NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor ie Provincie Utrecht.
FEUILLETON.
\o, 18.
Woensdag 4 Maart 1903.
Twee-en-dertigste jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
Grondwetsherziening
HMTENLAINI)
VERZOEND.
12)
Amersfoortsche Courant
ABONNEIHENTSPRIJS:
Per 3 maanden 1.Franco per post door het geheele Rijk
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER.
BureauLaugeetraat 77. Teleplioonno. 69.
ADVERTENTIËN:
Van 16 regels 0.50; iedere regel meer 7'/a Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte
De vrijzinnig-democratische leden van de Tweede Kamer hebben
gestand gedaan het woord, hetwelk onlangs, in liet algemeene
politieke debat hij de behandeling der staatsbegrooting, namens
hen gesproken was door den heer Drucker. Zij hebben, gebruik
makend van bun initiatief, een wetsvoorstel ingediend tot her
ziening van eenige bepalingen der Grondwet betreffend de samen
stelling der Staten-Generaal. Een voorstel waarover Zeker dooi
den een heel anders zal worden geoordeeld, dan door den ander
doch waarvan, even zeker, het gewicht kwalijk door iemand kan
geloochend worden.
Genoeg aanleiding zal er zijn om op de verschillende ontler-
deelen van dat voorstel later terug te komen en de beteekenis
ervan in het licht te stellen. Heden willen wij slechts aan onze
lezers de gelegenheid geven om kennis te nemen van het voor
stel zelf en zijn strekking te overzien.
Om dit nu te vergemakkelijken, gelooven wij niet beter te
kunnen doen, dan (een paar- wijzigingen van ondergeschikt belang
onvermeld latend) de thans geldende bepalingen te plaatsen naast
die, welke de voorstellers ter vervanging daarvan voord ragen. En
opdat men deze laatste kunne vergelijken met de eerste laten
wij zoowel in de bestaande als in de ontworpen nieuwe bepalingen
cursief drukken de woorden, waarop het aankomt.
Dus: wat links van de scheidingslijn cursief staat, is hetgeen
de voorstellers uit de tegenwooidige artikelen willen doen ver
vallen: wat rechts van die scheidingslijn cuisief staat, is hetgeen
zij daarvoor in de plaats wenschen te stellen.
Thans geldende bepalingen.
Art. 8 0.
De leden der Tweede Kamer worden
rechtstreeks gekozen door de mannelijke
ingezetenen, tevens Nederlanders, die de
door de kieswet te bepalen kenteekenen
van geschiktheid en maatschappelijke
welstand bezittenen den door die wet
te bepalen leeftijd, welke niet beneden
drie en twintig jaren mag zijn, hebben
bereikt.
De wet bepaaltinhoever de uitoefe
ning van het kiesrecht wordt geschorst
voor de militairen beneden clen rang
van officier bij de zee- en landmacht
voor den tijd, gedurende welken zij zich
onder de wapenen bevinden.
Voorgestelde bepalingen.
Art. 80.
De leden der Staten-Generaal
worden rechtstreeks gekozen door de
mannelijke ingezetenen, tevens Nederlan-
landers, die den door de kieswet te be
palen leeftijd hebben bereikt, en de
vrouwelijke ingezetenentevens Neder
landers, die volgens de bepalingen der
kieswet kiesbevocgd zijn. 2)
De leeftijd, voor de kiesbevoegdheid
gevorderd, mag niet beneden een en
twintig jaren zijn.
De bepaling vervalt geheel).
Van de uitoefening van het kiesrecht
zijn uitgesloten zij, wien dat recht bij
rechterlijke uitspraak is ontzegd; zij, die
in gevangenschap of hechtenis zijn; zij,
die bij rechterlijke uitspraak de beschik
king ol het beheer over hun goederen
hebben verlorenzij die in hel burgerlijk
jaarvoorafgaande aan de vaststelling
der kiezerslijstenvan een instelling van
weldadigheid of van een gemeentebestuur
onderstand hebben genoten; envoor-
zoover de kieswet hetzij zeker bedrag van
den aanslag in een of meer rijksdirecte
belastingenhetzij het bezit van een of
meer grondslagen van zoodanigen aan
slag als vereischte van kiesbevoegdheid
steltzij die hun aanslag in die belas
ting of belastingen niet hebben voldaan.
Art. 81.
De Tweede Kamer bestaat uit honderd
leden, die gekozen worden in kiesdis
tricten.
De verdeeling van het rijk in kies
districten wordt door de wet ge
regeld.
Art. 8 2.
De Eerste Kamer beslaat uit vijftig
leden.
Zij worden verkozen door de Provin
ciale Staten in de volgende verhouding:
Noordbrabant 6 Friesland 4
Geld&dand 6 Overijssel 3
Zuidholland iO Groningen 3
Noordholland 9 Drenthe 2
Zeeland 2 Limburg 3
Utrecht 2.
x) Dat wil zeggen: zoowel van de Eerste als van de Tweede Kamer. In verband
daarmede is in het voorstel (zie hetgeen wij daaruit verder afdrukken) uit het
bestaande art. 82 niet overgenomen, dat de leden van de Eerste Kamer verkozen
worden door de Provinciale Staten.
J) Dezelfde wijzigingen, als in dit eerste lid van art. 80, willen de voorstellers
óók brengen in art. 127 (Provinciale Staten) en in art. 1-13 (Gemeenteraden).
Art. 81.
Om lid der Tweede Kamer te kunnen
zijn, wordt alléén vereischt, dat men
mannelijk Nederlander zij, bij niet rech
terlijke uitspraak de beschikking of het
beheer over zijn goederen hebben ver
loren, noch van de verkiesbaarheid ontzet
zij, en den ouderdom van dertig jaren
yervuld hebbe.
Art. 9 0.
Om lid der Eerste Kamer te kunnen
zijn, moet men voldoen aan de vereisch-
ten, voor het lidmaatschap van de Tweede
Van de uitoefening van het kiesrecht
zijn uitgesloten zij, wien dat recht bij
rechterlijke uitspraak is ontzegd; zij, die
in gevangenschap of hechtenis zijnzij,
die bij rechterlijke uitspraak de beschik-
king of het beheer over hun goederen
hebben verloren. De kieswet bepaalt
voortswie van de uitoefening van hel
kiesrecht zijn uitgeslotenhetzij wegens J
de gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke i
storing hunner verstandelijke vermogens,
hetzij wegens volkomen maatschappelijke
onzelfstandigheidhetzij wegens herhaald
willekeurig verzuim in de vervulling
van staatsburgerlijke verplichtingen.
Art. 81.
De Tweede Kamer bestaat uit honderd
leden.
Wordt voor hun verkiezing het rijk
in kiesdistricten verdeeld, zoo wordt deze
verdeeling door de wet geregeld.
Kamer gesteld, en bovendien öfbehooren
tot de hoogstaangeslagenen in de rijks
directe belastingen, óf een of meer hooge
en gewichtige openbare betrekkingen, bij
de wet aangewezenbekleeden of bekleed
hebben.
Het getal der hierboven bedoelde hoogst
aangeslagenen wordt in elke provincie
bepaald tot een, die tevens de algemeene
vereischten bezit om lid der Staten-
Generaal te zijn, op iedere vijftien hon
derd zielen.
Art. 8 2.
Kamer bestaat uit vijftig
de volgende
te
te
te
De Eerste
leden.
Zij worden verkozen
verhouding:
voor Noordbrabant en Limburg
zamen 9,
voor Gelderland en Overijsel
zamen 9,
voor Zuidholland en Zeeland
zamen 12,
voor Noordholland en Utrecht te
zamen 11,
voor Friesland, Groningen en Drente
te zamen 9,
Heeft voor hun verkiezing een nadere
verdeeling plaats in kiesdistricten, zoo
wordt deze verdeeling door de wet ge
regeld.
Art. 84.
Om lid der Tweede Kamer te kunnen
zijn, wordt alléén vereischt, dat men
Nederlander x) zij, niet bij rechterlijke
uitspraak de beschikking of het beheer
over zijn goederen hebben verloren, noch
van de verkiesbaarheid ontzet zij, en den
ouderdom van dertig jaren vervuld hebbe.
Art. 9 0.
Om lid der Eerste Kamer te kunnen
zijn, moet men voldoen aan de vereischten
voor het lidmaatschap van de Tweede
J) Dit weglaten van het woord nmannelijk" wordt eveneens voorgesteld in de artt,
127 en 143 (verkiesbaarheid voor de Provinciale Staten en voor den gemeenteraad).
Kamer gesteld, en bovendien
óf, gedurende een bij de wet te be
palen tijd, geweest zijn lid van de Staten-
Generaalvan de Provinciale Staten
van het college van dagelijksch bestuur
eener gemeente van boven een door de
wet te bepalen zielental, of van den raad
eener gemeente van boven een door de
wet te bepalen zielental.
óf, naar bij de wet te bepalen ken
merken, een aanzienlijke plaats innemen
of ingenomen hebben in eenigen tak van
volksnijverheid, op het gebied van eere
diens l, kunst of wetenschapof in het
open ba re vereenig ingsleuen,
óf in het rijk of in de koloniën en
bezittingen in andere wcrelddeelen een
of meer openbare betrekkingenbij de
wet aangewezen, bekleeden of bekleed
hébben.
Wie zich de moeite getroost, in het bovenstaande de cursief
gedrukte woorden, aan de beide kanten van de scheidingslijn,
met eenige aandacht onderling te vergelijken, zal gemakkelijk
vatten, waar de voorstellers heen willen. Vatten, dat zijzooals
zij in hun memorie van toelichting schreven beoogen:
1°. de bevoegdheid der ingezetenen, mede te werken tot de
verkiezing van leden der Tweede Kamer, der Provinciale Staten
en der gemeenteraden voorgoed op breeden grondslag te regelen
(artt. 80, 127 en 143);
2°. de Eerste Kamer op gewijzigden voet samen te stellen
(aitt. 80. 82 en 90);
3». uit de Grondwet te verwijderen de bepalingen, waaruit de
politieke onmondigheid der vrouw voortvloeit (arit. 80, 84,427,
143);
4°. de invoering van een stelsel van evenredige vertegenwoor
diging te bevorderen (artt. 81, 82).
Gelijk weleer het beroemde voorstel van 1844, hetwelk tot de
grondwetsherziening van 1848 heeft gevoerd, de handteekeningen
droeg van «negen mannen", zoo ook zijn het er thans negen,
die de ditmaal begeerde herziening der Grondwet vari het terrein
der partij programmas, der redevoeringen in vergaderingen en
der motiën hebben overgebracht op dat van den practischen
parlementairen en stenrihii"-strijd.
Zooals men weet is in het
Pruisische Huis van Afgevaar
digden de spoorwegstaking ten
onzent ter sprake gekomen, in
verband waarmee de Pruissische
minister van spoorwegen, Budde,
zijn standpunt tegenover liet
onder zijn beheer staand spoor
wegpersoneel uiteenzette. Nu de
quaestie actueel is, zal het velen
I misschien inleresseereii le weten
I van welk een enorme omvang
rijkheid de spoorwegdienst in
Pruisen is. De Berlijnsche cor
respondent van de N. R. Ct.
deelt daaromtrent het een en
ander mee, waaraan wij het vol
gende ontleenen.
Het leger van arbeiders en
ambtenaren waarover de Prui
sische minister van spoorwegen
ebiedt, is geweldig en de oeco-
nomische belangen die zich in
Naar het Duitseli van
EREIHERR VON SCHLICHT.
Maar onbewegelijk stond zij tegenover hem
en te vergeefs hoopte hij op een teeken barer
liefde.
«Ga," smeekte zij zacht, «ga!"
Met een blik van grenzenlooze liefde omvatte
bij nog eenmaal de voor hem staande gestalte
vervolgens bewoog hij zich, achteruit tredende,
naar de deur, altijd nog een teeken of een
woord van haar verwachtende. Een oogenblik
toefde hij nog op den drempel, toen stormde
bij naar buiten, en bewusteloos zonk Elisabeth,
toen zij alleen was, op een stoel neder.
Hoe lang Elisabeth zoo gelegen had, zij wist
het niet, zij kwam eerst weder tot bewustzijn,
toen haar echtgenoot zich met haar bemoeide
en hare oogen met water bevochtigde.
«Alfred jij? Hoe kom je hier?"
Wezenloos keek zij hem aan, plotseling werd
haar de toestand duidelijk en luid gillende
wierp zij zich aan zijn borst.
«Maar, Elisabeth, kind, wat scheelt er aan
vroeg hij ontsteld, «ik hoor, dat Marbach reeds
sedert langer dan een half uur weg is en ik
vind je hier bewusteloos, liggen. Wat is er
gebeurd? Zal ik om den arts zenden?"
Zij maakte een afwijzende beweging: «Neen,
neen, laat datEen lichte aanval van duizelig
heid, anders niets, wellicht was de thee te
sterk, je weet, dat ik ze niet gebruiken mag,
neen, neen," ging zij voort, toen zij zijn ang-
stigen blik opmerkte, «het is werkelijk niets,
je behoeft je niet ongerust te maken."
Nog altijd keek hij haar bezorgd aan «Heeft
het onderhoud met Marbach, je wellicht eenigs-
zins opgewonden gemaakt, heb je misschien
over het een of ander onderwerp gesproken
«Ja, ja," riep zij eensklaps, «dat zal het
wezen," en zij begreep niet, waar zij den moed
van daan haalde, om haar echtgenoot in het
gezicht te zien en tot hem te spreken. «Ja, ja,
dat zal het zijn. Marbach vertelde mij van de
onaangename positie, waarin hij zich bevindt,
zijné schuldeischers maken het hem lastig, hij
sprak van sterven, als het hem niet gelukte in
een goedkooper garnizoen orde op zijne zaken
te stellen. Morgen reeds zal hij je om over
plaatsing verzoeken hij was zoo insomber,
dat hij mij op mijn vraag zijn toestand schetste.
Je weet, ik ken Marbach sinds mijn jeugd
zijn droevig lot heeft me diep geschokt."
Met groote stappen liep de Kommandant in
de kamer op en neder. «Wat spijt me dat
wat vindt ik het om zijnentwil jammer, dat hij
geen vertrouwen in me gesteld heeft; wellicht
was het me mogelijk geweest hem te redden
Maar wie weet, of hij nog niet te helpen is.
Ik zal eèns overleggen, wat er gedaan moet
worden. Ga naar bed, Elisabeth, ik blijf nog op."
Zij verstond niets van alles, wat hij sprak
zij dacht voordurend alleenhoe is het mogelijk,
dat hij mijn schuld niet op mijn voorhoofd
leesthoe is het toch mogelijk, dat ik nog
leef en niet voor zijn blik ineenzink. Werk
tuigelijk liet zij zich door bare kamenierster
naar haar slaapkamer geleiden, en koortsachtig
huiverende verborg zij bet gelaat in de kussens,
om zoo mogelijk te vergeten en te rusten.
Waggelende als een bescbonkene was Mar
bach onderwijl door de straten gegaan en had
hij eindelijk zijne woning bereikt. Ontzettend
zwaar drukte hem zijn schuld, en naar mate
hij kalmer werd, werd het hem ook duidelijker,
wat hij had gedaan. Er bestond maar ééne
oplossing voor hemstervenhij moest met
zijn bloed de daad verzoenen, welke hij mis
dreven had, welke hem den stand, waartoe bij
behoorde, de uniform, welke hij droeg, on
waardig maakte. Hij moest onwillekeurig aan
een geval denken, dat zich vóór lange jaren in
een garnizoen had voorgedaan. Een officier had
de vrouw van een kameraad tot overspel ver
voerd en met smaad en schande was hij uit
het regiment en uit den officiersstand gestooten.
Hij had beproefd als vrijwilliger weder in een
regiment opgenomen te worden, doch te ver
geefs. Eerloos en gebrandmerkt voor altijd had
hij het vaderland verlaten, wddr hem allen, die
hem kenden, met den vinger nawezen. Overal
was het voorval besproken geworden, men had
zulk eene eerlooze handelwijze niet weten te
verklaren, men had voor een raadsel gestaan,
dat men niet kon oplossen. De naam van den
schuldige werd ten slotte in geen officierscorps
meer genoemd en hij was, niettegenstaande hij
leefde, voor immer dood. Hoe streng, hoe ge
wetenloos had hij zelfs toen ter tijd geoordeeld
en den schuldige vervloekt en was hij thans
een haar beter? Had hij ook den kameraad
niet bedrogen volgens het woord der schrift
Wie een vrouw aanziet om haar te begeereD,
die heeft alreeds overspel in zijD hart met haar
gedaan En ware het bij het aanzien maar ge
bleven, maar had zijn mond geene woorden
gesprokeD, welke zijn gedachten maar al te
duidelijk verrieden?
Gebroken naar lichaam en ziel liet hij zich
vóór de schrijftafel op zijn stoel vallen. Hij
ondersteunde het hoofd met de hand en staarde
nadenkend voor zich uit, neen, neen, er bleef
hem geen andere uitweg over, liever een dood
met eere, dan een leven met schande.
Wordt vervolgd).