Klauman
is een man van eer verstaat gij
mij?"
«Het is mogelijk, vader. Zoo hij echter
zegt dat Christine of hij mijn vriend Ho
henberg een blauwtje heeft laten loopen,
dan spreekt hij onwaarheid."
Falkening bleef op zijn stuk staan.
«Dus wilt ge Christine niet huwen.
«Neen
«Waarom niet?"
«Gedeeltelijk op grond van hetgeen
ik daar even zeide, anderdeels omdat ik
minder koel verstand dan gevoel heb en
daarom voor Christine geen passende
partij ben."
«Is dat je laatste woord?"
«Ja
«Dan weet ik hoe te handelen!"
«Wat wilt ge dan doen vader?" vroeg
Arthur terwijl diens voorhoofd zich voor
een oogenblik fronsde.
«Gij hebt je laatste woord gesproken.
ik zal het ook doenVoor heden genoeg,
de rest zult gij later vernemen!
Basta! En ga nu maar heen!
Ga naar je kamer of naar het gezelschap
van je vrienden, die menschen van ge
voel! Voor vandaag heb ik je niets meer
te zeggen!"
Toen de oude man deze woorden op
gebiedenden toon had geuit, rees hij uit
zijn gebukte houding op, zag zijn zoon
van ter zijde aan en ging toen bedaard
voor het grootboek zitten, alsof er niets
gebeurd ware. Maar toen Arthur vertrok,
knikte hij zonder te spreken met het
hoofd; daarop zag hij door de groene
horren naar buiten totdat de zon hern
zoodanig verblindde, dat hij zijn plaats
verliet en met groote schreden de kamer
doorstapte.
«Hm, hm, dat zijn de vruchten van
dit zoogenaamde moderne onderwijs Men
schen van gevoelAllemaal gekheid Wat
geeft ons dat gevoel! Niets niets
altegaar niets! Had ik indertijd, toen Ar
thur gedoopt werd, mijn zin gedaan, dan
zag het nu geheel anders met hem uit.
Onze Arthur is nu eenmaal niet voor
koopman geboren zeide mijn zalige vrouw
altijd, als ik er van sprak Arthur in de
zaak van een mijner vrienden op te lei
den. Nu, ik deed haar zin en liet hern het
gymnasium doorloopen, totdat hij in de
eerste klasse was gekomen. Toen stierf
mijn goede Doortje. Ik stond alleen, ver
laten in de wereld: mijn zaak bloeide
zoo schoon als 't koumijne firma was,
zooals nog heden, een der meest geaciiten.
En zal dit huis met mijn dood uitsterven
Zal de firma «Maurits Falkening" ver
dwijnen? Neen, neen! Had ik in
dertijd toen de jongen achttien jaar was,
hem eenvoudig van school genomen en
hem bij mij of bij een handelsvriend in
de zaak gebracht, dan zou er misschien
nog een koopman uit hem geworden zijn.
Maar neen, nog liet ik hem twee jaar de
handelschool bezoeken en wat is er
van hem geworden? Een man van gevoel!
Ik kan daf soort menschen niet lijden!
Een waar koopman moet een man van
verstand zijn! Vindt ge dat ook niet, Va
lerian
Met deze woorden brak Falkening zijn
gesprek af en wendde zich tot den boek
houder.
Deze streek met de linkerhand de ha
ren van zijn pruik over het oor, schraapte
vrij luide zijn keel en schudde zijn pen
uit.
«Ge hebt volkomen gelijk, Maurits!"
«Niet waar
«Zeker
«En wat zijn de meeste van onze tegen
woordige koopmans- of winkelbedienden?
Modegekken, modepoppen, die alleen weten
te spreken van scheerdoozer. en knevels,
en beter weten omtegaan met reukfleschjes
en spiegel, dan met de pen en met de
tafel van vermenigvuldigingVroeger wa
ren de tijden toch anders, Valerian
«Zeker, zeker, Maurits! Mijn hemel,
als ik nog denk aan den tijd toen wij de
zaak begonnen dat zag er toen geheel
anders nit!"
«Weet ge nog, Valerian, wij hadden
toen maar vier bedienden dat waren
kerels! Zij zaten achter de boeken en
werkten met verstand Zij dachten niet
den ganschen dag aan kwasterijen en
dwaasheid
«Zij zijn ook allen ferme mannen ge
worden
«En ga nu onze bedienden eens na!
Ze zijn zes maal zooveel in getal, rnaar
ge zult er geen drie vinden als die wij
toen hadden. Opgesnorkt en opgestreken
zitten zij tegenwoordig het hoofd vol van
bals, vrijerijen; in plaats van, zooals
vroeger het geval was, na afloop van liet
werk de boeken doortezien, grijpen ze nu
naar pomadedoosjes en reukfleschjes
Wordt vervolgd.)
