NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT en GELDERLAND.
Het tterkenn ingsieeken,
No. 92.
Zaterdag 18 November 1893.
Twee-en-twintigste jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
BINNEN LAND.
Feuilleton.
AMGRSF00RTSC9E COURANT.
VOOR
abonnementsprijs:
Per 3 maanden 1.Franco per post door het geheele Kijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken en berichten intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER, Amersfoort.
advertentien:
Van 16 regels f 0,40 iedere regel meer S Cent.
Advertentien viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Armoede en liefdadigheid.
(Slot.)
Wat Scholl en anderen over bedelen
geschreven hebben, doet het belangrijke
en gezaghebbende van Paulian's werk
„Paris qui mendie" des te meer uitko
men en wel omdat deze zelf bedelaar
geworden is om de bedelaars grondig te
bestudeeren. Hoe hij hiertoe kwam?
Een jaar of veertien geleden vatte Pau-
lian het plan op om, op raad van Jules
Simon, de som eens te berekenen die
jaarlijks door liefdadige personen in Pa
rijs aan de armen aldaar gegeven werd.
Hy kwam met zjjn rekening nooit klaar
om de eenvoudige reden dat er geen
dag voorbij ging of hy ontving bericht
van een of ander goed werk, dus een
nieuw cyfer om by zyn rekening op te
tellen. Was het hem onmogelijk het
juiste cyfer te bepalen, door zyne onder
zoekingen was hy tot de overtuiging
gekomen dat er jaarlijks verscheidene
miilioenen van particuliere zjjde aan de
armen in Parijs gegeven werden. Bij
deze som waren dus niet gerekend de
miilioenen die het stedelijk armbestuur
zelf iederjaar voor onderhoud aan ar
men besteedde. En toch ondanks al die
groote sommen bleef de armoede voort
bestaan zonder dat er eenige verminde
ring merkzaam was, integendeel hoe
meer er gegeven werd, hoe meer het
aantal armen aangroeide. Het was niet
moeielyk dit raadsel te verklaren. De
oplossing lag en ligt nog in het feit, dat
verreweg het grootste deel der gitten
niet in handen komt van de werkelijk
behoeftigen, maar in die van de valsche
armen, de bedelaars van beroep.
Ten einde die valsche bedelarij geheel
te kunnen ontmaskeren, nam Paulian
het heldhaftig besluit om zeibedelaar
te worden en aldus de gelegenheid te
krijgen die dieven der armen op zyn
gemak te bestudeeren. Van hooge be
scherming verzekerd en over een groote
mate van wilskracht beschikkende ge
lukte het hem zich in het gilde der be
delaars te doen opnemen. Hy begon als
orgeldraaier en straatzanger en is ver
volgens van alles geweest, blinde, lamme,
doofstomme, gebrekkig, werkman zonder
werk enz., de verschillende rangen der
bedelary heeft hy doorloopen, de ver
schillende typen der beroepsbedelaars
bestudeerd, Hy is by hen geweest op
straat, in hun huis, in de kroeg, aan het
bureau van politie, in de gevangenis,
aan het stert bed, en meer en meer werd
hy gesterkt in zyn overtuiging, dat wan
neer men op straat een aalmoes geeft,
in Degen van de tien gevallen bestolen
wordt.
Het bedelen is, zooals wy reeds de
vorige maal zeiden, een bepaald beroep,
waartoe men opgeleid moet werden en
waarin iemand, die de noodige talenten
bezit naam en fortuin kan maken. Iedere
type heeft zyne eigenaardige kenmerken
en een bedelaar die iets nieuws ontdekt
dat voordeel oplevert, vindt aanstonds
getrouwe leerlingen die den meester, n.l.
den bedelaar die geslaagd is, in alles
navolgen. Paulian die zoo lang onder
hen verkeerd heeft, kon dan ook aan
een bedelaar zien tot welke school hy
behoorde. Lichaamsgebreken zyn een
bepaalde bron van inkomsten, hoe mis-
maakter en ongelukkiger een kind is,
dpe to -l-'o--1 -/
een klein beetje overleg kunnen deze
van de genees- en voedingsmiddelen,
die bun voor bet ongelukkige schepsel
gegeven worden, leven.
Kleine kinderen en wel bepaald zui
gelingen verdienen onbewust voor hunne
resp. eigenaressen goed geld. Een bede
laarster met een zuigeling, die pijn lydt
en daarom weent en kreunt, heeft hierin
een zeker middel om de opmerkzaam
heid der voorbijgangers tot zich te
trekken en de giften ruimer te doen
vloeien. De meeste kinderen sterven na
drie maanden van nameloos lyden. Wat
hindert dat 't Is maar een kleinigheid.
Voor 30 sous (f 0,75) per dag kan men
een ander huren, en de tegenwoordig
heid van zoo'n klein kind vergoedt
ruimschoots die dagelykscbe uitgaaf. Hoe
guurder het weer is, des te spoediger
sterft het kind, maar des te weekelyker
wordt het gemoed der voorbijgangers
gestemd, des te overvloediger stroomen
de giften toe. Is dat geen weerzinwek
kende engeltjesmakery op groote schaal?
Paulian kende een bedelares die sedert
'20 jaar haar vaste plaats op de straat
innam met een zuigeling op haar arm.
De vrouw werd ouder, het kind be
reikte slechts een leeftijd van zes maan-
Tot de geliefdkoosde en winstgevende
standplaatsen behooren de ingangen dei-
kerken Een kerkbezoeker of bezoekster
is uit godsdienstige stemming spoediger
dan anders geneigd in de beurs te tasten
en aan een arme een aalmoes te geven.
En de „armen" die dit heel goed weten,
zien niet graag een nieuweling hun
aantal by een kerk vermeerderen en
doen al liet mogelijke om den „indrin
ger" te weren. Paulian, die bij de bede
huizen natuurlijk ook gestaan heelt, ont
ving b.v. by de kerk Saint-Germain des-
Prés binnen een kwartier 13 sous, en
de hoogmis was nog niet begonnenZal
een vrouw den ganschen dag hard wer
ken om eenige stuivers te verdienen,
als zy door alleen 's morgens by de
kerk te bedelen een paar gulden kan
ophalen
Zulke armen n.l. zy die een vaste
stand- of zitplaats hebben hebben
hunne vaste klanten en kunnen hun
jaarlijksch budget vooruit berekenen,
niet geheel juist is ^fnUitófukltioe
kunnen noemen, daar zy niet tot hun
klanten gaan, maar hun komst geduldig
afwachten en dus tot een andere hoofd-
afdeeling behooren dan degenen die de
gevers opzoeken. De zoodanigen moeten
zich meer inspannen, komen veelvuldig
in de gelegenheid hunne talenten op dit
gebied te ontwikkelen. Van verschillende
omstandigheden afhankelijk kunnen zy
niet op een vaste dagelykscbe ontvangst
rekenen, maar zoo het geluk hen dient
en zy wat slim zyn uitgevallen, kunnen
zy groote sommen verdienen. Onuitput
telijk zyn zy in de hulpmiddelen om hun
inkomen te vermeerderen, overal zyn zjj
te vinden, bedelaarsadresboeken verge
makkelijken bun het zoeken naar lief
dadige personen. Vandaag Katholiek,
morgen Protestant, overmorgen Israëliet
of vrjj-metselaar, elk geloof nemen zy
aan als er maar wat te verdienen is.
Paulian noemt voorbeelden van kinderen
die een dozijn malen Katholiek en Pro
testant gedoopt werden, alleen om de
gitten, die bij zoo'n gelegenheid te halen
waren
Uit het bovenstaande blijkt voldoende
boe belangrijk Paulian's werk is. Wat
hij meedeelt geldt niet alleen voor Parys
den. Van boevele kinderen zou die i ot andere groote steden, maar ook voor
vrouw den dood op baar geweten hebben? I kleinere, ook voor Amersfoort. Wy
geven volmondig toe dat het in onze
stad niet zoo erg is als Parijs. Dat zou
vrijwel onmogelijk zyn.
Menig bedelaarsberoep in Frankryks
hoofdstad bestaanbaar en daar een goed
inkomen verzekerend zou hier onmogelijk
zyn. Maar daarmee kan het bestaan van
alle valsche bedelary niet worden ont
kend. Worden bier om slechts één punt
te noemen, nooit giften in natura ver
kwanseld, het gebedelde brood op „boter-
hammenbeurzen" verkocht? Wat dan,
moeten wy niet meer aan armen geven,
en het vaste besluit nemen nooit iets
meer voor behoeftigen van onze bezit
tingen aftezonderen? Het zou verkeerd
zyn, daarom hebben wy het bovenstaande
niet geschreven. Wy hadden het tegen
de valsche armen, niet tegen hen, die
zooals wy in het vorige aangetoond heb
ben, door noodlottige omstandigheden
zich gedwongen zien een beroep te doen
op de openbare liefdadigheid. Laat het
geen wy geschreven hebben u niet af
schrikken om liefdadig te zyn, maar
gewoon waart. Een arme, die aan de
deur of op straat ons om een aalmoes
smeekt, geven wy iets, denkende, zoo
handelende altijd als het niet ons
eenig doel is van een lastigen bedelaar
af te komen hem voor gebrek te
bewaren, en ons zelf voor liefdadig te
mogen houden. In negen van de tien
gevallen is dit niet waar. Maar zelden
beantwoordt een gift zonder verder on
derzoek gegeven aan de bestemming
waartoe zy gegeven wordt. In de meeste
gevallen dient onze aalmoes niet omar-
moede te doen verdwijnen, maar om die
te bestendigen en aan liet bedelen
nieuwe levenskrachten te geven.
Geeft, blyft geven, maar geeft nooit
op straat, nooit aan de deur, geeft alleen
ua een ingesteld onderzoek, na u over
tuigd te hebben dat uw weldoen werke
lijk nut sticht. Het eerste gedeelte van
onzen welgemeenden raad kan iedereen
naleven; het tweede gedeelte, wy weten
het, kan niet iedereen doen. Indien deze
laatste echter ware liefdadigheid willen,
vinden zij een hulpvaaardige bondge-
noote in de hier bestaande vereeniging
„Liefdadigheid." Aan iedereen is die
vereeniging bereid inlichtingen omtrent
behoeftigen te geven. Zy wil samenwer
king van allen, zoodat de geschonken
gaven kunnen beantwoorden aan het
doel, waartoe zy gegeven worden, by
haar strekt het verleenen van onderstand
in de eerste plaats om verval tot armoede
te voorkomen en om uit den toestand
van hulpbehoevendheid op te beuren.
De bedelary wil zy vernietigen, niet de
ware echte liefdadigheid. Door huisbe
zoek wil zy de meer gegoede standen
in nauwere aanraking brengen met de
minder begunstigde, de hulpbehoevende
opwekken tot werkzaamheid, spaarzaam
heid en andere maatschappelijke deug
den. Welke weldenkende zal dat stre
ven niet toejuichen en haar het beste
toewenschen Maar met wenschen alleen
komt men niet veel verder. Wil die veree-
niginggoede vruchten van haar arbeid zien,
dan is samenwerking van alle inwoners
onzer stad noodzakelijk. Het lidmaat
schap (f2,50 p. jaar) behoeft niet afte-
schrikken, wat men anders aan de deur
of op straat zonder vrucht weggeeft, zal
voor menigeen die som bereiken. Vele
kleintjes maken nog altyd een groote.
de ttinlce gezonue ueuemar, uie ecu <u-
keer van werken heeft, in het bedelen
geen middel meer vindt om te leven en
dus gedwongen wordt zich aan den alge-
meenen regel te onderwerpen
Het door den Oranjebond van Orde
aangekochte veld, genaamd het Hofveld,
gelegen in de Wormermark onder Apel
doorn, is afgebakend in perceelen en het
bouwen van acht woningen aanbesteed.
Deze acht woningen zullen met aangele
gen grond in eigendom verstrekt worden
aan: een grondwerker, een bezembinder
tevens grondwerker, een oudmilitair, een
sigarenmaker en een opperman.
Er is nu een kapitaal van tien duizend
gulden bijeen waarvan de helft tegen '2
pet. rente en het overige tegen 2'/a 3 en
3'/, pet. is verstrekt.
Van trein 245 van de Oosterspoor
die te 9.58 's avonds van ZutfeD te Hil
versum aankomt, is Woensdag nabij het
station de achterste wagen, een dichte
veewagen, ontspoord en gekanteld. Twee
koeien, welke zich er in bevonden, bekwa
men geen letsel, zoodat het ongeval zich
VAN
A. GODIN.
12) Hare echt vrouwelijke behoefte, allen,
waarmee zij in aanraking kwam, wel te
doen, kwam hem in honderde weinig
beteekende, maar voorkomende kleinig
heden te stade; zij verslond het, als rnet
feeënhaDden te regeeren, zonder omslag
iederen wensch te voorkomen en naast
het behagelijke ook het schoone te bezi
gen. Hoe eenvoudig het materieele leven
van het paar ook ingericht was, het had
toch steeds den indruk van feestelijkheid
en overvloed voor den jongen geneesheer,
wanneer hij van zijne bezoeken terug
keerde. Alles was zoo net geregeld,
altyd waren er frissche bloemen in
de kamers, op de bescheiden gedekte
tafel verscheen geene vrucht zonder
prachtigen bladerenkrans, overal werd
van het alledagsche eene bekoorlijkheid
afgewonnen. Wanneer zich de prachtige
gestalte zijner jonge huisvrouw om hem
heen bewoog, eenvoudig, maar steeds
smaakvol, in heldere kleuren gekleed,
werd het hem zoo te moede, dat het
dikwijls was, alsof een waas van vreugde
over hem heenging en hij zelf zeide, dat
hij tot heden niet geleefd had?
Zeer dikwijls vertelde hij Elisabeth
dan van zijne vreugdelooze kindsheid, die
hem geen herinneringen van huiselijk
geluk had nagelaten. De bleeke, stille
gestalte zijner moeder zweefde nog steeds
onbeperkt voor zijn geest, na haar dood
had zijne oudste zuster de erfenis van
haar arbeid en haar zorgen overgenomen,
vooral haar zorgen 1 want hel was den
sterken invloed der moeder nog dikwijls
gelukt, den vader thuis te houden, wat
de dochter echter niet kon bereiken 1
Zijn vader was vroeger in berg als
belastingsraad aangesteld, een ambt, dat
door de stad bezoldigd werd, doch wiens
inkomsten in geene verhouding tot zijn
hartstochten stonden, om het leven te
geuieten. Geldelijke ongelegenheden wa
ren het noodzakelijke gevolg van di
menigvuldige uitstapjes en de leus van
de famillie was: ontberiüg.
Na zulke terugblikken verdubbelde de
innigheid voor Elizabeth. Zij gaf zich
geheel en al aan hem over, al haar ge
dachten, iedere harer bezigheden haddeD
slechts betrekking op hem; zij scheen er
nooit aan te denken gelukkig te willen
zijn, slechts gelukkig te maken. Zij
ontving de levendige betuigingen van zijn
dank, zijner teederheid met een deemoed,
die tevens een sluier over de schitterende
levendigheid van hare natuur wierp.
D«ze vermenging van vuur en terughou
ding, die Otto van het begin harer ken
nismaking af was opgevallen, gaf het
samenleven met haar, ook nadat zij de
zijne geworden was, eene eigenaardige,
tevens zelfs een opwekkende bekoorlijk
heid. Er waren oogenblikken, waarin
hij zich door hare plotselinge afgetrokken
heid, hare bedeesde onderworpenheid,
onaangenaam voelde aangedaan echter
waren zulke indrukken slechts zeer kort
en lieten geen sporen in zijn hart achter.
Elizabeth had zich niet op die sa
lontalenten toegelegd, die bij jonge
meisjes zoo dikwijls opgewekt en zoo
zelden goed ontwikkeld worden.
Zij zong en speelde niet, zij maakte noch
in stilte noch openlijk gedichten en kon
niets anders teekenen dan borduurpatro
nen evenwel bezat zy een talent, dat,
zeldsn beoefend en weinig gekend, tot
diegenen hehoort, die bet diepst het hart
roeren. Zij las uitmuntend voor. In
haar in het spreken reeds melodieus
orgaan, kwam, zoodra zij las, een eigen
aardig geluid, dat het oor streelde als
muziek en tot in het hart van den hoor
der trilde.
Deze gave was voor Otto eene rijke
bron van gelukkige uren. Wanneer hij
's avonds, lichamelijk vermoeid, in den
hoek der sofa zat, de oude vriendin zijner
jonkheid, de sigaar, in de mond, en Eli
zabeth dan het boek ter hand nam, was
hy oveigelukkig. Den blik onafgebroken
op haar schoon gelaat gevestigd, luisterde
hij met verbazing naar hare verrukke
lijke voordracht, en als dan bij een pas
sage, die haar dieper roerde, de donkere
lieve oogjes zich plotseliog tot hem op
hieven en in een snellen, vurigen blik
de zijnen ontmoetten, kon ook hij zich bijna
niet weerhouden haar in de rede te val
len, om haar slechts een van de lieve
woorden mee te deelen, die hem zijn
hart vervulden. Dan weerklonken deze
indrukken later in de toneD zijner vleu
gelpiano, die in volle accoorden de hymne
van zijn geluk aansloegen.
DERDE AFDEELING.
HET BRILJANTEN KRUIS.
I.
Het ging tegen den herfst. Reeds
kwamen koele dagen eo lange avonden
het aantal badgasten verminderde. Toch
werd Schaumberg nog dikwyls geraad
pleegd; eene epidemie van kinderziekten
heerschte tamelijk boosaardig in den om
trek en hield hein in voortdurende werk
zaamheid. Elizabeth was daarom verrast,
hem op zekeren morgen op een ongewoon
uur tehuis te zien komen; bij den eer
sten oogopslag merkte zij, dat hij niet
wel of ernstig gestemd moest zijn. Met
eenige hevigheid wees hy haar bezorgde
vragen af, ging in zyne studeeerkamer
en sloot de deur aebter zich.
Het was de eerste keer dat hij Eliza
beth onviiendelijk, ja afwijzend behan
delde. De eerste keer 1 Welk een
val uit den hemel op een steenen bodem
des levens is het voor de jong bemin
nende vrouw, wanneer het oog, dat tot
nu toe steeds met verbazing op haar
rustte, haar voor den eersten keer duis
ter aasziet, wanneer de mond, die slechts
allijd lieve wooiden sprak, niets vindt,
dan een ruw woord 1 Het onschuldige
hart zal zich dan afvragenhebt gy
daaraan schuld en rust noch vrede vindt
men, voordat dezen bangen twijfel is
opgelost. Hoe is het hart te moede, dat
zich tegenover den geliefde niet rein
en vrij gevoelt, dat iets te verbergen
heeft en in de wolk op lijn voorhoofd
den bliksemstraal vermoedt, die alle ge
luk en heil verteeren kan?