NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
SCHETSEN HIT Dl RECHTSZAAL
No. 38.
Zaterdag 12 Mei 1317.
46e jaargang
TERSCHIJNT WOENSDAG IN ZATERDAG
De wassende vloed.
DE OORLOG.
BINNENLAND.
3)
Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden 1.
Franco per post door het geheele Rijk 1.15.
Afzonderlgke Nummers 5 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vriidag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat 77. Telephoonn. 69.
AD V ERTENTIÊN:
Van 16 regels f 0.90; iedere reg9l meer 15 Cent.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Hoe meer Nederland zal gaan be
grijpen, wat er in de «oorstellen ter
herziening van de grondwet staat, des
te meer en des te krachtiger zal
worden het protest.
Als we nog eens resumeeren, dan
kunnen we zeggen, een groot deel
van Nederland wilde die grondwet
omdat ze gaf, vrijheid van onderwijs.
Algemeen kiesrecht en vrijheid van
onderwijs, het klonk inderdaad als
een klank die boorde in dezen tijd.
Algemeen kiesrecht en «rijheid van
onderwijs, het was immers de nood
zakelijke consequentie van de demo
cratische geest dezer dagen.
En vrijheid van onderwijs, moet dan
niet het onderwijs, de opvoeding van
de jonge mensch vrij zijn, moet niet
degene die de school openen wil, ge
baseerd op nieuwere onderwijsmetho
den daarin vrij zijn, en daarin worden
gesteund door den Staal?
Het zijn klanken, mooi en zuiver
als het suizen van den wind door de
boomon, het zijn klanken mooi en
zuiver als het geluid van aanrollende
golven mooi en zuiver.
Maar die klanken zijn niet van
toepassing op deze voorstellen ter
herziening van de grondwet.
Want die voorstellen geven geen
algemeen kiesrecht aari do helft van
de bevolking. En dat is iets walniet
meer mag worden geduld in dezen tijd,
die zich zoo gaarne democratisch
noemt.
Vrijheid van onderwijs, bet is een
werkelijk mooi beginsel, indien men
voorop zet dat die vrijheid er moet
zijn voor bet kind en om het kind.
Hat scholen met mooie onderwijs
idealen subsidie krijgen en voldoende
subsidie, wie zal het wraken als er
idiahsme wordt gesteund?
Maar dan moet de school er zijn
om het kind, dan moet de school
geven wat des kinds is, dat is goed
onderwijs, dat is opvoeding, dat is
een opvoeding van de kindeiziel tot
zelfstandigheid tot een sterkte die in
staat stelt later zelf een oordeel te
vormen.
De ziel van het kind moet worden
sterk gemaakt, maar niet mag men
van de als was weeke ziel van bet
kind profiteeren om daarin te griffe
len de indrukken die er in zullen zijn
gegriffeld, voor wellicht heel een leven.
Vrijheid van onderwijs, de vrije
school naast de openbare, het is een
mooi beginsel, maar dan moet die
vrije school voldoen aan de eene
groote eisch waai aan ook de open
bare school moest voldoen, dan moet
die vrije school wezenNeutraal.
Want men heeft niet het recht om
het kind een levensovertuiging op te
dringen in den tijd van zijn leven die
nog niet rijp is voor een levensover
tuiging.
De nieuwe grondwet zal onder bet
motto vrij ondorwijs, ten hemel ver
heffen de secte school, de school die
opleidt tot dogma, de nieuwe grond
wet zal maken van het kind een
politicus of een fanaticus van af bet
eerste schooljaar. En terwijl bet kind
met moeite de eerste haakjes van zijn
potloodschrift zet op bet papier, zal
hij moeten leeren zijn evenménsch te
vervloeken in naam van geloofsdogma,
of in naam van klassestrgd.
Waar zijn de paedagogen die zich
daartegen moeten verzetten?
En roept dan niet eindelijk het
Nederlandscbe volk eenstemmig om
vrijheid en blijheid voor het kind.
Maar deze grondwetsvoorstellen ze
zijo er nog niet en ze mogen er niet
komen.
Nog kunnen en zullen we waak
zaam zijn. Ninne Minnema.
Amerika drijft de neutralen in
Europa in den oorlog!
In den Amerilcaanschen Senaat is
vgf uren lang in geheime zitting ge
debatteerd over het voorstel om den
president te machtigen, allen uitvoer
uit Amerika naar een neutraal land,
dat zijn eigen artikelen naar Duitsch-
land uitvoert, stop te zetten. Wilson
had zich tegen allo amendementen,
die zijn bevoegdheid beperkten, ver
zet en do Senaat heeft met zijn wen-
scben rekening gehouden, zoodat bij
tbans over uitgebreide bevoegdheid in
dezen beschikt.
Deze maatregel zou speciaal tegen
Nederland en Zwitserland gericht zijn,
uit welke landen Duitschland vooreen
belangrijk deel, volgens de Amerikaari-
scbe opvattingen, zijn voorraden aan
vult. De bedoeling is nu, dat deze
landen hun grenzen voor Duitschland
zullen sluiten, of dat hun althans be
let zal worden, hun voorraden, die
door uitvoer naar Duitschland ver
minderen in Amerika te komen aan
vullen.
De geheime zitting werd gevolgd
door een openbare, waarin senator
Townsend het voorstel krachtig aan
viel met het argument, dat de Ameri-
kaanscbe actie de neutralen in den
oorlog zal drijven.
Senator Stone stelde, in antwoord
daaiop het recht van de Vereenigde
Stalen als oorlogvoerende mogerrdbeid
om aldus te handelen, in het licht.
De oorlog en de humaniteit.
Dudley schrijft in de Globe van 25
April j.l.»De admiraliteit deelt mede,
dat wij het geluk gehad hadden bij
Dover het leven van twee Duitsche
officieren en vijf-en-negentig matrozen
te kunnen redden. Inderdaad een ge
luk! Wat een verwijfde humbug!
Het leven te redden van de gemeenste
misdadigers, die ooit den naam van
amensch" hebben gedragenHeeft
een dergelijke mededeeling plaatsom
de Engelsche humaniteit te laten kij
ken? Indien dit het geval is, kan het
oordeel toch slechts gering zijn; en
zal bet er slechts toe dienen, dat de
Britten voor sentimenteele domkoppen
worden aangezien. Door de redding
dezer Duitsche schurken werd aan de
andere Duitsche booten misschien wol
de gelegenheid gegeven zich uit de
voeten te maken. Het is te bejam
meren, dat men het de wereld maar
niet kan inprenten dat algeheele ver
nietiging van bel Duitsche ras een
zeer prijzenswaardige daad zou zijn."
De Duitsche duikbooten.
Onder de bladen, die lucht geven
aan bun verontwaardiging over de
wijze, waarop Duitsche duikboot-
commaDdanten in de Noordzee huis
houden, vooral tegenovej de visschers-
vloot op hoogst ergerlijke wijze op
tredend, schaart zich, zooals gemeld,
zelfs de sterk Duitsch gezinde Toe
komst, op zichzelf reeds een bewijs
hoe algemeen in Nederland bet gevoel
van wrevel is over de genoemde han
delingen.
Ook de Nederlander drukt het
artikel van gemeld weekblad af en
schrijft dan
Inderdaad vraagt men zich af, of
bet torpedeeren van de meest on
schuldige vaartuigen soms geschiedt
ter wille van de etenswaren, waarmee
ze geladen zijn, en waaraan Duitsch
land behoefte schijnt te hebben, of
wel ten einde, door vernietiging van
scbeepsruirote op groote schaal, ook
op de neutralen een voorsprong te
hebben bij het sluiten van den vrede
Hoe minder schepen de anderen
dan bezitten, des te grooter wordt de
waarde der Duitsche vloot.
Wanneer dit de (verborgen) bedoe
ling der Duitsche wandaden mocht
zijn, dan zou zij de smaadredenen der
Engelsche en Fransche pers onge
twijfeld rechtvaardigen.
Steun van de Amerikaansche
regeering voor België en Noord-
Frankrijk.
De regeering der Vereenigde Staten
stelt 750 millioeo francs beschikbaar,
zoo seint Havas uit Havre, voor de
verzorging met levensmiddelen van de
bezette gebieden in België en Noord-
Frankrijk. Voor België is daarvan 450
millioen francs bestemd, voor Frankrijk
300 millioen. Daarmede is de levens
middelenvoorziening voor geruimen
tijd verzekerd.
De bommen op Zierikzee.
(Officieel). Nadat uit het door het
militair gezag ingesteld onderzoek
overtuigend was gebleken, dat de op
30 April uit een vliegtuig op Zierikzee
neergekomen bommen van Brltscb
maaksel waren, hetgeen ook door den
Britschen Marine-Attaché werd erkend,
heeft de Nederl. Regeering door den
gezant te Londen mededeeling laten
doen van het gebeurde en van den
uitslag van het onderzoek, en de vraag
laten stellen, of het vliegtuig tot de
Britsche strijdkrachten behoorde
Uit een voorloopige mededeeling
door den gezant ter zake ontvangen
is gebleken, dat de Britsche regeering
de rapporten van haar Marine-Atta
ché niet genoegzaam afdoende had
geacht ora te erkennen, dat de bom
men, boewei van Britsch maaksel, uit
een Britsch vliegtuig waren geworpen.
Het door haar bevolen grondig
onderzoek wordt met de grootste
voortvarendheid voortgezet; het wordt
vergemakkelijkt door het. foil, dat geen
Britsch legervliegtuig, doch sleep's een
marinevliegtuig op genoemd tijd.-tip
boren Zierikzee kan zijn geweest.
Aan den gezant werd onverwijlde
mededeeling van den uitslag van bet
onderzoek toegezegd.
Faillissementen in Nederland.
Volgens mededeeling van het Han
delsinformatiebureau «an Van der
Graaf Co 's Bureau voor den Han
del zijn over de afgeloopen week,
eindigende 5 Mei, in Nederland
uitgesproken 13 faillissementen tegen
25 faillissementen in dezelfde week
van het vorige jaar.
door MaItek Coebiaü.
't Paradijs.
Maar Hermans voltooide den zin
niet.
Want Daniël had zijn stok opge
richt. En 't scheelde 'n haar, of hij
had den ander een tik, een mep ge
geven
In de traag-denkende, moeizaam-
begrijpende hersens was slechts plaats
voor de gedachte: die günt jou je
geluk nietDie wil zich tusschen
Rika en jou plaatsen
Hermans haalde de schouders op.
«Ik wil je groeten" zei hij «ik
heb mijn plicht gedaan. Later zul je
nog wel eens aan mij denken I"
En Hermans had zijn uur zeer slecht
gekozen.
Want Daniël was j uist op weg naar
Pa de Wijs. Cornells had hem den
vorigen dag het heerlijk-goddelijke,
ondenkbaar zalige bericht gebracht:
Pa zou hem ontvangen.
En op dat oogenblik kwam Hermans
met z'n diep-beleedigende waarschu
wing. Maar het besef, dat hij, dank
zij de hulp van deD a.s. zwager reeds
op den weg naar den zegepraal was,
deed zijn verontwaardiging verdwijnen.
En hij kwam bij het huis van a.s.
schoonpapa. In de gang kwam Rika
op de teentjes sluipend en liever,
geuriger, koketter dan ooit uitziend
hem tegemoet. Houdt maar moed,
zei ze
En weer gedoogde zij dat Daniël
een eerbiedig kusje drukte op haar
voorhoofd en voor de eerste maal gaf
zij hem een zoen terug. Toen zat
Daniël, zagen wij tegenover Pa de
Wijs «Uw vereerend verzoek" met
spotterig ironiBch kijken. Herkent
hoe Daniël met opkomende tranen
worstelde. Even was het stil in de
kamer smakte meneer de Wijs een
paar maal met tongpunt tegen ge
hemelte. Toen zij hijKijk eens amice,
zooals ik je zooeven zei de positie
van het oogenblik is niet van dien
aard en als schrander ontwikkeld
jongmensch zul je dat inzien
om je mijn dochter te mogen toe
vertrouwen. Maar ik heb van mijn
vrouw gehoord, dat je werkelijk veel
van mijn kind houdthm enfin.
«Rika schijnt van. haar. kant ook
ongeneigd om om
«O, meneer," riep Daniël uit, nu
met tranen van geluk in de oogen.
«Tuttuttutsuste a. s.
schoonpapa. «Wij zijn er nog niet. Ik
moet aan de toekomst van mijn kind
denken. Jij, amice, bent niet in staat
om een vrouw volgens onzen stand.
te onderhouden."
Meneer de Wijs trommelde met
deftige nadruk op het tafelblad.
«Wij staan als mannen tegenover
elkaar AJijn. Om kort te gaan.
Ik wil je helpen. Dat is al veel gezegd,
nietwaar
Daniël richt een blik van oneindige
dankbaarheid op a.s. schoonpapa.
«Ik heb straks een conferentie," zei
meneer de Wijs, op z'n horloge kijkend,
dat «sprekend" op een gouden remon
toir «leek" «dus twee woorden. Zie je
kans, Holstein om je voor duizend
galden in mijn zaken te interesseeren
dan zie je kans, door zeer buitenge
wone omstandigheden, om je zeer
waarschijnlijk een positie te veroveren,
die je in staat zal stellen te trouwen.
Wat ik voor je doe, dat doe ik ter
wille van mijn kind. Dat begrijp je.
Voor geen ander ter wereld zou ik
het doen. Zie jij, nogmaals gezegd,
kans om binnen veertien dagen dui
zend gulden in mijn zaken te steken,
dan is de kans dat alles volgens je
hartewensch zal geschieden. Nou
ja, zeggen we duizend tegen één
Nu weetje 't. Meer zul-je erkennen
kan ik niet voor je doen!"
Meneer de Wijs stak hem de hand
toe. Liet hem voorgaan. Gedoogde, als
fijngevoelend en streng huisvader niet
dat de nog niet officieus geëngageerde
candidaat naar Rika's hand onder zijn
jdak bleef.
Daniël ging de straat op. Maar
Cornelis kwam hem achterop loopen.
Fluisterde hem in, dat Pa uit wa&
gegaan. Riekje wilde hem nog even
spreken. Dien middag doolde Daniël
door de straten
Slechts één gedachte was er in zijn
hoofd. Hoe aan duizend gulden te
komen, die hem de poorten zouden
ontsluiten voor 't paradijs van aarts-
geluk.
In een stil afgelegen kroegje van
gorig buiten wijkje zat, ruim een jaar
later, een man met vaal, vervallen
1 gelaat en ingezonken blauw omkringde
oogen.
Nu en dan slurpt hij uit een glas
jenever dat naast hem stond op het
waggelende verflooze ijzeren taieltje.
Het was op een Zondagmorgen en in
de vroege leute. Een wandelaar kwam
langs het herbergje. Hij was vroeg
'opgestaan, ter eere van zijn vrijen dag
jen zocht naar eeu plekje. De kroeg
leek hem al te vunzig. Maar hij zette
zich even neer op een bankje, dat
juist voor de eerste maal in het nieuwe
lenteseizoen buiten was gezet.
En bestelde een kogelfleschje. Toen
keek den wandelaar naar binnen. Zag
er zitten den man met de vale wau-
gen en de blauw-omkringde oogen.
Keek nog een paar maal, stond toen op.
j Legde een hand op een schouder
van den genever-drinker.
«Ben jij 't, Daniël Holstein?" zei
Hei mans.
De ander keek op en ontstelde.
«Kom even bij mij zitteD," zei de
i stroeve Groninger, die oud-collega
eenmaal gewaarschuwd had tegen «dat
nest bij de familie de Wijs".
De ander gehoorzaamde werktui
gelijk. (Wordt vervolj/d).