Hoe uit staal en rubber een auto wordt geboren
Het wonder van den loopenden band
i
ELK UUR KOMT EEN WAGEN GEREED
Niets doet ons het geweldig rhythme van dezen door
de techniek beheerschten tijd beter beseften dan het be
zoek aan een automobielfabriek. Niets is in staat ons zeker
der te doen gelooven in het wonder van deze eeuw, de eeuw
van staal en glas, de eeuw der technische wonderéh. Bin
nen den tijd van een unr komt een auto, voorzien van alle
denkbare luxe gereed. Binnen het uur zijn de stalen pla
ten, blokken en buizen omgezet in een carosserie en on
derstel. Aan de eene zijde van de fabriek brengen de loop
kranen de materialen binnen, aan de andere zijde verla
ten de wagens, „gereed voor gebruik", de montagehal. Om
eenigen indruk te krijgen van deze industrie, zullen wij
eens een wandeling maken langs den loopenden band.
Motormontage aan den loopenden band. De
krukas met vliegwiel en koppeling worden
aangebracht.
GEWELDIGE hallen, achter en bo
ven elkaar, bedrijvigheid van men-
schen en machines, kettingen, die
linaterialen aanvoeren en nooit tot rust
schijnen te komen, vlugge handen, ingeni
euze toestellendat is de eerste indruk
van de moderne autofabriek. Voor een auto
zijn niet minder dan een millioen onder
deden noodig, gerekend van het kleinste
schroefje tot het chassisraam, dat in vele
gevallen uit één stalen plaat geperst wordt.
Samenwerking van machine en mensch..
transportbanden en tallooze kabels, waar
langs materialen door de ruimte vervoerd
worden, vormen de schakel. Door het mid
den van de groote montagehal loopt de
band, die als het ware de hoofdader van
dit organisme vormt. De loopende band,
die uitvinding, waarover lang gestreden is,
maar die in de autoindustrie eens en voor
goed zijn erkenning heeft gekregen.
Na een globalen indruk te hebben ge
kregen van dit bedrijf, willen wij ons meer
in de bijzonderheden van het bedrijf ver
diepen. Daartoe kunnen wij op verschillen
de punten beginnen.
Eoven in de magazijnen begint de wor-
d'ng van het koetswerk, beneden zet men
het chassis, het onderstel met wielen en
motor in elkaar. Laten wij eens een kijkje
geen nemen op de eerste verdieping.
m het magazijn staan keurig gesorteerd
de ruwe materialen, zware stalen platen.
Om te voorkomen dat het metaal zal roes
ten, voordat het bewerkt wordt, heeft men
bet bedekt met een dikke laag vet. Deze
wordt allereerst verwijderd in groote spoel
bakken, waarin zich een heete oplossing
van causiic soda bevindt. Vervolgens wor
den de platen in een reusachtige pers ge
legd, die een druk van 500 ton kan ontwik
keien en in enkele seconden uit de plaat
de gewenschte onderdeelen van de carros
serie maakt. Met een flegmatische rust ar
beidt deze pers en bewerkt de metamor
fose van vlakke plaat tot paneel; steunend
en krakend neemt het metaal in de pers(en)
den gewenschten vorm aan. Er is betrek
kelijk weinig tijd noodig voor de vervaar
diging van elk onderdeel, maar hoe kort
die tijd ook mag zijn, alles is tot gedeelten
van milimeters nauwkeurig. En dat is een
eerste vereischte, wil een dergelijk bedrijf,
waar alles op elkaar aangewezen is, zoodat
feitelijk geen enkel onderdo*»] nader gein-
motor aan het begin van den band. De
vooras wordt aangezet, de koeler er op ge
monteerd en met de motor verbonden. Aan
het einde ziet men het complete aggregaat.
Dan staat daar een groep arbeiders, dia
met opgeheven handen omhoog kijken. On
ze blikken volgen hen. Door een luik in de
zoldering zakt aan haken langzaam de car
rosserie omlaag en glijdt over de motor
heen. Zij ligt nog niet eens vast of reeds
worden deelen aan elkaar gezet, leidingen
r
werp men ook een afzonderlijk hoofdstuk
zou kunnen schrijven.
Nergens aan den loopenden band wordt
een handgreep te veel, maar ook nergens
een te weinig uitgevoerd. Elke groep be
staat uit mannen, die volkomen op elkaar
ingesteld zijn. Hier brengen arbeiders de
op juiste lengte gesneden electriciteitska-
bels aan; langzaam rolt de band verder,
slechts enkele meters, dan is al weer een
andere groep arbeiders bereikt, die niets
anders doet dan het inbouwen van de in
strumenten. Zij liggen voor liet grijpen,
vlak achter den loopenden band, zooals
even verder de ruiten en de stoffeering ge
reed liggen, sluitend tot op een halve cen
timeter. De loopende band eindigt voor een
een cenceyor, ofwel de carrosserie wordt
opgenomen in haken. Dan is het kleinste
onderdeel aangebracht tot de ruitenwisser
toe, alleen wielen, motor en onderstel ont
breken nog.
Wij verlaten nu de eerste verdieping van
de fabriek om eens gelijkvloers een kijkje
In haken hangend, komt door een luik de
geheele carrosserie omlaag, en zakt over
het onderstel heen. De profielbalken heb
ben er voor gezorgd dat carrosserie en
chassis minutieus op elkaar passen. Zooals
men ziet is de motor reeds voorzien van
vooras en koeler.
specteerd behoeft te worden, goed functi-
oneeren, uit dak en paneelen wordt nu snel
de bovenbouw in elkaar gezet. Er begint
iets te ontstaan, dat aan een auto doet den
ken, maar groot is de gelijkenis nog niet.
Van handwerk is nagenoeg geen sprake.
Electrisch worden de onderdeelen aan el
kaar gelascht; ook dit vergt slechts enkele
seconden tijd. Men zet de te lasschen on
derdeelen tegen elkaar, voert een sterken
stroom door het metaal en vrijwel onmid
dellijk staan de wrijfvlakken door den
weerstand, dien de stroom ondervindt, rood
gloeiend. De randen smelten onverbreke
lijk samen.
Deze methode wordt veel meer toege
past dan het aan elkaar klinken.
Electrisch gelaschte onderdeelen kunnen
nooit gaan werken, waarvan het bekende
Onder r
De wielen worden gemonteerd. Enkele
minuten later zal de auto op eigen kracht
de montagehal verlaten.
Met een druk van
500 ton wordt de
geheele onder
bouw van de au
to geperst uit een
stalen plaat. Daar
toe Is slechts één
beweging noodig.
piepen en rammelen van oude Fordjes en
hun collega's het gevolg was.
In groote lijnen staat de carrosserie nu
gereed, maar tal van kleinere onderdeelen
moeten nog aangebracht worden, alvorens
het koetswerk naar de lakkerij, meestal
verschillende achter elkaar liggende ka
mers, zal worden vervoerd.
In den korst mogelijken tijd en met de
grootste zekerheid ziet men die diverse on
derdeelen op de carrosserie monteeren, deu
ren, scharnieren, kofferdeksel enz.
Men heeft de constructie op profiel-
balken gezet, die precies de afmetingen heb
ben van het chassis. De bedoeling is duide
lijk, deze profielbalken moeten dienen om
vervorming bij de diverse bemerkingen te
voorkomen.
Wil een onderdeel niet goedschiks de hem
toegedachte plaats innemen, dan krijgt het
een fermen tik. Nu mag men aan het model
wringen en wrikken, vervorming is uitge
sloten.
Het koetswerk, wat nu wat het staalwerk
betreft, geheel gereed is, wordt getranspor
teerd naar de lakkerij. Eerst wordt de glan
zende metalen carrosserie tweemaal in de
grondverf gezet, daarna heeft het zooge
naamde „natsohuren" plaats, een zeer be
langrijke bewerking, die uiterst nauwkeu
rig dient te geschieden. Heete luchtovens
zorgen voor een snelle droging, daarna
wordt met pistoolachtige toestellen de lak
in een uiterst dunne laag opgespoten. Een
secuur werkje is vervolgens het aanbren
gen van de lijnen. Acht bewerkingen zijn
heel normaal en het is geen wonder dat
aan het uiterlijk zooveel aandacht wordt
besteed, want niet alleen is een wagen, die
er mooi uitziet een kostelijke reclame voor
de fabriek, maar wil het metaal goed in
tact blijven, dan vereischt het een zeer de
gelijke verzorging; roest immers vreet het
hardste en beste metaal weg.
Alvorens de carrosserie de lakkamers
kan verlaten, moet zij nog een scherpe
oontrole passeeren. Daarna neemt de loo
pende band haar opnieuw op en wordt de
stoffeering aangebracht, over welk onder-
te gaan nemen, waar het chassis, het onder
stel dus, vervaardigd wordt. Op het oogen-
blik dat de carrosserie geheel gereed naar
beneden komt, voert een andere loopende
band het motoraggregaat, de achterbrug
met het differentieel aan. In deze geweldi
ge ruimte weerklinkt het dreunende lied
van den arbeid. Het monteeren van een
veer gaat zoo snel, dat men het nauwelijks
beschrijven kan. Moeren worden met elec-
trische sleutels muurvast aangedraaid.
De loopende band ligt zoo hoog, dat geen
mensch zich behoeft te bukken en elke last
wordt machinaal opgetild. Iedere arbeider
voert slechts enkele, meestal zeer simpele
handgrepen uit, maar doet die ook met de
grootste zorg en handigheid. Hier staat de
Boven en onderdeel van een geheele stalen
carrosserie worden machinaal op elkaar
geperst in een „bok" en electrisch gelascht.
verbonden. Het laatste werk op den hoofd-
montageband is begonnen. Het stuurrad
wordt aangebracht, het differentieel inge
bouwd, de achterveering vastgeschroefd
de eene handgreep volgt op de andere, het
eene onderdeel wordt met het andere ver
bonden. De wielen zijn inmiddels gemon
teerd, moeren worden aangedraaid. Steeds
rolt de band verder.
De loopende band is niet eindeloos. Op
de plaats waar automatisch benzine en
water bygevuld wordt, duikt de band plot
seling omlaag. De arbeiders hebben nu
niets meer te doen. Een man springt in de
auto, één druk op den starter; onmiddellijk
slaat de motor aan, want niets werd ver
geten en niets op andere wijze uitgevoerd
dan de constructeur het had voorgeschre
ven. Dan trekt de wagen langzaam aan en
rijdtrijdt de poort van de montagehal
uit, de wijde wereld in.
DE ASPIRINE JUBILEERT.
Dezer dagen vierde een klein wit tabletje
een jubileum: 40 jaar geleden begon het
aspirine zijn levensloop; thans is het over
de geheele wereld een begrip geworden.
Hoe is dit populaire geneesmiddel ont
staan en waaraan dankt het zijn naam?
Reeds in de Oudheid was de schors van
den wilgenboom bekend als 'n werkzaam
middel tegen koorts en ook in de Middel
eeuwen werden hieruit koortswerende
dranken gebrouwen. Waarschijnlijk we
gens deze eigenschap hield ook de jonge
chemische wetenschap in haar eersten tijd
van opkomst zich veel met de wilgeschors
bezig. In 1823 slaagde de scheikundige Le
Roux erin, een stof samen te stellen, die
hij gedachtig aan de werking van wilgen
schors (wilg is salix) „salicine" noemde.
De Italiaan Piria onderzocht 15 jaar later
grondig deze stof en kon daaruit het sali-
cylzuur winnen, dat in de moderne genees-
middelenleer zulk een groote rol zou spe.
len.
Van groot belang was de waarneming,
dat de bij de wilgenschors geconstateerde
werking ook bij het zuur werd aangetrof
fen. Ook de chemicus Löwig kwam 100 jaar
geleden langs anderen weg tot de winning
van dit zuur. Uit de aetherische olie van
spiracabloemen verkreeg hij een zuur, dat
hij, meenende iets nieuws te hebben ont
dekt spirzuur noemde. Twintig jaar na
de ontdekking van de nauwkeurige chemi
sche samenstelling van het salicylzuur,
waarvoor de Duitsche chemicus Kolbe in
1853 de formule vond, werd de synthese
mogelijk en was de weg tot aanmaak van
het geneesmiddel gebaand. Voordien wan
d't wegens het te schaarsch voorkomen dei
grondstof niet mogelijk. In 1899, dus 40
jaar geleden, werd nu in het Bayer-labora-
torium een afstammeling van het salicyl
zuur chemisch zuiver verkregen en daar
mede was het medicament gevonden, waar
aan de naam van aspirine werd gegeven,
zulks afgeleid van de plant spiraea, waar
aan de „a" van het wo^rd ac°tvl werd toe
gevoegd.
De reuzenhal van een autofabriek. Dwars
banden uit, die alle noodige
op den montageband komen dertien iij«
grondstoffen aanvoeren.
