NIEUWS
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht. |R
No. 10.
Zaterdag 3 Februari 1317.
4öe jaargang
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG:
C eireenteraad.
Amersfoortsche Courant.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden 1.
Franco per post door het geheele Rijk 1.15.
Afzonderlijke Nummers 5 Cent.
gezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrpdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat 77. Telephoonn. 69.
ADVERT ENTIËN:
Van 16 regels f 0.90; iedere reg9l meer 15 Cent.
Groote letters en vignetten naar plaatsrnimte.
ontwerp weldra kracht van wet zal krij
gen, zullen de gevolgen ook ten onzent
van oeconomisch belang zijn.
De Dinsdagavond gehouden openbare Hat aaDt?' YoniDSen van hooSe huur:
j S j j d i waarde is dit laar percentsgewijze veel
raadsvergadering werd door den Burge-j
meester met de navolgende redevoering *>r<ï? ®r .an a? ers'
b Dat nieuw-bouw in vergelijking niet
b u" andere plaatsen hier nog regelmatig door
Mijne Heeren! I gaat, blijft voor een groot deel te danken
Nu het oogenblik gekomen is om onze aan de exploitatie der gemeentelijke gron-
gedachten eens te bepalen bij het afge-den, welke tegen lagen prijs verkrijgbaar
loopen jaar, valt het in de eerste plaats 1 zijn.
op, welke groote veranderingen in uw Belangrijke cijfers zijn ten aanzien
midden hebben plaats gevonden: niethiervan te noemen: de verkoop bedroeg
minder dan drie sterfgevallen waren te, dit jaar aan bouwterrein f75000, aan
betreuren, die van de heeren van Duinen,fabrieksterrein f35.500 resp. 36000 vierk.
Gerritsen en van Achterbergh, de heer M. in 8 perceelen en 17200 vierk. M. in
van Esveld nam zijn ontslag, terwijl de
heer Rijkens zich benoemd zag tot bur
gemeester van Veendam, beide laatste
heeren waren tegelijk wethouder; hier
door en door de benoemiDg van een
vierden wethouder werd ook het College
van het Dagelijksch Bestuur voor een
belangrijk deel anders samengesteld.
Niet alleen het gemeentebestuur ver
anderde, ook het gemeentelijk grondge
bied zou een wijziging ondergaan ten-
govolge van de wet houdende een nieuwe
grensregeling met Leusden, welke met
1 Januari 1917 in werking trad; dit
gebied omvat niet alleen een stedelijk
'gedeelte bij de infanterie kazerne, dat
door de bebouwing reeds als het ware
één was met Amersfoort, maar ook een
vrij uitgestrekt landelijk gedeelte waar
over onze gemeente gedeeltelijk reeds
hare zorgen had uitgestrekt, zulks ten
gevolge van privaatrechtelijke betrekkin
gen
8 pereeelen.
In de jaren 1914, 1915 en 1916 word
resp. verkocht voor ƒ132.500, ƒ102.000
en ƒ110.500. Aangekocht werden 34'/i
H.A. bouwterrein voor ƒ215.000 en 68'/>
H.A. fabrieksterrein voor ƒ241.500, totaal
103 H.A. voor ƒ456.500.
Het grondbedrijf omvat thans 238' i
H.A. bouwterrein en 87H.A. fabrieks
terrein met een totale boekwaarde van
ƒ1.262.000, waartegenover een schuld
rust van ƒ1.182.000 zoodat het saldo
ƒ80.000 bedraagt, (deze cijfers zijn alle
afgerond); evenmin als over 1914 en 1915
zal over 1916 iets behoeven te worden
bijgeschreven voor rente en aflossing;
integendeel 60.000 zal voor aflossing
kunnen bestemd worden. Als men let op
prijzen, die bedongen werden en daar
tegenover stelt de boekwaarden, dan be
hoeft men nog geen groot optimist te zijn
om te kunnen zeggen, dat er een belang
rijke stille reserve in ons grondbedrijf
direct financieel nadeel tengevolge, laten j kelijke advies voor de oprichting voor
wij hopen, dat de directe financieele ge-een gelijk inwonertal een verbruik was
volgen en vooral die van zedelijken aard geraamd van 410000 kub. M.
Nu ik hier van de gemeentelijke be
drijven spreek,
mag ik niet nalaten te
vermelden, dat dit jaar, met het oog
op de administratie, verschillende ge
meentelijke diensten als gemeentewerken,
brandweer, openbare reiniging, ont-
smettingsdienst, keuringsdienst, Centrale
boekhouding afzonderlijk als bedrijf
werden georganiseerd om met de be
staande vier bedrijven voor gas, electri-
citeit, water en grondexploitatie te worden
beheerd door de Centrale Boekhouding.
Tengevolge hiervan werden afzonder
lijke begrootingen voor 1917 samenge
steld, waaruit de juiste kosten voor
eiken dienst afzonderlijk duidelijk zijn
op te maken.
Voor controle op alle bedrijven en
den gemeente-ontvanger werd aangesteld
een verificateur. Hoewel de geheele in
richting, nog slechts korten tijd bestaat
en nog niet op elk gedacht gebied heeft
kunnen werken, valt slechts te roemen
op de voorloopig bereikte resultaten.
Als vanzelf kom ik nu tot de bedrijven,
niet van de gemeente, doch in de ge
meente; welnu de industrie heeft te
Een niet onaanzienlijke bevolkings-verscholen ligt.
toenemiDg was het gevolg van de grens-1 Helaas kan men niet trouwens waar
wijziging n.l. 1639; overigens was de, ook in ons land? optimist zijn aan-
vermeerdering groot 656 n.l. 322 als gaande den financieelen toestand der ge-
overschot van geboorten boven sterfge
vallen, en 334 tengevolge van meerdere
vestiging dan vertrekin totaal bedraagt
de bevolking thans 28215 tegen 25920
op 1 Januari 1916 of 2295 meer. Hier
onder zijn dus niet medegerekend 3031
Belgen, onder wie 1196 gezinnen van
geïnterneerden.
Do huisvesting onzer bevolking is
belaas niet in evenredigheid tot het
zielenaantal; al ziet men dit verschijnsel
misschien vrijwel overal in ons land, zoo
meente. Ik denk hier niet zoozeer aan
het belastbaar inkomen, want dit ging,
na een geringe verandering slechts in de
vorige periode, flink vooruit van bijna 4
millioen tot bijna 5 millioen of met 25
pet. terwijl het aantal aanslagen klom van
4258 op 4725 of met 11 pet. maar
aan de groote eischen welke aan de ge-
grooter zullen wezen. Ter voorziening in
de noodige middelen ter bestrijding der
uitgaven werd o.a. besloten tot verhooging
van de straatbelasting en tot invoering
van eene rioolbelasting, de gasprijzen
werden eerst in Juni, later in December
verhoogd.
Deze laatste verbooging ook voor elec-
trisch licht, werd op aandrang van de
regeering overal in den lande toegepast
als een middel om te komen tot besparing
van steenkolen, daar de aanvoer van dit
artikel zeer veel te wenscben zou over
laten.
Een ander middel was de beperking
der winkelverlichting en direct hiermede
in verband stond de gedwongen winkel
sluiting, waartoe intusschen reeds prin
cipieel in het begin van het jaar was
besloten.
Wat onze gasfabriek betreft, hare
omzet was veel minder, niet alleen door
bedoelde maatregelen natuurlijk, maar
ook tengevolge van de invoering van den
z.g. zomertijdgedurende de maanden
Mei tot October werd eiken dag een uur
minder kunstlicht gebrand.
Als men let op de vermeerdering der kampen, zoowel met de moeilijkheid om
geplaatste meters had men anders eene de noodige grondstoffen te krijgen als
behoorlijke toeneming van het gebruik met de hooge kolenprijzen en laatstelijk
kunnen verwachten, het aantal steeg met het gebrek aan kolen. De handel
immers van 5081 tot 5372, waarvan 35 ziet verlangend uit naar tijden waarin
voor lichtgas, 106 voor kookgas en 150 hij weer geheel vrij zal zijn en niet
voor muntgas. als thans beperkt wordt door allerlei
Gelukkig bezat het bedrijf een behoor- maatregelen van de overheid in het be-
lijke hoeveelheid olie voor de waterstof- lang der distributie van levensmiddelen
gasfabriek, zoodat deze waterstofgas kon of van de Ned Overzee Trust Mij.,
leveren tot 40 pet. van het afgeleverde alhoewel deze laatste er op berekend
gas. De zeer verminderde productie van zijn nog zooveel mogelijk den handel
steenkolengas had natuurlijk als gevolg over zee in stand te houden,
een belangrijk kleiner quantum cokesi Het behoeft dan ook niet te ver-
de verkochte hoeveelheid daalde van wonderen, dat de scheepvaart op onze
142.000 H.L. tot 45.000 H.L., derhalve gemeente geen vooruitgang aanwees
met 47.000 H.L. Als men nu ook let op hoewel de tonneninhoud van geloste
de verhoogde prijzen der cokes, dan is het schepen grooter was dan de jaren vóór
duidelijk, welke onaangename gevolgen 1915 n.l. 113000 ton, bleef zij bij dit
de kolennood voor de bevolking heeft, jaar met 8000 ton ten achter. De af-
De bezuinigingsmaatregelen troffen vaart van hier bleef vrijwel stationnair.
Op handelsgebied wil ik nog gedenken
ondersteld n.l. de oorlogscrisis, welke
eenerzijds den aanvoer van benoodigde
materialen bemoeilijkt, anderzijds de prij-
ook het electrisch bedrijf; intusschen is
meente worden gesteld tengevolge van'tengevolge van nieuwe aansluitingen de eierveilingen van de vereeniging voor
de crisis: de vermindering van de koop-1 bij dit jonge bedrijf vooruitgang te con-Pluimveeteelt. Op de gewone veilingen
kracht van het geld werd bestreden, hetzij stateeren, lichtaansluitingen vermeerder- werden verkocht 3.120.000 eieren voor
door toelagen aan het personeel in ge- den van 139 op 289, krachtaansluitingen ruim f25IJ'00 tegen pl.m. 2.360.000
valt dit toch niet minder te betreuren; j meentedienst, hetzij door de regeling,van 22 op 82, de aansluitwaard in K.W. in 1915 voor f148.000
de oorzaak mag als bekend worden ver- welke een gevolg is van de Distributie-vermeerderde voor licht van 180 op 353 Tengevolge van regeeringsmaatregelen
wet, die gedacht werd ten goede te zullen en voor kracht van 69 op 220. In ver-1 werden hier wekelijks twee malen vei-
komen aan de geheele burgerij. Of be-band met de sterke vermeerdering van lingen gehouden van z.g. „regeerings-
doelde wet, zij het dan wegens omstandig- het aantal motoren werd onophoudelijk eieren", in totaal 12.365.000 stuks, het-
zen der materialen omhoog heeft gevoerd, i heden na hare vaststelling geboren, wel de Hinderwetprocedure toegepast. 'geen bedoelde vereeniging zeer ten goede
in die mate, dat het bouwvak er ondier gebracht heeft of nog zal brengen hetgeen j Uw raad gaf een crediet voor het kwam. In het belang van een spoedigen
lijdt. Gereed kwamen 52 woningen velen er van verwacht hebben, laat ik op onderzoek der vraag, op welke wijze en nauwgezetten verkoop werd een
Oud-Leusden mede gerekend met de het oogenblik daar, vaststaat, dat de j in de toekomst ons bedrijf aan stroom eléctrische mijn-machine aangeschaft. Nu
volgende huurwaarden: 3 van f120 totfinancieele gevolgen drukkend zijn, terwijl zou komen; inmiddels is het bestaande de producten van de kip worden be-
f250; 27 van f251 tot f400; 11 van de zorgen voor de uitvoering er van contract van stroomlevering met één jaar sproken mag ik niet vergeten te ver-
f401 tot 600; 11 van boven 600, ter-1 eischen stelt waarvan men in tijden, dieverlengd, terwijl onderhandelingen ge- melden de oprichting van het Centrale
wijl binnenkort betrokken kunnen worden men thans als „normaal" bestempelt, niet opend zijn met de Prov. Utrechtsche proeffokstation der V. P. N.
42 woningen der stichting Volkshuis- had kunnen droomen. 1 Electr. Maatschappij, welke onlange is i De tengevolge van den oorlog hooge
Nu bedoelde crisis geen einde scheen opgericht. jkaasprijzen brachten als vanzelf ruimeren
het waterleidingbedrijf aangaat,
vesting II. Evenwel, vooral arbeiders
woningen zijn en blijven er te weinig,
zoodat Uw raad zich geheel vereenigde
met het voorstel van Burgemeester en
Wethouders om zelf over te gaan tot
aanbouw in het groot n.l. van 450_wonin-
Wat
valt te gedenken het verlies in eerste
instantie der procedure met de Utrecht
sche Waterleiding Maatschappij. Laten
wij intusschen fiiet de hoop verliezen op
te zullen hebben, werd begrepen, dat
men niet moest versagen doch integen
deel voortgaan met de pogingen om
Amersfoort verder tot bloei te brengen.
Ik herinner hier aan Uwe belangrijke
gen waaronder 350 voor arbeiders. Het j besluiten van 2 Juni i. z. systematischeeen beteren uitslag in eindinstantief.
benoodigde terrein daarvoor werd reeds verbetering van de binnenstad, voorzie-1 De loop van het bedrijf gaf alle aan-
aangekocht; bijna 11 H.A. voor pl.m. ning in behoefte aan schoollokalen/leiding tot tevredenheid, hoewel de
f 102.000, Gepaard aan schaarschte van reorganisatie reinigingsdienstbesloten gestookte olie duurder werd. Het aantal
woningen in het geheele land ging ver- werd tot aanstelling van een schoolarts, aansluitingen klom met 489 n.l. van
hooging van de huren, welk verschijnsel later ook van een verpleegster over te 2442 op 2931de hoeveelheid afgegeven ziekte is evenwel niet gevaarlijk. Een
der Regeering aanleiding gaf hiertegen gaan; de kermis, de laatste jaren reeds water steeg met bijna 30 pet. Dit ex- bepaalde besmettingshaard werd niet
maatregelen te beramen in het ontwerp „afbesteld" werd voorgoed als „Jaar- ploitatiejaar gaf een quantum van gevonden.
huurcommissiewet; voor het geval ditmarkt" opgeheven; dit besluit had eenj521000 kub. M., terwijl in het betrek-j In tijden van duurte en helaas
aanvoer mede op de kaasmarkt, deze
klom van 1914 af van 109.000 op
251.000 in 1915 en op 483000 in 1916,
of die toeneming blijvend zal wezen,
als normale toestanden zijn
keerd, valt nog te betwijfelen.
Aangaande de volksgezondheid valt
op te merken de voortgaande stijging
van diphtheriegevallen n.l. sedert 1913,
22, 43, 58 en 75. Het karakter der
dientengevolge vervalsching op allerlei
gebied komt een keuringsdienst bij
zonder tot zijn recht; in weerwil van
de ongunstige omstandigheden dus, werd
15.7 °'o van het aantal onderzochte mon
sters ondeugdelijk bevonden, tegenover
19.3 in 1915. De markt- en winkel
inspecties toonden aan, dat de hoedanig
heid der artikelen minder werd, omdat
alles te koop wordt aangeboden, wat
nog eenigszins voor menschelijk gebruik
geschikt is. A1b voorbeeld van geknoei
noem ik U dat met waschmiddelen,
waarvan 43.4 */o ondeugdelijk bleek.
Het toezicht op de melk gaf gunstige
resultatenondeugdelijk was 7 '7o tegen
11.7 in 1915. Met het aanbrengen
van rioleering werd voortgegaan, nl. in
Kamp, Teut, Zogstraat, Annastraat,
Krankeledenstraat. Andere belangrijke
openbare werken werden verricht als
aanleg van wegen in Tuindorp, verbete
ring Kleine Koppel, betere verlichting
van den Eemmondeen aanvang werd
gemaakt met den aanleg van nieuwe
wegen naar de Eemstraat eu tusschon
Hoogen- en Heiligenbergerweg, terwijl
aanstaande is de verbreoding van het
begin der Langestraat en van gedeelten
van Aruhem8chen en Leusderweg.
Geregeld werd voortgegaan met aan
koop van woningen van minder gehalte
om in de toekomst eene betere huis
vesting te verkrijgen.
De toestand op de arbeidsmarkt is in
het algemeen bevredigendde werkloos
heid nam geleidelijk af. In overeen
stemming was hiermede het besluit van
het Steuncomité om met 1 Mei zijne
werkzaamheden in te krimpen; het be
perkte zich sedert tot hulp van gezinnen
van gemobiliseerden en tot werkver
schaffing aan hen, die uitsluitend ten
gevolge van de tijdsomstandigheden werk
loos waren. Tegelijkertijd werd opge
houden met het innen van bijdragen
van de burgerij. De nuttige werking van
de arbeidsbeurs bleek meer en meer.
Onze gemeente mocht dit jaar weder
als gastvrouwe optreden en wel tegenover
den Volksbond tegen Drankmisbruik, die
hier zijn jaarvergadering hield, terwijl
Amersfoort zich verdere bekendheid ver
wierf door de vestiging van de Inter
nationale School voor wijsbegeerte, die
dit jaar nog slechts enkele vacantie-
cursussen kon geven. Vanwege het ge
meentebestuur werd deze school gesteund
door de uitgifte van een stuk bosch-
grond aan den Doodenweg op zeer aan
nemelijke voorwaarden.
Mijne Heeren. Een en ander doet
zien, dat de taak van ons allen en van
degenen, die ons in welke betrekking
ook bijstaan, in het afgeloopen jaar, een
zeer zware is geweest.
Uwe vergaderingen waren, zij het niet
veel talrijker, dan toch veel langduriger;
als maatstaf daarvan kan ik U wijzen
op den omvang van het stenografisch
raadsverslag, dat zich heeft uitgedijd
met 17% van zijn omvang, een verslag,
dat ik moet zulks ter cere van do
firma Van Cleeff zeggen naam in
den lande heeft gemaakt door de zoo
bijzonder vlugge verschijning.
Het laat zich niet aanzien, dat de
werkkring van het gemeentebestuur lich
ter zal worden, integendeel, alle om
standigheden wijzen er op, dat niet alleen
bij voortduring van den oorlog, maar
ook na sluiting van een zoo zeer ge-
hoopten vrede, der overheid een belang
rijke taak wacht. Laten wij ons hierdoor
niet bezwaard gevoelen, doch integen-
