1
IS
PORTRET
m h
DE INTERNATIONALE TOESTAND
DEZE WEEK
DE WERELD
IN KAART
IN NEDERLAND
t
z
VAN DE WEEK
g I
De Tsjecho-Slowactksche regee-
èVi ring heeft het memorandum, dat
'F de afgevaardigden Kundt Peters
en Rosche op 8 Juni als gevol
machtigden van Henleïn aan
Hodzja ter hand hebben gesteld,
aanvaard als basis voor de onder
handelingen met de Sudeten-
duitsche partij. Zoo juist zijn nu
de onderhandelingen tusschen de
regeering en de partij van Hen-
lein, eenerzijds over het memo
randum, waarin de practische
eischen van de Sudetenduitsche
partij worden uiteengezet, ander
zijds over het door de regeering
opgestelde nationaliteitenstatuut,
begonnen.
De basis voor de onderhandelingen is
dus gelegd en het blijft thans de vraag
in hoeverre de heeren met elkaar tot over
eenstemming zullen kunnen komen. Voor-
toopig is een al te groot optimisme zeker
nog niet gerechtvaardigd, want men krijgt
den indruk, dat men eigenlijk zoowel in
Praag alsook in Berlijn niet voor de volle
De Kamer over het enquête-
voorstel-Wendelaar.
De electriciteitsvoorziening.
Over het voorstel van het liberale
Kamerlid Wendelaar tot het houden van
sen enquête omtrent de opdracht van den
minister van Justitie tot onthouding van
apsporingsonderzoek door de Ossehe mare
chaussee heeft de Tweede Kamer thans
haar Voorloopig Verslag uitgebracht. Er
blijkt uit, dat van verschillende zijden be
zwaren bestaan tegen het enquête voorstel;
een aantal leden acht het oogenblik voor
een nader onderzoek thans nog niet ge-
komen, terwijl andere leden integendeel
van oordeel zijn, dat een enquête alleszins
gerechtvaardigd is wegens den toestand
van rechtsonzekerheid die volgens hen is
ontstaan. Ten slotte wordt door enkelen
nog het denkbeeld geopperd, de zaak weer
in de Kamer aan de orde te brengen door
een nota van den minister van Justitie, die
daarin nadere - inlichtingen zou kunnen
geven omtrent de na de interpellatie ge
rezen vragen.
Onderwerpen van zeer uiteenloopenden
waren deze week in de Tweede Kamer in
behandeling. Na het groote werkloosheids
debat van de vorige week volgde de kal-
verteeltbeperking en vleeschinvoer, de
maatregelen tegen den toestroom van
DE SALZBUHGER FESTSPIELE
1938.
De Salzburger Festspiele beloven
dezen zomer weer een zeer bijzon
der muzikaal festijn te worden.
Onder artistieke leiding van den
directeur der Weensche Staatsopera,
dr. Erwin Kerber, worden zeven
opera's, zeven concerten en acht
serenades uitgevoerd. Op den ope
ningsdag van het Salzburger mu-
ziekseizoen (23 Juli) wordt tevens
het nieuwe herbouwde en gemo
derniseerde Festspielhaus in ge
bruik genomen met een galavoor
stelling van de „Meistersinger" van
Wagner onder leiding van Wilhelm
Furtwangler. Deze opera, die door
den regisseur van de Weensche
Staatsopera geheel nieuw geënsce
neerd is, komt daarna no^ drie
maal op het repertoire, namelijk op
10, 19 en 29 Augustus. Iets geheel
nieuws voor Salzburg zal de „Tann-
hiluser" zijn, waarvoor VonKautz-
1 y nieuwe décors ontwierp. Verder
slaan nog Beethoven?,.F'deiio" en
Stra-iss' „Bosetikavalier" op het
programma, terwijl in de Italiaan-
!,ch* taal en gedeeltelijk met lta-
iiaanscn* ar listen twee opera's van
Mozart („Don Giovauni" en Figa
ro's Hoen zeil'") en een van Verdi
(Falstaff") ten tooneelo zullen
word a gebracht. Dc dirigenten
van deze drie opera's zijn resp. dr.
Karl .Böhn:, Knappertsbusch en de
Fiorenésjnsch« orkestleider Yittorio
Gut
honderd procent aan een oplossing gelooft.
In Praag maakt men zich nog steeds be
angst over een mogelijken coup van de
Sudeten-Duitschers en betreurt men het
vooral in militaire kringen, dat men bij
het onder de wapenen roepen van den re
servejaargang en de specialisten voor het
woord mobilisatie is teruggeschrokken.
Was er ook formeel gemobiliseerd, zooals
de generaliteit gewild had, dan had deze
laatste maatregelen tegen zekere elemen
ten in het Sudetenduitsche gebied kunnen
nemen, b.v. hen een bepaalde verblijfplaats
aanwijzen en ook had zij de vrije hand
gehad bij het zoeken naar wapens. Thans
is dit natuurlijk onmogelijk en blijft Praag
vreezen, dat de Henleinisten als antwoord
op het nationaliteitenstatuut, dat zij onvol
doende achten, zelf de autonomie zullen
uitroepen en daaruit dan zeker niet
zonder reeds gepleegd overleg met Berlijn
de consequenties zullen trekken.
Anderzijds bericht de Duitsche pers met
groote verbittering over de laatste inci
denten in Tsjecho-Slowakije, waarbij een
aantal Sudetenduitsers door Tsjechi
sche militairen en politie gewond zijn. De
twijfel aan de autoriteit van de Praagsche
regeering tegenover de kringen van het
Tsjechische chauvinisme alsmede aan den
goeden wil tot verzoening in het algemeen,
wordt steeds duidelijker uitgesproken. De
onverbiddelijkheid der eischen tot autono
mie, die ook aan Slowaaksche zijde worden
gesteld, worden door de Duitsche pers in
j
vreemdelingen en het ingewikkelde pro
bleem van de electriciteitsvoorziening. Het
wetsontwerp, dat ter regeling van dit
laatste vraagstuk was ingediend, bracht
vele sprekers voor en tegen in het
geweer en moest menige verandering on
dergaan. Niet minder dan 5 nota's van
wijzigingen op dit ontwerp zijn reeds ver
schenen.
Handelsbesprekingen met en crediet
aan België.
Onze handelsbetrekkingen met België
zullen binnenkort weer de aandacht vra
gen. Er staan nieuwe onderhandelingen
voor de deur ter vernieuwing van de han
delsovereenkomst van 1936, welke alleen
het accoord over het verkeer van goederen,
waarvan de invoer aan con tingen teering
onderworpen is, zullen betreffen. Ook in
ander opzicht valt er nieuws te vermelden
omtrent onze betrekkingen met België,
namelijk het tot stand komen van een
financieele transactie met de regeering
van onze Zuiderburen. Deze is aangegaan
tusschen een Nederlandsch bankierssyndi
caat onder leiding van de Nederlandsche
Handelmaatschappij en de firma Mendels-
sohn Co. en betrèft de verstrekking van
een crediet van 35 millioen gulden aan de
Belgische regeering. Een soortgelijke over
eenkomst heeft België in Zwitserland af
gesloten.
De „Karimata" werkt.
Als er sprake is van millioenen gaan in
deze dagen onze gedachten onwillekeurig
naar den goudschat uit, die misschien
thans den langsten tijd op den bodem der
Noordzee heeft gerust. _De jacht op de mil
lioenen van de „Lutine" is begonnen; Don
derdagavond ving de '„Karimata", geheel
volgens de plannen, haar taak aan. Natuur
lijk behoefde men niet dadelijk op kost
bare vondsten te rekenen en het was dan
ook niet anders dan zand, water, kwallen
eneen aantal schroeven en moeren
(die van de „Karimata" zelf bleken te zijn),
dat door de emmers omhoog werd ge
bracht. Toch mag men zelfs na deze enkele
dagen van werken reeds van een succes
spreken, en wel van een succes voor de
ingenieurs en bouwers van dit ingewik
kelde technische gevaarte, dat, zooals het
werd afgeleverd door de fabriek, zonder
noemenswaardige correcties feilloos loopt.
Wanneer nu ook het weer maar zijn mede
werking blijft verleenen, zooals de eerste
dagen het geval was, dan zal men onge
twijfeld een redelijke kans hebben, om het
verloren goud te bergen. In elk geval kan
men wel zeggen, dat, indien men thans niet
slaagt, wel verdere pogingen achterwege
kunnen blijven, want nooit is een goud
graversonderneming technisch zoo goed
opgezet en grondig voorbereid als deze.
Wij wachten dus in spanning op de eerste
goudvondst.
Prinses Juliana bij bet Roode Kruis.
Onze Kroonprinses, den laatsten tijd be
grijpelijkerwijze geheel opgaande in haar
jonge moederschap, begint thans weer
meer en meer deel te nemen aan het open
bare leven. Vrijdag presideerde zij de jaar
vergadering van het Roode Kruis te Ber
gen op Zoom, nadat Zij den dag tevoren
op Soestdijk de oudjes van dagen uit Hil
versum voor zich had zien dcfileeren en
zich met enkelen hunner had onderhouden.
dien zin uitgelegd, dat de Praagsche re
geering zich in de absolute minderheid
tegenover het eensgezinde verlangen naar
autonomie van de niet-Tsjechische natio
naliteiten bevindt en dat een voortdurende
weigering dezer eischen tenslotte de een
heid van den geheelen staat in gevaar zou
moeten brengen.
Men ziet aan Duitsche zijde onder de
huidige omstandigheden slechts geringe
kansen voor de onderhandelingen tusschen
de vertegenwoordigers der Sudetenduit
sche partij en de regeering.
De meeningen der beide partijen loopen,
zooals men ziet zoover uit elkaar, dat men
waarlijk niet al te optimistisch gestemd
mag zijn en het is slechts een schrale
troost, dat het Spaansche vraagstuk inter
nationaal weer wat meer op den voor
grond komt te staan, want daarmede wordt
het gevaarlijke Tsjechische probleem
geenszins uit de wereld geholpen.
De Spaansche burgeroorlog.
Franco zet zijn offensief op de verschil
lende fronten met succes voort en is thans
Castellon genaderd. Overigens gaat de be
langstelling op het oogenblik minder naar
den strijd zelve, dan wel naar de gevolgen
van de barbaarsche luchtaanvallen van
Franco op open steden uit. Vooral in Enge
land is de verontwaardiging daarover groot
en stelt men zich de vraag, of het niet
mogelijk is den oorlog in het algemeen
meer te humaniseeren. De „Times" heeft
nu een lans gebroken voor de instelling
van niet-belligerente zones, die onder toe
zicht van een neutrale commissie zouden
moeten staan. De grens van dergelijke
zones zou bij dag en bij nacht duidelijk
aangegeven moeten worden en daar zou
men absoluut veilig moeten zijn. Het plan
is inderdaad schoon, maar of het uitvoer
baar zal zijn
Tsjiang Kai-sjek voor lastige
problemen.
De ondankbaarste van alle krijgstactie
ken is de terugtochtsstrategie. Zij vereischt
een hooge mate van vertrouwen in zich-
zelve, een eensgezinden staat, een tot een
doelbewust ijzeren bloc samengesmede
legerleiding en een onwankelbare moraal
der soldaten. Sinds het begin van den oor
log in het Verre Oosten is de Chineesche
maarschalk Tsjiang Kai-sjek tot den vaan
deldrager van een dergeiijke terugtochts
strategie geworden. Tsjiang Kai-sjek krijgt
thans voor de tweede maal den druk te
bespeuren, die na iederen nieuwen terug
tocht en na iederen nieuwen zij het ook
niet beslissenden nederlaag uit de eigen
rijen voortkomt. Hoe meer de Japansche
troepen Hankau naderen, des te grooter
wordt de ontevredenheid over de voor
zichtige tactiek van den maarschalk onder
de Chineesche legeraanvoerders, politici,
soldaten en burgers. Er gaan zelfs geruch
ten over meeningsverschillen tusschen den
begaafden Zuid-Chineeschen generaal Li
en het Chineesche staatshoofd. Intusschen
is het echter geenszins onmogelijk, dat ook
thans evenals na den val van Sjanghai en
Nanking, de geslotenheid in eigen rijen
wordt bewaard. Is niet juist uit den val
van deze beide steden de taaie en bewon
derenswaardige verdediging gedurende
drie maanden van Soetsjou gegroeid
Aardbeving in Nederland.
Een groot deel van ons land heeft Zater
dagmiddag omstreeks kwart over twaalf
een wel zeer ongewone ervaring beleefd.
Ten Zuidwesten van de lijn Venlo-Utrecht-
Amsterdam werden twee lichte aardschok
ken waargenomen, die, naar later bleek,
hun centrum in Zuidwest-België hadden.
Een zeer lichte herhaling deed zich Zondag
nog voor, welke vooral in Zeeuwsch-
Vlaanderen merkbaar was. In tegenstelling
met België, waar verscheidene personen
door vallende steenen enz. werden gedood,
deden zich in ons land zoo goed als geen
persoonlijke ongelukken voor.
Scheveningen en Vlaardingen
blijven staken.
De nieuwe poging van den rijksbemid
delaar, prof. mr. Josephus Jitta, om het
conflict in de haringvisscherij tot oplos
sing te brengen, is mislukt. Het nieuwe
voorstel, dat iets betere arbeidsvoorwaar
den bracht dan het vorige, is opnieuw met
groote meerderheid door de Schevening-
sche en Vlaardingsche visschers verwor
pen. niettegenstaande het bestuur van den
Centralen Bond ditmaal tot aanneming
had geadviseerd. De Scheveningsche en
Vlaardingsche visschers blijven vasthou
den aan hun eenmaal gestelde eischen.
zoodat alleen in Katwijk enkele schepen
konden uitvaren en de staking dus voor
het overgroote deel voortduurt. -
Drie jubilea.
Besluiten wij ons overzicht met de ver
melding van het drietal jubilarissen, dat
deze week in ons midden zag. Het waren
in volgorde van eerbiedwaardigheid van
hun leeftijd de 75-jarige Weesinrich
ting te Neerbosch, de 50-jarige Koninklijke
Nederlandsche Bond van Oud-Onderoffi
cieren en de 25-jarige Algemeene Kunst
zijde Unie.
ONZICHTBARE STRALEN TEGEN
SLAAPWANDELEN.
Op een nacht betrapte een moeder in
Kopenhagen haar negentien jarige dochter
op het oogenblik, dat deze al slaapwande
lend in de vensterbank was geklommen.
Sindsdien hield in dit gezin altijd een der
leden des nachts de wacht bij het bed van
het slaapwandelende meisje. Dit hielden
zij vier jaar vol. Toen was ieders gezond
heid ook die van de dochter door
het aanhoudende waken en de angst, dat
het meisje toch nog eens in een onbewaakt
oogenblik zou opstaan en den dood zou
vinden, zoodanig geschokt, dat er andere
maatregelen genomen moesten worden. De
vader stelde zich in verbinding met een
electrotechnisch ingenieur, die enkele
dagen later in de slaapkamer van het
meisje eennige „electrische oogen" aan
bracht. Het was een installatie met z.g.n.
onzichtbare stralen, die deuren en ramen
beveiligden. Zoodra iemand de stralen
onderschept, wordt een alarminrichting in
werking gesteld, die sterk genoeg is, om
het slapende meisje wakker te maken en
tevens een der familieleden te alarmeeren.
Sedert deze electrische veiligheidsinstal
latie in dit gezin in gebruik is, is de ge
zondheidstoestand van het meisje aanmer
kelijk verbeterd. Verschillende genees-
heeren zien in de foto-electrische cel het
hulpmiddel der toekomst in den strijd tegen
het slaan wandelen
NOOD IN U V bil V lauWi
Functionarissen van industrieele onder
nemingen en economen van alle richtingen
beweren steeds weer, dat de economische
moeilijkheden van onzen tijd door de
moderne sociale wetgeving, de 48-urige
resp. 4Q-urige werkweek veroorzaakt wor
den, kortom door de beperking van de
productie. Hoewel een blik in het econo
misch gedeelte van welke krant ook de
onhoudbaarheid van deze theorie bewijst,
vindt zij nog steeds geloovige aanhangers.
„Stijging der productie", aldus luidt de
krijgskreet dezer lieden, ofschoon de re
geeringen voortdurend wetten en verorde
ningen tot beperking der industrieele pro
ductie afkondigen; een tegenspraak, die
goed in de algemeene chaos van dezen tijd
past. In Frankrijk b.v. is het verboden, de
met graan bebouwde vlakten uit te brei
den, schoenfabrieken, suikerfabrieken en
electrische centrales nieuw in bedrijf te
stellen en in alle andere staten, Nederland
niet uitgezonderd, vindt men dergelijke
beperkingen.
Neemt men het jaar 1933, toen de eerste
schuchtere pogingen tot regeling van de
productie ondernomen werden, tot uit
gangspunt, dan heeft de graankoers op het
oogenblik zijn laagste punt bereikt. De
nieuwste koersdaling volgde op de rede
van sir John Simon in het Engelsche
Lagerhuis, waarin hij verklaarde, dat En
geland 20 millioen mud graan gekocht had
om de voedselvoorziening in geval van oor
log te garandeeren. Doch sir John laat niet
slechts graan, maar ook enorme voorraden
suiker opslaan. Intusschen is de suiker
productie een van de best gereguleerde
takken van productie, zoodat niet eens door
de kolossale- Engelsche inkoopen koers
schommelingen veroorzaakt werden. Men
herinnert zich de laatste Londensche sui
kerconferentie, waar de regeeringen de tot
op dat oogenblik „illegale" restrictiemaat
regelen der groote suikerindustrieën on
dersteunden.
Ondanks de vele duizenden hectaren on
bebouwd land heeft de koers van katoen
een catastrofaal lagen stand bereikt en het
is algemeen bekend, dat onlangs in Bi-a-
zilië weer eens 50 millioen zakken koffie
vernietigd zijn. Door dezen maatregel ge
lukte het, den stand van de koffiekoers te
handhaven.
De rubberproductie is door het plan-
Stevenson geregeld en wordt van maand
tot maand beperkt. Desondanks daalt de
prijs van de rubber in verticale lijn. Zelfs
de aanbouw van aardappelen, dit goed
koopste voedsel der onbemiddelden, wordt
in eenige landen beperkt.
Bezien wij nu het gebied van de wapen
industrie. Op de geheele wereld wordt
dagelijks meer dan 50 millioen gulden in
den muil van de wapenindustrie geworpen,
astronomische hoeveelheden grondstoffen,
hoofdzakelijk metalen, worden geabsor-
beerd. En desondanks: de tinproductie
wordt in internationale maatstaven voort
durend gereduceerd en ieder semester
brengt een nieuwe koei-sdaling. Ook de
productie van zink en lood is streng ge
regeld. Maar alle records op dit gebied
worden door het koper geslagen, dat op
het oogenblik vijfmaal goedkooper is dan
in het jaar 1920.
Uit dit onderzoek blijkt duidelijk, dat
het economische euvel van onzen tijd niet
met de sociale wetgeving, niet met de be
perking van de werktijden in verband
staat, maar wel aan diepere oorzaken toe
te schrijven is.
DE VERDEELING DER GODSDIENSTEN
IN JOEGO-SLAVIË.
Het tegenwoordige koninkrijk Joego
slavië werd gevormd uit het kleine Servië
van 1914 en het groote Joego-Slavië van
na den oorlog. Niet voor niets bevat het
wapen vier op de Latijnsche letter B ge
lijkende letterteekens, die de beginletters
vormen van de spreuk „Slechts Eenheid
Servië's Redding". Want aan die eenheid
heeft het op dit gebied van den heksen
ketel nog al eens ontbroken. En dat ligt
voor de hand, want met het trekken van
de geografische grenzen is een staat nog
niet gevormd en zeker Joego-Slavië niet,
waar al heel wat van het beleid en de
zorgen van de overheid is gevergd om de
vaak heterogene volksdeelen te doen
samenwerken in een staatsverband, dat
naar buiten althans een eenheid moest
vertoonen. Zooals men weet hebben de
vredesverdragen, die de geheele oude
Donau-monarchie uiteenscheurden en on
der de nabuurstaten verdeelden, de gren
zen vastgesteld. In zekeren zin kwam hier
door een einde aan de vroeger zoo veel-
Mr. C. M. J. F. GOSELING
Minister van Justitie.
Het vraagstuk der ongewenschte
vreemdelingen heeft nog al wat be
roering in de Kamer gewekt en
minister Goseling heeft al zijn juri
dische bekwaamheid moeten ont
plooien om lastige vragenstellers van
repliek te kunnen dienen. Of hij
daarin geslaagd is? Zelfs uit de rijen
der regeeringspartijen kwam critiek
op de gevolgde methoden. Gezegd
dient intusschen te worden, dat de
toestand na de aansluiting van Oos
tenrijk bij Duitschland dringend om
maatregelen vroeg en de regeering
weinig anders kon doen, dan de be
kende circulaire rond te zenden. In
tusschen heeft de minister beloofd,
in overweging te zullen nemen, of er
een betere wettelijke regeling te
vinden is.
Mr. Goseling, die in Augustus van
dit jaar 47 jaren oud zal worden, is
een uitstekend jurist. Op het gebied
der rechtsgeleerdheid is hij speciali
teit,
BLOEDTRANSFUSIE OOK BIJ DIEREN?
In Denver (Ver, Staten) werden twefl
katten van den dood gered, doordat de
dierenarts een bloedtransfusie verrichte.
Een kater, die met de beide katten in het
zelfde huis leefde, was ernstig ziek ge
worden en had de beide katten geïnfec
teerd. Door zijn sterker gestel doorstond
hij de ziekte en genas, terwijl de beide kat
ten met de gebruikelijke middelen van de
wetenschap niet meer te redden waren.
Toen besloot de behandelende dierenarts
een bloedtransfusie van den kater op de
beide katten uit te voeren. Het vermoeden,
dat het bloed van den kater afweerstoffen
zou bevatten, die zich tijdens het ge
nezingsproces gevormd hadden, bleek juist
te zijn. De transfusie slaagde uitstekend en
in korten tijd waren de beide katten weer
gezond.
vuldig voorkomende politieke moeilijk
heden, maar godsdienstige moeilijkheden
immers een meer interne aangelegen
heid bleven aan de orde van den dag.
Alle godsdiensten hebben in Joego-
Slavië gelijke rechten. Ongeveer de helft
der bevolking is Servisch-Orthodox, ruim
een derde deel R.K., een tiende Mohamme-
daansch en slechts een zeer klein percen
tage Protestantsch, terwijl het Joodsche
gedeelte een absolute minderheid vormt.
De Servisch-Orthodoxe kerk staat onder
een patriarch en een Heilige Synode. Er
zijn zes metropolitische bisdommen en nog
twintig andere diocesen. Twee aartsbis
schoppen en twee bisdommen van de R.K.
kerk ressorteeren direct onder den Heili
gen Stoel. De zeven andere Katholieke
bisdommen staan onder gezag van andere
aartsbisdommen in het buitenland. De
Protestanten worden voornamelijk gevon
den in het Oud-Hongaarsche gebied. Zij
behooren tot de Evangelische Kerk. Het is
duidelijk dat een zoo groot aantal ver
schillende godsdiensten op een zoo weinig
talrijke bevolking aanleiding geeft tot hef
tige verschillen. De orthodoxe Serviër*,
Bosniërs en Montenegrijnen wenschen de
orthodoxe kerk als eenige en staatskerk
erkend te zien, iets waarin de Roomsch
Katholieke Kroaten en Dalmatiërs natuur
lijk nooit zullen berusten. Een concordaat
met den H. Stoel te Rome is dbg altijd niet
uitgevoerd en dreigt thans opgezegd te
worden
ZWEDEN VIERT HET FEEST VAN ZIJN KONING*-
In heel Zweden is de 80ste verjaardag van Koning Guustaaf V met grooten luister
gevierd. Een der tallooze gevelversieringen in Stockholm.
.Roem
•)Zornbor
fferlstadk
fiume
'Baryahika',
:lgrado.
I
oMostar^
Sku/an'
Z//\ Gneksch Orthodox,
1111 Roomsch Katholiek
Móhammedaansch
