NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
i\v. 80.
Woensdag 7 October 1014.
43e jaargang
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
DE WAARHEID ZEGGEN.
BINNENLAND
Plaatselijk Nieuws.
Courant.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad 1.15;
Franco per post door het geheele Rijk 1.25.
Afzonderlijke Nnmmers 3 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langeetraat 17. Telephoonn. 59.
ADVERT ENTIËN:
Van 16 regels f 0.50; iedere reg9l meer 7'/Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Wordt na een onderhoud tusschen twee
personen verteld, dat zij elkander „eens
goed de waarheid hebben gezegd", dan
kan men er op aan dat er in de weder
zij dsche verklaringen enbetuigingen eenige
warmte geweest is. Het was dan niet de
wisseling van beleefdheidsfrazen, die ge
meenlijk een deel onzer gesprekken vullen,
noch het in verband en in overeenstem
ming brengen van zakelijke beschouwin
gen, ten einde tot een juist oordeel te
komen, en evenmin in het licht stellen
van onderlinge waardeering. Bij zulke ge
legenheden wordt het bewijs geleverd, dat
krachttermen niet van onzen taalschat
het deel vormen, dat gewoonlijk onge
bruikt blijft.
Het is misschien niet al te gewaagd,
te onderstellen dat in die uitdrukking iets
ligt van den humor, die in den Neder-
landschen volksgeest niet is te miskennen.
Het „de waarheid zeggen" dient hier
eenigszins ironisch te worden opgevat.
Het „precies vertellen waar het op staat"
beteekent het afleggen van de maskers,
die de conventies der maatschappelijke
omgangsvoorschriften ons verplichten te
dragen, het prijsgeven van terughoudend
heid, het in den wind slaan van de waar
schuwingen der voorzichtigheid. En dan
komt de belangstelling van wie den loop
en het resultaat van het vriendelijk ge
sprek vernemen, achteraan met de leuke
opmerking: „Ziezoo, nu weten wij het".
Wèl mag het gewaagd heeten, te be
weren dat in dergelijke „gedachtenwisse-
ling" steeds de volle waarheid en niets
dan de waarheid zich openbaart. De woord
kampioenen zijn altijd beter dan hun
tegenstander het voorstelt, en mocht het
al gebeuren dat de van hun persoonlijk
heid en van hun streven in vlotte trekken
uitgebeelde schets juist is, zij is dan toch
niet vrij te pleiten van een artistieke
eenzijdigheid, die de betere eigenschappen
van den uitgebeelde in de schaduw houdt.
Een mensch is nooit zoo minderwaardig
als zijn vijanden hem teekenen, en in de
hartstochtelijke overdrijvingen, die in een
twist opvlammen, wordt datgene gebo
ren, wat ook de scheppingdrang van de
kunst in het aanzijn roept: Een werke
lijkheid, gezien door een temperament
heen. Alzoo een soort van gestileerde
waarheid. Alleen is het effect eenigszins
anders.
Nu kunnen wij moeielijk als regel stel
len, dat een twist altijd uit den booze is.
Of liever, ons plaatsende op ethisch stand
punt, zouden wij het wel willen, maar wij
durven niet. Het ware mogelijk met een
andere soort van menschen, als de mees
ten onzer zijn, menschen die begaafd zijn
met een evenwichtig deel zachtzinnigheid
en ernst in het karakter, eerlijkheid en
onbevangenheid in het oordeel. Maar ge
woonlijk voelen wij als bij instinct, of is
ons door de ervaring opgedrongen, de
noodzakelijkheid om gewapend te zijn en
bjj een aanslag op de onschendbaarheid
van ons terrein gereed tot een verweer,
dat uitloopt op een'tegen-aanval.
Somtijds ontmoeten wij op onzen levens
weg personen met wie het niet mogelijk
schijnt, in twist te geraken, ook al treden
wij met hen in een van die relatiën, die
de kans er op doen ontstaan. Nu eens
zijn het de onbeduidenden, in wier han
delingen of woorden nooit iets is te vin
den dat aanstoot geven kan of tot tegen
spraak uitlokt; waar vastheid ontbreekt
is weerstand vanzelf uitgesloten. Maar
het doet zich ook voor, dat zij, die door
de omstandigheden op eenig oogenblik
tegenover ons staan, ons zulk een hoog
denkbeeld hebben doen opvatten van hun
goede trouw, een zoo sterk geloof hebben
ingeboezemd aan hun onbaatzuchtigheid,
dat wij bjj eenig verschil van inzicht geen
anderen weg dan dien der kalme rede-
neeriDg kunnen volgen om het punt van
overeenstemming weer te vinden.
Voor het overige weten wij maar al te
goed, dat twist niet altijd vermeden kan
worden. De pas geschetste, als het ware
onaantastbare medemenschen, tegenover
wie wij het een ernstig vergrijp zouden
achten een woord te spreken dat beneden
het peil der waardeering blijft, zijn niet
zoo talrijk dat het overbodig zou zjjn als
wij poogden in hun rijen een plaats te
krijgen, wat wel het ideaal der zelfop
voeding mag heeten. Al de overigen, de
overgroots meerderheid wij doen voors
hands verstandig met onszelf hierbij niet
uit te sluiten geven door onjuistheid
van oordeel, door overijling van uitspraak,
door baatzucht van bedoelingen, door
allerlei afwijkingen van den rechten weg,
aanleiding tot een critiek, die niet kan
worden teruggehouden, althans niet zoo
onze persoonlijke belangen daarbij be
trokken zijn. Het is volkomen waar dat
men het kwade het zekerst overwint
door het goede, maar niet zelden kan
die zegepraal eerst verwacht worden,
na een lang tijdperk van rustigen strijd,
gedurende hetwelk nog veel schade kan
zijn toegebracht. En dan, er zyn erg
stugge wezens op de wereld, die men
moet aanpakken met forsche hand om
hen tot rede te brengen en tot goede rede
te dwingenin de kleine aangelegenheden
des dagelijkschen levens, die toch een
zoo groot deel van dat leven vullen, is
een beslist optreden dikwijls noodzakelijk.
Volgens een bekend gezegde kan hij, die
alles over zijn kant laat gaaD, wel den
duivel tot vriend houden. Niet dat het
mogelijk schijnt, door onderwerping en
toegevendheid deze sinistre figuur zachter
te stemmen; ware zij niet het toppunt
van kwaadheid, zij zou er nog kwader
van worden. In het algemeen bewijzen
wij onzen medemensch geen dienst, door
hem maar „zijn gang te laten gaan", om
ruzie te vermijdenhij moet af en toe
er eens aan herinnerd worden, dat het
niet goed is zich te buiten te gaan aan
grensgevallen dat er lijnen zijn ge
trokken, die ook hij zal hebben te eer
biedigen. Dan gaat men hem even „de
waarheid zeggen," en hangt het niet
altijd geheel van onszelf af, in welken
toonaard de melodie overgaat. Want
natuurlijk dient de vriend van repliek;
hy aanvaardt niet zonder tegenspraak
wat w(j „de eer hebben" hem aan te
bieden.
Men ziet weieens gebeuren, dat de
uitwerking van het aldns ontstaan debat
geenszins verhoogd wordt in rechte even
redigheid met de heftigheid van den toon.
waarin men het voerde. De hartstochtelijk
heid gedraagt zich jegens de logica als
de zuurstof tegenover het gepolijst metaal
zij verbergt den glans van de echte en
zuivere waarheid onder een bedekking
van roest. Het eigenlijk object van den
strijd wordt verwikkeld met één of meer
andere, die de toepassing van de door
niemand te boek gestelde maar toch geens
zins denkbeeldige voorschriften der mond-
tactiek heeft geleerd in het vuur te brengen
op het oogenblik, dat de aanval moet ver
zwaard of de verdediging beter verzekerd
mag worden, en zoo van lieverlede komt
men er toe om elkanders „doopceel te
lichten" gelijk dat bij ons heel eigenaardig
heet. Dan is er van een sierlijk strijden,
hetwelk na den afloop partijen, onver
schillig wie gewonnen heeft, nog vol
doening schenkt geen sprake; het „de
waarheid zeggen" krijgt de spottende, de
ophitsende beteekenis die de volksmond
er aan verbond, en de echte, de gestrenge
maar toch liefdevolle waarheid, zij neemt
de vlucht als zij haar caricatuur zoo driest
ziet optreden.
Ook dan, wanneer beschaafde menschen
elkander op dusdanige manier te lijf gaan,
dat geen eigenlijke ruwe taal wordt ge
bezigd, maar de twist een opvolging wordt
van door hartstocht verwrongen bewerin
gen, houdt alle vergelijking van het strijd
perk met een tournooiveld op. Nog met
andere wapens dan knodsen en messen
worden zware wonden toegebracht.
„Zij verblijdt zich niet over de onge
rechtigheid, maar zij verblijdt zich met
de waarheid" wordt van de liefde ge
zegd in haar schoone omschrijving.
Nemen wij haar leiding aan, dan ver
schijnt de verplichting, elkander „de
waarheid te zeggen" ook bij het nood
zakelijk uitspreken van een beoordeeling
in een ander licht.
In de eerste plaats zal dan wel de vraag
of het noodig is zich de onaangenaam
heid van een twist op den hals te halen,
met ernst worden overwogen. Twistzieke
en twistgierige lieden staan in kwaad
gerucht, en dat bewijst, dat wij eigenlijk
vredelievend van natuur zijnhet is vol
strekt geen blijk van zwakheid, een con
flict zooveel doenlijk te ontwijken. Het
antwoord op bedoelde vraag wordt maar
al te vaak ingegeven door de ijdelheid,
gemakkelijk te verwarren met een recht
matig gevoel van eigenwaarde, of door
de zelfzucht, aan welke de mantel van
verdediging van rechtmatige aanspraken
over de schouders wordt geslagen. Dat
is de verkeerde methode. Wordt zij toe
gepast, dan is verblijden over de onge
rechtigheid de natuurlijke uiting van de
voldoening over het feit in het bezit te
zijn van wapens, met welke men de
tegenpartij kan bestoken.
Ook dan, wanneer de twist wordt op
gedrongen en de wet der zelfverdediging
zich gelden doet, is het bastion dat op
geworpen kan worden uit de bekendheid
met de minder goede eigenschappen des
aanvallers en bewapend met kanonnen
die gegoten zijn uit het metaal van zijn
vroegere handelingen, niet het meest
verkieslijk defensie-materiaal. Menig con
flict ware tot kleine proportién terug te
brengen en gemakkelijk op te lossen,
indien men zich hield binnen de lijnen,
die het begrenzen. Ontaardt het in kijven,
dan is het eind niet te voorzien en zijn
de te verkrijgen afmetingen niet te be
palen. Het gezegde: Waar twee kijven
hebben twee schuld moet niet aldus wor
den opgevat, dat het op de rechtstreek-
sche aanleiding betrekking heeft, want
dan zou het in vele gevallen onjuist zijn
maar het is onbetwistbaar waar, als men
het toepast op toon en omvang van het
dispuut.
Gaat het niet om verdediging van ge
krenkte rechten of handhaving van be
streden opinién, maar is het de onafwijs
bare voldoening aan den drang om onzen
naaste een verkeerde handeliDg te ont
raden, bij hem een ongegronde meening
te doen verdwijnen, de ontwikkeling van
een ongewenschte eigenschap tegen te
gaan, dan vooral is het, dat de liefde zich
verblijdt met de waarheid. Mocht bij ons
optreden blijken, dat het uitgegaan is van
een ongegronde onderstelling, zoodat zij,
die wij in dit verband de aangevallen
partij kunnen noemen, zich geheel gerecht
vaardigd in ons oog vertoont, dan is het
allereenvoudigst, dat ons dit verheugt;
hebben wij door de wijze van inmenging
en door den toon, waarin de wisseling
van gedachten is gevoerd daartoe geen
aanleiding gegeven, dan is ook het aan
bieden van verontschuldiging overbodig.
Wie het zoover weet te brengen, dat het
openen van een deur, waar een twist kan
binnendringen, geen anderen indruk geeft
dan dat de waarachtigheid eener liefde
volle belangstelling dieper in het bewust
zijn doordringt, betreedt het terrein, waar
het „elkander de waarheid zeggen" de
uiting is eener liefde, die alles gelooft,
alles hoopt, alles verdraagt.
Daartoe te komen, is het opvoedings
werk bij uitnemendheid, in de eerste
plaats aan onszelf te verrichten. Het brengt
vrede in de ziel, vrede in het gezin en in
de maatschappij. Het legt den vasten
grondslag, waarop het onzichtbaar vredes
paleis zal verrijzen.
Handelaars, die onze neutraliteit
in gevaar brengen.
Tegenover talrijke bij de Commissie
voor den Nederl. Handel ingekomen
verzoeken om voorlichting, waaruit
baar reeds is gebleken, dat zeer velen
onzer kooplieden al datgene wenschen
te vermijden, wat met het oog op
Nederlands onzijdigheid gevaarlijk of
onhehoorlijk is, zijn haar eventueel
ook enkele gevallen ter oore gekomen
van personen en firma's, die zich voor
allerhande transacties beschikbaar stel
len, welke kwalijk zijn overeen te
brengen met onze neutraliteit en de
moeilijkheden voor onzen overzeeschen
handel allicht zouden vergrooten.
Teneinde zoo mogelijk te voorko
men dat deze exceptioneele gevallen
aanleiding geven tot uitbreiding van
den slaat van beleg over onze han
delscentra, waardoor vele goeden zou
den moeten lijden ter wille van weinige
kwaden, overweegt de commissie het
denkbeeld om als de bij baar gerezen
verdenkingen gegrond mochten blijken,
tot publicatie van de namen dier
weinig nauwgezette handelaren over
te gaan, opdat zij niet ontkomen aan
de moreele verantwoordelijkheid voor
hun daden.
Voor het geven van voorlichting,
ook in twijfelachtige gevallen, blijft
zich de commissie natuurlijk gaarne
beschikbaar houden.
Haar bureau is geopend van 10 tot
12 's voormiddags en van 2 tot 4 uur
's namiddags, Lange Voorhout 1, Deo
Haag.
De Commissie voor den Nederland-
scben Handel bestaat uit de heeren
C. J. K. v. Aalst, A. G. Kröller, jhr.
L. P. D. Op Ten Oort, Joost v. Vol
lenhoven en prof. mr. C. v. Vollen-
hoven.
Meel en brood.
»Het Centrum» meldt, dat meteenige
dagen de voorraden tarwe en tarwe
meel van alle tarwemeelfabrieken in
ons land door de Regeering zullen
worden onteigend en dat voortaan de
meelfabrieken dan de tarwe van de
Regeering ontvangen en voor haar
vermalen. De distributie van het tarwe
meel zou dan verder van Regeerings-
wege geschieden.
In verband met dit bericht wendden
wij ons om inlichtingen tot Den Haag
en verkregen de volgende mededee-
lingen
De hoeveelheden tarwe en tarwe
meel, welke bij de meelfabrikanten nog
beschikbaar zijn, zullen dezer dagen
worden opgenomen en zal onder be
paalde voorwaarden van Regeerings-
wege tarwe ter beschikking worden
gesteld van die meelfabrikanten, die
aan de te stellen voorwaarden zullen
voldoen.
In verband hiermede zal binnenkort
ook een herziening plaats hebben van
de maximum prjjzen van tarwe, tarwe
meel en rogge en zullen de maximum
prijzen worden gesteld voor roggemeel
en voor verschillende broodsoorten.
Wij vernemen verder dat de aanvoer
van tarwe voor regeeringsrekening ge
regeld zal worden voortgezet. De
regeering heeft ook een belangrijke
partij buitenlandsch meel in Amerika
aangekocht, welke op het oogenblik
onderweg is naar Nederland.
Handelsblad.
Het Damescomité te Zeist.
Dankbaar voor de groote medewerking,
waardoor het mogelijk werd honder
den paren sokken aan het leger
bestuur te zenden, verzoekt, het Dames
comité te Zeist aan de sub-comité's
geen sokken meer te breien, daar de
hoeveelheid thans vrijwel voldoende is.
Daarentegen zal het legerbestuur gaarne
in ontvangst nemenbroeken en borst
rokken van keper (niet van wol), hem
den en polsmoffen met balven duim,
lang over de polsen, aan de hand
lang of gebreid. Het Hoofdcomité
blijft gevestigd te Zeist, adres gemeente
buis aldaar.
Roodc Kruis en Steuncomités.
Bij het algemeen steuncomité
te Amsterdam is tot heden f320.340
ingekomen.
De Kon. Ned. Jachtvereeniging
»Nimroda heeft besloten f 1000 uit
haar kas aan bet Koninklijk Nationaal
Steun-Comité te schenken.
Het comité tot steun aan Bel
gische en andere slachtoffers ontving
tot heden f 67050.
Het totaal der ontvangen bijdragen
en toezeggingen voor het Nationaal
Steuncomité 1914 bedraagt thans
f 504 736.
Zooals men ons bericht heeft
de Evangelische Gezangen Compagnie
op verzoek der Commissie ter Behar
tiging van de Godsdienstige Belangen
der Militairen in en nabij de forten
van de stelling van Amsterdam be
sloten, belangeloos een bijzondere uit
gave te vervaardigen van een kleine
bloemlezing van liederen ten gebruike
bij de Godsdienstoefeningen der Mili
tairen, gekozen door die Commissie
uit den Psalm- en Gezangbundel, en
zal deze, behalve dat zij kunnen aan-
gevraaagd worden ten behoeve van
dat doel aan het Bureau der Forten-
Commissie Keizersgracht 207, Amster
dam, ook verkrijgbaar zijn door be
middeling »an iederen boekhandel in
het geheele land tot den prijs van 3
cent per exemplaar.
De brand in do Munt.
De schade die het Rijksmuntgebouw
te Utrecht door den brand heeft ge
leden, wordt op 25 a 30.000 gulden
geschat.
Wat 's Rijks'Munt presteert, toont
het volgende:
Sedert I September j.l. zijn er, naar
men verneemt, op 's Rijks Munt niet
minder dan 4 2 millioen guldens ga-
slagen, dit is voor ongeveer 8 ton
per week. Het hoogste bedrag destijds
aan zilverbons in omloop was bijna
19 millioeu gulden, thans bedraagt
het 17 millioen drie ton, Daaruit zou
dus zijn af te leiden dat de zilvercir
culatie iets geregelder is. Echter heeft
de voorlaatste week de bank nog weer
anderhalf millioen gulden voor de cir
culatie uitgegeven.
Daar alle verloven zijn inge
trokken kan Ds. W. J. Meiners, thans
