NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor ie Provincie Utrecht.
No. 5.
Woensdag 17 Januari 1900.
Negen-en-twintigste jaargang.
VERSCUIJW WOENSDAG EN ZATERDAG.
BUITEN! ANP.
i\ N E NTANDT
Amersfoortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 1.Franco per post door het gelieele Rijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken in tezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER, Amersfoort.
ADVERTENTIËN:
Van 16 regels 0.40; iedere regel meer 5 Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Het uitblijven van berichten omtrent
generaal Buller's operatiën aan de
Toegela baart in Engeland groote
ongerustheid. Door het zenden van
zijn telegram waarin van bet bezetten
van de Potgietersdrift sprake is, heeft
hij groote verwachtingen gewekt,
welke nu zij niet vervuld worden,
verkeeren in zorg en ongerustheid.
Zondag was de spanning te Londen
groot; alleilei geruchten deden de
ronde, eerst heette het dat Bulier
opnieuw een nederlaag had geleden,
dan weer dat hij de overwinning had
behaald, dat Ladysmith ontzei was
enz. De ongunstige geruchten waren
gebaseerd op naar men zeide parti
culiere telegrammen aan officieren
van de gardefuseliers te Londen,
welke aan het ministerie van oorlog
echter niet werden bevestigd, doch
in een vorm, die de conclusie toelaat
dat er toch wel iets van aan kon zijn.
Ook het gister vermelde telegram
van generaal Roberts, dat er geen
verandering in den toestand was ge
komen wordt als ongunstig beschouwd;
men neemt nu voor bet naast maar
aan dat er sedert een paar dagen
een groot gevecht over de gelieele
linie aan den gang is zonder dat nog
een beslissing is verkregen Opdegc
lijken grondslag rust dit vermoeden
echter niet. Wel meldt de Daily Mail
dat generaal Warren met HOOG man
in de richting van Weenen is opge
lukt om den linkervleugel der Boeren
aan te vallen, ja zelfs wordt geseind,
dat deze de Toegela reeds over is,
doch officieel is daaromtrent niets
bekend.
Ook de militaire medewerker van
de Westminster Gazelle vindt bet
uitblijven van nadere berichten ver
ontrustend. Hij verondersteld echter
dat de regeering wel tijding heeft,
maar dat deze ongunstig is en daarom
achtergehouden wordt.
En dat er telegrammen van Buller
zijn aangekomen, blijkt inderdaad zoo
ie wezen. Die het departement van
oorlog er van bekend maakt zijn
echter zoo mager, dat zij nauwelijks
der vermelding waard zijn. Het eerste
telegram is van den 14en en ver
meldt de namen van twee Britsche
officieren, die te Pretoria krijgsge
vangen zitten. Dit feit was reeds
een maand lang bekend.
Het tweede is een heliogram van
generaal White, verzonden uit Lady
smith den 14en Januari en vermeldt
eenige sterfgevallen aan typheuse
koorts, die den vorigen dag te La
dysmith plaats hadden.
Het groote nieuws, het ontzet van
Ladysmith, blijft echter uit, en dat is
het juist wat men reikhalzend tege
moet ziet en waarop men nu alle
hoop had gevestigd, daar de Boeren
op vier plaatsen tegelijk een aanval
van de Engelschen te verduren zouden
hebben, n.l. bij Potgietersdrilt, bij
Colenso in liet front, op den linker
vleugel der Boeren bij Hlangwanbeu
vel en bij Ladysmith van den kant
van White, die door het oplaten van
vuurpijlen zijn voornemen le kennen
zou hebben gegeven bij den algemee-
nen aanval niet werkeloos te zullen
blijven.
Omtrent de bestorming van Lady
smith door de Boeien op 6 dezer, die
intusschen zooals dr. Leyds reeds
vermoedde een uiUal van de Engel
scben is geweest, is nu ook een lezing
van de Boeren bekend. Het telegram
is gedateerd 9 Januari, hoofdlager bij
Ladysmith en tamelijk verminkt over
gekomen het luidt:
(»De Engelschen) vielen de Boeren
aan de bezetten Zaterdagavond de
zuidelijke hellingen van Bester's Kop,
ten slotte de commando's dwingende
terug te trekken.
Commandant Nel ten Westen van
de stad en het Pretoria-commando
ten Noorden hebben kopjes genomen,
die Caesar's kamp beheerschen en
vuren voortdurend op de Britsche
troepen.
Twee veldcornets van Pretoria
houden een heuvel bezet bij het
deelpunt van de spoorlijn naai Har-
rismilh, dicht bij de stad. liet Pre
toria-commando verloor zes dooden
en zeven gewonden door den roeke-
loozen stormloop van burger Willemse
en anderen bij een poging om het
lort te bestormen. Verdeie bijzonder
heden over de verliezen der Boeren
worden in den morgen verwacht."
De lusschen haakjes geplaatste
woorden komen niet in het telegram
voor; blijkbaar moet hier toch »de
Engelschen" gelezen worden, anders
zou de eerste alinea geen zin hebben.
Waaruit dan volgt dat niet de Boeren,
maar de Engelschen de aanvallers
zijn geweest.
Een ander officieel telegiam uit
Pretoria geeft de verliezen der Boeren
bij dezen uitval op te bedragen 54
dooden en 96 gewonden.
Dalzicl's correspondent geeft nog
eenige bijzonderheden omtrent het
gevecht. De Boeren slaagden er wel,
is waar in, zegt hij, de onderste
verschansingen te vermeesteren, maar
hun aanval tegen den sterk verschan
sten top mislukte. Ten slotte werden
de Boeren gedwongen, de meeste
veroverde stellingen weer prijs te
geven. Op het eind was het een
verwoed gevecht van man tegen man.
Een onweer kwam tusschenbeide.
Ook Kimberley, welker bezetting
langen tijd niets van zich liet hooren,
schijnt nu op het voetspoor van Mafe-
king en Ladysmith een uitval gedaan
te hebben doch met even weinig resul
taat. De correspondent van Dalziel
te Lourenzo Marques heeft dit uit het
Boerenkamp van Kimberley vernomen.
Bijzonderheden daaromtrent ontbre
ken echter nog.
Generaal French geeft alleen nog
teeken van leven door af en toe Coles-
berg en de stellingen der Boeren te
beschieten, blijkbaar zonder resultaat.
Zoo meldt een officieel telegram van
dien generaal van gister dat hij de
voetbrug met granaten beschoot. Hij
meldt er bij «geen ongevallen" het
geen er zeker op wijst dat de Boeren
terugschoten. Bij dergelijke artillerie-
duels schijnt het vooiloopigte blijven.
In de positie van de generaals
Methuen en Gatacre kwam geen ver
andering.
Het moet een genot zijn in een
land le wonen, dat bij den dag meer
vooruitgaat, dat zich in't binnenland
met hart en ziel toewijdt aan handel
en industrie, aan landbouw en veeteelt,
en op al die gebieden mdt reuzen
schreden vooruitgaat: en dat zich.
buiten zijn grenzen voortdurend uit
breidt en een handelsvloot schept,
die met eere genoemd mag worden.
Dat alles is Duitschland na 1870,
na zijn grooten ooi log ten deel ge
vallen Er zou een dik boek le schrij
ven zijn, louter met cijfers en sta
tistieken, dat een merkwaardig over
zicht geven zou van de ongeëvenaarde
vlucht, die Duitschland's industrie en
handel in de laatste kwart eeuw ge
nomen hebben.
Twee ministerieele redevoeringen
komen deze feiten staven. Ten eerste
de rede van Miquel.
De algemeene indruk over Duitsch
land is nog steeds, dat liet een be
trekkelijk arm land is en nu kwamen
daar ineens de millioenen voor den
dag. die bet met zijn harde werk
verdiend beeft, zonder bet zelf zoo
recht te weten. Een batig saldo van
85 millioende vermogensbelasting
15 millioen meer dan het vorige jaar!!
bet belastbare vermogen 4'/a milliard
meer sinds twee jaren het was
om van te duizelen.
Daarop volgde de plechtige van
stapellating van de Deutschland
dat waren pas getallen en cijfers, die
men daarbij te hooren kreeg.
De gelieele geschiedenis van bet
Duitsche volk sinds '70 op het gebied
van handel en nijverheid was samen
gevat in de enkele feiten, die graaf
Bülow in zijne dooprede noemde.
Vijftig jaar geleden werd de Maat
schappij die nu de Deutschland had
laten bouwen, gegrond heel modest
v\as alles toen; bet kapitaal nog geen
half millioen mark bet eerste schip,
dat ook Deutschland heette,
met ruimte voor slechts tweehonderd
passagiers.
Dit jaar heeft de Hamburg-Amerika
over een kapitaal van vijf-en-zestig
milloen te beschikken; de tonnemaat
harer vloot is al over de 400,000,
haar personeel is negenduizend man
sterk. De Deutschland van heden is
het grootste schip ter wereld op één
na (de Oceanic van de firma
Harland Wolfi, die 28,500 ton
meet tegen de 23,000 der Deutschland,
maar slechts 16'5 knoopen loopt
legen de Deutschland 23) en het
allersnelste. De vorige week pas
heeft zij een eveneens reusachtig
schip van stapel gelaten, voor den
maildienst op het verre Oosten be
stemd. Met de Bremer Lloyd is zij
nu de grootste reederij ter wereld.
En de Vulcan, aan wien zij den
bouw van haar prachtig schip toe-
betrouwde, heeft een even trotschen
levensloop gehadvan een nederig
begin heeft de werf het gebracht tot
den eigendom van zeven scheepshel
lingen. En niet alleen de Duitsche
marine, ook die van vreemde rijken
bestelt bij baar oorlogsbodems. De
Vulcan voor scheepsbouw; de Ham
burg-Amerika voor reederij; Borsig
voor locomotievenIvrupp voor ka
nonnen liet zijn vier namen, die
luider klinken dan namen van veld
slagen zij symboliseeren Duitschland's
zegevierende positie op het gebied
van den hedendaagschen handel en
nijverheid. Ja, sedert hij den zwie-
rigsten zijner bespotters zoo hard
handig bij den kraag nam, is de arme
Michel een prins geworden.
Graaf Bülow mocht het zeggen in
zijn sierlijke rede: de natie heeft de
oude Hanzespreuk, die zij te lang
vergeten had, weder tot de hare ge
maakt. »Mein Feld ist die Welt.a
Zij kan liet zeggen nu; zij is er sterk
genoeg voor geworden. Uit den krijg
kwam een vereenigd Duitschland te
voorschijn. De eeuwenlang geknevelde
handel richtte zich op, en zocht weder
den ouden weg, den weg naar de z.ee,
waar eertijds de vlaggen der Hanze
wapperden. En een nieuwe politiek
ontstond om dien nieuwen handel te
beschermen. Sedert 1860 is de handel-
omzet van twee-en-een half op acht-
en-een-lial! milliard gestegenheeft de
tonnemaat der handelsvloot zich ver-
vijftien-voudigd, is het land opge
klommen tot op één na de hoogste
plaats in de lij der handeldrijvende
natiën. Orn zulk een wereldhandel
te beschermen, is een wereld politiek
noodig geworden. En ten einde een
wereld-politiek te kunnen drijven, is
een vloot noodig.
Aardbeving in Indië.
Een ernstige aardbeving beeft te
Soekaboerni vele buizen benevens den
spoorweg verwoest.
Soekaboerni is de hoofdplaats van
de gelijknamige afdeel ing welke de
meest westelijke is van de residentie
Preanger Regentschappen. Het ligt
aan den grooten spoorweg die van
Batavia door gansch Java loopt.
De stad ligt op een der uitloopers
van den Gedeh. Men heeft er een
fraai uitzicht op den Solak, een uit-
gedoofden vulkaan, die echter door
de inlanders nooit wordt vertrouwd,
en aan den anderen kant op den
Gedeh, die nog altijd werkzaam is
en al heel wat uitbarstingen en aard
bevingen op zijn geweten heeft.
Soekaboerni is een fraaie plaats,
bekend om haar gezond klimaat,
waarom er dan ook een gezondheids-
etablissement is, waar vele Holland
ders, die aan de strandplaatsen ziek
zijn geworden, genezing komen zoe
ken.
De plaats heeft verder een groot
en fraai ingericht station; een mooie
adsistent-residentswoning en sociëteit
en een vrij groot Ciiineescb kamp.
Het is een plaats van druk vertier,
omdat daar dikwerf de landheeren van
de thee-plantages, die in deze afdee-
lingen talrijk zijn herhaaldelijk samen
komen.
Op Voor Transvanl.
Onder bovenstaanden oproep ver
scheen in de vorige maand in een
150tal Nederlandsclie nieuwsbladen
een uitnoodiging, door den beer W.
P. Noëls Van Wageningen gericht
tot bet Nederlandsclie volk, om met
hem te stichten een Fonds, waardoor
aan de Zuid-Afrikaansche Boeren
republieken daadwerkelijke steun zou
kunnen worden verstrekt, door het
uitzenden van flinke jonge mannen
die daar die diensten zouden kunnen
verrichten, welke niet in strijd zijn
met de- oorlogswetten en daardoor
tegelijkertijd hetNederlandsch element
in die republieken te versterken.
De heer Noëls van Wageningen
heeft zegen gehad op zijn werk, want
het Fonds tot daadwerkelijken slcun
is inderdaad opgericht (zetelKeizers
gracht 258, Amsterdam) dus bestaat
èn werkt reeds
Het Bestuur is samengesteld uit
een Werk-comité van 5 personen,
eene Financieele Commissie, verder in
de verschillende steden sub-comité's
waarin steeds een geneeskundige zit
ting heeft, en correspondentschappen
in de plattelandsgemeenten, waartoe
bij voorkeur notarissen en hoofdon
derwijzers zijn uitgenoodigd. Reeds
zijn zij gevestigd in Alblasserdam,
Arnhem, Baarn, Breda, Delft, Gorin-
chem, 's Gravenhage, Groningen, Hel
mond, 's-Hertogenbosch, Kampen,
Katwijk a/d R., Leiden, Monnikendam,
üostmarsum, Serooskerke, Utrecht,
Westkapelle, Antwerpen, Brussel,
Gent, Kopenhagen, Luik, Lissabon,
Paterson N. J. (N.-Amerika) Neu-
chatel, Zurich, terwijl het bestuur
zich aanbevolen houdt voor aanbieding
van heeren in de hierboven nog niet
genoemde gemeenten. Voorzitter van
bet Bestuur is de stichter van het
Fonds, de heer W. P. Noëls van Wa
geningen, Amsterdam.
De volledige opgave van bestuur-
deren en medewerkers zal weldra
geschieden.
Vol ksweerbaarheid.
Nü de gebeurtenissen in Zuid-Afri-
ka de groote kracht, ook van rnoree-
len aard, van een werkelijk weerbaar
volk helder in het licht hebben ge
steld, kon de vraag niet uitblijven:
wat moet er geschieden om ook de
Nederlanders tot zulk een volk te
maken
Na samenspreking en onderling
overleg werd door eenige personen
besloten een poging aan te wenden
tol stichting van een groote vereeni-
ging «Volksweerbaarheid", waarvan
een ieder, die aan het vrij en onaf
hankelijk voortbestaan van ons vader
land is gehecht lid zoude kunnen
worden, welke politieke of godsdien
stige richting men overigens ook toe
gedaan mocht zijn.
Men begon met een beperkt aan
tal bekende personen van allerlei
richting en uit verschillende doelen
des lands, met toezending van ont
werpstatuten, uit te noodigen om als
lid en tevens als oprichter der ver-
eeniging toe te treden, en zoo moge
lijk i3 Januari te Utrecht ter verga
dering te komen. Alsdan zou de
vereenigirig kunnen worden gesticht
door het vaststellen der statuten, het
kiezen van een liooldbestunr, enz.
Daarna kon dan, steunende op die