NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
gflfentemee
FEUILLETON.
No. l/,'
y
Zaterdag 14 September 1912.
41 e jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
PREMIE
Behoud van Natuurmonumenten.
BINNENLAND.
Schatmeester en Scherprechter.
Amersfoortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden met Zondagsblad 1.15;
Franco per post door het geheele ft ijk 1.25.
Afzonderlyke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat 77. Telephoonn. 69.
ADVERTENTIËN:
Van 16 regels 0.50; iedere regel meer 7Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
dan is dr. Scheurleer gaarne bereid
als gids te dienen, indien hij ter
plaatse is.
voor de lezers van deze courant
Het heden verschenen 24e nummer
van den vierden jaargang van
francs «Lr
bevat o.a.
De begrafenis van Generaal Booth,
met 2 foto's. Koninginnedag te
Apeldoorn, met 2 foto's. Het feest
op Koninginnedag te Amsterdam, uit
geschreven door de Orarije-Vereeniging
«VV'at ook val', Trouw staat pal«, met
2 foto's. Oranjedag, gehouden 3
September, te Delft, met 2 foto's.
De oefeningen der Oorlogsvloot tus-
schen Texel en IJmuiden, met 5 kiekjes.
Louis Bouwmeester als Koning
Oedipus, met 4 interessante futo's
De Club der Zeven. Een getrouwe
nabootsing in zilver van de «Meppel
II', een geschenk aan den Heer Ver-
schure, bij gelegenheid van 25-jarig
jubileum als Directeur. Het 25-jarig
bestaan van de Scherm- en Schiet-
vereeniging «Nederland en Oranjea te
Dordrecht. De opening van de
Landbouwtentoonstelling te Medemblik
in tegenwoordigheid van Minister
Talma, met 2 foto's.
Voorts: Portretten van bekende
laodgenöoten. Het vervolg van de
Gedenkschriften van Madame Stein-
heil, met foto, voorstellende: Mr.
André, de Rechter van Instructie in
het geding Steinheil. Heldenfeiten
uit het leven van Ridders van de
Militaire Willemsorde.
Ten slotte de rubriek van Redac-
X, en het Kindernummer »Ons Prin
sesje", met onderhoudende en leer
zame kinderlectuur.
In de Levende Natuur komt E. Hei
mans terug op de geologisch en bo
tanisch zoo merkwaardige zanderij
tusschen Bussum en Hilversum. Daar
was men aan het afgraven van een
hoogst belangrijke eindmorene met
zwerfsteenen, van welke morene Hei
mans althans een stuk ongerept hoopt
te behouden. Hij schreef nu:
«Zooals ik nog onder mijn vorig
artikeltje over de geologische en bo
taniscbe zoo merkwaardige zanderij
tusschen Bussum en Hilversum kon
vermelden, was er eeuige kans op
behoud van een heel klein hoekje
ervanDaags er na echter kreeg ik
bericht, dat het niet meer kon en
dat de pachter van het geheele ter
rein bij de Cralosche brug, zuid
westelijk van de spoorlijn, niet gene
gen was, het af te staan en het
dezer dagen zou gaan omwerken om
het in cultuur te brengen.
Toen ben ik er Zaterdagmiddag
maar persoonlijk op los gegaan en
ik vond in den pachter, J. Jungerden,
erfgooier, veehouder, landbouwer te
Hilversum, een geschikten man die
na wat tegenstribbelen, als man van
zaken natuurlijk, toegaf. Met toestem
ming van het bestuur der Erfgooiers-
maatscbappij zal hij tegen een billijke
jaarlijksche vergoeding voor winstder
ving en voor het toezicht houden op
het terrein, afzien van het bebouwen,
en den bewusten driehoek vol zwerf
blokken in onderhuur afstaan voor
den tijd, dat hij zelf de pacht heeft
verkregen, n.l. acht jaar.
Zoo is dan voorloopig het veran
deren in een haverveld tegengegaan,
maar nu moet het ook beschermd
worden.
De jongens uit Hilversum en Bus
sum hebben natuurlijk niet het min
ste begrip van de geologische en
historische waarde van de talrijke
groote en kleine zwerfblokken, die
in den bedreigden driehoek van
4000 M'. bijeenliggen. Ik zal de laatste
wezen, om het hun kwalijk te nemen
als zij er vuursteenen of bloemen zoe
ken of er gaan spelen en de keien,
door ze tegen elkaar te doen botsen
tot splijting brengen, of de kleiner
zandsteenblokken en de graniet en
gneisbeien verbrijzelen door ze op de
groote kwartsieten te laten vallen, ze
weten niet beter. Daarbij vertrappen
ze echter de dennen die hier spontaan
opkomen, de struik- en dopheide-plant,
ook de zonnedauw en de wolfsklauw,
om meteen de prachtige mosflora,
welke zich in de vochtige tot drie
meter breede geulen tusschen de
richels ontwikkelt.
Het geheele terrein leent zich
merkwaardig wel voor de vorming
van een hoogveenflora, doordien het
bestaat uit een tiental evenwijdige
grindrichels van een halven tot eeu
meter hoogte, waar tusschen de geulen
in de zwerfblokken liggen. Deze zijn
vrijwel in situ gebleven, hoogstens
een paar meter naar beneden gerold
en verrold. In het weiland er naast
liggen er nog een paar, die te zwaar
zijn en te diep in en te hoog boven
den grond zitten om ondergegraven
te worden. Met deze «Finalinge»
welke van de overzijde van het spoor
en de blokken vari den nu gereser-
veerden hoek als aanscbouwingsmiddel,
zal men zich voortaan nog goed
kunnen voorstellen hoe vóór het ïn-
cultuur-nemen, het terrein in dezen
hoek van de oude gletscher-moraine
er moet uitgezien hebben, al zijn alle
verdere bewijzen en getuigen »er
onder gewerkt». In dit opzicht is dit
lapje grond inderdaad een natuur
monument.
Het komt er nu maar op aan, dat
zij die er komen, groot of klein, er
niets vernielen, wat gespaard behoort
te blijven. Een afdoend middel zou
wezen, er een stevige prikkeldraad
versperring of een doornbeg om heen
te zetten, maar dan hebben maar
enkele bevoorrechten er iets aan.
Als de collega's bij het onderwijs
te Hilversum en Bussum mij helpen
door hun leerlingen te bewerken (niet
verbieden natuurlijk) kan het best
zonder versperring. Hel heele terrein
is van boven van den pl.m. vier meter
hooger gelegen weg gemakkelijk te
overzien, en wie er onder, langs of
omheen loopt, ziet alles wat er te
zien valt. Het betreden is niet nood
zakelijk, de grootste breedte is 40
meter, de kleinste aan de punt drie
meter. Maar als men het toch wil
(doen om de kleinere details, de steen-
I soorten of de mossen te bestudeeren,
kan men het terrein sparen door op de
richels te loopen en niet meer in de
geulen af te dalen dan hoog noodig is.
Blijkt de vernielzucht grooter dan
de belangstelling, dan kan er altijd
nog vóór het te laat is hek om ge
zet worden. Het terrein blijft dus
voorloopig vrij. En zoover althans,
dat Jungerden of zij die op het land
er naast bezig zijn, zooveel mogelijk
toezicht zullen houden van het nu
gepachte terrein en zullen verwijderen,
wien zij denken, dat er niet veel goeds
uitvoert. Wie er dus ongestoord en
met bescheidenheid wil botaniseeren
of kloppen, doet goed even bij Junger
den, als hij op zijn land is, of anders
aan zijn huis, Zuiderweg 59aa, Hilver
sum, verlof te vragen. Amsterdam
mers kunnen natuurlijk van mij een
kaartje krijgen.
In de Levende Natuur worden en
kele afbeeldingen gereproduceerd van
het behouden gebleven morene ter
rein.
Dr. D. F. Scheurleer, Den Haag,
schreef den heer Heimans, dat hij
sedert eenige jaren op zijn buitenver
blijf »Darthuizerberg" alle steenen,
die bij het maken van paden en het
schoonmaken van bosscben te voor
schijn komen, zorgvuldig laat verza
melen en bijeen brengen. Midden in
het bosch is een plek opengekapt en
daar wordt van de steenen een cirkel
vormige wal gemaakt, In het midden
groepeert hij de groote en merkwaar
digste exemplaren.
Mochi iemand een kijkje willen nemen
Nieuwe uniform voor het leger.
Naar de «N. R. Ct verneemt, is
thans het ontwerp-Kon. besluit be
krachtigd, waarbij voor het leger de
grijsgroene uniform geleidelijk wordt
ingevoerd; voor de cavalerie, de rij
dende-artillerie en hel regiment gie-
nadiers en jagers wordt de bestaande
groote tenue gehandhaafd.
De nieuwe uniform.
De N. Rott. Ct. bespreektdeplannen,
welke bestaan om aan bet leger, in
plaats van de donkerblauwe uniform,
een van grijs-groene kleur te geven,
als beter geschikt voor het gebruik
te velde.
Het blad is van meening, dat het
moeite zal kosten die nieuwe kleur
populair te maken. Al zijn wij Neder
landers niet militair van natuur, toch
stelt de soldaat meer dan men gewoon
lijk denki, prijs op smaakvolle kleedmg.
Ieder soldaat weet te vertellen, dat
de groot-tenuetuniek met hare één
rij knoopen en vreemdsoortige biezen,
een afschuwelijk kleedingstuk is ver
geleken bij de zooveel meer kleeder.de
korte jas. En wat nu de nieuwe kleur
betreft, zou het verkeerd zijn die
slechts voor eenige wapens toe te
passende voorgenomen uitzonderingen
zouden de nieuwe juist bij anderen
impopulair kunnen maken.
Het gaat om de populariteit van
de uniform.
Of de commissie, waarin ook het
artistieke element vertegenwoordigd
is, in de keuze van den vorm der
kleedingstukken gelukkig is geweest,
zal nog moeten blijken. Hare samen
stelling doet echter het beste hopen.
Eene proefneming op groote schaal
zal toch ook waarschijnlijk niet kunnen
uitblijven, teneinde den smaak van
enkelen te toetsen aan dien van velen.
5)
Maar de gedachte aan zulk een einde
van zijn gunsteling was voor den koning
te schrikkelijk om er toe te kunnen
besluiten den connetahel zijn gang te
laten gaan.
Zijn billijke toorn tegen den in
doodsangst zwevenden oneerlijken
schatmeester was reeds bedaard en
een verkeerd geplaatste zachtmoedig
heid weerhield hem den markies aan al
de strengheid der wet prijs te geven. Het
werd hem dus moeielijk een besluit te
nemen, tot hij eindelijk een uitweg vond,
van welken hij geloofde dat ze zoowel de
wet als zijn liefde voor zijn gunsteling
bevredigen zou.
Welnu, neef," zeide hij tot den graaf
van Richmond, «het zij zoo als ge
wenscht, mits op eene voorwaarde.
Ik heb de Giac mijn woord gegeven, hem
tegen alles wat gebeuren mag, te be
sehermen. En het woord des konings
is onherroepelijk. Gy moet mjj dus met
uw eer voor het hoofd van den mar
kies instaan."
»Ik blijf borg voor zijn leven, sire,»
antwoorde de connetahel.
Vervolgens wendde hij zich tot den
schatmeester met deze woorden:
«Mijnheer de markies, gij zijt mijn
gevangene
Den markies viel een zware steen van
het hart. Inwendig verheugd dat geen
gevaar zijn leven meer bedreigde, hield
hij zich ook van de verdere gunst des
konings genoeg verzekerd, om wegens
al het overige onbekommerd te kannen
zijn, en volgde de wacht, aan welke de
connetahel hem over gaf, even lichtzin
nig als begaf hij zich naar een plezier-
partij.
Weinige uren later bevond hij zich
onder een sterk escorte op weg naar
Villequiersen, daar aangekomen, werd
hij in een sterke gevangenis gebracht.
III.
De vorm, onder welke de connetahel
voornemens was aan den markies recht
uit te oefenen, bestond niet alleen in
de beschuldiging, aan de koninklijke
schatkist 500,000 livres ontvreemd en
daardoor de afvalligheid van het leger
veroorzaakt te hebben, maar hem werd
ook de moordaanslag tegen den ont
vanger-generaal, zoomede een reeks
andere misdaden ten laste gelegd,
welke hij, beschermd door de konink
lijke gunst, reeds sinds lang ongestraft
begaan had.
Toen den markies ook deze beschul
digingen werden meegedeeld, begonnen
de moed en zorgeloosheid, waarmede
hij Bourges verlaten had, beduidend
te dalen. Hii miskende nu het gevaar
niet, waarin hij zich bevond, schoon de
belofte welke de connetahel den koning
had gegeven hem zijn leven volkomen
waarborgde.
Maar zijn er geen straffen, die on
eindig pijnlijker zijn dan de dood Kon
den de rechters niet over folteringen
beschikken die den levensdraad van
een mensch niet konden breken en
waarbij de dood toch nog een wel
daad is?
En hoe stond het met de bescher
ming van den zwakken wankelmoedigen
koning, waarop de beschuldigde ook in
de toekomst rekende?
Een nauwkeurige beschouwing van
den toestand deed deze bescherming als-
zeer twijfelachtig voorkomen.
De afwezigen hebben altyd ongelijk,
zegt men; maar zij worden ook ver
geten, en wel zeer spoedig vergeten,
wanneer de oorzaak hunner verwijde
ring schandelijk is, zooals die van den
markies de Giac. Ook deelde hij het lot
van schier alle gevallen gunstelingen,
hij bezat in de omgeving des konings
geen vriend, die zich zijner had willen
herinneren. En gold niet in een tijd,
toen Karei zich ieder oogenblik met
het verlies van zijn kroon bedreigd zag,
de wil van den connetahel meer dan
die zijns gebieders?
Aan zulke betrachtingen overgege
ven, zat de markies den tweeden dag na
zijne aankomst te Villequiers, het hoofd
zwaar op zijne handen latende rusten,
in een hoek zijner donkere gevangenis,
en verwachtte een bode, die hem de
dagvaarding zou brengen, voor zijn
rechter te verschijnen om zijn nog on
bekend lot te vernemen. Want de loop
van een proces tegen iemand van een
zware misdaad beschuldigd was des
tijds snel en kort, bijzonder tegen
iemand die aan de wraak des conne-
tabels vervallen wasde rechter deed
den beschuldigde eenige vragen, hoorde
de antwoorden en alles was geëindigd
de veroordeeling volgde. Ook werd
nog vooraf de aanwending der pijnbank
beproefd, wanneer de antwoorden van
den beschuldigde niet bevredigend ge
noeg, dat heet, ontkennend uitvielen.
Het was inderdaad nog geen avond
geworden, toen de deur der gevangenis
geopend en den markies aange
kondigd werd, dat het uur van zijn
verhoor gekomen was.
Vier hellebaardiers namen den ge
vangene in hun midden en voerden
hem naar het raadhuis in een zaal,
waar het gerecht gewoon was hare zit
tingen te houden tot het behandelen
van hoofdmisdaden.
Slechts drie rechters waren tegen
woordig, de burgemeester met twee
schepenen. De eerste bekleedde den
voorzitterszetel
De handeling die nu begon was een
voorbeeld van eenvoud en kortheid.
"Zijt gij," vroesr de president den
beschuldigde, "Arthur Phaebus Charles
markies Giac?"
"Die ben ik."
«Gij zij beschuldigd, op arglistige
wijze aan de koninklijke schatkist
300,000 livres ontvreemd te htl>b n,
item hebt ge een man orn^eki ht - m
den ontvanger-generaal d'Bstopha
veriaderlyu te laten vermoord -j
het zeer misdadig oogmerk, door zijn
