amen, maar durven het Troelstra
ongezouten te zeggen, als wij liet
niet met hein eens zijn. Bioeder
Jaap van Oversteeg en de ongehoor
zame broeder Staalman maken elkaar
uit voor nieleling en wie het met
Kuyper of «Standaard" te kwaad heeft,
krijgt er ongemakkelijk van langs.
Vele anti-revolutionairen zijn c-chler
geen stofvergoders, getuige de Regee-
riiigsbenoemingen, de ministers-trac-
tementen, de ridderorden aan onder
kruipers gegeven. Maar ook in
Amersfoort zijn er.
De heer Ooslerveen, lid van den
gemeenteraad, geeft een vader van
een gezin bij een werktijd van 8U
uren 's weeks f (5.50 loon en een vol
wassen knecht f 5.50.
De grossier Vels-lleyn, ook een
lid van den Raad, geeit een ai beider
f7.doch houdt 50 cent in dat hij
voor den armen kerel oppot, die het
dan om de drie maanden ontvangt.
Van Doorn, een schoenmaker werkt
met zijn zoon en twaalf knechts, een
van hen krijgt f6.en eenigestuk
werkers brengen het tot f5.50; de
meesterknecht kan, als hij zelf de ma
chine meebrengt, f8.maken. (.Ap
plaus.)
Toen de heer Plomp als candidaat
genoemd werd voor het lidmaatschap
van den Raad. werd een strooibiljet
vei spreid om de candidatuur te ont
raden, omdat de heer Plomp was
ontvanger der registratierechten en
zoo belastingontduiking kon consta-
teeren, geen stoivergoding dat alles!
De S. D. echter hebben tienduizen
den opgebracht voor de slachtoffers der
staking en we zijn er blij om, dat
zooveel geld uit onze arme zakken
is gekomen. (Applaus). Socialistische
vrouwen brachten spr. te Rotterdam
5 en 10 cent en offerden van hun
waarachtige nooddurfl na soms uren
lonpens op het altaar der waarachtige
solidariteit (daveiende toejuichingen.)
Zoodra Uudegeest de organisatie
der spoorwegslaven weer had opge
richt, schreef een hunner, dat hij
dubbele conti ïbutie (d.i. f I 25 pet-
kwartaal) afstond. Spr. heeft zelf ge
noeg honger geleden om te beseften
welk groote opollering dat is, en re
kent het zich een eeuwige eer, te
mogen belmoren tot dezulken (Ap
plaus). Nog Zondag is te Rotterdam
een coöpeialie geopend, die geen divi-
dend-jagerij beoogt, doch 75 pCt. der
winst geeft aan de arbeidersbeweging,
De S. D. zijn geen stofvergoders en
richten hel oog naar boven en dra
gen er roem en eer op, dat zij zulks
kunnen doen.
En toen in Duitschland 3 millioen
stemmen werden uitgebiacht op onze
mannen en daardoor ruim 80 S. D
in den Rijksdag kwamen, hebben wij
gejubeld en ons verheugd in het mooi,
hoog, nobel gevoel van ware solidari
teit.
Eén maal zagen we hier te lande
de zon schijnen, op den 31 Januari
1903, loen ook hier dat mooie, hooge,
nobelegevoel van solidariteit zich uil-
sprak. Thans is de zon weer vei dui
stert! door enkele wolken van twee
dracht en zwarte wolken vari lauw
heid doch wij weten dat de zon er
is; wij hebben haai gezien en richten
den blik naar boven, de wolken zullen
scheuren en eenmaal zullen wij ons
weer koesteien in de levendbrengende
zonnestralen der solidariteit. (Ap
plaus).
Eerst 10 minuten na elven kon de
heer
Oosterbaan
repliceeren.
Hij bracht dank aan den heer
Wink voor de alleszins nette wijze
van debatteeren.
Ja, er is gesproken van dr. Kuyper
die rondwandelde in zijn oude plunje
welnu, de heer Hermans is nu ook
in nieuwe plunje en spr. zal maar
niet voorlezen, wat deze ui «De Roode
Duivel" schreef over Z. M. Pieter
Jelles I (Gelach en geroep: Lees maar
voor) en wil liever hopen, dal de heer
Hermans mettertijd dr. Kuyper even
warm zal verdedigen als hij 't nu
mr. Troelstra doet.
De heer Hermans heeft een citaat
van dr. Kuyper aangehaald, doch ver
gat er het slot aan toe te voegen.
Dr. Kuyper heeft nooit gezegd, dat
alles moet zijn onder keur onzer
Belijdenis (applaus).
Daar de vergadei ing erg onrustia
wordt verzoekt spr. geen debat met
de zooien der schoenen te voeren,
maar met argumenten.
De heer A H Gerhardt ontkende
de geïncrimineerde woorden uebezigd
te hebben, doch het was ook de heer
J. W. Grihaid di - ze gebruikte,
De heer Hermans insinueerde over
het geheim der deputaten-vergaderin
gen. Daartoe had hij het recht, die
weel dat het Comité van Verweer niet
alleen in het geheim vergadei de, maai
in hot geheim samenzwoer. (Rumoer
en interruptie.)
Vecht de S. D. niet tegen den adel,
dan behoefde Troelstra geen vloekzang
aan te heften tegen het kasteel te Goor.
De heer Hermans zag hier apen,
spr. zag er wolven in schapenvacht,
(tumult, geschreeuw: dat zijn deanti-
revolutionnairen.)
Spr. merkt op, dat men hier een
heel vreemdsoortig begrip heeft van
v rijheid en vei zoekt hem zoomin te
interrompeeren, als hij dit den heer
Hei mans deed. Die uitroepen zijn een
daadwerkelijk bewijs, dat de S. D.
vrijheid een zeer vreemdsoortige vrij
heid is.
De heer Hermans sprak van het
niet-naleven der Tien Geboden. Welnu,
juist deze zijn er om een dam op te
werpen tegen de menschelijke harts
tochten en om het menschelijk leven
te ompei ken. De heer Hermans noemde
iets; er zou oneindig rneer van te
zeggen zijn en God, dit wetend, gaf
Zijn geboden opdat de mensch er naar
zou leven, handelen en wandelen.
In de Schrift staat nergens, dal men
alles moet afslaan wat men bezit, doch
wel dat men den persoonlijken eigen
dom moet eerbiedigen. De rijke is
niet gehouden, zijn goederen te ver-
deelen onder de arme broederen.
Spr. herinnert aan Annanias en
Zaphira.
Zeker houden wij de arbeiders bui
ten uw kringen, want wij zijn volks
leiders, geen misleidig. (Hevig i umoer.)
Dat de heer Hermans de zooge
naamde pai tijbenoemingen laakt, past
hem allerminst. Hij sprak van een
Burgemeester, die vroeger roode zon
den had; welnu, de heer Hermans
was vroeger een der heftigste tegen
standers van mr. Troelstra, dien hij
nu verheerlijkt.
Dat de tractementen der Ministers
niet zoo veel te hoog zijn, heelt mr.
Troelstra zelf erkend, toen hem woid
opgemerkt, dat hij toch óok f 35U0
trok en antwoordde, dat hij toch óok
iets moest hebben voor de opvoeding
zijner kinderen. De lieer Hermans
zie naar de plaatsen zijner partijge-
nooten te Piinsenhage, Laren, enz
De Hermans heeft gewag gemaakt
van de zwendeldebatten. Hoe durft
iemand die speculeerd in spoorweg
stakingen nog den mond openen over
speculatiën in spoorwegwaarden (Ru
moer).
De heer Hermans heeft gevallen
genoemd uit deze stad, waaruit zou
moeten blijken, dat enkele anti-revolu-
tionnairen wel materialisten zijn. Spr.
heeft die gevallen niet onderzocht
doch wil aannemen, dat ze waarheid
zijn meegedeeld en wil dan zeggen
is er reeds een vakvereeniging (Ge
roepZij durven niet). Dit kan spr.
niet beoordeelen, doch hij weet zeer
wel, dat vele R. K. en A R. arbeiders
wél durven.
liet is treuiig, dat een S. D. hier
durft spreken over spoorwegstaking.
De leiders wisten, dat die staking
niet lukken kón en deden tóch mee en
deden dus als de koetsier, die weet
dat paard en wagen te water zullen
gaan en op 't laatste oogenblik van
den bok springt. Dat hebben de leiders
evenzoo gedaan. (Geroep: Wij hebben
de stakers niet misleid. Er zijn er
hier twintig, die kunnen getuigen.
Vertel nu geen leugens vraag hetnu
of zij verleidt zijn, die als slachtoffers
zijn gevallen
Enkele «slachtoffers" staan op en
er ontstaan een hevig rumoer.
De Heer Oosterbaan zegtJa mijn
heer Resink, die daar zoo aan 't be-
weeren is, heb ik te Zutphen reeds
te pakken gehad, maar schreeuwt
nu niet en onderwerpt u aan de orde
der veigadaring
De S. D. hebben de oproeping der
lichtingen noodig gemaakt en tot sta
king aangezet, wetend dat deze mis-
lukkken móest, Oudegeest heeft het
uitdrukkelijk uitgesproken, en dus de
arbeiders misleid. (Geroep't Was
een daad van solidariteit).,
Och wat solidariteit. Spr. wil latei-
wel eens over het anarchistisch avon
tuur komen praten thans beantwoordt
hij slechts den heer Hermans.
Wat tie zaak dei slachtollers be
treft. zegt spr. dat het niet dan hoogst
gewoon is dat zij die hen maakten
hen thans steunen. Daar ligt niets
verhevens in. Maar van Chr. zijde
wordt óok gezorgd voor do arme
slachtoffers zip maar wat Van Munster
te Arnhem voor hen doet; ineor Uan
de B. D. te samen.
Gij beloofdet hun een ton per week,
die uit het buitenland zou konten;
wal is daarvan terecht gekomen?Gij
stoft op uw solidariteit. Wat is daar
van gebleken in debatten met Petter
en op uw nachtvergaderingen?
Weet ge wel, dat de Chr. arbeiders
heel wat meer geven dan 1.25 per
kwartaal? Zie naar hen, die 60 en 70
cent per week geven voor het on
derwijs hunner kinderen. In een en
kei buitengewoon geval geeft gij 18
en 20 cent per week en zwetst daar
over in het publiekwij geven iedere
week veel meer voor onze scholen en
onze kerken, doch wij loopen daar
mede niet te koop.
Gij praat over hooge en mooie en
en nobele gevoelens; wij geven daden
aan weduwen en vveezen, ongeluk-
kigen en kranken. Wat deed zelfs uw
hooggeroemde groote Duitsche partij
Zij praatte en praatte, doch gaf geen
daden Van Kol trof in het hos-
pistaal te Djocja de dochters van
onzen Eersten Minister en van jhr.
Lohman verplegende zieken, ons niet
bij name bekend. Zulke daden zijn
beter dan uw woorden, (applaus en
gefluit).
En uw geestdrift toen in Duitsch
land 5 millioen stemmen werden uit
gebracht op uw partygenootenwij
gevoelden geestdrift tijdens den oorlog
in Zuid-Afrika en bewezen die met
klinkende munt.
(Hevig rumoer.)
De vooizilter roept de hulp der
politie in.
Een der aanwezigen die aanhoudend
interrornpeert wordt tot kalmte aan-
genaamd.)
De heer Oosterbaan zegt:
liet spijt mij dat de beer Hermans
zóo weinig invloed heeft op zijn par-
tijgenooten, dat zij zich niet rustig
houden, evenals spr. medestanders
(De heer Hermans: Ik heb geen disci
pelen.)
De heer Hermans zeide, dat straks
de zon der solidariteit weer zal ver
schijnen. Spr. wil maar niet her
inneren waai voor men elkaar alzoo
heeft uitgescholden op de nachtver
gadering. die zeventien uren duurde
en waarbij men elkaar uit zuivere
solidariteit opsloot.
De heer Hermans eindigde eens te
Culemborg zijn debat tegenover spr.
met een beeld en zeide toen onge
veer: «Daar woonde eens aan den oever
van den Atlantischen Oceaan een oude
vrouw die zag opkpmen den vloed en
en een dweil nam om dien te keeren
Welnu, zoo is het ook met de
anti revolutionnaire partij, die gij even
min zult kunnen uitdwijlen. Indien
de S. D. A. P. is een opkomende
vloed, dan gaat deze wel op en neer,
doch heeft geen vooi uitgaande be
weging.
Dat vrouwe was een zenuw-kranke
de A. R. partij is, evenals de andere
Chr. partijen, kerngezond. Het Chi
beginsel is als de machtige duinen
en ijzersleike dijken, die ons land
beschermen en al wordt de vloed ook
nóg zoo hoog opgezweept, toch zullen
die duinen en die dijken onder Gods
zegen stand houden en deze lage
landen beveiligen tegen den vloed.
Toejuichingen en gefluit. Als een
groot deel vertrokken is, sluit de voor
zitter onder dankzegging de vergade
ring. Aan do uitgang werden partij
liederen gezongen.
't Was bij middernacht toen men
uiteen ging.
In de Remonstrantsche kerk
wordt Zondagmorgen te half tien een
godsdienstoefening voor jongelieden
gehouden.
Ter gelegenheid van het zesde
jaarfeest van den «Christelijk Natio-
nalen Werkmansbond" op 12 Februari
a. s., zal ds. A. Wartena, vroeger
predikant alhier, in de Groote kerk
een feestrede houden.
De heer J. Brussaard, leeraar
aan de Ambachtsschool alhier, is ter
beschikking van de Gouverneur-Ge
neraal van N O. I gesteld, om op
te treden als leeraar in machine-
bankwerken aan de Kon Wilhelmina-
school te Batavia.
Het zal wel overbodig zijn nog
een woord van aanbeveling neer te
schrijven om onze lezers op te wek
ken Dinsdagavond de opera-uitvoe
ring van de «Nieuwe Nedei landsche
Opera" te gaan bijwonen.
Bij deze opvoeiing van Verdi's
mooie opera «De Troubadour" zijn de
rollen in goede handen.
Wij laten hier de rolverdeeling
volgen: Manrico de heer J. R
Schulze. Giaal Luna, de heei Henn
MaalFernand, de heer P. Koster
Lconore, mej. A. van Overeem Azu-
cfna, mevr. C. Dirckx—Van der
Weghelues, mevr. H. Schulze
Fiii ber; Ruiz, de heer P. Verstrael.enz.
De mooie muurschildering aan
den buitenkant der St. Joriskerk, heeft
gezelschap gekregen. Tegen de lee
lijke zijmuur is een alïiche gehangen,
die nu de omgeving nog leelijker
komt maken.
Wij twijfelen er niet aan of van
alle zijden zullen stemmen opgaan
om die affiche, die daar allerminst
op haar plaats is, te doen verwijde
ren. Vreemdelingen moet anders geen
hoogen dunk krijgen van den smaak
en het kunstgevoel onzer stadgenoolen.
Wij herinneren aan de uitvoering
van de Amersfoortsche Volks-Gymria-
sliek- en Scherm-vereeniging «Ajax"
morgenavond 7 uur onder leiding van
den heer 11. Dumoulin in de «Keizers
kroon" te geven. Wij laten hier het
Programma volgen
1. Marcheer-oefeningen onder-afdee-
liug. 2. Lessen lange stok. 3 Standen
ouder-afdeeling. 4 Colonne degen
5. Voor-oefeningen orider-afdeehng.
6. Carré lange stok. 7. Gewichten
drukken 8. Trekken degen. 9. Trek
ken lange stok. 10. Oefeningen ringen.
11. idem optieden van de vijf co-
lom bijntjes. pauze.
12. Cané lange stok. 13 Trekken
degen. 14. Trekken lange stok. 15.
Oefeningen brug. '16. idem optreden
van de vijf colombijntjes. 17. Gewich
ten stooten. 18. Carié lange stok.
19. Oefeningen rekstok. 20. idem
optreden van de vijf colombijntjes.
21. Colonne stok.
De uitvoeiing woidt gevolgd door
een Bal.
Scherpenzekl. De lieer J. J. Gel
dof, onderwijzei aan de openbaielagere
school alhier, is als zoodanig benoemd
te Amsteidam en heeft reeds tegen
Maart a. s. ontslag aangevraagd.
Agenda.
Zondag 7 Februari.
«Ajax" scherm- en gymnastiek vereenig ing.
Uitvoering Keizerskroon, 7 uur.
Amersfoortsche Tooneelvereeniging «Ons
Genoegen," uitvoering gevolgd door bal. «De
Arend," half acht.
Maandag S Februari.
Amersfoortsche Tooneelvereeniging «Ons
Genoegen," uitvoering ten bate van voeding
en kleeding voor het arme schootkind. «De
Arend," half achl.
Dinsdag 9 Februari.
«Nieuwe Nederlandse!» Opera," «de Trou
badour," half acht «Amicitia.
Vrijdag 12 Februari.
Soiree musicale el amusante. «De Arend,"
8 uur.
A. B. B. gedelegeerden vergadering «De
Toekomst," half negen.
BURGERLIJKE STANDEN.
Amersfoort.
van 28 Jan. tot en met 4 Febr. 1904.
GeborenArie, z. van P. Vogelzang.
Maria Anna, d. van J. Vlaanderen en
M. A. Middelkoop. Gijsberta Petronella,
d. van J. Pot en G. P. Blackstone.
Martha, d. van P. Lobel en W. F. van
Duinen. Margaretha, d. van J. Riksen
en J. Heinen. Frederik Wilhelm, z.
van F. W. J. Sijbel en H. Buitenhuis.
Elbert, z. van H. van Ruller en M.Lam.
Willem, z. van E- van Kommer en
A. van Drie. Sophia Louisa Maria, d.
van K. F. Heijlen en H. M. C. de Pauw.
Thimotheus, z. van T. J. Hartman en
G. Kok. Martinus, z. van W. van
Nus en H. Huis. Antonius Maria,
z. van H. W. Stenfert en J. C. M. De
Smet. Petrus, z. van A. van Binnen
dijk en A. L. Verhoef. - Maria Regina,
d. van C. van Drie en E. d» Goede.
Christiaan, z. van A. van Bogerijen en
E. van Meeteren. Hendrikus, z. van
J. de Jager en A. L- de Grood.
OndertrouwdH. H. van Zuilen en E.
van Bekkum. J. J. C. Foster en D. de
Vries. A. J. Werver en J. C-de Kreek.
Gehuwd: J. den Ouden en J. Zwanen
burg. J. G. van der Linden en D.
Meester. M. van Keken en G. van
Pluuren.
Overleden: Hendrika Johanna Pas, 10
m. Arie Maters, 71 j. echtg. van H.
A. ter Haar. Hendrikus Antonius van
der Linden, lm. Aartje Francisca
Boon, 57 j., echtg. van A. Hellevoort.
Ida Maria Margaretha Vos, 3 j.
Leusden.
Geboren: 2e Febr. Jansje, d. van Ger-
rit Jonker en Janna Visser. 4 Febr.
Willem, z. van Gijsbertus de Greef en
Dirkje van de Vendel.
Gehuwd: 4 Febr. Gradus Liefrink met
Cornelia Jansen, wed. van Johannes van
Drie.
Stoutenburg.
Gehuwd: 4 Febr. Peter van Roemen
met Jannetje van Dijk.
Overleden: 2S Jan- Coba van Heumen,
85 j. wed. van Martinus Wilson en An-
thonie Tukker. 1 Febr. Peter Steen
kamp, 61 j. ongeh.
Woudenberg.
Geboren29 Jan. Cornelia, d. van Wil
lem Wagensveld en Francina Meerveld.
3 Febr. Rijnier, z. van Rijnier Versteegh
en Hendrika Kramer.
Gehuwd: SO Jan. Melis Moesbergen,
38 j. »a 0rl«V« TOM Bgdeua, 30
Bestaat er vrees
voor overbevolking?
Er groeit hier beneden brood genoeg
Voor alle menschenktnderen;
Ook rozen en myrthen, schoonheid
(en lust,
En suikerboontjes niet minder
Zoo zong de Duitsche dichter
Heinrig Heine. Natuurlijk, «oor zulk
optimisme trekt de man der weten
schap minachtend de schouders op.
Met gerimpeld voorhoofd wijst hij
op de bekende theorie van Malthus,
dat de bevolking de neiging heeft
sneller aan te groeien dan de' mid
delen van bestaan. Kijk, zegt hij, de
bevolking neemt toe in een meet
kundige reeks: 1, 2, 4, 8, 16, 32, 64,
enz,., maar de middelen van beslaan
in een rekenkundige reeks: 1, 2,
3. 4, 5, 6, 7, enz. Dat moet natuur
lijk misloopen en heel gauw ook.
En hoe komt het nu. dat er op
't oogenblik naar de uitdrukking van
Heine, toch nog brood en suikei-
boontjes genoeg zijn voor alle men-
schen? Daar heeft de alwijze moeder
natuur voor gezorgd, zegt de staat
huishoudkundige. Door oorlog, ziekte,
hongersnood en misdaad bepaald
liefelijk zijn haar middelen dus niet!
heeft zij bevolking en middelen van
bestaan in evenwicht gehouden.
Maar nu ligt de vraag voor de hand:
als nu het aantal ziektegevallen en
dat der epidomiëen door vooruitgang
der geneeskunde en betere hygiënische
verhoudingen afneemt, de middelen
van vervoer een hongersnood uit
sluiten en de toenemende beschaving
oorlog en misdaad doen afnemen,
gaat dan de menschheid niet een
tijd van groote voedselschaarschte
tegemoet? Bestaat er dan geen vrees
voor overbevolking
Er is een oude spreuk: Waar God
monden zendt, daar zendt Hij ook
voedsel. In de 19e eeuw is de bevol
king van Europa meer dan verdub
beld, in de Vereenigde Staten meer
dan vertwaalfvoudigd, en toch is in
dien tijd het graanverbruik per hoofd
kolossaal toegenomen. In Nederland
wordt nu bijna tweemaal zooveel graan
per hoofd gebruikt als 50 jaar geleden.
Krijgt Heine dan ten slotte toch niet
gelijk, dat er biood genoeg groeit
voor alle rnenschenkinderen
Eén ding staat onomstootelijk vast:
een sterke toename van bevolking
moet ten slotte een belangrijke ver
mindering van het vee tengevolge
hebben. Men noemt dit de wet der
depecoratie. En werkelijk is dat niet
te verwondeien. Een koe heeft voor
haar voeding noodig ongeveer één
hectare besten grond. Rekenen we nu
haar gewicht dat voor voeding in
aanmerking komt, op 250 kilogram,
dan is deze hoeveelheid niet eens ge
noeg voor één mensch
Ons land is ongeveer 3.287 000 H.A.
groot en dus zouden 'er hoogstens
3.287.000 vleeschetende menschen
kunnen leven van de opbrengst van
eigen bodem, indien geheel Neder
land met duinen, woesten grond
enz in éen groot weiland was her
schep, n Twee millioen Nederlanders
zouden dan elders een plaat-je moeten
zoeken.
Dat de bodem een veel talrijkei
bevolking onderhouden kan, wanneer
zij van plantaardig voedsel leeft, had
Malthus al opgemerkt. Men heeft
matig berekend, dat één H. A. bouw
land voor den mensch dezelfde hoe
veelheid voedsel oplevert als drie of
vier II A. grasland. Neemt men den
vooideeligsten oogsl tot maatstaf, dan
geeft I H A. bouwland wel evenveel
als 6 of 7 H A grasland. Nederland,
geheel in bouwland herschapen, zou
dus 20 millioen menschen den kost
kunnen geven. Waar blijft nu bet
spook van overbevolking?
De landbouw beveelt zich ook nog
aan door dit voordeel dat hij aan een
veel talrijker boerenbevolking werk
verschaft. En ook een grooter uit
breiding der oofllecll zou in sociaal
opzicht veel >.erbetciïng brengen. Was
geheel Nederland één groententuin,
dan kwamen er handen te kort. Zoodia
er maar behoefte is, i ijst de opbrengst
van den grond tot in hel omgeloofe-
lijke. De groentenluinen om Londen
en Parijs geven dikwijls tot 12 oogsten
per jaar
MARKTBERICHT.
AMERSFOORT, 5 Febr. 1904.
Tarwe f 0.Rogge f 0.Boekweit f 00
\ppelen f 5.f 8. Peren f 0.a f 00. Nieuwe
aardapp. f 0. a f0 Zandaardapp. f 2.80 a f 3 25
Hoendereieren f4 60 a f 5.per 100 st. Eenden
f O.a 10,Boter 11.35 a f 1.45 per kilo. Mar
garine f0.4 f0.Zoetem. kaas f
Kippen f0.80 a f 1.10 Kuikens f 1.00a f 1.30 Piep
kuikens f 0 00 a f 0.00 Ganzen f0.f0.Eenden
f0.90 a i 1.20 p. at. Jonge fO.OO af 0.00. Hazen
10.— k t Wild* konijnen f 0.00 k i (XO0.
