TWEEDE BLAD 3 AUGUSTUS 1934
Rond President Von Hindenburg's sterfbed.
Opnieuw een bestuurscrisis in Centraal-Europa l
De kwestie der opvolging.
Het Buitenland volgt geïnteresseerd de gebeurtenissen.
Fiad geweigerd, een bede was geweest om1
niet méér bloed te laten vloeien.
Starhemberg, vipe-kanselier en leider van
de Heimwehren, huldigde Dollfuss als
kameraad en oprecht leider van het Oos
tenrijksche volk. Hij zwoer dure eéden, dat
nooit een compromis zou worden gesloten
met het nationaal-socialisme, maar dat in
de ontwikkeling van het land de geest
en 't werk van Dr. Dollfuss zouden voort
leven. Dien eed zwoeren nog vele an
dere sprekers en die werd in stilte her
haald door de massa, welke in diepe ont
roering getuige was van de plechtigheid,
welke mede door de weduwe van den
vermoorden -staatsman en door diens
ouders werd bijgewoond.
Na de begrafenisplechtigheden is de
nieuwe regeering definitief samengesteld.
Sc'huschnigg werd Bondskanselier, prins
Starhemberg bleef vice-kanselier, Fey
werd volkscommissaris en kreeg de por
tefeuille van Binnenlandsche Zaken; ook
de andere ministers zijn aangebleven.
Met de benoeming van Von Papen als
„Sondergesandler" te Ween en, meende
Hitier zich allereerst op een gemakkelijke
wijze van zijn vice-kanselier, die wars en
,,te veel" waSj te ontdoen, daarmee tevens
een betere verhouding met Oostenrijk
scheppend, waar de „katholieke" Von Pa
pen persona grata werd verondersteld. Von
Papen wil men als persoon te Weehen
wel aanvaarden, maar men heeft bezwaar
tegen hem als de gezant, die na een mis
lukte gewelddadige intrige, nu op andere
wijze het pad van Hitier naar Weenen
zou moeten banen. Met Hitier èn het
nationaal-socialisme wil men te Weenen
niets meer van doen hebben. Ook groote
Europeesche mogendheden, in de eerste
plaats Italië» wenschcn vooraf zekerheid
omtrent de bedoelingen, waarmee Von Pa
pen naar Weenen komt. Dip mogendheden
zullen Oostenrijk steunen bij het stellen
van eischen te Berlijn, .waarborgen
verlangende, van het staken van alle ver
dere bemoeiingen van de Duitsche regee
ring met de binnenlandsche politieke ver
houdingen iii Oostenrijk.
Voor Oostenrijk is het intusschen een
gevaar, dat andere buitenlandsche in
vloeden zullen moeten worden aanvaard,
om Duitsche invloeden af te weren!
Het verluidt, dat aan de regeering van
Hitier zware eischen zullen worden ge
steld. Er is zelfs sprake van een
ultimatum! O.m- zal ontbinding van de
Oostenrijksche ma'.ionaal-socialistische legi
oenen in Duitschland worden verlangd.
Het sabelgekletter is «iet van de lucht.
Vooral van Italiaansche zijde komt de
dreiging; de passen naar de Oostenrijksche
grenzen zijn vervuld van,:, krijgsrumoer.
De Berlijnsche regeering is diep ge
schokt door het feit, dat juist de Italiaan
sche regeering, aaii welke ze zich gees
telijk verwant gevoelt, het heftigst tegen
haar opponeert en ze op de scherpste
wijze bedreigt.
De positie van Hitler is ernstig ge
schokt en slechts weinigen buiten Duitsch
land, vertrouwen, dat het huidige bewind
te Berlijn zich zal kunnen handhaven.
Een groot gevaar bedreigt het land;
doordat al het andere, wat georganiseerd
was, is «eer -of uiteengeslagen, staat er
geen lichaam klaar om het bewind over
te nemen. De anarchie, het communisme
zullen, misschien „heerschen", als Hitler's
dreigende hand neerzinkt
•Tenzij
De Rijksweer!
De aanvoerder van de nat.-soc- Putsch',
Holzweber, en de directe moordenaar van
Dollfuss, Plazetta, zijn van de week! ge
vonnist; beiden zijn ter dood veroordeeld
geworden en opgehangen» De overige be
klaagden zullen vermoedelijk tot dwang
arbeid worden veroordeeld.
Ook Spanje is weer onrustig. Daar wordt
een nieuwe revolutie voorbereid. De minis
ter-president gaf toe, dat deze voorberei
ding hem beleend is, maar dat de regee
ring haar maatregelen heeft genomen. De
dreiging schijnt van de beide uiterste kan
ten te komen, maar het ergst is men in
Spanje beducht voor een Putsch van
rechts, van de zijde n.1. der monarchisten-
In de Ver. Staten luwt de stakingskoorts.
Bericht wordt, dat de openbare mee
ning zich gunstiger gaat stellen tegenover
de gedachte aan een herziening, der Eu
ropeesche schulden.
Ook president Roosevelt's opinie wij
zigt zich in den aangegeven zin.
BINNENLAND.
Een belangrijke KiesWetwijzi-
ging voorgesteld. Tegen de
kleine partijtjes. Geen vrij
gestelden meer in Gemeente
raden en Provinciale Staten.
Instelling van een Werkloos-
heidssubsidiefonds. Een
Nederlandsche reisweek.
Arbeidsconiiflicten. Dr.
Dollfuss herdacht. Uitwij
zing van een Nederlandschen
correspondent te Berlijn.
De regeering heeft bij de T Lede Ka
mer een ontwerp ingediend tot wijziging
van de Kieswet, waarmee voldaan wordt
aan het verlangen van de velen in ons
land, idie 't parasiteeren van politieke vrij
buiters op de levenssappen der groote par
tijen zóó althans wordt het door die
„velen" voorgesteld een verderf van
ons politieke leven achten en een gevaar
meenen voor onze democratische instel
lingen. De voorgestelde wijziging houdt
voor de toewijzing van zetels voor de
Tweede Kamer, elke lijst van onwaarde,
waarop niet 'genoeg stemmen voor ten
minste drie zetels zijn verkregen. Dat zal
velen van het beginnen van een nieuwe
politieke actie afhouden, méér Idan de
De eerste oorlogsdagen van 1914#
Nadat op 28 Juni 1914 de Oostenrijk,
sche troonopvolger Franz Ferdinand erf
zijn gemalin te Serajewo waren vermoord
door den Servischen «ationalistischen stuc'
dent Gavrilo Princip, verklaarde Oosten*
rijk Servië den oorlog op 28 Juli.
Op 31 Juli werd in ons land het be*
vel tot mobilisatie gegeven.
We herinneren vervolgens:
1 Augustus Duitschland verklaart Rus*
land den oorlog.
2 Augustus Duitschland eischt vrijen
doortocht door België^
welks regeering de hulp
inriep van Engeland.
3 Augustus Duitschland verklaart
Frankrijk den oorlog.
4 Augustus Duitschland dringt België
binnen. Engeland en België
verklaren daarop Duitsctu
land den oorlog.
f250.waarborg, welke bij de inlevering
van. candidatenlijstcri zullen worden ge*
eischt.
We veronderstellen, dat de voorgestel*
de wijziging een goede kans maakt in
de Staten-Generaal, zij het tegen heftig
verzet in van de nu nog vertegenwoor
digde kleine politieke groepen.
Een andere voorgestelde wijziging keert
zich tegen het zitting nemen van z.g.
vrijgestelden van belangen-organisaties in
de Gemeenteraden of de Provinciale Staten,
Uit Eerste en Tweede Kamer kunnen de
zulken niet worden geweerd zonder
Grondwetsherziening.
De regeering heeft ons ,aar voornemen
kenbaar gemaakt om de abnormale las
ten der werkloosheid meer gelijkmatig
over het land te gaan verdeelen. Voor
de abnormale lasten dus van werkloos
heid in een industriestreek of -gemeentel
moeten nu ook degenen gaan opbrengen*
die in plaatsen wonen, waar het spook!
der werkloosheid minder beangstigend op
treedt. Het komt ons rechtvaardig voor-
De „bijdragen van het rijk" gaan daar
toe worden omgezet in „bijdragen uit het
„Werkloosheids-subsidiefonds". In dat
fonds zullen worden gestort alles naaC
de voorloopige plannen 46 millioeni j
per jaar als rijksbijdrage, 25 opcenten van!
de gemeentefondsbelasting, 10 opcenten'
der vermogensbelasting, 75 opcenten der,
personeele belasting en 40 o/o van dn
hoofdsom der grondbelasting. De bijdra
gen worden slechts verstrekt, als de be
trokken gemeenten naar genoegen der re
geering de tering voldoende naar de
nering zullen hebben gezet. Alweer ver
scherpt rijkstoezicht derhalve op 't beleid
der gemeentebesturen.
De Nat. Reisvereeniging heeft in sa
menwerking met verschillende geïnteres
seerden een Nederlandsche reisweek ge
organiseerd, welke van 2027 Augustus
zal worden gehouden. De Spoorwegen
geven dan reductie op sommige prijzen
eu datzelfde geldt voor hotel- en pension
houders, exploitanten van reis- en ont
spanningsgelegenheden, Enz- Een aar 2
propaganda voor het reizen in eigen land.
De dreiging van een arbeidsconflict op
Tholen is afgewend, doordat de legeering
de boeren verplicht heeft om een arbi
trale uitspraak te aanvaardeen. Dat is een
precedent in onze geschiedenis. Wie deze
uitspraak niet aanvaardt, wordt van ver
deren landbouw-steun uitgesloten.
Iui Helmond dreigt een conflict aan
iVan Thiel's Schroefboutenfabriek, waa(
250 man werkzaam zijn. Door de mo<
dëriji en Ifatholiek georganiseerde arbei
ders is een ultimatum gesteld ter af
wering van een aangekondigde loonsver
laging van 5—10 ,o/o. Het ultimatum loopt
op Zaterdag a.s- af.
Gelukkig is er ook nog iets te vermel
den omtrent eenige werkverruiming. De
regeering wil n.1. een aanvang maken met
den aanleg van het kanaalvak Jutphaas—
Wijk bij Duurstede, als onderdeel van de
scheepvaartverbinding van Amsterdam
met den Rijn.
De beer Zaalberg is afgetreden als
voorzitter van het Werkfonds 1934, het
welk het 60 millioen-potje voor werkver
ruiming beheert. Men zegt, dat de heer
Zaalberg zich niet met de regeerings-
iitzichten heeeft kunnen vereenigen. Hij is
opgevolgd door Ir. Hacke, Dir-Gen. van
den Arbeid.
Ook in ons land is bewijs van deel
neming gegeven met het overlijden van
Bondskanselier Dollfuss. De pauselijke
gezant in Den Haag heeft Zaterdagmor
gen in een der Haagsche kerken een re
quiemmis gecelebreerd, waarbij tal van
diplomaten en Nederlandsche Kamerleden,
alsmede ontzaglijk veel volks aanwezig
was.
Naar „Het Volk" bericht, zal zijn. cor
respondent te Berlijn uit Duitschland wor
den uitgewezen. De regeering van Hitler
verleent slechts 'gastvrijheid aan de bui
tenlanders, xiie in het nationaal-socialistiscli
gareel willen loopen.
Inderdaad is den bedoelden correspon
dent, den Heer L. Jvan Looi, op Woens
dag het uitwijzingsbevel beteekend gewor
den. Hij wordt beschuldigd, de DuitschG
toestanden „op een moedwillig vervalschte,
hatelijke of beleedigende wijze" te hebben
gecritiseerd.
Binnen 14 dagen moet hij het gebied
van het Duitsche rijk hebben verlaten;
oen terugkeer wordt met straf bedreigd.
Augustus 1914
TER HERINNERING.
Donderdagmorgen, 20 Jaar na het uitbreken van
den oorlog, overleed Duitschland's grootste veldheer
en zijn tweede rijkspresident.
Hitler heeft de beide functies van rijksptesident en
rijkskanselier in zijn persoon vereenigd.
Augustus 1934
TER WAARSCHUWING,
DE JONOSTE BERICHTEN VERLUI
DEN ECHTER OFFICIEEL, DAT
ADOLF HITLER BIJ DECREET TOT
RIJKSPRESIDENT IS BENOEMD ALS
OPVOLGER VAN VON HINDENBURG
EN OOK RIJKSKANSELIER BLIJFT.
Een ware burgeroorlog heeft in
Oostenrijk gewoed. Honder-
den deelnemers zijn gesneu
veld. De begrafenis van
Dr. Dollfuss, den vermoorden
Bondskanselier. Heilige be
loften aan zijn baar. De
nieuwe regeering is gefor
meerd onder Schuschnigg als
Bondskanselier. De benoe
ming van Von Papen als ge
zant te Weenen. Groote
Europeesche mogendheden
hebben er bezwaren tegen.
Toen na den moord op Dollfuss de
Bondskanselarij van muiters was gezui
verd, werd naar liet buitenland de indruk
Men ziegt, 'dat de oude grijze veldmaar
schalk, die geëerd maar in de laatste jaren
ongeteld door de nieuwe machthebbers,
op° het slot Neudeck als president der
Duitsche republiek zijn roem sleet, eens
op de slagvelden van Europa verworven,
men zegt, dat deze oude Duitsche eik
van ph'ysieke kracht, militaire begaafdheid
en karaktergrootlveid, tenslotte geveld is
geworden door 't misnoegen en 't leed,
gewekt door 't optreden in de laatste Juni
dagen van Hitler en de zijnen. De oude
veldheer moet de verraderlijke moord
partij van die dagen als een gruwel heb
ben. aangevoeld, en deze heeft hem ten
slotte op het sterfbed geworpen.
Vriend en vijand hebben voor zijn per-'
soon altijd slechts eerbied! gehad. Vader
land en keizer heeft de thans ontslapene
trouw gediend; de republiek heeft hij de
ellende van een burgeroorlog willen be
isparen.
P. L. H- A.. von Beneckendorf und Hin
denburg, de tweede president van de
Duitsche republiek, is in. 1847 geboren.
Bij den aanvang van den oorlog was hij
gepensionneerd, maar toen het mis ging
aan het front tegen de Russen, aanvaardde
de keizer de diensten, welke de generaal
hem al eerder had aangeboden. Door de
slagen bij Tannenberg en de Masurische
Meren, zuiverde Von Hindenburg den Va-
derlandschen grond van de Russen; naar
het Oosten was de oorlog gewonnen.
In Augustus 1916 werd Von Hindenburg
benoemd tot chef van den generalen staf
en in November 1918 tot opperbevelheb
ber van het geheele Duitsche leger, het
welk hij, toen Duitschland den oorlog ver
loren had, naar huis terugleidde.
In 1925 werd Von Hindenburg tot pre
sident der Duitsche republiek gekozen als
PP.yqlger van, Fritz Ebert; in 1932 werd
hij herkozen.
1 De kwestie der opvolging hield zelfs
leeds tijdens het ziekbed van den .presi
dent de publieke meening- in ge-
ispannen verwachting. Von Hindenburg-
was een algemeene volksfiguur, maar
ide persoon van den nieuwen pre
sident zal eene aanwijzing- inhouden van
wat Hitler zich de ontwikkeling der bin
nenlandsche politiek en als definitie ven
staatsvorm denkt.
Men spreekt er van, dat hij de beslis
sing zal verschuiven en voorloopig als
plaatsvervangend president zal optreden.
Men noemt echter ook vele andere namen:
Rudolf Hess, Hitler's rechterhand; gene
raal Von Epp, stadhouder in Beieren;
graaf Von Hessen, een der eerste vorste
lijke aanhangers van het nationaal-socia
lisme; ook de Hertog van Brunswijk zou
een kans maken. Deze laatste is getrouwd
met de dochter van den ex-keizer;; hij is
een neef van den kónirig van 'Engeland
en wijlen Czaar Ferdinand van Rusland.
Het méést waarschijnlijk echter is de
voorstelling, welke Reuter geeft. Dit
bureau meldt, dat ha het overlijden van
Von Hindenburg het rijkspresidentschap
zéér waarschijnlijk zal worden waargeno
men door den president van het Leipzi-
ger Gerechtshof, Erwin. Bumke, hetgeen
in overeenstemming' zal zijn met de be
slissing van den Rijksdag, in 1932 geno
men. Spoedig hierop zal bekend worden
gemaakt, dat Hitler is uitgenoodigd het
rijkspresidentschap te aanvaarden, waarop
waarschijnlijk een volksstemming zal wor
den uitgeschreven. De kiezers zullen dan
in de gelegenheid worden gesteld met ja
of neen over Hitler's candidatuur te be
slissen. Het is echter uitgesloten, dat er
een andere candidaat zal worden gesteld.
gewekt, dat de Putsch' daarmee was ge
ëindigd. Eerst achteraf is nu gebleken,
dat een ware burgeroorlog in het land
heeft gewoed en zelfs in het begin dezer
week de «ationaal-socialistische opstande
lingen zich op sommige plaatsen van Stier
marken en Karinthië nog wisten te hand
haven. Bij de onderdrukking van de re
volutie zijn aan regeeringszijde circa 100
man gesneuveld en dubbel was 't aantal
dooden aan de zijde der oproerlingen.
De Putsch blijkt terdege voorbereid te
zijn geweest en de muiters beschikten
over eene uitnemende bewapening. Dui
delijk is gebleken, dat heel de geweld
dadige actie vanuit Duitschland geïnstru
eerd is geweest en dat van daar uit ook
de wapens zijn geleverd. Op Duitsch
bevel ook hebben de opstandelingen ten
slotte het laatste verzet gestaakt. De
regeering te Berlijn heeft ingezien, dat
een „succes" in Oostenrijk als gevolg van
de felle Europeesche reactie, den neder
laag slechts volkomener had kunnen, ma
ken, daar in dat geval militair ingrijpen
van andere mogendheden in Oostenrijk,
én in Duitschland, zéker zou zijn
geweest. Als gevolg van dat inzicht zijn
de Duitsche gezant te Weenen en de in
specteur der Oostenrijksche Nazi's, Dr.
Habicht, dan ook geofferd geworden en
zijn S.S-troepen handelend opgetreden
tegen de ligionnaires, die zich' uit Duitsch
land naar Oostenrijk wilden begeven om
aan den strijd tegen de Weensche re
geering deel te nemen.
De begrafenis van Dr. Dollfuss, den
jEgfipoordeu. JFqudskan selie r, op Zaterdag
}Sv is een. iiidrukwekkende Oostenrijksche,
vaderlandsche manifestatie geworden. Kar
dinaal Innitzer heeft een ontroerende
rede gehouden, waarin hij de deugden van
den vermoorden kanselier als katholiek,
als vaderlander en man van den vrede
roemde. Hij herinnerde er aan, dat de
laatste verzuchting van den vermoorde,
wien men ook zelfs geestelijken bijstand
