Wat is het resultaat van
Duitsche Vierjarenplan?
het
Wanneer de nood dringt, worden
dikwijls wonderen verricht
Overtreft de moderne industrie de natuur?
Lente in het Zuiden
schut zijn van goed, hard staal. In de af-
deeling ijzer en staal, waar men zelfs een
geheel hoogovenbedrijf in werking ziet,
krijgt men een overzicht van de veelvul
dige toepassing van lichte metalen. Door
het gebruik van de zoogenaamde lichte me
talen, in hoofdzaak alluminium, spaart men
grondstoffen en dus deviezen. Maar ook
overigens bieden dergelijke constructies
economische en technische voordeelen. Men
denke maar eens aan de transportkosten.
Intusschen heeft men op dit gebied niet
slechts in Duitschland, maar zooals bekend
ook in Amerika en Engeland reeds flinke
vorderingen gemaakt.
Het Vierjarenplan begon intusschen met
het bezuinigen op de aanwezige voorraden.
Men zocht naar de methoden, die met een
minimum aan grondstoffen konden vol
staan zonder dat daardoor de kwaliteit van
het product verminderde. De slakkenber-
gen bleken nog vele metaalresten te bevat
ten, die in vroeger jaren niet meer gebruikt
konden worden. Nu heeft de wetenschap
verschillende methoden gevonden om deze
schatten uit de afval te verwijderen. Was
het vroeger onvermijdelijk dat groote som
men werden besteed aan boringen, die
soms ook nog geen resultaat opleverden,
tegenwoordig beschikt men bij het zoeken
naar zout en kolen over methoden, die het
mogelijk maken zonder noemenswaardige
kosten in het inwendige der aarde te kij
ken. Zonder een spade in den grond te
steken, kunnen wij met zekerheid vaststel
len welke materialen onder het aardopper
vlak verborgen zijn.
De zekerheidsgrens heeft men ook aan
zienlijk lager kunnen stellen, waardoor de
benoodigde hoeveelheid grondstof ook aan
zienlijk verminderd is, want de meettech
niek neemt zelfs nog scheuren waar, van
een honderdste milimeter.
De zoogenaamde lichte metalen, die
Duitschland binnen de eigen grenzen heeft,
maken het mogelijk koper en andere
zwaardere metalen op afdoende wijze te
vervangen. Uit „persstof", een stuk tent
doek, dat behandeld wordt met phenol-
hars, maken de Duitschers tandwielen; zij
schijnen zelfs sterker en duurzamer te zijn
dan staal. Uit de genoemde persstof snijdt
men geweerkolven, die zoo licht zijn als
die van notenhout, maar ook hier overtreft
het surrogaat de degelijkheid van het vroe
ger gebruikte materiaal. Nog in vele ande
re vormen kan men de „persstof" gebrui
ken zonder de hoedanigheid van het pro
duct te verminderen, neen in vele gevallen
kan men zelfs van verbetering spreken.
Vroeger bestond er niets waardeloozers
dan glasscherven. De wetenschap heeft in
tusschen uitgevonden dat men hiervan de
fijnste gebruiks- en siervoorwerpen kan
maken. Het verduurzaamde vischeiwit ver
vangt reeds grootendeels eieren, en naar
Tientallen jaren werden slakken op hoopen afval geworpen. Volgens de nieuwe me
thode kunnen hieruit nog kostelijke metalen gewonnen worden.
Baren alluminium. Dit metaal kan voor
een groot gedeelte gewonnen worden uit
grondstoffen, die men in Duitschland vindt.
Het vervangt in vele gevallen het zwaarde.
re metaal en heeft het voordeel duurzamer
te zijn.
het schijnt kan zelfs de meest verwende
fijnproever niets ontdekken. Door hout een
keer te bestrijken met een bepaalde vloei
stof kan men het voor eens en altijd vrij
waren tegen houtworm. Uit steenkolen
maakt men benzine, smeerolie, vetten en
ook bijv. zeep. Uit kolen en kalk maakt
men gummi, uit de lucht kunstmest. Men
kan deze bonte rij nog veel verder voort
zetten. Maar dat zou een dorre opsomming
worden. Vast staat dat de Duitsche inge
nieurs wonderen hebben verricht en dat
men hen in technisch opzicht zeker niet ten
onrechte „smeden der toekomst" heeft ge
noemd.
Voor toeristen, die in het voorjaar deze
reis voor het eerst maken, bestaat er nau
welijks iets opwindenders dan de tocht, die
ongeveer een kwartier duurt door de duis
ternis van de St. Gotthardtunnel. Op het
oogenblik dat de trein in het bergmassief
verdwijnt, neemt de reiziger afscheid van
mist en regen, die boven de Noordelijke
Alpen schering en inslag zijn. Zooals men
weet is deze bergketen de scheiding tus-
schen het weer van Noord en Zuid, tus-
schen wintersche koude, grauwe nevels en
een lachend voorjaar met stralenden zon
neschijn, onder een azuurblauwen hemel.
Nu nog slechts een kort oponthoud in Ai
roio en dan gaat het snel bergafwaarts,
eerst langs vele serpentines door de bergen
van Tessino en dan in steeds sneller vaart
naar de meren. Langs de oevers van dit
Zuidzwitsersch kanton bloeit reeds de len
te in volle pracht.
Het behoorlijke van dit landschap is de
geweldige verscheidenheid van de indruk
ken, die zich opdringen aan den bezoeker.
Hier gaat het Noordelijke element van bos-
schen, diepe, woeste bergkloven en een
kil klimaat plotseling over in de Zuidelijke,
blije atmosfeer van de meren, van het La-
go di Lugano, dat zijn naam heeft gekregen
van het schilderachtige stadje en het Lago
Maggiore, aan welks oevers het betoove-
rende Locarno de toeristen uit alle hoeken
der wereld naar zich toe trekt, voorzoover
zij er niet de voorkeur aan geven in stillere
plaatsen als Ascona en Brissago te genie
ten van het heerlijke nietsdoen. Lugano en
Locarno zijn de punten, waar rondom zich
dit land als het ware kristalliseert. Om de
ze beide centra liggen de kleinere plaatsen
tegen de berghellingen, vanwaar men
prachtige vergezichten heeft op het tur-
kooisblauw van de meren. Hier is het reeds
nu voorjaar, de natuur bloeit open met een
baast tropischen overvloed.
Door de warme, eenigszins afmattende
voorjaarslucht klinkt onophoudelijk het
klokkenspel van de trotsche campanile van
het witte kerkje, dikwijls omgeven door
rijen steunbogen. Reuzen cactussen woe
keren op de rotsen en de met bloemen
overdekte weiden loopen glooiend op naar
de hutten, hoog in de bergen. Daar heeft
men dan de geweldige rotspartijen met de
watervallen en de eenzaamheid, zooals men
die alleen kan vinden in de bergen.
Maar niet minder aantrekkelijk zijn de
wandelingen door de dalen, die uitloopen
op het Lago Maggiore. De vergezichten,
die men in het Lagiadal kan hebben, zijn
onvergelijkelijk. Door dit dal bruist een
wilde bergstroom, naar het Lago Maggiore,
waarin hij uitmondt tusschen Locarno en
Ascona, maar niet zonder geweldige steen
massa's, die hij boven losgewerkt heeft, in
zijn vaart mee te sleuren. Van het hoogge
legen Intragna kan men over deze wondere
wereld heen kijken. Hier begint het dal der
honderd dalen, het Centovalli, waardoor
een spoorlijn en een autoweg den St. Gott-
hard en den Simplonpas verbindt. Vele
nauwe, moeilijk begaanbare bergpaden
voeren van de kasteelenstad Bellinzona
naar het Verzascadal, waar niets den lan-
delijken vrede in verspreid liggende dor-
1 pen vermag te verstoren.
In zeer moeilijke omstandigheden wordt dikwijls iets groots geboren. De tolmnren heb-
ben Duitschland misschien ernstiger getroffen dan eenig ander land van Europa. Het
was daarom aangewezen op de grondstoffen, die het zelf bezat en aangezien er vrijwel
geen land in de omstandigheden verkeert zich geheel zonder hulp van buiten af te
kunnen onderhonden en handhaven, begrijpt men dat de levensomstandigheden voor
het Derde Kijk, enkele jaren geleden bijzonder moeilijk waren. Met man en macht
ging men echter aan den slag om stelselmatig een nieuw productieproces op te bou
wen. Aangezien men niet in voldoende mate over verschillende belangrijke grondstof
fen beschikte, moesten deze nit andere stoffen synthetisch vervaardigd worden. In dit
opzicht hebben de Duitsche ingenieurs in de atgeloopen jaren prestaties geleverd, die
inderdaad grenzen aan het ongelooflijke.
Beneden aan het Lago Maggiore vindt
men dan het pad, dat de Romeinen nog
aangelegd hebben, het rotspad, dat van Lo
carno over het middeleeuwsche stadje Ron-
co naar Brissago en de Italiaansche grens
voert. En den geheelen weg heeft men een
schitterend gezicht op het meer, waarop
slechts hier en daar visschersschepen va
ren.
Ook aan het meer van Lugano heeft men
een weg, de Collina d'Oro, die den trot-
schen naam van een „Gouden heuvel" niet
zonder reden draagt, aangezien men van
hieruit een schitterend gezicht heeft op
het bergmassief van den St. Gotthard.
Maar het reisdoel van de meeste vreem
delingen is toch Lugano, welk stadje zich
in een geweldige boog uitstrekt van don
karakteristieken Monte San Salvatore naar
den niet minder imponeerende Monte Bré.
Met bergsporen kan men den San Sal
vatore en de Monte Bré bestijgen. En wie
hier het voorjaar wil genieten, buiten de
kurzaal, de groote hotels, de dancings en
de ontelbare pensions, langs het meer van
Lugano, behoeft slechts iets hooger te gaan
langs den weg, die afgezet is met cactus
sen en agaven, waar hij in het stille Gan-
dria tot de ontdekking zal komen dat de
lente hier reeds lang haar intocht heeft ge
houden.
Gezicht op Locarno en het Lago Maggiore.
Zoo wordt celhuid gemaakt. De uit cellu
lose vervaardigde viscose wordt door een
bad getrokken, waarin de stof verhardt tot
ien uiterst dunne, doorzichtige laag, de zoo-
penaamde celhuid. De toepassingsmogelijk
heden van dit product zijn vele.
Wij wezen er in onze inleiding reeds op
3at de nood dikwijls de beste promotor is.
Wanneer men door de omstandigheden ge
dwongen, ergens toe moet overgaan en het
Is een kwestie van leven en dood, dan is
net een natuurlijk verschijnsel dat wat on
dernomen wordt ook geschiedt met alle be
schikbare en denkbare energie. Duitschland
tag zich bij den vrede van Versailles voor
leer groote moeilijkheden gesteld. De poli
tici, die deze vredesvoorwaarden hebben
opgesteld, zullen in de verste verte niet
vermoed hebben welken loop de geschiede
nis nu nemen zou.
De bepalingen, die Duitsch
land in z'n macht zouden moe
ten beperken, hebben het na
jaren van strijd in zekeren
zin vrijer en onafhankelijker
gemaakt dan het te voren
was.
Duitschland moest milliar-
den oorlogsschuld betalen,
zoowel in goud als in natura.
Indien onze Oostelijke buren
zich werkelijk van deze ver
plichtingen ten volle gekwe
ten hadden, het zou een ge
broken volk zijn geweest, zon
der bezit en zonder energie.
Natuurlijk is er op zekeren
dag door Duitschland een
streep onder deze rekeningen
gezet.
Intusschen was het Derde
Rijk allerminst rijk. Het had
met ernstige moeilijkheden te
kampen, het gevolg van tol
muren, die steeds hooger
werden opgetrokken.
Men beschikte niet over
voldoende deviezen om uit
het buitenland de grondstof
fen te laten komen voor de
geweldige Duitsche industrie.
Gevolg: men zocht een nieu
we methode om die grond
stoffen te vervangen door
synthetische stoffen. Ten on
rechte heeft men hier in wil
len zien dat Duitschland zich
terugtrok uit den wereldhan
del; tekort aan deviezen en
gebrek aan contanten bracht
de Duitschers ertoe dezen
noodsprong te maken.
Het eerst richtte men zijn aandacht op
de fabricage van benzine, wol en katoen.
De geest der Duitsche ingenieurs bleek vin
dingrijk. Al spoedig slaagden zij er in bo
vengenoemde kunststoffen te vervaardigen.
Maar in de enkele jaren die nu verstreken
Z'jn, is het daarbij niet gebleven.
Talrijke zijn de kunststoffen, welke men
uit kolen, hout, kalk en lucht vervaardig
de. Over buna (de kunstrubber) kunstben-
zine, celwol en glaswol is reeds veel ge
schreven. Deze stoffen zijn zooal niet
slechter, dan toch in ieder geval veel duur
der dan de natuurlijke producten en zul
len derhalve afgezien misschien van de
glaswol, die als isoleerend materiaal groote
voordeelen heeft waarschijnlijk nimmer
voor het buitenland van groote beteekenis
worden. Anders is het echter gesteld met
vele andere kunststoffen, die naar even
zooveele scRoone namen luisteren. Wij noe
men hier slechts mipolam, een ware won-
derstof, waarmede men letterlijk alles kan
doen, pallopas, trolon, rovotext, pheno-
plant, dnz. Al deze stofbehooren tot de
familie van de kurjsUit kunsthars
vervaardigt men sla'n ^en, alle mo
gelijke gebruiksvoon. radiokasten
en wat al niet meer. ierkiezing kan
men aan een en dezelfde stof verschillen
de kleuren en wat belangrijker is ook een
verschillenden graad van hardheid verlee-
nen. Soepele slangen en staalharde tandra
deren, die het voordeel hebben geruischloos
te loopen, hebben tot uitgangsproduct een
De viscose is op de spinmachine verhard
tot celwoldraad. Deze stof vervangt katoen
nagenoeg geheel.
en dezelfde stof. Inderdaad, op chemisch
gebied wijst Duitschland de wereld vele
nieuwe wegen. Zoo is het reeds op het
oogenblik mogelijk een geheel doorzichtig,
dat wil dus zeggen' een
onzichtbaar vliegtuig
te bouwen.
Intusschen is men daartoe nog niet over
gegaan. De Duitsche vliegtuigen, waaron
der enorme bommenwerpers, onderschei
den zich in niets van de in het buitenland
gebruikte toestellen. En ook de enorme ma
chines, de kanonnen, het luchtafweerge-
