Tallooze voorzorgsmaatregelen
Schilder - Ontleedkundige - Uitvinder
Veiligheid bovenal
Leonardo Da Vinci's fraaiste
werk verbleekt
Geheimen van len vlieoluiihouw
Ook de romp wordt door belasting proeven
op breuken onderzocht.
EENIGEN tijd geleden bevonden wij
ons op weg van Amsterdam naar
Berlijn, in de cabine van een modern
verkeersvliegtuig. Het toestel lag bijzonder
rustig in de lucht, het weer was mooi en
het zicht tamelijk helder. Alle passagiers
voelden zich in deze comfortabele omge
ving zeer op hun gemak.
Tot ons aller verbazing ging plotseling de
deur van de cocpit open en kwam de eer
ste piloot de passagierscabine binnen en
ging naast een der reizigers zitten, met
wien hij een gesprek aanknoopte. Verwon
derd waren wij over het feit, dat een eer
ste piloot zonder meer de leiding kon toe
vertrouwen aan den werktuigkundige. Toen
ik hem dienaangaande een vraag stelde,
glimlachte hij zelfverzekerd.
„Een modern toestel kan men geruimen
tijd aan zich zelf overlaten, het handhaaft,
dank zij het vernuft van de moderne tech
niek, automatisch zijn hoogte, zelfs wan
neer storingen optreden mochten.
Toevallig bevond zich in ons gezelschap
een vliegtuigbouwer, zoodat zich al spoedig
tusschen hem en den piloot een belangwek
kend gesprek ontspon.
WELKEN DRUK HET TOESTEL
\IOET KUNNEN VERDRAGEN.
EEN der belangrijkste factoren, waar
mede bij den bouw van een vlieg
tuig rekening gehouden moet wor
den, is de druk, waaraan in hoofdzaak de
beide vleugels tijdens de vlucht blootge
steld worden. Zooals bekend mag worden
verondersteld, vormt het vleugeloppervlak
het draagvermogen van het totale gewicht.
Dit gewicht is echter geen constante
grootheid. Proeven hebben uitgewezen, dat
bij de ongunstige ligging van het toestel,
de druk op de vleugels kan stijgen tot het
drievoud van het totale gewicht.
Om nu elke mogelijkheid, dat een breuk
v r
zou optreden, uit te
sluiten, wordt bij den
bouw gerekend, dat de
vleugels het zesvoudige
totale gewicht kunnen
dragen, zonder dat
breuk ontstaat.
De veiligheidsmarge
is groot en het spreekt
vanzelf, dat het afbre
ken van een vleugel
tijdens den vlucht tot
de uitzonderingen, om
niet te zeggen, tot het
onmogelijke behoort.
Om een voorbeeld te
noemen. De nieuwe Ju.
52 weegt 10 ton. Iedere
vleugel heeft dus nor
maal een druk van 5
ton; de bouwer heeft
ervoor gezorgd, dat de
vleugel aan een druk
van ten hoogste 30 ton
het hoofd kan bieden.
RESONNEERENDE TRILLINGEN
LEVEREN GEVAAR OP.
EEN andere oorzaak voor het eventu
eel optreden van een breuk, is gele
gen in den trillenden toestand, waar
in de onderdeelen zich bevinden, door het
schommelen van het toestel, het onregel
matig draaien der motoren enz. Elk deel
van het vliegtuig is daardoor onderhevig
aan een trilling, weliswaar met kleine uit-
wijking, maar van een bijzondere heftig
heid.
Wanneer deze trillingen nu aanhoudend
op elkaar botsen en ter plaatse de omstan
digheden ongunstig genoeg zijn, bestaat de
mogelijkheid, dat tengevolge van deze re-
sonnanties der trillingen, zich plotseling een
breuk voordoet. Daar de intensiteit dezer
trillingen gelijkelijk met het opvoeren der
snelheid toeneemt, schenkt men hieraan
bijzonder veel aandacht. Want heden ten
dage schijnen voor de te bereiken Snelhe
den practisch geen grenzen meer te be
staan.
Om dit niet denkbeeldig gevaar tot nul
terug te brengen, worden met elk vlieg
tuig, speciaal met elk nieuw type, vlieg-
proeven genomen. De piloot stelt daarbij
proefondervindelijk vast bij welken snel
heid de resonnanties (het weerkaatsen der
trillingen) beginnen op te treden. Zeer ge
voelige meetapparaten staan hem daarbij
ten dienste. Zelfs een vrille, die in het ge
wone verkeer tot de zeldzaamheden be
hoort, wordt tijdens zoo'n proefvlucht met
opzet nagebootst. Bij het doen van deze
waarnemingen overschrijdt de piloot in
niet onbelangrijke mate de gestelde gren
zen.
„Men zou toch meenen, dat na het ne
men van zooveel voorzorgsmaatregelen,
een breuk uitgesloten is", merkte een on
zer op.
„Inderdaad", antwoordde de piloot, „maar
tegen onverwachte vrilles schieten zelfs de
meest verstrekkende
maatregelen tekort."
Niet alleen de vrilles
leveren gevaar op voor
de aviatiek, maar ook
het plotseling uitvallen
der motoren. Ook op
dit gebied heeft men
onvermoeid gezocht
naar de maatregelen ter
voorkoming.
Valt bij een modern
verkeersvliegtuig, voor
zien van drie motoren,
plotseling een motor
uit, dan vliegt het toe
stel rustig verder er
verliest geen hoogte.
Het nieuwe viermotori
ge Junkersvliegtuig, de
zoogenaamde „Grosze
Dessauer" verdraagt 't
zelfs, dat twee motoren
uitvallen.
Wij vonden het ge
hoorde zoo interessant,
Links:
Een modern renzen-
vlegtuig. De vierde
„Grosze Dessauer",
aanbouw op de Jun-
kers Werke te Dessau.
Van dit type Ju. 90
worden tien toestellen
in serie gemaakt*
dat wij later op de Junkers Werke te Des
sau navraag deden, want hier worden alle
noodige voorzorgsmaatregelen getroffen.
Men zond ons enkele foto's, die wy hierbij
afdrukken en deelde ons mede, dat in de
werkloodsen ieder onderdeel en samenstel
van onderdeelen gekeurd wordt. Tenslotte
wordt het toestel nog in zijn geheel aan
zware belastingproeven onderworpen. Ver
bindingen en buisleidingen worden met
röntgenapparaten onderzocht. Zoowel door
berekening als langs proefondervindelij-
ken weg wordt van vleugels en romp be
paald, hoeveel druk zij kunnen verdragen,
voor breukgevaar kan optreden. Tenslotte
volgt de strenge keuring door de overheid
der verschillende landen, waarheen de ma
chines worden geleverd.
Een modern apparaat, waarmede de vleugel van een vliegtuig word onder
zocht op breuken. Wanneer deze proef met goed gevolg doorstaan is, is een
breuk, die vroeger nogal eens voorkwam, practisch uitgesloten.
Bijgaande foto's geven een interessant
overzicht van de wijze, waarop de moder
ne vliegtuigen worden beproefd om de vei
ligheid voor passagiers en bemanning zoo
veel mogelijk te verzekeren.
Zelfs op levens van groote geesten, die
als het ware een door God begenadigde
zending op Aarde hadden te volbrengen,
werpen de eeuwen die volgen, sombere
schaduwen. Niettemin heeft een goedgun
stig lot de tallooze wolken, die boven het
werk van Leonardo da Vinei hangen, niet
tot volmaakte duisternis laten worden, die
ook de laatste sporen van een kleurfon-
kelend mozaiek had kunnen verbergen. Zoo
schitteren uit de nevelen van het verleden
nog altijd enkele kostbaarheden, die ons
het leven en werk van een der grootste
denkers en kunstenaars naderbrengen.
Leonardo da Vinei „Mona Lisa".
De ups en downs van zijn leven spiege
len zich nu slechts schetsmatig af in vele
voor den tegenwoordigen tijd bewaard ge
bleven teekeningen, brieven, notities en in
de weinig nog behouden meesterwerken
van den grooten Florentijn.
Een nauwgezet onderzoek, dat zorgvul
dig steen op steen heeft gezet, toonde aan,
dat de enkele ons overgebleven schilderijen
het niet alleen zijn geweest, die het
leven van Leonardo da Vinei zoo rijk en
vruchtbaar hebben gemaakt. Daartoe was
de geest van dezen toovenaar op het ge
bied van schoonheid en wetenschap, te
zeer universeel. Uit de kunst, die zijn ziel
vervulde, rees in het speurend brein van
dit scheppend genie het verlangen alles
ter wereld te verklaren evenals de gehei
men van wording, vergaan en wederop
standing te doorgronden.
Voor hem als scheppend kunstenaar ver
toonden zich de schoonheden van het men-
schelijk lichaam als het omhulsel van de
ziel en het kloppende leven, waarmede de
onderzoekér zich bezig hield en wel met de
toewijding van iemand, die een helder in
zicht verlangt. Men zegt, dat Leonardo da
Vinei, terwijl hij geen medicus was, niette
min dertig lijken heeft ontleed en dat hij
daarbij is gekomen tot conclusies, die ook
voor de schranderste artsen van zijn tijd
nieuw en bijzonder waren. Dat zij juist
waren en baanbrekend voor de ontwikke
ling der anatomie, heeft de wetenschap in-
tusschen reeds lang erkend. Ook autoritei
ten met wereldreputatie bestempelden hem
als den grootsten ontleedkundige van zijn
tijd en als waarnemer van feiten, die
eeuwen later nog onopgemerkt bleven. De
teruggevonden „anatomische schrifturen"
van Leonardo da Vinei getuigen voor zijn
exacte methode om te komen tot ontraad
seling van het menschelijk oog of van het
wonder van het spierstelsel.
In zijn geest spiegelde zich de wereld af.
Palet en penseel hebben hem de mogelijk
heid tot openbaring van zijn kunstenaar
schap gegeven. Maar de geest, die verder
gaat, kent niet de beperktheid van het lin
nen doek of van het marmer, het materi
aal voor den beeldhouwer.
In de legerschare van Cesar Borgia trekt
een Florentijnsch schilder mede. Hetgeen
nu zijn taak is, heeft niets met tintelende
kleuren uit te staan. De ingenieur Leonar
do da Vinei vindt een slingerwerktuig uit,
dat geweldige projectielen te midden der
aanstormende, vijandelijke scharen werpt.
Ook ontstaat gaandeweg uit de krabbels en
schetsen van dezen veelzijdigen technicus
een „stoomkanon". Dat 't toestel niet goed
functioneerde, is aan een ongelukkige sa
menloop van omstandigheden te wijten.
Het merkwaardige feit blijft niettemin be
staan, dat een schilder aan het begin van
de zestiende eeuw de stuwende energie
van de stoom heeft ontdekt!
Het aanschouwen van vogels in hun
vlucht wekt bij dezen man, die nimmer
rust heeft, een nieuwe, vermetele gedachte
op. Rond het jaar 1513 zou Leonardo da
Vinei reeds vliegproeven genomen hebben
met een apparaat, dat den vorm had van
een vleermuizenlichaam. En al was ook het
succes allerminst overtuigend, dan toch
pleiten de aanwijzingen en aanteekenin-
gen voor de juistheid der idee, die eerst
vele eeuwen later werkelijkheid is gewor
den.
Het valscherm echter heeft Leonardo da
Vinei uitgevonden. Dat het al spoedig ver
geten werd en eerst in het jaar 1783 weer
in Frankrijk naar voren kwam, kan ook
de beteekenis van deze daad van den Flo
rentijn niet verminderen.
Talloos vele ontwerpen voor machines,
toestellen met trapbeweging, machines voor
het slijpen van spiegels, ja zelfs de proeven
van een sneldrukpers met zelfstandige
heen- en weerbeweging van den drukvorm,
hebben ten tijde van de Medici's voor de
verbaasde oogen van de Florentijnen gele
gen. Ook moeten wij nog andere uitvin
dingen van Leonardo da Vinei noemenr
een windmolen met draaibaren kap, een
windzak, die de schoorsteen zuivert, ma
chines voor het insnijden van een schroef
draad en een menigte technische ideeën,
die onopgemerkt en onbenut gebleven zijn.
Maar boven dit alles uit reikt tenslotte
de kunst en de scheppingskracht van den
schilder. Was niet altijd de drang tot ex
perimenteeren in het scheppend werk van
Leonardo da Vinei, primair geweest, dan
waren tallooze onvergelijkelijke stukken
voor den tegen woordigen tijd bewaard ge
bleven. De wereldvermaarde weergave van
het Heilig Avondmaal in den eetzaal van
het klooster Santé Maria della Grazie ia
thans nog slechts een schim van de eens
zoo lichtende pracht. Die drang tot het ex
periment bracht den kunstenaar er toe, de
oude in zwang zijnde waterverven te ver
vangen door nieuwe olieverven, in de hoop
op deze wijze diepere en meer contrastee-
rende kleuren op het fresco te krijgen. Een
tragische vergissing van den meester. Da
tijd deed de overmatige kleurenpracht ver-
bleeken. Reeds vijftig jaren na de voltooi
ing van Leonardo da Vinci's meesterwerk,
zag de beschouwer slechts nog een redde
loos te gronde gaande, verbleekende voor
stelling.
Alleen de oude gravures en goed ge
slaagde copiëen uit den tijd van den Flo
rentijn zelf, hebben een vleugje van deze
vervlogen schoonheid voor ons bewaard.
Ook het portret van Lodovico en zijn ge
malin, dat zich in hetzelfde klooster be
vindt, is reeds lang verbleekt en laat nau
welijks nog iets zien van de genialiteit van
hem, die het vervaardigde. Behouden is
evenwel gebleven, in een wondermooie
kleurenpracht, zijn bekendste schilderij, 't
portret van Rjlona Lisa, de vrouw van
Francesco Gioconda. Het stuk behoort tot
het kostbaarste, dat het Parijsche Louvre
binnen haar muren heeft.
DE ZEGETOCHT VAN HET ALUMINIUM
De technische vorderingen op het gebied
der lichte metalen zijn uitermate ten goede
gekomen aan het gebruik van aluminium
Speciaal vermeld dienen te worden de zoo
zeer geslaagde prestaties op het gebied van
de continue bewerking van bauxiet en van
het autogenisch lasschen. Momenteel is men
in Duitschland in staat aluminium te ver
vaardigen met een zuiver gehalte van 99.99
pet., hetgeen practisch genomen aan de
hoogste eischen beantwoordt. Koper, tin,
zink en dergelijke grondstoffen worden
daardoor steeds meer verdrongen. In ver
band hiermede is de productie van alumi
nium in de periode van 1929 tot 1937 dan
ook geweldig gestegen en wel van 32700
ton tot 120.000 ton. De prijs is daarentegen
enorm omlaag gegaan. In 1850 kostte 1 kilo
nog 4800 mark, in 1890 zoowat 25.1 mark,
terwijl de huidige noteering niet meer dan
1.33 mark bedraagt.
Leonardo da Vinei Het Heilig Avondmaal.
