algeheelen uitverkoop
I la porte Co.
A. BENNING, F. C. Kuijperstraat, Tel. 56
H.A.HAK - BAARN
(§\0IL^ IMIMkMiftl.
UitgaveG. J. SMIT, v. Weedesfraat 35, Soestdijk - T elefoon 181
Bureau te BaarnVAN DE VEN's Boekhandel - Telefoon 139
LAATSTE WEEK VAN DEN
D. F. VOIGT
ALLE BOUWMATERIALEN
(BANKIERS
BAARN - SOEST - BUSSUM
MIJNHARDT'S
i) worfen "terstond
Qecfrofecboiscb eo Werktuigkundig
[é^Bureau-^
5e Jaargang No. 18
Gecontroleerde oplaag te samen 6500 exemplaren.
Vrijdag 7 Mei 1G26
SOEm TIEMMD
Redactie-Adres te Soest: C. F. W. RIETVELD. Emmalaan 7, Soestdijk
Redactie-Adres te Baarn: J. DIJXHOORN, Veldheimweg 48
Adres te SoesterbergC. J. VAN DAM, Rademakerstraat 15.
De Christelijke bladen bet „Soester Nieuwsblad" en „De Baarnsche Koerier"
worden steeds gratis huis aan huis bezorgd te Baarn, Soeat, Soestdijk, Soester
berg. Soestduinen en Lage en Hooge Vaarache.
Advertenties voor elk der bladen van 1-5 regels i 1.00. Elke regel neer f 0.30
Zaterdag j.1. werd het Verkeershuis van de Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer
aan het Stationsplein te Baarn officieel geopend.
HET HUISGEZIN
In ons vorig nummer maakten wij
melding van ernstige gevaren, die het huwe
lijksleven bedrijgen door de propaganda van
beginselen, lijnrecht in strijd met de beteeke-
nis en de plaats van het huisgezin in de
samenleving naar Christelijke levens-overtui
ging-
De moderne levensopvatting, geëmanci
peerd als zij is van de Goddelijke ordinantiën,
stelt zich al positiver en principieel tegenover
de huwelijks-beschouwing, die gelukkig on
der ons volk nog veelzins in eere is.
Vooral na den oorlog, die aan het Gods
dienstig en zedelijk leven der volken zoo
groote schade heeft gedaan, wordt aan de
grondslagen van het huwelijksleven en dies
van het huisgezin rusteloos en met een bru
tale openhartigheid getornd, met zorg ver
vullende allen, die in de bewaring ook van dit
pand slecht heil voor kerk en maatschappij,
voor land en volk verwachten.
De levensopenbaring in breeden kring
zeker niet alleen in de groote steden ge
tuigt van een steeds losser worden van alle
begrippen van zedelijkheid en reinheid in
den omgang der geslachten, waardoor het
religieuse leven drijgt onder te gaan en de
geestelijke en zedelijke kracht van de Wes-
tersche volken wordt geknakt.
Allerlei omstandigheden werken deze ze
delijke verwording in de hand.
Een ontaarde kunst in tooneel en bios
coop, een zondvloed van prikkellectuur in
tijdschrift en roman-litteratuur, uit winstbe
jag speculeerende op de zondelust van het
menschelijk hart, doet dag aan dag een on
berekenbare invloed gelden, waardoor de op
komende generaties van de aloude paden
worden afgevoerd en gebracht naar een zoe
ken van zingenot en vrijheid van zeden, in
het eind door niets meer te stuiten.
Drogist. Gediplomeerd Opticien.
BURGEM. GROTHESTRAAT 28 - Soestdijk
INF" Eerste Soester Electrische Brillenslijperij.
GROOTE SORTEERING FOTO-ARTIKELEN
ouderlingen naijver elkander verbijten en ver
eten, der van God afkeerige menschheid de
gelegenheid biedende de kracht van het chris
telijk geloof en de waarde van het Christelijk
leven te hoonen.
Geen wonder dan ook, dat de afval steeds
grooter wordt en de ontstellende cijfers van
hen, die alle kerkelijke gemeenschap den rug
hebben toegekeerd, klagen alle christenen
zonder onderscheid aan van nalatigheid en
slapheid in den strijd.
Neen, wij prijzen geen verdoezeling van
beginselen aan, noch van hetgeen ook de
christelijke partijen onderling scheidt. Maar
voorop behoort te staan wat hen vereenigt.
De nood der tijden.
De rustelooze aanslagen op de gezegende
goederen van een christelijk volksleven,
vragen, ja eischen opoffering van parfijbe-
langen en gevoeligheden.
Wij leven in een grooten tijd, ja maar
groot in gevaar door de groeiende macht
van ongeloof en revolutie. Een macht, die
niets ontzien zal. Het huwelijksleven, het
huisgezin, allerminst.
SCHOOLSTRAAT 7.
Magazijnen: Eemstr. 14 - Schoolstr. 39
TEL. 213
KERKBERICHTEN
Een ontvankelijke voedingsbodem is hier
door gelegd voor de thoriën van moderne
wijsgeeren, die met verwerping van de chris.
telijke moraal, aansturen op zgn. nieuwe le.
vensvormen en verhoudingen, waarin voor
de vastigheden van het Gebod Gods geen
plaats over blijft.
Wij zijn er ver vandaan te willen beweren
dat de verkondigers der moderne ideeën van
vrijere opvattingen van het huwelijksleven
de propaganda der zedeloosheid en ontaar
ding, zooals wij die zien groeien, zouden
bedoelen. Integendeel meenen wij, dat velen
onder hen metterdaad gelooven der
menschheid te zullen verlossen van banden
te zwaar om te dragen, predikers als zij zijn
van ideale verhoudingen, gegrond op de vol
making van den mensch in eigen kracht.
Juist in dit laatste schuilt het groote ge
vaar. De ontbinding van het zedelijk leven
staat niet op zich zelf.
De vijandschap tegen God en de breuk in
het zedeljjk bewustzijn der menschen gaan
hand aan hand.
Wij zien het allerwege in deze wereld. De
mensch wenscht vrij te zijn. Vrij allereerst
van God en Zijn Woord.
De ontkenning van de macht der zonde
en de waan in eigen kracht een nieuwe ge
meenschapsverhouding op te bouwen, zjjn
de vermolmde palen der eeuwenoude vruch-
telooze pogingen om met terzijde stelling
van de Goddelijke wetten, een levensgemeen
schap op te richten, waarin alle kwaad, ver
grijp en misdaad vervalt.
De moderne levensbeschouwing richt zich
dan ook niet alleen, noch allereerst tegen
instellingen als het huwelijk. Integendeel haar
strijd gaat voor alles tegen den Christelijken
Godsdienst. Erger nog tegen God zelf. Te
gen dien God, die den mensch opeischt tot
gehoorzaamheid aan Zijn wil.
Openlijk, zelfs ook in ons land, wordt de
Almachtige het kwaad genoemd, waartegen
de strijd wordt aangebonden.
Het jammerlijke hierbij is, dat vele chris
tenen geen oog schijnen te hebben voor deze
ontzettende teekenen der tijden en liever in
SOEST
Ned. Herv. Kerk.
Voorm. 10 uur (Kerk), Ds. K. W. Vethake,
van Utrecht.
's Avonds geen dienst.
Voorm. 10.30 uur (Rembrandtzaal), Ds. J
C. Prins, van Bilthoven, wegens ziekte van
Prof. Obbink.
's Avonds 6 uur (Rembrandtzaal), Ds. K.
W. Vethake, van Utrecht.
Voorm. 10 uur (Chr. School Hees), Ds
D. P. Brans.
Hemelvaartsdag.
Voorm. 10.30 uur (Kerk), Ds. D. P. Brans
Voorm. 10 uur (Rembrandtzaal), Ds. B.
Batelaan, van Utrecht.
Geref. Kerk.
Kerkgebouw Julianastraat
Voorm. 10 uur Dr. J. Hoek.
Nam. 6 uur Ds. B. Alkema.
Kerkgebouw Soesterbergschestraat.
Voorm. 10 uur Ds. B. Alkema.
Nam. 6 uur Dr. J. Hoek.
Roomsch Katholieke Kerk
Parochie St. Petrus en Paulus
Voorm. 7 en 9 uur H. Mis en te 10.30 uui
Hoogmis.
Parochie Maria Onbevl Ontv.
Voorm. 7.30 uur H. Mis en te 10 uur
Hoogmis.
Chr. Geref. Kerk.
Voorm. 10 uur en nam. 5.30 uur Student
Oosterhoek, van Apeldoorn.
Vereeniging van Vrijz. Godsdienstigen.
Gebouw Religie en Kunst, Rembrandtlaan.
Voorm. 10.30 uur Dr. C. E. Hooykaas, van
Rotterdam.
SOESTERBERG
Ned. Herv. Kerk.
Geen opgave.
BAARN
Ned. Herv. Kerk.
Voorm. 10 uur Ds. I. Kievit.
Nam. 6 uur Ds. A. Adriani.
Vereeniging „Calvijn", Tromplaan.
Voorm. 10 uur Ds. A. Adriani.
Geref. Kerk (Oude Utrechtscheweg).
Geen opgave.
Roomsch Katholieke Kerk.
Voorm. 7 en 8.30 uur H. Mis en te 10 uur
Hoogmis. In de week de H. Missen te 7 en
8 uur. Woensdagavond 7 uur lof.
Chr. Geref. Kerk (Nassaulaan).
Voorm. 10 en nam. 6 uur Ds. K. Groen.
Protestanten Bond.
Voorm. 10.30 uur Mr. J. A. A. Rijksen, van
Gouda.
Ned. Luthersch Genootschap voor In- en
Uitwendige Zending, afdeeting Baarn.
Voorm. 10.30 uur, Gebouw Eemstraat 10,
Ds. G. J. Duijvendak, van Bussum.
Doopsgezinde Gemeente.
Voorm. 10.30 uur Ds. A. K. Kuiper, van
Amsterdam.
Leger des Heils. (De Wetstraat 25).
Voorm. 7 uur bidstond, voorm. 10 uur
heiligingsmeeting.
Nam. 3.30 uur openluchtmeeting aan de
Groote Kom.
Nam. 8 uur verlossingssamenkomst.
Woensdagavond 8 uur, openbare samen
komst.
Allen geleid door Ensigne van Oudheusden
en luitenante van Leeuwen.
LAGE VUURSCHE
Ned. Herv. Kerk.
Voorm. 9.30 uur en nam. 6 uur Ds. Gun
ning.
Hemelvaartsdag, voorm. 9.30 uur, Ds. Gun
ning.
In Brand- en Inbraakvrije Safe-inrichting
loketten te huur in prijzen van f6.per
jaar en hooger.
ONWAAR EN ONWAARDIG
Ieder, die, het verslag van de beschouwing
van Mevr. v. d. Mandele gevolgd heeft, 't
welk de vorige week in ons blad een plaats
had en die althans iets afweet van de ge
schiedenis van Soest, moet bij het lezen van
dat. verslag toch wel moeilijk een lach heb
ben kunnen onderdrukken.
Mevr. v. d. Mandele en met haar de ver.
Plaatselijk Belang", is opgetreden als een
paladijn voor het welzijn der inwoners van
Soest en daar is niets tegen.
Maar dan moet men z'n optreden op waar
heid doen rusten en zeker niet op onwaar
heid, noch onkunde.
Ons blad heeft nooit geschroomd, om,
waar noodig, critiek, zelfs felle, scherpe cri-
tiek te oefenen, 't zij op het Gemeentebe
stuur, 't zij op het optreden van een of meer
personen in gemeenteraad of gemeente.
Maar we hebben steeds de waarheid betracht,
zoodat er tenslotte altijd gezegd is: ,,'t is
waar, wat ze voorstaan".
Van de uitlatingen van Mevr. v. d. Mandele
kan dat niet in alle deelen worden verklaard.
Haar rede was vooreerst gespeend aan alle
waardeering. Geen enkel goed woord is er
op kunnen overschieten voor een der men
schen, die hun arbeid en tijd gegeven heb
ben of nog geven, om de' publieke zaak te
dienen. En dit reeds, het gemis aan alle waar
deering is reeds voldoende om het optreden
van Mevr. v. d. Mandele en daarmede van
de ver. „Plaatselijk Belang" te brandmerken
als onwaar en onwaardig".
De menschen, die zich geven voor de pu
blieke zaak, mogen al geen volmaakt werk
leveren, dit staat in elk geval vast, dat zij,
hetzij persoonlijk, hetzij gezamenlijk, het
goede voor onze gemeente zoeken.
We willen aan de hand van het verslag
enkele uitlatingen van de geachte spreekster
even nader bezien. Dan gaan we stilzwijgend
voorbij, haar filosofie over de tevredenheid
en de vooruitgang.
Cadeau dus.
Ook gaan we voorbij haar behandeling van
de geschiedenis van Soest in vogelvlucht.
Maar dan staan we even stil bij de passa
ge over die zoozeer gewenschte schoonheids
commissie, want.... „er wordt hier zoo af
zichtelijk gebouwd".
Ja, dat wist men niet, dat wij
hier in Soest zelfs onder de dames zulke
schoonheidskensters hadden. Als men dat
geweten had, dan zou niet gezegd zijn, „dat
het weldadig en frisch aandoet, in tegen
stelling met de naburige gemeente, te wan
delen door de gemeente Soest".
Misschien wil „men" nu wel bekennen,
van schoonheid in de bouwkunst geen be
grip te hebben en er geen kaas van te heb
ben gegeten, want Mevr. v. d. Mandele zegt,
dat hier „afzichtelijk" gebouwd wordt. Die
schoonheidscommissie moet bestaan uit kun
stenaars en burgers, zegt Mevr. v. d. Man
dele.
Wa-blief?Ik wist tot heden niet,
dat kunstenaars hun burgerrecht verloren
hadden, maar als de geachte spr. er mede be
doeld, dat zij buiten het burgerlijke practi-
sche leven staan, dan zeg ik, ja, zeer dikwijls,
maar dat zal ik die menschen niet kwalijk
nemen, want daar zijn het dan ook kunste
naars voor, die, als het goed met hen is, in
een andere hoogere sfeer leven, als tus-
schen de gewone dage-dingen. Maar daar
mede staat den te gelijk vast, dat ze niet
geschikt zijn voor een schoonheidscommissie.
Van 't woord alleen reeds, moet een echt
kunstenaar draaierig worden. Neen, schoon
heids-commissies zijn ruzie-commissies. En
de bouwers, èn de menschen, die schoon
heidsproducten van zulk een commissie bou
wen en koopen, worden de dupe en de kunst
wordt in een keurslijf gewrongen. Boven
dien zal er iemand zijn, die gelooft, dat
met meerderheid van stemmen bepaald en
.vastgelegd kan worden wat kunst is?
't Is jammer, dat de geachte spreekster
voor eenige weken niet is wezen luisteren
naar Dr. Ritter, toen deze in Baarn sprak
voor de ver. „Baarn's Bloei", dan, ik weet
vet zeker, zou zij in Soest heel anders heb
ben geredevoerd, dan zij nu heeft gedaan.
Of deze geen critiek heeft geleverd? Nou
n of. Maar deze heeft lijnen gestippeld en
gedachten geopperd, voorstellen gedaan en
perspectieven geopend, die de grootste kun
stenaars in extase brengen en die zelfs bij
'taenschen, die van kunst weinig of geen
weet hebben, den uitroep afpersten: „ja, zoo
lzal het moeten gaan".
Dr. Ritter had ook z'n critiek niet ge
paard, op de stelsellooze uitbreidingen, die
sommige gemeenten er op na houden.
Daarom drong hij aan op een groot uitbrei
dingsplan, waarin hij zelfs drie provinciën
betrok en verband bracht tusschen de uit
breidingen van Amsterdam Haarlem
Den Haag Rotterdam Utrecht en de
trek der menschen naar buiten, waar door
die vestiging veel natuurschoon wordt ver
woest. En daarom drong deze Dr. aan op
een centraal uitbreidingsplan onder centrale
leiding. Maar ruzie-commissies? Neen, zoo
erg, zoo bekrompen was ie niet.
En hiermede stappen we van de schoon
heidscommissie af; we hebben goede hoop,
dat ze platgetrapt is.
Door onvoldoende toezicht, scheuren na
een jaar de muren en verzakken de funda
menten.
Hier legt Mevr. v. d. Mandele de vinger
op een wondeplek, die werkelijk wel zeer
zal doen. Want ook wij zijn van meening,
dat er dienaangaande te weinig toezicht is.
Evenwel moet men daarbij de billijkheid be
trachten. Op alles moet scherp bezuinigd
worden en gelooft men Mevr. v. d. Mandele,
dan wordt dit nog lang niet scherp genoeg
gedaan. Gaat men nu personeel opzetten
voor scherper toezicht, dan schreeuwen de
ongesalarieerde bezuinigings-inspecteurs en
dnsjDectrices weer moord en brand.
.Hoofdpijntabletten
Glazen Buisje 60ct.
Bij Apoth. en Drogisten
vrouw v. d. Mandele nu nog meer? Ze kan
er heerlijk gaan wandelen en ziet er ook
geen afzichtelijke bouwsels.
Dan, die niet nader aangeduide verbin
dingsweg tusschen twee verkeerswegen; ja,
zoo zonder meer kan daar niets van gezegd
worden, alleen, dat het gemeentebestuur wijs
doet, het beschikbare geld te besteden aan
die wegen, waarlangs reeds gebouwd is en
niet het wegenbudget nog meer gaat be
lasten.
Van de tot nu toe besproken punten heeft
Mevr. v. d. Mandele nog niet zoo heel veel
plezie beleefd, maar 't kan nog komen.
De rest bezien we in een volgend artikel
wat nader.
genooten geschiedde, maar ook aan gene
zijde der grenzen trokken de Duitschers zich
uit het turfbedrijf terug. Drenten gingen in
de maanden, waarin dit werk hoofdzakelijk
geschiedt, daar hun brood verdienen.
Zooals het bedrijf zich hier te lande ont
wikkeld heeft, speelt de gezinsarbeid daar
in een groote rol. Van Paschen tot den
langsten dag trekken de mannen met al de
jongens, die daarvoor slechts eenigszins in
aanmerking komen, vóór dag en dauw dage
lijks naar „het veld" om turf te steken. Daar
na wordt de turf gedroogd, door deze zorg
vuldig op hoopen te leggen en geregeld
opnieuw te stapelen, welke arbeid zoo goed
als geheel door vrouwen en meisjes ge-
Dinsdag 4 Mei j.1. werd te Loenen a.d. Vecht de kaasmarkt door den Burgemeester
E. A. H. A. van de Velde officieel geopend. De opening: de burgemeester luidt de bel,
waarmede de markt geopend is.
BINNENLAND
Drente.
Over den verschrikkelijken nood in de
Veenstreken bereiken ons bijna dagelijks de
meest verontrustende berichten en het doet
het hart goed te zien, dat allerwege de han
den ineen worden geslagen om den nood
zooveel mogelijk te lenigen.
Niet alleen door maatregelen der regee
ring om door werkverschaffing en verbete
ring van woningtoestanden een blijvende ver
betering in het leven te roepen, maar
evenzeer door comité's, welke in vele plaat
sen door personen van allerlei levensrich
ting worden gevormd, om te voorzien in
velerlei nood, vooral van de jeugd, die door
verwaarloozing en ondervoeding, dreigt ten
onder te gaar.
In het Weekblad voor Christendom en
Cultuur vonden wij een beschouwing over
Maandag 3 Mei j.1. vierde de Verkade's Fabrieken te Zaandam het 40-jarig bestaan,
welks feit feestelijk werd herdacht. Een aardige foto in de fabriek van de firma Verkade
gemaakt, terwijl de fabrieksmeisjes op gebakjes, broodjes en andere lekkernijen worden
onthhaald.
Slechts een enkele opmerking nog hier
over:
Bij zeer scherp toezicht, (ook ingenieurs),
scheurde de Beurs te Amsterdam, storte een
garage in te Arnhem en stortte een gebouw
in te Rotterdam.
Nog altijd ligt Soest slechts aan een zij
lijntje van het spoorwegnet.
We zullen hier niet veel over zeggen,
maar dit kunnen we wel verklappen, da$
toen het Gemeentebestuur stond uit de hee-
ren Burg. Mr. Dr. Beaufort en de Wethou
ders Endendijk en Miks, er reeds besprekin
gen zijn gevoerd met de Directie der Ne-
derl. Spoorwegen, inzake een station aan
de lijn AmsterdamAmersfoort en dat er
ook reeds toezeggingen zijn te dien aanzien.
Als dus Mevr. v. d. Mandele uitroept, dat
de ver. aan zal sturen, om zulk een aanslui
ting te bekomen,, is dat haar goed recht,
maar dan is ze er wel wat laat bij en komt
de hulde hiervan toe aan het Gemeente
bestuur.
Electr. verbinding Baarn, Soest, Soester
berg, Amersfoort. Tja. Daar heb je een Mij.
met veel kapitaal voor noodig. De Ooster-
Stoomtram Mij. verdraait 't. Bovendien, ken
ners van verkeerstoestanden geven de voor
keur aan autobus-verbindingen, die veel en
veel minder kostbaar zijn. Ik geloof dan
ook, dat zulk een electr. verbinding voor
óns slechts een „fata morgana" kan zijn.
De wandelpaden worden niet verzorgd,
zegt de spr. Wie ook wel eens ergens an
ders komt, zal mij wel willen toestemmen,
dat onze gemeente heel geen slecht figuur
maakt; maar men bedenke daarbij, dat onze
gemeente plm. 70 K.M. „wandelpadjes" heeft
te onderhouden. In 't Vosseveld liggen
mooie ruime wegen, waar geen huis staat.
Ja, maar wat is daar aan te doen?
Die wegen zijn door de gemeente aange
legd, maar particulieren hebben alles betaald
en betalen ook het onderhoud. Wat wil Me-
het Drentsche vraagstuk van den heer H. A.
van IJsselsteijn, waaruit wij een gedeelte
overnemen, teneinde eenig inzicht te krijgen
van de oorzaken, welke de tegenwoordige
toestanden deden ontstaan:
„Indien men het verloop der bevolking van
Nederland in de laatste halve eeuw aan een
nader onderzoek onderwerpt, dan treft het,
dat, met uitzondering van de mijnstreek en
de drie groote steden nergens de bevolking
zoo sterk is toegenomen als in Drente. In
1880 telde deze provincie 118845; in 1925:
223168 zielen; dus een toename van 88 pCt.
Toch is Drente het gewest met de minste
hulpbronnen; hier geen industrie; zooals bijv,
in Overijssel en Noord-Brabant (welke be
volking met 70 pCt. toenam)geen vette
kleibodem als in Zeeland en Friesland, waar
de bevolkingsaanwas slechts 32 en 23 pCt.
bedroeg.
Van een eenigszins belangrijke ontwikke
ling der steden is in Drente geen sprake; de
hoofdstad telt nauwelijks 18000; Meppel, de
handelsstad, slechts 12000 zielen.
Het is voor alles het veenbedrijf, waarin de
Drentsche bevolkingsaanwas zijn heil moet
zoeken. Het beste bewijs daarvoor is de ont
zaglijke toename van het zielental van Em-
men, de gemeente waar zich dit bedrijf con
centreert. Zij telde in 1850 slechts 2700 en
in 1880 5000 zielen; thans is dit cijfer tot
45000 gestegen. Van bovengenoemd accres
van plm. 100.000, komt dus 40 pCt. op re
kening van Emmen.
In de eerste helft der vorige eeuw werkte
slechts een betrekkelijk klein aantal Dren
ten in de venen. Toen trokken jaarlijks in
het veenseizoen tal van Hannoveranen naar
Drente, Overijssel en Groningen om daar
den veenarbeid te verrichten.
Toen de industrie in Duitschland, in het
bijzonder na 1870, zulk een vlucht nam, wer
den de rollen omgekeerd. Niet alleen dat
toen alle veenarbeid in Nederland door land-
schiedt. Deze „stoegen" (in het ruim stu
wen) en „loegen" (als bovenlading) stape
len ook de turven in de schepen.
Tengevolge van dezen gezinsarbeid had
een talrijke vervenersfamilie een niet onvol
doend inkomen, al was het een groot be
zwaar, dat buiten het eigenlijke turfseizoen
vele mannen elders werk moesten zoeken.
Een groot voordeel was de ontwikkeling der
turfstrooiselfabricage, die zoowel in E>rente
als even over de grenzen vele handen werk
gaf. In deze industrie konden de arbeiders
gedurende het geheele jaar hun brood ver
dienen.
AA
De wereldoorlog heeft een groote ont
wrichting in den veenarbeid gebracht. De
grenzen werden gesloten, zoodat al dege
nen, die vroeger in Duitschland werkten nu
hier te lande kwamen arbeiden. Deze handen
waren welkom, daar de behoefte aan brand
stof, groot was; het turfbedrijf werd sterk
uitgebreid; er werden Ioonen betaald, waar
aan men vroeger niet had kunnen denken.
Aan den weeldetijd, die Drente toen door
maakte, is met den vrede op eens een einde
gekomen. 1
De kolenprijzen daalden ontzaglijk, zoo
dat zij thans ongeveer op het niveau van
vóór den oorlog staan; de turfstrooiselfa-
brieken, die gedurende den krijg aan de vraag
niet hadden kunnen voldoen, daar hun pro
duct op groote schaal in de loopgraven en
voor ligging van paarden gebruikt werd,
staakten hun bedrijf. De vervanging der
paarden door autotractie heeft aan deze in
dustrie den nekslag gegeven.
De turven vinden geen afzet meer; als de
oogst der vorige campagne niet vóór April
van de droogvelden verdwenen is, ontbrekt
de plaats voor de optassing Tan het nieuwe
product.
Een zeer groote werkloosheid is van een
en ander het gevolg."
Na verdere uiteenzetting van de gezinstoe
standen en de enorme verarming der be
volking, vraagt de schrijver:
„Hoe dient 't Drentsche vraagstuk tot op
lossing te worden gebracht?
Naast de reeds sedert eenigen tijd ter hand
genomen maatregelen ter bevordering der
emigratie, dient de Regeering het noodige te
doen voor werkverruiming.
Daartoe moet vóór alles de vervening zoo
veel mogelijk bevorderd worden. Zoo lang
de kolen- en dus ook de turfprijzen zoo laag
blijven, zal de overheid subsidie moeten ge
ven aan het turfbedrijf. Bij het overwegen
van dezen maatregel neme de Regeering in
acht, dat er een zeer scherp onderscheid is
tusschen de Drentsche vervening en elke an
dere nijverheidstak. Door de eerste wordt
toch de zoo goed als geheel improductieve
veengrond veranderd in vruchtbaren dal
grond. De provinciale verordening zorgt er
in Drente voor, dat de vervener een vol
doende laag bolsteraarde op den uitgeveen-
den grond brengt, zoodat er een uitstekende
cultuurbodem ontstaat. Het bevorderen der
vervening door een offer uit de schatkist past
dus in het kader van verschillende uitga
ven, die van Rijkswege voor analoge doel
einden gedaan worden: het droogmaken der
Zuiderzee, de ontginning van woeste gron
den, enz.
Ten einde de doorzetting der vervening
niet in het bijzonder ten goede te doen
