De Internationale toestand
Het Portret
Deze week
De Wereld
IN DE AFGELOOPEN WEEK
VAN DE WEEK
IN NEDERLAND
r
IN KAART
mumm
De reactie ln Londen en Parijs.
Finland bereidt zich thans met
dezelfde waardige energie, waarmee
het gevochten heeft voor zijn onaf
hankelijkheid, voor op den opbouw.
Verschillende toezeggingen van steun,
die door andere landen waren ge
daan o.a. ook de uitzending van
een ambulance en de beschikbaar
stelling van een ton door Nederland
worden ook nu gestand gedaan.
De heer Tanner, de Minister van
Buitenlandsche Zaken, heeft in een
radiorede zijn landgenooten een uit
eenzetting gegeven van de motieven,
die de regeering hebben genood
zaakt. dezen vrede te accepteeren.
Tanner heeft onomwonden gesproken
over de houding van Zweden en Noor
wegen, die ondanks herhaalde verzoeken
om doortocht voor geallieerde hulptroepen
deze hebben geweigerd en daardoor het te
hulp komen van Frankrijk en Engeland
onmogelijk te maken. Nu Finland door het
prijs geven van belangrijke stukken van
zijn verdedigingslinie onmiskenbaar ver
zwakt is, hebben Zweden en Noorwegen
zich bereid verklaard, een defensief ver
bond met Finland te sluiten, hoewel het
nog de vraag is, of een dergelijk verbond
niet in strijd zou zijn met de bepaling van
het vredesverdrag, waarbij zekere accoor-
den met een derde mogendheid zijn ver
boden.
Het valt niet te ontkennen, dat de voor
waarden, waarop de vrede tot stand is ge
komen, in Engeland zoowel als Frankrijk
een onbehaaglijken indruk hebben ge
maakt. Niet minder heeft het bij de demo
cratisch voelende neutralen een zeer slech
ten indruk gemaakt, dat beide landen ook
thans weer veel beloofden, maar weinig
deden. De verklaring van Daladier, dat er
schepen met een expeditiecorps gereed
lagen om naar Finland te vertrekken, wor
den over het algemeen dan ook niet ern
stig genomen. Van Duitsche zijde wordt
openlijk teogegevn, dat Stockholm bij zijn
weigering van den doortocht voor ge
allieerde troepen, heeft gehandeld onder
pressie van Berlijn en uit vrees, dat het
Zweedsche land het terrein zou worden,
waar de groote oorlog zou worden uitge
vochten, nu men aan het Westfront zoo
vast zit als een huis. Het diplomatieke spel
van Duitschland heeft het ook ditmaal weer
gewonnen van dat der geallieerden.
In Finland zelf
Het is te begrijpen, dat velen zich teleur
gesteld hebben gevoeld, nu na drie maan
den van zoo heldhaftigen strijd, na het
verlies van 15000 gesneuvelden en een
groot aantal gewonden, een deel van het
land meost worden afgestaan, dat uit mili
tair en economisch oogpunt van zoo groot
belang was voor het land.
President Kallio heeft het verdrag van
Moskou geratificeerd en Paasikivi heeft in
een persconferentie een en ander meege
deeld over de onderhandelingen, die stroef
zijn verloopen. De lachwekkende vertoo-
ning in verband met de z,g. volksregeering
van Kuusinen is zonder meer op zijde ge
zet, even gemakkelijk als zij destijds werd
geënsceneerd. Paasikivi ontkende, dat er
geheime clausules zouden zijn toegevoegd
aan de overeenkomst, Paasikivi is nu met
Voionmaa opnieuw naar Moskou vertrok-
kij, om verschillende détails te regelen.
De moord op O'Dwyer.
In de Caxton Hall in Londens Westend,
Een geweldige granaattrechter aan het Westelijk front, waarin zich het regenwater
verzamelde, zoodat dit meertje ontstond.
Association, waaraan ongeveer 150 per
sonen deelnamen en waar een aantal kolo
niale vraagstukken werd besproken, een
reeks moordaanslagen gepleegd. Een
Britsch-Indiër, Mahomed Sing Azad gehee-
ten, doodde met revolverschoten den oud
gouverneur van Peridsjaab, sir Michaël
O'Dwyer en wondde een drietal andere
vooraanstaande personen, waaronder Lord
Zetland. In een tijd als deze worden al
spoedig politieke motieven van wijdere
strekking achter zulk een daad gezocht. De
dader heeft echter gezegd, niemand te
hebben willen dooden, alleen te hebben
willen protesteeren tegen de behandeling
van zijn landgenooten. Alle leiders van
het Britsch-Indische volle, met inbegrip
van Gandhi, hebben hun afkeuring over
deze terreurdaad uitgesproken.
Een Duitsche bom-aanval op Scapa
Flow.
Dat de rust, die deze week alom ge-
heerscht heeft, niet van blij venden aard is
geweest, werd op den laatsten dag van de
week bewezen door een hevigen aanval van
Duitsche vliegtuigen op de Engelsche vloot-
basis te Scapa Flow en de omgeving daar
van. In totaal werden ruim vijftig bommen
uitgeworpen. Over de resultaten daarvan
zijn de berichten van Duitsche en Engel
sche zijde niet eensluidend, gelijk trouwens
gewoonlijk het geval is. De Duitschers
zeggen ten minste vier oorlogsschepen
zwaar te hebben gehavend; volgens de
Britsche admiraliteit is slechts één schip
gering beschadigd. De waarheid zullen wij
wel pas eenige weken later hooren, daar
de heer Churchill nu eenmaal gaarne der
gelijke verliezen achteraf bekend maakt.
Vast schijnt echter wel te staan, dat voor
het eerst eenige burgers het slachtoffer zijn
geworden. Een is gedood, terwijl er zeven
werden gewond. De roep om represailles
en een dergelijk optreden tegen de Duit
schers, wordt in Engeland steeds sterker,
zoodat het alle2-minst onmogelijk is, dat
deze gebeurtenissen de eerste teekenen zijn
van den naderènden storm, waarop wij
boven hebben gedoeld.
De ontmoeting van Hitier en Mussolini.
Zeer onverwacht werd Zondag bekend,
dat Mussolini vertrokken was naar de
Duitsch-Italiaansche grens, om daar een-
persoonlijke ontmoeting te hebben met
Hitier. De belangstelling is daardoor plot
seling weer ontwaakt voor de rol van de
as Rome-Berlijn. Men spreekt van een
vredesoffensief van den Duitschen Führer,
anderzijds echter ook van een Duitsch-
Italiaansch-Russisch plan voor de stabili
satie van Europa na den oorlog. In hoe
verre de heer Sumner Welles in dit alles
een rol speelt, is niet duidelijk. Wel heeft
hij nog vlak voor Mussolini's vertrek een
onderhoud met den Duce gehad en is het
plan, dat hij ook na den terugkeer van
Mussolini nogmaals een gesprek zal hebben
met den leider der Italiaansche politiek.
Het feit, dat Mussolini is vertrokken in ge
zelschap van Ciano en een talrijk gevolg,
waarvoor een extra trein naar den Brenner
vertrok, duidt er in ieder geval op, dat er
wel eens sensationeele gebeutenissen op
komst kunnen zijn Van welken aard die
echter zullen zijn, d.ienen wij af te wach
ten met de geheele wereld, die deze dingen
met spanning volgt.
WAAR MOET ONZE BOTER BLIJVEN
Oorlog en export verdragen elkaar
moeilijk. Dat is ook weder gebleken met
onzen invoer van boter. Onze boterproductie
is te hoog opgevoerd daar zijn de auto
riteiten het over eens. Wel is waar expor
teerden wij aardig wat van dat artikel naar
Duitschland, maar de moeilijkheden met
de clearing waren oorzaak, dat wij den
blik elders heen moesten wenden. En waar
heen zouden wij anders blikken, dan naar
de overzijde van de Noordzee
Engeland is in elk geval ook altijd een
goede afnemer geweest van Nederlandsche
producten. En de Nederlandsche boter vond
er aftrek genoeg. Doch het forceeren van
den uitvoer is altijd een weinig aanbeve
lenswaardige methode. Daar komt nog bij,
dat onze boter zware concurrentie onder
vindt van de margarine en van de uit de
Engelsche dominions afkomstige boter,
welke niet belast is met 15 shillings per
hundredweight (ca 51 kg).
Men dient dus te erkennén, dat de Neder
landsche boter er een harden dobber heeft.
Dit was ook reeds zoo vóór den oorlog,
doch nu is het nog erger. Kort na het uit
breken van den oorlog heeft de Engelsche
regeering den invoer van dit artikel gecen
traliseerd. Dit is een toestand, die alles
behalve in het belang van de Nederland
sche boter is.
Hierop bestaat uiteraard onzerzijds in het
minst geen controle. De boter komt in
Engeland en gaat dan door de handen van
de door de Engelsche regeering aange
wezen distribuanten, die worden gerecru-
teerd uit den vroegeren vrijen boterhan-
del. Zoodra dus de boter in Engeland is
aangekomen, weet men niet meer, wat er
mede gebeurt.
De prijsregeling is ook verre van bevre
digend; en het laat zich aanzien, dat op dit
punt zeer zeker in de naaste toekomst geen
verbetering is te wachten. Neemt men
daarbij nog in aanmerking, dat het boter-
verbruik in Engeland sedert het begin van
dit jaar is gerantsoeneerd en gebracht op
de helft van de vroegere consumptie en
dat het gebruik van margarine van re-
geeringswege sterk wordt aangemoedigd,
dan bestaat er zeker reden, om te spreken
van een crisistoestand in het boterbedrijf.
Het heeft geen zin, er over te jammeren,
dat Engeland onze eenige uitkomst leek,
hoewel moet worden erkend dat de uitvoer
naar Duitschland is vooruitgegaan nu de
positie van de clearing ten aanzien van
dit laatste land beter is geworden. Frank
rijk telt niet mede en België heel weinig.
Op Engeland was nog eenige hoop geves
tigd doch die hoop is bezig, in rook te
vervliegen.
De voor de hand liggende vraag is nu
waar blijven wij met onze boter De
groote fout daar is men het in deskun
dige kringen over eens is deze, dat er
overproductie is. Hoe moet deze worden
weggewerkt De secretaris van den Alg.
Ned. Zuivelbond brengt de veelbesproken
kwestie van boter-of-margarine voor onze
soldaten weder ter sprake. „De soldaten
kunnen het heele surplus niet opeten," zegt
hij. Dan maar boterdwang voor de burgers.
De margarineprijs kan, door verdere hef
fingen, nog wel verhoogd worden. Mis
schien kan men ook den boterprijs in den
zomer verlagen, maar dat moet dan ge
schieden zonder dat het melkgeld ook
verlaagd wordt, dus door middel' van
nieuwe toelagen.
Menigeen zal vragenWaarom zou men
BENITO MUSSOLINI,
de Italiaansche premier en dictator,
is, nadat hij geruimen tijd meer op
het tweede plan van het Europeesche
tooneel stond, plotseling weer op den
voorgrond getreden door zijn reis naar
den Brenner, ter ontmoeting van zijn
asgenoot, den Führer van het Duit
sche Rijk. De beide dictatoren heb
ben elkaar reeds eenige malen per
soonlijk ontmoet. Het bezoek, zoo
kort na dat van Von Ribbentrop aan
Rome en van Sumner Welles aan
verschillende Europeesche hoofdste
den en het Vaticaan, moet wel dui
den op komende belangrijke beslis
singen. Een laatste poging om den
vreds» te herstellen, vóór een mee-
doogenlooze strijd losbarst
de productie niet verkleinen? Waarom den
veestapel niet wat meer aanpassen aan
onze binnenlandsche voederproductie D<
moeilijkheden van den overgang zullen
misschien vrij gemakkelijk te overwinnen
zijn, daar België eenige boter zal afnemen*
Verder wordt er ook nu al minder gevoerd.
Men zal moeten uitmaken hoe een kleinere
productie van melk op de meest econo
mische wijze kan verkregen worden, door
een algemeen minder voeden of door een
beperking van het aantal melkkoeien.
Rest de vraag is dit middel in de prak
tijk aan te bevelen en uit te voeren
DE FRANSCHE BEWAPENINGS
INDUSTRIE.
In de Fransche bewapeningsindustrie
waren eind Augustus van het vorige jaaï
1.230.000 mannelijke arbeiders werkzaam*
Ten gevolge van de mobilisatie slonk hun
aantal tot 620.000, doch later steeg dit getal
geleidelijke weder tot 1.200.000. Dit aantal
is lang niet voldoende, doch men heeft ge
tracht het evenwicht eenigszins te herstel
len, door een langeren werktijd in te stel
len. De werkweek is uitgebreid van 45 uur
tot 60 uur; in verschillende fabrieken
wordt zelfs 72 uur per week gewerkt.
Spionnen voor de rechtbank
Voor de Haagsche Rechtbank werd in de
afgeloopen week de zaak tegen de drie
Haagsche spionnen behandeld, die lijsten
van het Bureau Zeescheepvaart, waarin de
namen vermeld stonden van Nederland
sche schepen, die in het buitenland waren
aangehouden, aan een vreemde mogend
heid haden uitgeleverd. Het torpedeeren
van Nederlandsche schepen, die op weg
waren naar een Engelsche contrölehaven,
of zulk een haven zouden moeten passeeren,
is ongetwijfeld voor een deel aan dit lands
verraderlij k bedrijf toe te schrijven. Tegen
de voornaamste verdachten werden straf
fen van 2V2 en van 2 j-aar geëischt, tegen
de echtgenoote van een hunner wegens
medeplichtigheid een jaar.
In de Eerste Kamer is bij de behande
ling van de begrooting van Justitie over
deze lage strafmaat voor staatsgevaarlijke
personen overigens nog een hartig woordje
gezegd. De hoogste straf, die geëischt kan
worden tegen spionnen, is 10 jaar en 8
maanden, dit werd door sommige leden
veel te laag geacht. Minister Gerbrandy
bleek het in zijn beantwoording van de ge
maakte opmerkingen hiermede eens te zijn
en hij verklaarde ernstig te zullen over
wegen, of niet een verbetering in het be
treffende artikel van het wetboek van
strafrecht moet worden aangebracht, waar
door de maximum straf op spionnage tot
15 jaar zou kunnen worden verhoogd. Dit
voornemen vond groote instemming in de
Kamer. Over het geheimzinnige gedoe met
lichtsignalen, waarover zoo groote opwin
ding en ongerustheid in den lande is ont
staan, zeide de minister nog, dat deze zaak
zoo goed als opgehelderd is en dat de
vrees der bevolking volkomen overdreven
is geweest. Het oplaten van vuurpijlen en
lichtbollen, waarin men de hand van spion
nen vermoedde, blijkt slechts het werk
van kwajongens te zijn geweest, die met
vuurwerk speelden.
DE DROEVE LIJST VAN DEZE
WEEK.
„Eulota" (9000 t., tanksch., Nederig
„Clan Stuart" (5760 t, vr.schip, Br.)
„Eschersheim" (3303 t., vrachtschip,
Duitsch)
„La Coruna" (7414 t., vrachtschip,
Duitsch)
„Panachrandos" (4661 t., vr.schip,
Grieksch)
„Flora" (2980 t., vr.sch., Grieksch)
„St. Annaland" (2248 t., vr.schip,
Nederl.)
„Capit^rne Augustin" (3117 t.,
vrachtschp, Fransch)
„Tiberton" (5225 t., vr.sch., Britsch)
„SoaF" (treiler, Britsch)
„Una Primo" (4853 t., kolenschip,
Italiaans ch)
Over het Leeningfonds.
In de Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer nopens het wetsontwerp tot
instelling van een Leeningfonds wordt het
nemen van dezen maatregel nogmaals ver
dedigd. Indien het Leeningfonds niet was
ingesteld, zouden de uitgaven voor de
mobilisatie op den kapitaaldienst van de
normale begrooting zijn gefinancierd, met
het gevolg, dat zij in 40 jaar zouden zijn
gedelgd. De overbrenging ook van de extra
uitgaven voor 1938 naar het Leeningfonds
waarborgt ten aanzien van deze uitgaven
een meer solide beleid. Het voornemen be
staat in het aanstaande najaar een ver
sterking van de jaarlijksche middelen van
het Leeningfonds boven die welke in het
ingediende ontwerp vervat zijn, bij de
Tweede Kamer in te dienen. Tegen dien
tijd zal men kunnen zeggen, wat de ver
hoogde inkomstenbelasting heeft opgeleverd
en hiervan zal de zwaarte der verdere hef
fingen voor het Leeningfonds uiteraard
afhangen.
De steun aan Finland.
De voorgestelde honderdduizend door de
Regeering tot steun aan het Finsche Roode
Kruis te verstrekken heeft in de Eerste
Kamer geen principieele bezwaren ontmoet.
Verscheiden leden betreurden het evenwel,
dat de indiening van het betreffende wets
ontwerp zooveel vertraging heeft onder
vonden. Zeer vele leden spraken zich uit
voor het verleenen van steun, onverschil
lig hoe de toestand zich zou ontwikkelen,
of het oorlog zou blijven of vrede zou wor
den. Nu inmiddels de vrede is gesloten,
heeft minister Van Kleffens nog een nota
over dit ontwerp doen verschijnen, waarin
hij zich geheel bij dit standpunt aansluit en
als zijn meening uitspreekt, dat ook na hét
sluiten van den vrede alle aanleiding be
staat om Finland ter zijde te staan bij het
herstel van de ten gevolge van den oorlog
toegebrachte schade. De gebeurtenissen der
laatste dagen behoeven dan ook niet van
invloed te zijn op het wetsontwerp.
Evenals de regeeringshulp zal ook de
particuliere steun aan Finland, in den vorm
van de op been gebrachte ambulance, on
danks den vrede toch doorgaan. Het
Nederlandsche Roode Kruis ontving van
haar Finsche zusterorganisatie een tele
gram, waarin werd medegedeeld, dat het
Finsche Roode Kruis er zeer dankbaar voor
zal zijn, wanneer de Nederlandsche ambu
lance ook thans nog komt. Het vertrek zal
dan oók eerstdaags plaats hebben. De juiste
datum en de te volgen route moeten nog
worden vastgesteld.
Militair vliegtuig verongelukt.
Boven het vliegveld Ypenburg onder
Rijswijk is een vliegtuigongeluk gebeurd,
dat aan twee personen het leven heeft ge
kost. Een Nothrop Douglas toestel van de
Militaire Luchtvaart raakte Vrijagmiddag
boven dit vliegveld in een vrille en stortte
op korten afstand van het terrein neer. De
beide inzittenden, een luitenant-waarnemer
en een sergeant-vlieger, waren op slag ge
dood. Het toestel vloog, toen het met den
grond in aanraking kwam, in brand en
werd geheel vernield.
Een verlies voor het leger.
De Nederlandsche weermacht leed deze
week een gevoelig verlies in het plotseling
Drië kleinbeeld-opnamen van een Britsch
koopvaardijschip, dat tot zinken wordt
gebracht. De bom uit het aanvallende vlieg
tuig trof midscheeps en veroorzaakte een
ketelontploffing.
heengaan van den commandant van het
eerste legercorps, generaal-majoor Jhr. J.
Th. Alting von Geusau. Middenin zijn
werk, tijdens oefeningen van de artillerie
te Vogelenzang, werd de generaal plotse
ling door den dood weggerukt. Een zeer be
kende militaire persoonlijkheid is met
generaal-majoor Alting von Geusau heen
gegaan. Hij was o.m. directeur van de
Hoogere Krijgsschool en bestuurslid van de
Vereeniging ter beoefening van de Krijgs
wetenschap. Ook als spreker en publicist
over militaire onderwerpen heeft generaal
Von Geusau groote bekendheid verworven.
Weer een kolenschip vergaan.
De Zondag is weer een Nederlandsch
vrachtschip noodlottig geworden. Het 2248
brt. metende s.s. „St. Annaland" van de
Scheepvaart en Steenkolen Mij. te Rotter
dam werd dien dag op de Noordzee bij
Fairy Bank door een explosie getroffen,
als gevolg waarvan het schip snel zonk.
Vermoed wordt, dat de oorzaak van de
ontploffing een magnetische mijn was. De
23 leden der bemaning konden allen wor
den gered door het s.s. „Schielandl', dat in
de nabijheid voer. De „St. Annaland" was
met een lading steenkool op weg van Enge
land naar Rotterdam.
Zee. Hoewel de lengte niervan slechts be
trekkelijk gering, n.1. ongeveer 100 km is,
zijn aan den aanleg hiervan vele techni
sche moeilijkheden verbonden. Een directe
verbinding te water tusschen Kaspische en
Zwarte Zee wordt gevormd door he*
VERKEERS
PLANNEN IN DE
SOVJET-UNIE.
Ter voldoening
aan het Duitsch-
Russische handels
verdrag, dat in
Februari werd ge
sloten, heeft Rus
land alle trans
portmogelijkheden
uit te buiten. Om
dat de spoorwegen
door den oorlog
voor een groot
deel in beslag wor
den genomen, moet
een zoo groot mo
gelijk deel van het
vervoer plaats
hebben via de wa
terwegen. Vandaar
dat de Sovjet-Unie
een groot kanali-
seeringsprogra m-
ma heeft ten uit
voer gelegd, dat
tevens voor stra
tegische doelein
den dienstbaar zal
worden gemaakt.
Ons kaactje geeft
van dit plan, waar
door Oostzee,
Zwarts Zee, Kas
pische Zee en Wit
te Zee met elkaar
verbonden zullen
worden, een over
zicht. Het reeds in
1933 tot stand ge
komen Stalin-ka-
naal bracht een
directe verbinding
tot stand tusschen Oostzee en Witte Zee.
Door het Wolga-Moskwa-kanaal in 1937
gereed gekomen, heeft Moskou een direc-
ten scheepvaarweg naar de Oostzee en naar
dc Witte Zee, zoowel als naar de Kaspische
Zee. Het Wolg-a-Don-kanaal zal een ver
binding tot stand brengen naar de Zwarte
Rivieren
Kanalen
in aanleg
of ontworpen
Kothonna
Kanaal
'Sloiin-
Konaaf
flannskl
ttrB'N sk
Kanaal
LcTL.
wolgo-
KanooJ
SrAliniGKAO
SLOW.
*"TTT
ROEMENIE
Iulgar|
TURKIJE
IRAN
Manytsch-kanaal. Het Dnjepr-Boeg-kanaal
was volkomen veronachtzaamd en wordt
hersteld, welke arbeid in April zal zijn
beëindigd. Ook de Boeg moet weer voor de
scheepvaart geschikt worden gemaakt. Dan
zal de Zwarte Zee in directe verbinding
staan met de Oostzee.
DE LICHTZIJDE VAN VERDUISTERING.
Het zou verkeerd zijn, de verduistering
in oorlogstijd uitsluitend van den donker
sten kant te bezien. Zij heeft hoe para
doxaal dit ook moge klinken evengoed
haar lichtzijde. Men gaat natuurlijk min
der uit, zoodat de huiselijkheid wordt be
vorderd. Lezen, muziek, radio, gezelschaps
spelen komen meer tot hun recht. Alleen
wonende lieden kunnen zich beter aan
hun studie of liefhebberijen wijden. Zij,
die er anders zoo inoeilijk toe komen, brie
ven te schrijven, zullen thans eer geneigd
zijn de pen op te nemen dan vroeger. In
alle steden, waar de verduistering is inge
voerd, maken de leesbibliotheken en boek
en muziekwinkels uitstekende zaken. Zoo
heeft de verduistering ook haar goede
zijde.en daar kan de Londenaar zich
▼oorlooplg mee troosten.
GRAMMENS ROERT ZICH OOK WEEB
In België bestaat de verplichting, d*
Vlaamsche soldaten in het Vlaamsch ai te
richten en in eigen regimenten onder te
brengen. Nu is het een eigenaardig geval,
dat, hoewel er steeds meer soldaten zijn, die
Vlaamsch wenschen opgeleid te worden
dan die een Fransche opleiding verlangen,
er slechts 25 der regimenten met een
Vlaamsch, 22 met een Fransch en 53
met een gemengd taalstelsel zijn. Deze
laatste, gemengde regimenten schijnen in
de praktijk echter meestal Fransch te zijn.
Florimond Grammens heeft daarover een
vraag tot den minister van Landsverdedi
ging gericht en zal er een rede in de Kamer
over houden, die met belangstelling wordt
tegemoet gezien.
KUIK1
eieren,
moede
Btaat.
chine-
Ce, ra;
Ook
weg
HEIS.
.van 8
Loon
LEER
C- v-
Éoestc
CEV'R
verkc
Voor
benoo
van c
TE K
conipl
hoogt
Voge
rame
laan
TE
roedi
.Veen:
Huur
AAN
f.cts,
klas
garai
Elect
pleet
overj
Weg
