De Karpatenstaat aan den
EUROPA
van
ELDORADO VOOR DEN
LIEFHEBBER VAN
NATUURSCHOON EN HISTORIE
Het parool van
den Slowaak:
Wij willen ons zelf
zijn en blijven
Waar de groote verkeerswegen van Europa van Noord naar Zuid en van Oost
naar West elkaar kruisen, ligt op de landkaart Slowakije, een der jongste
staten van Europa. Te weinig weet men helaas van dit oerechte, kunstzinnige
vrijheidslievende en cultureel hoog ontwikkelde volk. De echte Slowaak, en
dat zijn de tegenwoordige bewoners van Slowakije vrijwel allen, is een goed
patriot, wiens hart eenige slagen sneller klopt, wanneer het gaat om de be
langen van zijn kleine, m&ar dierbare vaderland. De vrijheid en de zelfstan
digheid we hebben het nog onlangs bij een bezoek van enkele dagen aan
Bratislava uit hun eigen mond kunnen hooren gaan voor hen boven alles.
Het feit, dat Slowakije thans staat onder de directe bescherming van Duitsch-
land, en nauwe handelsrelaties met dit land moet onderhouden, beschouwen
de Slowaken als Iets dat voorbij zal gaan. Deze menschen willen zichzelf zijn
en blijven. Reeds de geografische gesteldheid billijkt het bestaan van een zelf
standig Slowakije, maar meer nog Is het gerechtvaardigd, wanneer men weet
hoe eensgezind en verbonden dit zeer aparte volk is, dat men slechts kan
leeren kennen door het land zelf te bezoeken. Wie de verre reis naar Slo
wakije onderneemt, zal niet bedrogen uitkomen, het is een eldorado voor den
liefhebber van natuurschoon en historie.
Vrouwen bij de
bron in Detva.
De eerste poort, wel
ke toegang geeft tot
't Oravakasteel, een der
tallooze oude burchten,
die onaangetast het
landschap van Slowa
kije sieren.
meinen anno 179 na Christus. De burcht
was eens het lievelingsverblijf van den
machtigen heerscher Matthias Cak, die in
de veertiende eeuw na het uitsterven van
de Arisaden niet alleen het geheele Waag-
dal, maar gedurende twintig jaar ook het
grootste deel van het land beheerschte en
door de Slowaken nog altijd gevierd wordt
als hun nationale held. Wanneer men van
deze geweldige bergfortificatie uitziet over
het dal, dat op deze plaats zoo nauw is, dat
men het gemakkelijk kan versperren, en
de blikken laat zweven over de hoogten
van de Witte Karpaten, dan ontdekt jï.uj
spoedig de stille vormen van andere kaïk-
klippen, welke recht uit de zandsteenber-
gen en hun groene wouden oprijzen. Deze
kalkgevaarten, welke door hun grill-gen
vorm terstond opvallen, verleenen een bui
tengewoon markant karakter aan het land
schap.
Slowakije is het bleek reeds uit het
geen wij hierboven schreven een land
van ongewone contrasten. Nauwelijks zot
men ergens anders op deze wereld eer.
streek kunnen aanwijzen, waarin zooveel
karakteristieke bijzonderheden te vin
den zijn. Reeds de natuur biedt een over
welaigende verscheidenheid. In het Noor
den des lands is het de hemelbestormendc-
Tatra, waarover de eeuwige sneeuw ligt ge
spreid, die het oog verrukt, terwijl over de
hooge bergkammen en door de wattlgc
wolken ononderbroken de ruwe stormwin
den blazen. Vooral daar op verscheidene
honderden meter hoogte is het nog de
door menschenhanden onaangetaste oerwe
reld van wilde gemsen en trotsche adelaars.
En in de woeste granietrotsen glanzen als
reuzenoogen de watervlakten. Dit is een
wereld van zeer eigene, adembeklemmen
de romantiek, van schoonheid.
De door geen vervlakkende civilisatie aan-
gestaste binnenlanden van Slowakije leve
ren het sprekende bewijs, dat de geogron-
sche gesteldheid van een land tot uitdruk
king komt in de zeden en gewoonten van
een volk, D& melodie der traditie komt
uitdrukking in honderd en één dingen: ir
de ornamenten van de oude bouwwerken,
in het kleurige borduurwerk, in de bonte
vormen van de kleederdrachten.
En naast dit oude, groeit in een razend
tempo het nieuwe Slowakije. Sedert de
omwenteling zijn hier als een wonder ge
heele stadswijken ontstaan. Nieuwe ge
bouwen, hoofdzakelijk centra van culturee-
le en humanitaire instellingen, verrassen
zelfs den aan alles gewoon geraakten Wes
terling door de strakke vormen. De rivie
ren zijn overspannen door enorme brug
gen; de loop van de groote waterstroomen
wordt geregeld door ingenieuze en tevens
monstreuze waterbouwkundige werken.
Overal schieten nieuwe ondernemingen
als kool uit den grond op. Voorwaar eer
land van bewonderenswaardige en eigen
aardige tegenstellingen.
Het onderworpen Slowakije was langen
tijd een onbekend sprookjesland van stee-
nen schoonheid. Nu werd haar bevrijding
als het ware de sleutel, die de oogen van
het eigen, zoowel als van vreemde volke
ren opende.
Bratislava de Burchtruïne.
Rechts Boven:
Bruidje uit Sajba. Uit de kleederdrachten
van mannen zoowel als van vrouwen uit
Slowakije blijkt de trap van hooge cultu-
reele ontwikkeling.
verrijzen de groene muren van de bos-
schen, die een uitgezocht recreatieterrein
voor deze groote stad vormen.
De stad ligt daar als een vermoeide zwer
ver-, het voorhoofd verkoeld door den berg
wind, de voeten gebet in den stroom. Een
blik van den hoogen bergketen naar het
Zuid Oosten over het vruchtbare laagland,
aan weerszijden van den slingerenden
stroom geeft een indruk van de enorme
uitgestrektheid. Welk een verschil met den
blik uit het Weener Woud op Weenen en
het Weensche bekken. Overal begrenzen
daar de bergen en ketens dit ruime
portaal van de reuzenzaal der Karpaten.
Bovendien ligt Bratislava in de onmiddel
lijke nabijheid van de rivier. Daardoor is
het meer dan het op een afstand van de ri
vier gelegen Weenen, de Donaustad bij uit
nemendheid, welke stroomkeerzijde van de
medaille er door hoog water en kruiend
ijs in den loop der eeuwen heel wat meer
schade aan heeft toegebracht.
Wanneer men van Bratislava door het
Waagdal met z'n bekoorlijke afwisseling van
vernauwingen en verwijdingen in het ge
bied van den Zips en van den Hoogen Ta-
tra reist, heeft men gelegenheid te over
zijn oogen de kost te geven aan het prach
tige landschap. De indrukken verloopen
crescendo naarmate men verder stroomop
waarts komt. Eerst gaat het door de dicht
bevolkte, zeer vruchtbare laagvlakte naar
het Noordoosten naar het oude stadje
Waag-Neustadt, waar de Waagbocht ein
digt. De donkere coulissen van de bergen
in het Westen en Oosten komen nader en
nader en begrenzen
't nauwer wordende
dal. Vanwege den
rijkdom aan burch
ten, badplaatsen en
nederzettingen, heeft
men 't niet ten on
rechte vergeleken
met den Rijn en ge
sproken van 't „Slo-
waaksche Rijndal". Maar deze vergelijking
dient beperkt te worden tot de oevers;
voor den stroom kan zij niet gelden. Deze
zou wat hoeveelheid water, verval en be
vaarbaarheid betreft, slechts te vergelijken
zijn blijven we bij het Rijndal met
den Neckar.
De Waag is een rivier van het Middelge
bergte met de groote nadeelen van dien:
's zomers slechts bevaarbaar met vlotten.
In de dalen van den Hoogen Tatra ont
breekt dan ook het donderend geraas van
vallend water, dat men gewoonlijk aan
treft in het Alpenlandschap, waaraan het
bergachtige gedeelte van Slowakije zoo
sterk doet denken. Stil en eenzaam liggen
deze streken voor oog en oor van den
zwervenden toerist, die er de betoovering
van ondergaat, maar verstomd het zeer bij
zondere van deze bekoring ontdekt.
De grootste en indrukwekkendste van al
le burchten langs de Waag is het beroemde
slot van Trencin. Aan den voet van den
rots, waarop het kasteel is gebouwd, is de
vermaarde latijnsche spreuk gebeiteld, wel
ke ons vertelt van de overwinning der Ro-
Toren van Sint Michael; het symbool van
de stad Bratislava.
DE kennis omtrent Slowakije en zijn
bewoners was tot voor kort in het
buitenland allerbedroevendst, hoe
wel daarin na den wereldoorlog een wen
ding ten goede is gekomen. Wanneer een
algemeen ontwikkelde West Europeaan
vroeger den naam Slowakije hoorde uit
spreken, dan verrees voor zijn geestesoog
meestal een misschien wel romantisch,
maar ongetwijfeld in vele opzichten on
juist beeld van dit land: hooge bergen,
groote oerwouden met beren en wolven,
mijnen, waar men moeizaam ertsen van
edele metalen als goud en zilver won, met
oude, vervallen stadjes, waar trotsche mag
naten heerschten over onderdrukte, arme
boeren. Dit beeld is belangrijk veranderd.
Dat Slowakije ondanks zijn betrekkelijke
nabijheid van het oude Midden Europa en
goede verkeersverbindingen eerst na den
Wereldoorlog binnen den gezichtskring van
de West Europeanen kwam te liggen, heeft
tijn historische redenen. De machtige Kar-
patenwal, welke hier in het Noordwesten
niet alleen hoog, maar ook breed en dicht
beboscht is, vormt tot aan den Donau bij
Bratislava een machtigen scheidsmuur,
welke het land afsluit van het Sudeten- en
Donauland en slechts op weinig plaatsen
kan men dezen wal per trein of per auto
overtrekken.
De betooverende pracht van het berg
landschap is ondanks de beduidende toena
me van het vreemdelingenverkeer onaan
getast gebleven. Op betrekkelijk korten af
stand van de moderne badplaatsen en de
groote steden is de natuur overweldigend
ruig en schoon en ook in de beide Tatra-
ketens is de alpenschoonheid beter bewaard
dan in de Alpen. In de Karpaten heeft men
nog dikwijls de scherpe tegenstelling van
dicht bevolkte bekkens en nauwelijks be
woonde woud- en bergstreken. Daarbij
komt nog de rijkdom aan monumentale ge
bouwen, aan burchten en sloten, aan ker-
1- kapellen, aan raadhuizen en patri-
c ngen, aan oude vestingwerken
Vu.i steden, -om dan nog maar te zwij
gen van de prachtige, karakteristieke vor
men der boerenhuizen. Bovendien zijn ve
le gebruiken van eeuwen her nog in zwang
gebleven. Voor een belangrijk deel komen
deze oude zeden tot uitdrukking in de zeer
schilderachtige en bonte kleederdrachten.
Bratislava, het Slowaaksche Boedapest.
De ligging van Bratislava vertoont groo
te overeenkomst met haar beide zusterste
den Weenen en Boedapest. Hier spreken de
grijs verweerde steenen van het bewogen
verleden. Natuurlijk stond de stad vroeger
-*>nder oppermachtigen invloed van het na-
Kaasbereiding in
de bergen van
Slowakije,
burige Weenen en in het bijzonder ten tij
de van Maria Theresia, hetgeen onder meer
tot uitdrukking kwam in den overvloed
van barokgebouwen. De naam „Klein Wee
nen", die men er vroeger aan placht te ge
ven, was nog niet zoo dwaas. Iets van de
sfeer der hoofdstad van het voormalige
Oostenrijk bespeurt men hier inderdaad; ze
is vastgelegd in den stadsmuur, in het
stadhuis, in de adellijke huizen, in de Dom
kerk; maar laten wij er onmiddellijk aan
toevoegen: er mag dan sprake zijn van
Weensche invloed,
het Slowaaksche
volkseigen is al-
lesoverheerschend
Maar om dit stil
le, oude stadsdeel
met zijn ver
droomde straat
jes, met zijn schil
derachtige hoek
jes, brandt en
bruist, in het bij
zonder op markt
dagen in de groo
te straten en op
de pleinen aan de
andere zijde van
de stadsmuur, het
luide en bonte le
ven van de mo
derne middelen
en verkeer.
Daarachter lig
gen de uitgestrek
te, nieuwe wij
ken, waarvan de
stijl dikwijls zeer
onharmonisch is.
Plotseling is er
een geweldige ga
ping, liggen er
uitgestrekte open
en bouwterreinen;
afgewisseld door
fabrieken en
prachtige plant
soenen.
In het Westen
klimmen de villa's
en moderne eta
gewoningen op te
gen het voorge
bergte der Kleine
Karpaten, omge
ven door uitge
strekte wijnber
gen. Daarachter
