Het Ziekenhuis op wielen
De „actieradius" bedraagt tweeduizend kilometer
Waar het Duitsche luchtwapen wordt gesmeed
Verbluffende staaltjes
van moderne techniek
en geneeskunde
V:
yM<
De eigen tankwagen kan 8000 liter wa
ter bevatten, waarvan 1000 liter heet
water.
Na eiken oorlog breken gewoonlijk epidemieën uit en het is zaak deze zoo
spoedig mogelijk te bezweren. £00.ook in Polen. Vooral in de plaatsen, waar
de sanitaire voorzieningen nog niet zoo up to date waren, heeft men onmid
dellijk de hand aan den ploeg geslagen. Hier boekte het eerste rijdende hos
pitaal van het Roode Kruis zijn groote successen.
Zoo'n veldlazaret is een technisch
wonder. Elk onderdeel is tot op de
millimeter nauwkeurig uitgerekend.
De meeste zaken, als tafels, stoe
len en bedden zijn opvouwbaar. Zoo
kan een kamp van 32 barakken
vervoerd worden op slechts zestien
vrachtwagens. De dokters en zus
ters hebben de beschikking over
een complete ziekeninventaris. De
„actieradius" van dit rijdende hos
pitaal bedraagt 2000 kilometer.
Het eerste verrijdbare noodhospitaal, in
gericht door het Duitsche Roode Kruis is
in feite ontstaan uit deze gedachte: in een
zoo kort mogelijken tijd een zoo groot mo
gelijk aantal gewonden en zieken te helpen.
Voorop stond, dat de behandeling er in
geen enkel opzicht onder zou mogen lijden.
•Die gedachte is reeds vele jaren geleden
gerezen, dus niet in rechtstreeks verband
fnet den oorlog. Duitschland met z'n uitge
strekt wegennet, waarop snelvervoer plaats
heeft, moet nu eenmaal per jaar rekenen
top een vrij groot aantal ernstige ongeluk-
jken, waarbij dooden en zwaargewonden
Vallen. Maar behalve, dat er treinen op el
kaar kunnen botsen en dergelijke verkeers
ongevallen, heeft men in Duitschland nog
Wel eens te kampen met natuurrampen.
Dan kan het van doorslaggevende beteeke-
nis zijn, wanneer men met goede hulp in
Korten tijd ter plaatse is. Een dergelijke
pmbulance, als die van het Duitsche Roode
Kruis in Wolhynië is er het voorbeeld van
hoe men de moeilijkheden radicaal heeft
opgelost. Ontegenzeggelijk is de taak van
deze ambulance in oorlogstijd veel omvang
rijker geworden. Maar juist de laatste
tmaanden hebben er het hunne toe bijge
dragen om dezen dienst te maken tot het
geen zij thans is.
Moest men vroeger nog gebruik maken
van de gewone soldatententen en dergelij
ke, waarvan het overeind zetten altijd nog
fceruimen tijd vergde, tegenwoordig heeft
fnen de beschikking over geheel uit losse
yeelen opbouwbare barakken. Deze oplos
sing is nagenoeg ideaal. Het gebruik van
tenten, zooals dat tot voor kort het geval
was, was reeds op medische gronden niet
houdbaar. Hier kon slechts een verandering
\ot stand komen, wanneer men zich de re
sultaten van de moderne techniek te nutte
diaakte en dit was van principieel be
lang gebruik ging maken van de zooge
naamde lichte metalen.
Dat die oplossing juist was, heeft men
kunnen constateeren aan de hand van de
fervaringen, opgedaan met het eerste Duit
sche rijdende lazaret, dat thans de men
tenen in Wolhynië helpt.
De stad Lodz was in sanitair opzicht on-
r:. .oflijk achterop en verwaarloosd. De
laatste maanden is daarin een verandering
tz-i goede gekomen. Reeds zijn de eerste re-
feultrten van de actie voor reinheid en een
goede gezondheid, voor sanitaire voorzie-
f ing^n te bespeuren. Maar voor het een
p.od is, die op gelijk niveau staat met een
Willekeurige groote stad uit West Europa,
z dien toch eenige tientallen jaren gemoeid
e n. Wij behoeven er slechts aan te herin-
heren dat Lodz een stad is van 800.000 in-
tvoners, maar.nog niet over een water-
ieidmgstelsel beschikt, zoodat men aan
gezien er ook van kanalisatie geen sprake
as voor inwendig gebruik slechts de be
schikking heeft over gekookt water. De ge
volgen van een oorlog zijn in vele opzich
ten verschrikkelijk. Zoo ook in Lodz, waar
het gemeentebestuur geen raad meer wist
met den toestand en den steun inriep van
het Roode Kruis. Enkele dagen later was de
eerste gemotoriseerde afdeeling reeds ter
plaatse en sloeg men in minimum van tijd
de barakken op. Inmiddels zijn reeds 250
gewonden en zieken opgenomen, terwijl
deze afdeeling in totaal ruimte heeft voor
,400 personen.
Dit rijdende hospitaal wordt vervoerd
door zestien vrachtwagens, waarvan er tel
kens twee achter een tractor zijn gekop
peld. Op deze wagens zijn in totaal 32 ba
rakken met de geheele inventaris geladen.
Wanneer men bedenkt hoe uitgebreid de
medische inventaris van een tegenwoordig
ziekenhuis is, zal men begrijpen dat dit
werkelijk technisch gesproken een bewon
derenswaardig staaltje is. Om een voor
beeld te noemen. Uit de daken van de
auto's kan men bij niet al te onguur weer
16 groote en acht kleine tenten bouwen.
Aangezien het hier gaat om tegen weer en
wind bestand materiaal, dat bovendien de
warmte moet vasthouden, staat men even
verbaasd over dit werkelijk kleine wagen
park. Toch ontbreekt het in de barakken
aan niets. Overal heeft men overvloedig
licht, electrische geleidingen voor de lam
pen, voor verwarming, voor sterelisatoren
en röntgenapparaten. De aanzienlijke ge
wichtsvermindering van de afzonderlijke
onderdeelen, evenals het feit, dat men bij
het samenstellen geen schroef noodig heeft,
zoo economisch^ mogelijk gevormd en ver
schillende hoedanigheden in een voorwerp
werden vereenigd. 100 bedden hebben tot
manshoogte opgestapeld slechts een opper
vlakte noodig van drie vierkante meter.
Een geheel samengeklapte tafel heeft
slechts nog de grootte en dikte van een
groot boek.
Deze gemotoriseerde lazaretten doen niet
onder voor de kliniek van een universiteit:
een afdeeling chirurgie, verder zijn er spe
cialisten voor keel, oogen, ooren, neus en
natuurlijk een tandheelkundige afdeeling.
Er is een laboratorium voor bacteriologie,
er is een electro-cardiograaf en een rönt-
geninrichting. Men heeft de beschikking
over twee keukenwagens en een zeer groo
te dito. Een tankwagen levert het zuivere
v/ater, waaronder kokend heet, in het bij
zonder voor de operatiebarak. Vier genera
toren zijn opgesteld om de benoodigde elec-
triciteit voor verwarming en verlichting te
leveren. De tankwagen voor den brandstof
heeft een capaciteit van enkele duizenden
De gemotoriseerde afdeeling van het Duitsche Roode Kruis verzorgt de Duitschers in
Wolhynië. De uitneembare 32 barakken, die met de volledige inrichting op 24 vracht
wagens en motoren vervoerd kunnen worden, kunnen in totaal ongeveer 400 zieken
herbergen.
maken het mogelijk dat zeven menschen in
tijd van anderhalf uur een barak opzetten
en geheel inrichten. In Lodz was het ge
heele lazaret opgebouwd in één middag.
Dit hospitaal is vergeleken bij de overi
ge ziekenhuizen als het ware een modelin-
slelling, waarvan dan ook een druk gebruik
wordt gemaakt. Hier vonden zieken gene
zing, hier werden zelfs eenige kinderen ge
boren. Aan niets heeft men gebrek. Aange
name bedden, nachttafeltjes, vaatwerk, een
kachel, kortom alles wat in een ziekenhuis
onontbeerlijk is. Dat deze uitrusting zoo
compleet is, was alleen mogelijk door het
gebruik van het lichte metaal, terwijl alles
Links
Een stapel van vijftig
bedden voor het rijden
de hospitaal. Honderd
van dergelijke bedden
nemen slechts drie M2.
oppervlakte in.
Rechts!
De gemotoriseerde af
deeling noodlazaretten
heeft in Lods haar ba-
lakken opgeslagen.
liters, zoodat het geheele uit twaalf tracto
ren, drie autobussen en drie personenauto's
bestaande lazaret een „actieradius" bezit
van 2000 kilometer.
Dit lazaret werd voor het eerst te Lodz
in gebruik genomen en de resultaten laten
de verwachtingen verre in den schaduw.
Het „hospitaal op wielen" zooals het alge
meen in den volksmond wordt genoemd,
heeft hier uitstekend werk verricht.
EEN BEZOEK AAN DE HE1NKEL-
FABRIEKEN.
Een medewerker schrijft ons:
Heinkel, Junkers, Messerschmitt
en nog vele andere, het zijn na
men, die men dagelijks hoort
door de tientallen berichten over
kleinere en grootere gevechten tus-
schen eenheden van de Geallieer
den en de Duitsche luchtmacht.
Op betrekkelijk geringen afstand van de
hoofdstad van het Duitsche Rijk liggen de
uitgestrekte fabrieksterreinen van de Hein
kel-Werke. Door bijzondere omstandighe
den hadden wij gelegenheid in deze fabrie
ken, die thans voor vrijwel iederen buiten
staander ontoegankelijk zijn, een kijkje te
nemen. Alles ziet er nog zoo gloednieuw en
modern uit, dat men geen profetenoog be
hoeft te hebben, om onmiddellijk in te zien,
dat deze fabrieken nog zeer jong zijn. Ze
zijn gelegen in een stille omgeving, verwij
derd van de groote verkeerswegen, op
grooten afstand van de rivier.
Om even een indruk te geven van den
fabelachtigen groei van dit bedrijf: in Mei
1936 werd de eerste spade in den grond ge
stoken. Na verloop van een jaar stonden
niet alleen de eerste gebouwen overeind,
maar functioneerde het bedrijf reeds ge
deeltelijk, terwijl in Mei 1937 reeds de eer
ste vliegtuigen, welke geheel ter plaatse
vervaardigd werden, afgeleverd konden
worden. Dit is inderdaad een prestatie, zoo
als deze alleen tot stand kan komen, dank
zij de ingenieurs van deze twintigste eeuw
en dank zij een uitmuntend organisatiever
mogen. Tegenwoordig, dus nog geen vier
jaar later besohikken de Heinkel-Werke
reeds over tallooze montagehallen zoo inge-
richt, dat elke hal oojjchselleon coraakgt
Een zuster van het veldlazaret, die zich af
doende tegen de koude heeft beschermd
door een vest van lamsvel en met stroo
omvlochten schoenen.
Natuurlijk heeft hier de gedachte voor
gezeten, dat een eventueele vijandelijke
overval uit de lucht een gedeelte van de
werkplaatsen buiten bedrijf zou stellen.
Met opzet schreven wij „eventueel" omdat,
naar het schijnt deze hoogst vitale oorlogs
industrieën afdoende beschermd zijn tegen
aanvallen, in welken vorm ook. Bovendien
beschikt de Heinkel-fabriek over een eigen
vliegveld, dat gebruikt wordt voor het in
vliegen van de nieuwe toestellen. Elk vlieg
tuig, dat de fabrieken verlaat, en dat zijn
er verscheidene per dag, moet aan ver
schillende veiligheidsproeven worden on
derworpen, zooals dat in elk land tegen
woordig vereischte is. Zonder de garantie,
dat elk onderdeel goed functioneert, dat
nergens een breuk is geconstateerd, kortom
zonder een bewijs van luchtvaardigheid,
mag geen vliegtuig afgeleverd worden,
zelfs niet in oorlogstijd, wanneer het elke
natie er om begonnen is de productie zoo
hoog mogelijk op te voeren.
Rondom de fabrieksterreinen zijn niet
minder dan omstreeks dertien honderd
huisjes uit den grond geschoten; hier wo
nen de arbeiders. Men zou geneigd zijn een
vergelijking te treffen met het bekende
Phiiipsdorp bij Eindhoven.
Het principe, dat naar wij meenen het
eerste door Ford in practljk is gebracht, nl.
dat de arbeiders van een groote fabriek ge
heel een eigen samenleving vormen, is ook
hier doorgevoerd.
Onze rondgang nam vele uren tijds in
beslag. Maar het zou ongetwijfeld dagen
duren, wanneer men hal voor hal tot in
details zou willen bezichtigen. Wij betreden
de magazijnhal, die evenals de overige
werkplaatsen in een en dezelfde stijl is op
getrokken, die slechts een leuze kent: prac-
tisch en zakelijk te zijn. Geweldige voorra
den materialen liggen hier opgestapeld.
Verrijdbare kranen zoeken zich een weg
door deze hal. Het treft ons dat geen pij
lers het dak steunen. De constructie is met
opzet zoo geweest, dat de kranen op hun
weg nergens hindernissen zouden onder
vinden. Door hooge ramen valt het helde
re zonnelicht overvloedig naar binnen in
deze ruimte, waaronder zich geen kelders
bevinden.
Het te gebruiken staal wordt, voordat
■/ervoer naar de montagehallen plaats
heeft, zorgvuldig onderzocht op de bruik
baarheid.
Evenals de andere hallen heeft het groo
te magazijn een bijgebouw, waarin onder
meer de wasch- en kleedgelegenheden voor
de arbeiders zijn ondergebracht. Bovendien
is er een eetzaal, eenvoudig maar smaak
vol versierd. Hier heeft men zelfs een too-
neel, zoodat bij feestelijke gelegenheden
deze zaal omgetooverd kan worden in een
intiemen schouwburg.
Dat aan de luchtbescherming hier veel
aandacht is geschonken, behoeft nauwelijks
gezegd. In elk oorlogvoerend land staan de
plaatsen, waar het oorlogswapen wordt ge
smeed, geregeld onder vijandelijke bedrei
ging. Elke hal heeft zijn eigen luchtbe
schermingsdienst. Ook heeft men hier een
compleet hospitaal, dat zich in dezen tijd
bezighoudt met het verzorgen van de men
schen, die in het bedrijf zelf gewond wer
den. Aan de fabrieken verbonden chirur
gen kunnen elk oogenblik opereeren. Ne
gentig bedden staan hier gereed om zieken
en gewonden op te nemen. Het maakt alles
op den toeschouwer, die eenige uren net
bedrijf gade slaat een grondigen indruk.
Eenzelfde idee krijgt men in het volle be
drijf. We merkten reeds op dat de fabriek
verdeeld is in onderdeelen, die elk zelfstan
dig kunnen werken. De electriciteit wordt
geleverd door twee centrales, die onafhan
kelijk van elkaar ingeschakeld kunnen wor
den. Deze centrales bevinden zich niet in
de fabriek, maar ver daarbuiten, op het
platteland. Verder twee Diesselaggregaten
en eigen zwakstroominstallaties, terwijl
voor de watervoorziening meerdere bron
nen en bekkens ter vervoeging staan.
De andere hallen dienen ter voorberei
ding van de onderdeelen, evenals voor het
monteeren van de draagvlakken en den
romp van het vliegtuig. Hier wordt ge
werkt volgens de modernste arbeidsprinci-
pes; uiteraard alles in serie.
Geweldige persen, stansmachines, auto
matische laschapparaten doen hier hun on
afgebroken lied van staal en van strijd
weerklinken. Op enkele plaatsen hebben
wij gelegenheid het werken meer van na
bij gade te slaan. Hier worden de metalen
gevoerd door gloeiende en bijtende baden,
waardoor ze meer gehard worden.
Hoe verder het proces aan den loopenden
band vordert, hoe omvangrijker en inge
wikkelder de onderdeelen worden.
Ten slotte komen in de centrale monta
ge-hal alle groote stukken bij elkaar: de
romp, de cabineuitrusting voor den piloot,
de draagvlakken, de tanks en de vele ande
re zaken, die tot het kunstig samenstel, dat
wij eenvoudig betitelen als vliegtuig, 'oe-
hooren.
Wanneer de vleugels geheel gereed zijn,
de benzinetanks en de stuurinrichting zijn
ingebouwd, monteert men deze aan den
romp. Nu volgt nog slechts het inbouwen
van de motor, het aanbrengen van den pro
peller en het monteeren van meetappara
ten en bewapening en dan staat een twee-
motorig gevechtsvliegtuig aan het einde
van de hal gereed.
Toch kan het nog altijd niet worden
overgedragen. De controlemaatregelen, die
genomen moeten worden, zijn tweëerlei. In
de eerste plaats de veiligheidsmaatregelen,
die de fabriek zelf treft, waarna de door de
overheid ingestelde commissie van deskun
digen na verscheidene proeven het bewijs
van luchtwaardigheid afgeeft. Eindelijk is
het vliegtuig vrijgegeven voor z'n e->-
vlucht.
Licht en elastisch verheft het zwa..
stel zich van de oppervlakte. Hoevee 1
lende zal dit vliegtuig verspreiden, dc
de leek onwillekeurig, maar de technici,
denkt aan den roem, die men ermede zal
kunnen behalen.
Wij naderen het einde van onzen rond
gang en bezoeken ten slotte het zwembad,
de andere sportinstituten en bovenal het
Gezondheidshuis. Van de badhuizen kun
nen de arbeiders kosteloos gebruik maken.
Een reuzenonderneming, die in tijden
als deze op topcapaciteit w»^-4
