De Internationale toestand IN DE AFGELOOPEN WEEK Deze week IN NEDERLAND fN De Wereld IN KAART Het Portret VAN DE WEEK VJ De Russen hebben te Brest-Lltovsk, een plaats, waaraan voor beide par tijen herinneringen uit den wereld oorlog zijn verbonden, elkaar de hand gedrukt; de Russen hebben voor het hakenkruis, de Duitschers voor hamer en sikkel gesalueerd. Hoewel de Polen nog met vijf legerafdeelin- gen op verschillende plaatsen met bowonderenswaardigen moed en vol harding den strijd voortzetten, loopt het verzet ten einde. Platgedrukt tusschen twee zoo machtige tegen standers, is het „finis Poloniae" daar. Rusland en Duitschland zullen be palen, wat het lot van het land in de naaste lockomst zal zijn- De tweede acte van het werelddrama begint. Het ingrijpen van Rusland maakt het volkomen onzeker, of dit tweede bedrijf alleen in het Westen zal worden gespeeld. Rusland heeft wel eenige malen verzekerd, dat het verder geen verlangens heelt, dan het verzekeren .van zijn rechten en die der Wit-Russen, maar nóch de Bal- Kanstaten, nóch de randstaten zijn daarop blijkbaar erg gerust. De president en de legerleiding van Polen zijn naar Roemenië gevlucht, volgens hen zelf om met meer kracht het verzet te kunnen leiden, maar voor 'het Poolsche volk toch minder prettig en voor de Russen een gereede aanleiding om nun inval te verdedigen met de be wering, dat het Poolsche volk geen regee ring meer heeft. De opening der Staten-GeneraaL Ernstiger onder den druk der sombere tijdsomstandigheden, maar juist daardoor in een geest van saamhoorigheid en hechte verbondenheid tusschen vorstenhuis en volk, heeft de plechtige opening van de Deide Kamers der Staten-Generaal plaats gevonden, ditmaal voor het eerst in tegen woordigheid van H.K.H. Prinses Juliana en Z.K.H. Prins Bernhard beiden. De troon- rede, korter en vager dan ooit, kon gezien de onzekere tijden weinig meer geven dan tij deed de hoop uitspreken, dat het con flict, waardoor ons wereldeel verscheurd wordt, beperkt zal mogen blijven en nog roe onwaarschijnlijk het ook moge klinken langs vreedzamen weg geregeld zal kun nen worden. De nieuwe tegenslagen voor land- en tuinbouw blijken de aandacht der regeering te hebben; verdere maatregelen in hst belang van de voedselyoorziening werden aangekondigd, waarbij er miet na druk op werd gewezen, dat distributie van bepaalde* artikelen nog geen schaarschte •lezer artikelen beteekent. Verder stelt de regeering zich blijkens deze troonrede ten doel, een normaal verloop van het bedrijfs leven zooveel mogelijk te bevorderen en net eenmaal aanvaarde programmapunt der werkloosheidsbestrijding ook onder de ge wijzigde omstandigheden te handhaven. Ontegenzeggelijk een weinig benijdens waardige taak. De Millioenennota. Zooals gebruikelijk verscheen op den dag der opening van de Staten-Generaal de millioenennota, die voor het jaar 1940 een tekort op den gewonen dienst van ruim 55.5 millioen aanwijst. Voor 1941 wordt een stijging van de uitgaven met 60.5 millioen verwacht. Daarbij gevoegd de hoogere kosten van de maritime defen sie van Indië, die op 15 millioen worden begroot, zou voor 1941 een totaal tekort van 116 millioen moeten worden verwacht. Om dit tekort te dekken moet naar ver hooging van inkomsten worden uitgezien. Deze zal gevonden worden door herziening van de inkomstenbelasting (verhooging der opcenten op de gemeentefondsbelasting van 15 op 45) en vervanging van de be staande dividend- en tantièmebelasting door een winstbelasting. Uit beide maat regelen wordt een opbrengst verwacht van 50 millioen. De overige 5 millioen van het tekort zullen gevonden moeten worden door een verdere besparing op de uitgaven. Verder zal evenals in 1914 een leening- fonds worden ingesteld, aangezien dekking van de mobilisatie-uitgaven uit de gewone middelen van het jaar, waarin zij gedaan worden, uitgesloten is. In dit fonds wordt in de eerste plaats het crediet van 400 millioen ondergebracht, dat in 1938 voor de mobilisatie werd uitgetrokken en verder een tweede crediet van 100 millioen, dat dezer dagen zal worden aangevraagd. Moet de staat van oorlog voortduren, dan zullen nog verdere credieten noodig zijn. Hoe somber de financieele toestand van het Rijk er dus ook uitziet, toch zal worden voort gegaan met de maatregelen tot bestrijding der werkloosheid. De regeering heeft daar- 'oe op haar program staan training en Aan het Westelijk front. Aller aandacht wordt nu steeds meer ge vestigd op het Westen. Duitschland brengt daarheen alle troepen, die het in Polen kan vrij maken. Er wordt plaatselijk door de artillerie wat gevochten, en er vallen onge twijfeld slachtoffers, maar de strijd is nog altijd niet in volle hevigheid ontbrand. Er komen zelfs rustpoozen van vrij langen duur voor, waarin aan beide zijden de kanonnen zwijgen en men zich bepaalt tot het ver sterken der posities als voorbereiding voor de volgende faze van den strijd, die slechts zal kunnen bestaan in een directen aanval op een'der beide linies. Dit alles heeft iets beklemmends en angstwekkends. Het doet denken aan twee wilde dieren, die in hun holen liggen te wachten tot de ander zich naar buiten zal wagen. Of de sprong bin nenkort zal komen, hangt er nog van af of de vredespogingen, die naar men zegt door Mussolini worden ondernomen, kans van slagen hebben. De ondergang van de „Courageous". Dat de torpedeering van het vliegtuig- kampschip „Courageous" voor Engeland een zware slag is, wordt ook door dit land zelve niet ontkend. Volgens de laatste cij fers hebben daarbij ongeveer 500 man schappen den dood gevonden. Het schip, d^t oorspronkelijk een slagkruiser zou wor den, werd naderhand evenals de „Glorious" in een vliegtuigmoederschip omgebouwd. Het had een waterverplaatsing van 22.500 ton en bood plaats aan 48 vliegtuigen van allerlei soort, zoowel bommenwerpers als jagers en verkenners. Op weg naar Wil- helmshafen werd het, niettegenstaande het door tientallen torpedojagers bewaakt werd, door een duikboot getorpedeerd. scholing (of herscholing) van werklooze arbeiders, teneinde deze voor zoover moge lijk weer in het normale bedrijfsleven in te schakelen. Verder zullen productieve openbare werken worden uitgevoerd. Voorloopig genoeg kolen. In een dezer dagen te Heerlen gehouden vergadering van de contactcommissie voor het mijnbedrijf is de algemeene toestand van de mijnindustrie in verband met de bijzondere tijdsomstandigheden besproken. De directies der mijnen deelden mede, dat zij een geregeld contact met de arbeiders onder deze omstandigheden op prijs stellen en dat zij dit zullen bevorderen door de contactcommissie op gezette tijden bijeen te roepen. De toestand van het mijnbedrijf levert volgens de directies vooralsnog geen reden tot ernstige bezorgdheid op; voor- loopig is de kolenvoorziening van ons land gewaarborgd. Ernstige moeilijkheden zal deze volgens het algemeen oordeel niet op leveren, Verder werd nog medegedeeld, dat de uitkeering aan gemobiliseerden over de maand September eenigszins zal worden verhoogd. Voor de continu-arbeiders in de mijnen is een nieuwe regeling ontworpen, die enkele kleine verbeteringen bevat. Stakend scheepspersoneel. Bij verschillende scheepvaartlijnen zijn tusschen de directies en het varend perso neel moeilijkheden gerezen omtrent de con dities van aanmonstering. Bij de Holland- Amerikalijn moest het vertrek van de „Nieuw-Amsterdam", dat op Maandagavond was vastgesteld, voor onbepaalden tijd worden uitgesteld, daar de bemanning weigerde te monsteren. Niet minder dan 1200 passagiers zagen daardoor hun ver blijf in ons land noodgedwongen verlengd. Ook bij de Hollandsche Stoombootmaat schappij konden reeders en scheepsperso- De Poolsche krijgsgevangenen worden van een kenteeken voorzien, om ontvluchten tegen te gaan. Op den rug der uniformen wordt het kenmerk met een schabloon aangebracht. De rede van Hitier. Wie gehoopt had, dat Engeland en Frankrijk den verderen oorlog als doelloos zouden beschouwen, nu de aanleiding, het beschermen der Poolsche belangen, door de vernietiging van den Poolschen staat, is vervallen, moet wel inzien, dat hij zich zeer heeft vergist. Onmiddellijk na het in grijpen door Rusland heeft Engeland ver klaard, dat dit niets aan den toestand ver anderde, omdat de inzet van den strijd van veel wijder strekking is en blijft; de onder gang van het huidige regime in Duitsch land. Hitier zijnerzijds beeft niet nage laten, daarop te antwoorden, als bevrijder van Danzig. In een uitvoerige rede heeft de Führer geconstateerd, dat de veldtocht in Polen nu feitelijk is geëindigd en dat Duitschland en Rusland samen over de toe komst van dit land zullen beslissen. Hij zeide verder, dat Engeland niet moet den ken, dat het een wig kan drijven tusschen het Hitler-régime en het Duitsche volk, oefende felle kritiek op de Britsche blok kade eii dreigde, dat hij zoo noodig gebruik zou gaan maken van wapenen, „waarmee Duitschland niet kan worden aangevallen". Indien Engeland den duur van den oorlog op drie jaren schatte, was Duitschland desnoods bereid, nog langer te vechten. Evenals in Goerings rede van een wee., geleden werd door Hitier een poging ge daan onderscheid te maken tusschen En geland en Frankrijk. Hitier sprak vol lof over wijlen Maarschalk Pilsoedski, na wiens dood onmiddellijk de goede betrek kingen tusschen het Poolsche en Duitsche volk werden verstoord. Niet alleen de re geering, ook de Poolsche pers droeg daar van de schuld. Indien het voorstel van den Duce niet alleen door Frankrijk, aldus Hitier, maar ook door Engeland was ge accepteerd, had de vrede bewaard kunnen blijven. Maar Polen koos den oorlog, omdat het door zijn vrienden werd opgehitst en omdat het de kracht van het Duitsche leger verre onderschatte. Duitschland en Rus land blijven beide wat ze zijn, maar stem men hierin overeen, dat ze niet één man willen offeren in het belang der Wester- sche democratieën. Ten slotte werd nog maals heftige kritiek geoefend op het „dic taat van Versailles". Zoo is er van eenige verzoeningsgezind heid aan geen van beide zijden nog de minste sprake. Integendeel, de felheid der gevoelens neemt dagelijks nog toe. En de neutralen wachten kalm, maar vastberaden af, wat hun rol in het drama zal zijn. Voor- loopig zijn ze nog toeschouwers. DE DUITSCHE VLOOT. Met de komst van Hitier in 1933 Zette de wederopbouw van de Duitsche vloot met volle kracht in. Daarmede hebben de Duitschers een voorsprong op Engeland \)an 2 jaren, want Engeland ging pas in 1935 tot herbewapening over, welk voordeel echter bij lange na niet opweegt tegen het nadeel, dat hun uitgangspunt zooveel lager lag dan bij hun tegenstanders. Toch hebben zij kans gezien in deze 6 jaren een respect- tabele vloot op te bouwen, die nu bestaat uit 2 slagschepen, 3 kleine slagschepen, 2 zware kruisers, 5 moderne en 1 oudere lichte kruisers, 22 groote torpodejagers, 12 groote torpedobooten, 60 a 70 onderzee booten en een groot aantal lichte hulp- schepen. neel niet tot overeenstemming komen ten aanzien van de gages, die als gevolg van het verhoogde risico op zee, thans ver hoogd moeten worden. Tusschen de direc ties en de werknemersbonden zou hierover worden onderhandeld, doch de opvarenden van twee schepen dezer maatschappij, de „Vliestroom" en de „Hontestroom", die van Amsterdam naar Schotland en naar Londen hadden moeten vertrekken, wei gerden uit te varen, alvorens hun eischen waren ingewilligd. Weer luchtpost naar Indië. Dank zij een speciale regeling ls net weer mogelijk, dat de voor Indië bestemde post als luchtpost gaat. In gewijzigden vorm is de luchtverbinding met Batavia hersteld. Daar nog geen vergunning kon worden verkregen om over Frankrijk te vliegen en de thuiskeerende vliegtuigen Nederland dus niet kunnen bereiken, is als voorloopig eindpunt der Indische route Napels gekozen. Tweemaal per week ver trekt nu voorloopig een vliegtuig uit Na pels en uit Batavia. De aansluiting met het moederland wordt door treinverbinding verkregen, waarmee twee dagen gemoeid zijn, zoodat deze nieuwe luchtpostverbin ding met de Oost niet eens zoo heel veel langer zal duren dan de volledige lucht- route. Gerekend wordt op een reisduur van zes dagen. Wegens gebrek aan plaatsruimte wordt echter voorloopig geen pakketpost voor de opgeroepen dienstplichtigen vrij vervoerd. Kunstmestdistributiebureau opgericht. Hoewel volgens bekendmaking van het ministerie van Economische Zaken ver wacht mag worden, dat de voorziening van land- en tuinbouw met kunstmeststoffen voorloopig geen moeilijkheden zal opleve ren, zal het niettemin noodzakelijk zijn, regelingen te treffen, waardoor een gelijk matige verdeeling wordt gewaarborgd. Daarom wordt een kunstmestdistributie bureau ingesteld onder leiding van den heer C. Boudewijn, afdeelingschef bij de Staats mijnen in Limburg.-Het bureau wordt in Den Haag gevestigd. Verder is besloten tot inventarisatie van de in Nederland aan wezige voorraden. Voorraden, die men in huis heeft voor de uitoefening van land- of tuinbouwbedrijf, behoeven niet te wor den aangegeven. DE VERDEELDE OEKRAÏNE. De Oekraïne strekt zich uit van het Tatra-gebergte en de uitmonding van de Don au tot den geweldigen Kaukasus en de door enorme step. pen omgeven Kaspische Zee. Reeds door haar grootte verloochent de Oekraine niet dat zij tot Oost-Europa behoort. Zij omvat, wanneer men het zuiver Oekrainsche taalgebied als grondslag neemt, 739.162 km2. Daar van bezat tot voor het uitbreken van den Poolsch-Duitschen oorlog de Sovjet-Unie 451.584 km2, Polen 137.135 km2, Roemenië 17.264 km2 (Bessarabië en de Boekowina) en Hongarije 11.062 km2 (de van den ouden Tsjechoslowaakschen staat overgenomen Karpathen-Oekraine). Wijl haar territorium aan de Zwarte Zee grenst, behoort de Oekraine tot de Middellandsche Zeelanden. V DRAAGT ELKANDERS LASTEN. Onder de tegenwoordige omstandigheden moet ieder onzer zich afvragen, welke ver plichtingen ieder voor zich persoonlijk heeft; en dan zijn wij het er zeker over eens, dat onze maatschappelijke plicht het zwaarste moet wegen. Wij behoeven daar om onze persoonlijke belangen niet te ver- waarloozen; doch het maatschappelijk be lang gaat voor alles. Immers, eendracht maakt macht; en onze leus moet zijn allen voor één, en één voor allen. Dat is de eerste, de heilige plicht van ieder burger, in eiken staat. Hoe zouden wij uitsluitend aan eigen voordeel kunnen denken, met voorbijzien van de belangen der tienduizenden, die aan onze grenzen staan om te waken voor de eerbiediging, de handhaving onzer neutraliteit? Zij zijn de allereerslen, die het algemeen belang vóór hun eigen belangen laten gaan. Het is voor de meesten hunner een zeer zware plicht, doch zij onttrekken zich er niet aan. Diegenen onder ons, die hun maatschappe- lijken plicht niet in hetzelfde licht zien en dien op gelijke wijze vervullen, hebben daarmede het recht verbeurd, zich Neder- landsch staatsburger te noemen. Het is hier wel de tijd en de plaats, om daarop sterk den nadruk te leggen. Laat het toch goed tot ons doordringen, hoe weinig er van ons, burgers in de maat schappij, wordt gevergd, in vergelijking met het leed, dat anderen lijden, de offers, die zij moeten brengen En hoeveel mil- lioenen medemenschen buiten onze gren- zij worden op dit oogenblik niet in name- looze ellende gestortWanneer wij ons daarvan rekenschap geven, zullen wij ons vanzelf gedrongen gevoelen om ons steentje bij te dragen. En dit te eer, omdat wij vertrouwen kunnen hebben in onze over heid, die reeds talrijke maatregelen heeft genomen in het belang van het algemeen, ten einde te bereiken dat ons economisch leven zonder al te veel stoornis op gang kan worden gehouden. Wij moeten elkaar helpen in deze moei lijke tijdsomstandigheden. Een werkelijk treffend voorbeeld wordt ons in dat op zicht gegeven door de Haarlemmermeer. Hier is, door spontane medewerking van alle landbouw- en middenstandsorganisa ties en met volledigen steun van de be staande vakbonden, opgericht het „Comité voor bedrijfshulp aan gemobiliseerden". Bij monde van den burgemeester is aan be doeld Comité door het College van B. en W. volle medewerking toegezegd. Hier laat men het niet bij schoone woor den, doch toont men metterdaad, het juiste begrip te hebben van zijn maatschappe- lijken plicht. Want de bedoeling van dit Comité is, om moreelen en anderen steun in daadwerkelijken zin te verleenen in ge vallen, waar dit noodig blijkt, in verband met het feit, dat door het in militairen dienst oproepen van het bedrijfshoofd, landbouw- of middenstandsbedrijven in moeilijkheden verkeeren. Dat is de juiste opvatting. Wij allen, zonder uitzondering, moeten er toe mede werken om te voorkomen, dat een bedrijf ten onder gaat als gevolg van de omstan digheid, dat de leider daarvan onder de wapens is geroepen. Dat is burgerplicht. Terwijl deze mannen aan de grens staan ten behoeve van het geheele land, dus ook voor ieder onzer persoonlijk, behooren wij te zorgen, dat daardoor niet hun broodwin ning, hun middel van bestaan het offer is, waarmede zij hun gemeenschapszin be- NEDERLAND EN BELGIS TUSSCHEN HAMER EN AAMBEELD. Nederland en België varen in hetzelfde schuitje, wat betreft het gevaar van schen ding van hun luchtgebied. Beide landen liggen, zooals op dit kaartje wordt verduidelijkt, precies tusschen Enge land en Duitschland in. Natuurlijk voert de kortste weg voor beiden dwars over Bel gië en Nederland; en het is wel zeer ver leidelijk om dezen kortsten weg te kiezen, zooals kortgeleden Engelsche vliegers ge daan hebben. Maar dan komt de over treder in conflict met de neutraliteit, welke Nederland en België ten koste van alles willen en zullen handhaven. Dit heeft reeds eenige malen geleid tot incidenten, o.a. in België, die wel geen ernstige gevolgen hebben gehad, doch be- BETEEKENIS VAN HET LUCHTWAPEN. Het jongste wapen in den huidigen oor log, het luchtwapen, heeft zich in de afge- loopen 20 jaren ontzaglijk ontwikkeld; de prestaties van het moderne vliegtuig zijn veel grooter dan die van het vliegtuig uit 1918. Maar toch moet men zich van den invloed van het vliegtuig ap het karakter van de zee.oorlog niet te veel voorstellen, althans niet in het beperkte gebied van de Noordzee. Ook in 1918 beschikten beide partijen over groote aantallen vliegtuigen, die de Noordzee grootendeels onder toe zicht konden houden; ook toen waren luchtaanvallen op elkanders vlootbases reeds mogelijk. En wat het vliegtuig in zijn aanval heeft gewonnen door grootere snel heid en grooter draagvermogen dat heeft het ruimschoots verloren door de nog ster kere ontwikkeling van het afweergeschut. K. E. WOROSJILOW, Maarschalk van Let Roode Leger. Het oppercommando over het leger der Sovjet-Unie wordt gevoerd door Klimente Efr.èmowitsj Worosjilow. Deze vriend van Stalin is thans 58 jaar oud. Hij is afkomstig uit een arme herdersfamilie in de Oekraine. Zijn jeugd bracht hij door op een fabriek en later als zwerver. Op 22- jarigen leeftijd werd hij lid van de Bolsjewistische partij, maakte in 1905 kennis met Lenin en Gorki. Toen eerstgenoemde naar de macht greep, stelde Worosjilow zich te zijner be schikking. Hij neemt dan deel aan den burgeroorlog en maakt snel pro motie als militair. Hoewel meermalen geruchten de ronde gedaan hebben, als zou hij in ongenade zijn gevallen, heeft bij zich steeds weten te handhaven. Zijn lief hebberij voor fraaie uniformen en ridderorden heeft hij met zijn Duit- schen collega maarschalk Goering gemeen. Ongetwijfeld heeft hij groote verdienste als organisator van het Russische leger. talen. Iets dergelijks mogen wij niet dulden. Wij twijfelen er niet aan, of in alle lagen der bevolking zal men het met ons eens zijn en zich bereid toonen, om het voor beeld van de Haarlemmermeer te volgen. Het moet niet moeilijk vallen om onder ons volk de rechte mannen en vrouwen voor hulp, advies en steun te vinden. Aan een beter doel kunnen wij nooit onzen steun geven. Comité's als in de Haarlemmermeer moeten in het gansche land worden opge richt, opdat de mannen, die aan onze gren zen waken voor onze vrijheid en onafhan kelijkheid, weten en voelen, dat zij, die niet zijn opgeroepen voor de landsverdedi ging, zich één met hen gevoelen niet alleen in woord en gedachte, maar ook, en in de allereerste plaats, door hun daden! wezen hebben, dat de uiterste waakzaam heid is geboden. Het luchtruim boven een land behoort tot zijn gebied, evengoed als zijn territorium op de oppervlakte oer aarde. Een hoogtegrens is nooit bepaald, dus daarop kunnen de overtreders zich met beroepen. Schending van neutraal gebied kan en mag onder geen enkele voorwaarde worden geduld. Vertoont zich een vlieger van onverschillig welke andere dan Neder- landsche nationaliteit boven ons land daD stelt hij zich er aan bloot, omlaag te wor den geschoten. Erger nog evenwel is, dat een dergelijke schending van onze neutraliteit telkens aan leiding geeft tot wrijving met de weder partij. Duitschland zoowel als Engeland en Frankrijk, hebben zoowel Nederland als België (en Denemarken!) plechtig ver zekerd, de neutraliteit te eerbiedigen. Laten we hopen, dat niettegenstaande ver schillende inbreuken hierop van Britsche zijde, de verschillende luchtmachten zich voortaan in overeenstemming met deze ver zekering zullen gedragen. DE DUITSCHE TACTIEK IN POLEN. In tegenstelling met den wereldoorlog, die bijna uitsluitend stellingoorlog was, verdient de tegenwoordige strijd in Polen ten volle den naam van bewegingsoorlog een bewegingsoorlog, welke in een den adem benemend tempo is in- en voortgezet, dank zij de moderne transport- en strijd middelen de auto's en vliegtuigen. Daar door werd het mogelijk, eiken dag het front tientallen kilometers vooruit te brengen en de vijandelijke legermacht „op te rollen". De bewegingsoorlog is van de vroegst! tijden af het ideaal geweest van den sol daat, omdat het daarbij aankomt op strate gische en tactische kennis. Het huidig! conflict heeft het Duitsche leger gelegen, heid geboden, zijn theoretische kennis in d! praktük te hppvtten. Het Engelsche vliegkampschip „Courageous", dat door een Duitsche duikboot tot zinken werd gebracht. ENGELAND DUITSCHLAND BELGIÉ FRANKRIJK

Historische kranten - Archief Eemland

Soester Courant | 1939 | | pagina 4