Het land van de warme bronnen
Warmwaterbaden in
het Poolgebied
Geijsers tusschen
ijsgletschers
IJsland
Zeldzaamheden op
TOEN GOUD NOG GOEDKOOP WAS
Een oud-Egyptisch paleis wordt vrjj gelegd.
Resten van een groot Egyptisch
paleis, over welks doel de geleer
den het nog steeds niet eens zijn,
werden indertijd bij Tell-el-Amar-
na aan den Nijl ontdekt. Ongeveer
een jaar geleden is een Egyptisch
instituut op deze plaats met opgra
vingen begonnen.
De ruïnes van het oude paleis, dat ia
de eerste jaren van de regeering van pha-
rao Akhenaton schijnt te zijn gebouwd,
nemen een uitgestrekt terrein in beslag.
Genoemde heerscher moet zeer wispeltu
rig zijn geweest, want reeds na eenige
jaren heeft hij het paleis met den aard
bodem gelijk laten maken en de funda
menten met een zandlaag later bedekken.
Waartoe nu in werkelijkheid dit gebouw
gebruikt is, weet men op het oogenblik
nog niet en kan men zelfs niet eens ver
moeden. Men hoopt echter over een maand
of drie, wanneer de geheele ruïne zal zijn
vrij gelegd, het geheim te kunnen oplossen.
Onder de tot nog toe opgegraven voor
werpen, bevindt zich prachtig beeldhouw
werk, zooals b.v. een groep paarden en
Egyptische priesters. Een wel zeer bijzon
deze vondst is ook het fragment van een
steenen schoolschrift van een leerling, dat
wel meer dan 3300 jaar oud moet zijn. De
door den leeraar voorgeteekende letters
zijn nog zoo leesbaar gebleven, alsof zij
nog kort geleden geschreven waren en be
wonderenswaardig duidelijk herkent- men
de pogingen van het kind, de Egyptische
letters J en T in steen te graveeren.
De lichtere zijde van het leven van deze
voor-historische wereld komt tot uiting in
verschillende schetsen in de steenen vloe
ren, waarbij het eveneens ingegraveerde
plan van een eenvoudig huis opvalt, alsof
de kunstenaar van dezen tijd zijn koning
zou hebben willen duidelijk maken, dat het
paleis niet met zijn meening over een goed
woonhuis in overeenstemming was.
Tenslotte is ook nog het model van een
kleine visch, geheel uit goud vervaardigd,
interessant. Waarschijnlijk stamt het uit
den tijd, waarin de koning van Syrië aan
den voorganger van pharao Akhenaton
schreef; „Goud was zoo goedkoop in het
land van mijn broeder als stof".
NIÉTS GEMAKKELIJKER DAN
AANSTEKEN!
Hoe ingewikkeld en vervelend is het aan
steken van de kachel volgens de oude me
thode! Met een nieuw, electrisch apparaat
gaat het voortaan buitengewoon handig.
Het apparaat bestaat uit een ventilator met
een electromotor, electrische verwarmings
draden en bovendien een ongeveer 50 cM.
lange buis om de lucht te laten circuleeren.
Deze buis wordt zoo in de kachel gelegd,
dat ze tusschen de kolen komt. Daar het
verwarmingslichaam in enkele oogenblik-
ken een temperatuur van 800 gr. ontwik
kelt, branden de kolen reeds in een paar
minuten. Idealer kan het niet. Hulpmidde
len als hout, papier of geprepareerde vuur
makers zijn niet meer noodig. Daarbij
komt nog een andere verbetering: het op
treden van rook en verbrandingsgassen bn
het aansteken is zoo goed als uitgesloten.
Hoe snel vliegt een valk?
Jagers en vogel-deskundigen hebben
vastgesteld, dat een valk, die zich op zijn
prooi stort, een snelheid heeft van ongeveei
260 K.M. per uur.
Een keizer zonder kroon.
De keizer van Japan heeft geen kroon
zoals je toch zou verwachten. De teken er
van zijn keizerlijke waardigheid bestaar
uit een zwaard, een spiegel en een edel
steen
Op Usland heeft men reeds her
haaldelijk proeven genomen om de.
warmte van de heete bronnen op
een of andere wijze te benutten. In
het klein wordt het warme water
reeds door kweekers gebruikt voor
het verwarmen van tuinen, doch
ook hoorde men reeds van groote
projecten, als de warmwatervoor
ziening van Reykjavik door middel
van deze bronnen. Kans op verwe
zenlijking van deze plannen schijnt
in den laatsten tijd grooter te zijn
geworden. De heete bron Reykien,
waar het in de eerste plaats om
gaat, geeft per seconde 150 liter
heet water. De hoeveelheid is vol
doende, om meer dan de helft van
de huizen van Reykjavik van
warmte te voorzien. Dit project
brengt het eigenaardige eiland IJs
land weer in het middelpunt der
belangstelling.
De eerste Viking en zijn metgezellen ble
ven niet lang alleen op IJsland. Hoe weinig
aanlokkelijks het voor het grootste deel
met ontzagwekkende gletschers en eeuwi
ge sneeuw bedekte eiland ook mocht heb
ben, in dien langvervlogen, ruwen tijd
scheen het velen Noormannen toch gast
vrijer toe, dan het door burgeroorlogen ge
teisterde vaderland.
Taai en gewend aan ontberingen als de
Vikings waren, slaagden zij er niet alleen
in deze woeste, onvruchtbare regionen
6taande te houden, doch wisten bovendien
den grondslag te leggen voor een bloeiend
geslacht, dat duizend jaar na hen nog in
onverminderde kracht zou voortbestaan.
De bevolking, die thans IJsland bewoont,
onderscheidt zich slechts weinig van de
eerste Germaansche landverhuizers, en het
feit, dat het eiland sinds lang onder Deen-
6che regeering staat IJsland is niet een
soort van kolonie of provincie van Dene
marken, maar een onafhankelijk, neutraal
koninkrijk in personeele unie met Dene
marken heeft niets aan het uitgesproken
Noorsche karakter kunnen veranderen.
Het is die stugge onveranderlijkheid van
hun karig vaderland, die zich in het sterk
conservatieve volkskarakter van de IJslan-
ders afspiegelt. Het beeld, dat de reiziger
vindt zich geen enkel bosch, eenige ber
ken gelden als natuurwonderen en worden
verbaasd bekeken.
Van landbouw volgens onze begrippen is
in dat land geen sprake, want alle pogin
gen, die men daar met allerlei soort land
bouwproducten heeft aangewend, zijn tot
nu toe op niets uitgelöopen. Voor voedings
gewassen is het klimaat over het geheel
genomen te onstandvastig; Enkele harde
groenten en aardappelen is alles wat de
grond opbrengt en de eenige tak van land
bouwbedrijf, die ook voor de boeren nog
eenige levensvatbaarheid heeft, is het fok
ken van schapen. Het rund, dat veel moei
lijker te fokken is, komt hier al veel min
der voor; belangrijker is het fokken van
kleine ponnies, die de IJslander, afgezien
van enkele autobuslijnen of auto's, ge
bruikt om reizen naar het binnenland te
maken, daar de ponnie het eenige verkeers
middel is.
IJsland heeft slechts enkele wegen. De
zijwegen zijn meestal heel slecht en ver-
De groote gey-
ser op IJsland,
die regelmatig
tientallen me
ters hooge stoo
mende water
zuilen uitstoot.
In de nabij
heid zijn nog
kleinere gey-
sers werkzaam
binden de wijd uit elkaar liggende neder
zettingen onderling.
Reykjavik is het middelpunt van 't land
Men staat verbaasd van de hooge ontwik
keling der inwoners. Als men bovendien
hoort, dat de IJslander hoffelijk, gastvrij,
eenvoudig en van een onbeschrijflijke rust
is, dan zal men moeten toegeven, dat zon
der de armoede en ruwheid der natuur
nauwelijks een betere woonplaats te vinden
zou zijn, dan dit bijna op de grens van den
poolcirkel gelegen eiland. Maar men moet
hier geboren zijn, om op den duur de na
tuur te kunnen verdragen. Het klimaat al
leen al is voor den vreemdeling een be
proeving. De 217 regendagen, die Reykja
vik per jaar heeft, zouden wel uit te hou
den zijn. Maar de eeuwige wind doet ieder,
die niet over de ijzeren lichaamsgesteldheid
van de Vikingzonen beschikt, al spoedig
het hazenpad kiezen.
Het ergst vreest men den wervelwind,
die altijd tezamen met een dichte mist op
treedt en ongelooflijke hoeveelheden ba-
saltstof met zich mee voert. Bovendien valt
er het geheele jaar door sneeuw.
Een uitstapje naar het binnenland is al
leen aan te bevelen voor hen, die aan al
lerlei moeilijkheden bij het reizen gewend
zijn. Voor hen heeft het eiland bijzonder
veel moois. Ongeveer drievierde deel van
het eiland is gebergte en gletscherland Met
een oppervlakte van 13.000 vierk kilome
ter zijn de gletschers vele malen zoo groot
als Zwitserland en zij doen voor dit land
niet onder in natuurschoon.
Waar geen gletschers zijn,'vertoonen zich
lava-puimsteen- en zandwoestijnen, steken
vulkanen uit het doode land omhoog, die
voortdurend lava uitspuwen. Vele van hen
liggen in het ijs der gletschers en steeds
weer breken de vuur-, en lavamassa's zich
baan, begeleid door aardbevingen; zij doen
het ijs smelten en veranderen in kokend
water, beschadigen de huizen en vernielen
het „weinige vruchtbare weideland, totdat
er niets meer van over is dan woeste lava-
velden.
De werkzaamheid der talrijke warmte
bronnen houdt verband met de vulkanen
en met de op IJsland steeds voorkomende
aardbevingen. Uit de spleten in de aarde
spuiten de geysers te voorschijn.
Zoo spuit de groote geyser met een be
paalde periode tot 30 meter hooge dampen
de waterzuilen uit den grond. Een andere
groote geyser was de Strokkr, die in het
midden van de negentiende eeuw ophield
te werken. Daarenboven zijn er nog vele
kleinere geysers, die wel werken, doch met
een ongeregelden periodiciteit. Daarente
gen vloeien de warmwaterbronnen zonder
ophouden. Het water uit de geysers is
zwak alkalisch. Het bevat een zeer groot
percentage kiezelzuren, die zich in het af
gekoelde water afscheiden.
Hoe de geysers, die in Europa verder ner
gens meer voorkomen, ontstaan, is nog niet
bekend. Men weet er slechts zooveel van,
dat ergens een warmtebron voorhanden
moet zijn, op IJsland de talrijke vulkanen,
die zich daar bevinden.
Alsof de natuur het misdeelde land scha
deloos wil stellen, schenkt zij het warm en
heet water, dat vroeger ongebruikt in zee
stroomde, terwijl men thans geleerd heeft,
zich dit. geschenk ten nutte te maken. De
heete bronnen leveren in Reykjavik het
water voor de wasscherijen en voor de bad-
gelegenheden in de open lucht, die dicht bij
den Poolcirkel met warm water gevoed
worden.
Sinds kort gebruikt men de in zoo groote
hoeveelheid kosteloos aangeboden warmte-
energie, ten behoeve van broeikassen en
warenhuizen.
Niettemin blijft voorloopig IJslands
grootste rijkdom de visch, hoofdzakelijk de
kabeljauw, die de zee in groote hoeveelhe
den oplevert.
BIJ DE ILLUSTRATIES:
Links:
Van boven naar beneden:
Zoowel 's zomers als 's winters kunnen de
IJslanders in de openlucht hun warmwa
terbaden nemen. Door toevoeging van koud
water kan de temperatuur steeds worden
geregeld.
Reykjavik is een moderne stad. Een aantal
taxi's wacht op klanten. Desondanks zal
hier het leven voor tïen Midden-Europeaan
op den duur weinig aantrekkelijk zijn.
Rijke boeren zijn er op IJsland niet. Alles
moet met veel moeite aan den karigen bo
dem worden ontworsteld. Daardoor zijn
ook de boerderijen armelijk om te zien.
Rechts:
Warme bronnen bij Reykjavik worden als
openbare waschplaats gebruikt. Het heete
water wordt door troggen geleid, waarin
de huisvrouwen hun wasch kunnen doen..
bij zijn aankomst voor zich ziet, zal wel
weinig anders zijn dan duizend jaar gele
den; grijze hemel, grijze zee en grijs, vlak
land vereenigen zich tot een beeld van on
beschrijfelijke melancholie.
Men moet het land van zeer nabij ken
nen, om te beseffen, dat het de woonplaats
van beschaafde menschen is. Voor den
Midden-Europeaan kan men zich geen
troosteloozer en eentoniger iets denken dan
de hoofdstad Reykjavak, waarover steeds
de stormen woéden en dat zijn bewoners,
ondanks zekére Verschijnselen van moder
ne beschaving, niets vermag te bieden van
alles, wat anders het leven waarde geeft.
Er zijn slechts enkele boomen, enkele plek
jes sappig groen. Basaltstof en basaltge
steente op alle wegen. Overal dorheid en,
onvruchtbaarheid, waarheen het oog zich
hok wendt. In dit" gebied van stormen en
dezen schralen grond gedijt niets dan
hard gras en armzalig struikgewas.
1 heele IJsland dat een oppervlakte
- 1(13.000 vierkante kilometer be-
