Deze week
De Wereld
De Internationale toestand
Het Portret
IN NEDERLAND
IN KAART
IN DE AFGELOOPEN WEEK
VAN DE WEEK
V
Bibralfar
'orh-Said
i-SUEZ-
.KANAAL
Ireefown
DE WEG OM DE KAAP.
Na de voltooiing van het Suezkanaal in
1869 scheen de scheepvaartweg om Kaap
de Goede Hoop voor goed te hebben afge
daan. Toen het evenwel in de Middel-
ongeveer 30 tot 40 pet meer tonnage en
brandstof. De gemiddelde reisduur van
Engeland naar Britsch-Indië door de Mid-
dellandsche Zee en het Suezkanaal be
draagt ongeveer 15 dagen; via de Kaap zijn
er 26 dagen mee gemoeid. Over de reis
naar Hongkong doet een schip, dat langs
de Kaap vaart, 30 dagen, terwijl dezelfde
reis via het Kanaal van Suez slechts 24
dagen vergt. Naar Sidney en de Oostkust
van Australië duurt de reis langs den
korten weg 28, langs den omweg 31 dagen.
Het driemogendhedenverdrag is weder
met een onderteekenaar verrijkt. Na Hon
garije en Roemenië is thans ook Slowakije
tot het driemogendhedenverdrag toegetre
den. De plechtige onderteekening van het
protocol is Zondag te Berlijn geschied door
de drie verdragspartners eenerzijds en den
Slowaakschen minister van Buitenlandsche
Zaken, dr. Tuka, anderzijds.
Dr. Tuka was kort na het vertrek van
den Roemeenschen staatsleider, generaal
irwitonescu, op het Anhalter station te Ber
lijn afgekomen, waar hij op het perron
verwelkomd werd door minister von Rib-
bentrop, generaal-veldmaarschalk Keitel,
dr. Ley, «tinisler Lammers, den rijkspers
chef dr. Dietrich, den Slowaakschen gezant
en vele vertegenwoordigers van Staat,
partij en weermacht.
In den loop van den dag werd dr. Tuka
door minister von Ribbentrop ontvangen
voor een bespreking.
Naar de Wilhelmstrasse mededeelt, zul
len verdere gegadigden worden afgewezen.
In Noord-Afrika heeft de Engelsche
luchtmacht bommen geworpen op Tobroek
en Bardia zonder slachtoffers te maken of
schade te veroorzaken. In de nabijheid van
Samos in de Egeïsche Zee zijn vijandelijke
zeilschepen door Italiaansche vliegtuigen
gebombardeerd, zoodat zij in brand geraak
ten. Italiaansche lichte eenheden hebben
een vijandelijk patrouillevaartuig en mij-
nenleggers aangevallen en getroffen.
In Oost-Afrika hebben Engelsche ge
pantserde afdeelingen een aanval onder
nomen op El Galo in Kenya. Zij werden
met verliezen teruggedreven. Boven Kisi-
maio is een vijandelijk toestel, dat een ver
kenningsvlucht maakte, door jagers neer
geschoten, de bemanning is gevangen ge
nomen. Vijandelijke vliegtuigen wierpen,
zonder resultaat, bommen bij Decamere.
De Engelsche luchtmacht heeft een nach
telijken aanval gedaan op Turijn en Ligu-
rië en bommen, brandbommen en lichtfak-
kels uitgeworpen. Er zijn geen slachtoffers
te betreuren, terwijl er geen schade is aan
gericht.
Omtrent de door de Britsche en Griek-
sche propaganda verspreide geruchten over
den strijd aan het front in Griekenland
spreekt men in welingelichte kringen te
Rome ten stelligste tegen, dat de Grieken
bij de jongste operaties Italiaansch oor
logsmateriaal zouden hebben buitgemaakt.
Noch kanonnen, noch machinegeweren
of ander oorlogsmateriaal, aldus wordt in
deze kringen verklaard, kunnen in handen
van de Grieken zijn gevallen, daar dit
materiaal nog steeds in het bezit is van de
opereerende Italiaansche troepen. Het was
dan ook niet te verwachten dat de held
haftige Italiaansche troepen oorlogsmate
riaal in handen van den vijand zouden
laten, waarmede zij zelf konden worden
bestookt
Overigens is de z.g. val van Koritza
sterk overdreven. Wat hebben de Italianen
ten slotte overgegeven Een armzalig Al-
baneesch dorp, zonder strategische, of an
dere waardeHun terugtocht is niets
anders dan een weldoordachte, strategische
manoeuvre, om den vijan'd dieper in de val
te lokken en hem des te beter de lendenen
te kraken, volgens Mussolini's woord. Alle
deskundigen zijn het er over eens, dat de
ontwikkeling op den Balkan voor een be
slissende wending staat. Alles wijst er op,
dat de positie van Engeland steeds kritie-
ker wordt. Roosevelt en het ministerie van
Buitenlandsche Zaken zouden, volgens deze
berichten, wanhopig zoeken naar mogelijk
heden om Engeland moreel en materieel te
steunen. Onder deze omstandigheden is
Griekenlands positie wel zeer kritiek te
noemen.
stoffen-, textiel- en bloemkaarten bijv.
zullen in het algemeen geen tweede exem
plaren meer worden verstrekt. Een ieder
wordt dus in zijn eigen belang aangeraden
de kaarten op een veilige plaats met de
meeste zorgvuldigheid te bewaren.
Strenger controle op eethuizen.
Het is gebleken, dat in een aantal hotels,
restaurants en dergelijke instellingen brood,
gebak, vleesch, vleeschwaren, kaas en
eieren aan de gasten worden verkocht,
zonder dat hiervoor bonnen in ontvangst
worden genomen, aldus brengt de secre
taris-generaal, waarnemend hoofd van het
departement van Landbouw en Visscherij,
ter kennis van het publiek. De aandacht
wordt er op gevestigd, dat deze handel
wijze strafbaar is en dat controle zal wor
den uitgeoefend. Indien overtreding van de
bepaling, dat bovengenoemde artikelen ook
in restauratns e.d. uitsluitend tegen afgifte
van bonnen aan de uiteindelijke verbrui
kers mogen worden verkocht, wordt gecon
stateerd, zal terstond tot het inhouden van
alle toewijzingen aan de betreffende instel
ling kunnen worden overgegaan.
Plan tot waterstaatkundige reorganisatie.
Een plan, dat een algeheele reorganisatie
op waterstaatkundig gebied beteekent, is
bij de autoriteiten in studie. 'Het werd ont
worpen door den heer P. J. Jansen, burge
meester van Hoeven en Standdaarbuiten en
beoogt de invoering van een cultuurtech
nische waterstaatswet, voerende tot orde
ning van het publiekrechtelijke bodembe
heer en de bodem verzorging, tot het weg
nemen van de belemmeringen voor snel
werk en tot opvoering van de productiviteit
van den bodem. Bodembeheer en bodem
verzorging berusten thans bij de water
schappen, doch deze waterschappen zijn op
het oogenblik zoodanig verdeeld, dat
de aangrenzende waterschappen dikwijls
tegenstrijdige belangen hebben, hetgeen
leidt tot niet-uitvoering van de meest
noodzakelijke werken, terwijl de bodem
productie niet kan worden opgevoerd,
wanneer men den waterstand niet be-
heerscht. Eerste eisch is dan ook een andere
waterstaatkundige indeeling, waardoor de
waterschappen geen tegenstrijdige belan
gengemeenschappen meer zijn, doch natuur
lijke eenheden. De meest natuurlijke band
tusschen grond en water is die tusschen
den grond en den neerslag of het hemel
water. Het primaire waterschap als natuur
lijke eenheid moet dan ook gevormd wor
den door alle gronden, welke hun hemel
water primair loozen op eenzelfde punt of
gebied. Deze „hemelwaterstroomgebieden"
worden onder een beheerend college
samengebracht in een „primair water
schap", waarvan het doel is „de beheer-
sching van den waterstaatkundigen toe
stand binnen het territoir". Het primaire
waterschap wordt op deze wijze in zekeren
zin „een bedrijft, produceerend de moge
lijkheid tot de uitoefening van land- en
tuinbouw en tot verhooging van de pro
ductie daarvan". Voor de uitvoering stelt
de heer Jansen zich voor bij den rijksdienst
voor de werkverruiming een apart bureau,
belast met „bodembeheer en bodemverzor
ging", in het leven te roepen, dat via zijn
hoofd het contactpunt is voor de in iedere
provincie aan te stellen „bodembeheers- en
verzorgingscommissies", die geen grooteren
omvang behoeven te hebben dan 3 tot 7
personen, onder wie de inspecteur van de
werkverruiming.
Meer suiker voor de feestdagen.
Vermelden wij tot slot nog een verheu
gend distributiebericht. Met het^og op de
a.s. feestdagen wordt het suikerrantsoen
tijdelijk verhoogd. Bon 16 van het alge
meen distributieboekje geeft voor het tijd
vak van 23 November tot en met 6 Decem
ber, dus voor een periode van veertien
dagen, recht op het koopen van een kilo
suiker. Na afloop van deze periode zal nog
maals een bon voor een kilo suiker voor
een tijdvak van veertien dagen worden
aangewezen.
DE PETROLEUM VAN IRAK.
Op bijna geen enkele andere plaats ter
wereld heeft de petroleum een zoo beslis
sende wending gegeven aan het lot der
staten en volken als te Haifa. Na tal van
moeilijke onderhandelingen kwam eindelijk
de Irak Petroleum Co. tot stand. Hieraan
namen deel zuiver Britsch kapitaal (door
de Anglo-Iranian Oil Co.), Nederlandsch-
Britsch kapitaal (door de Royal Dutch-
Shell groep). Noord-Ameriaansch kapitaal
(door de Standard Oil Co. van New Jersey)
en Fransch kapitaal (door de Cie. Frangaise
des Pétroles), elk met 23.75 Bovendien
werd nog een groep outsiders toegelaten
met 5 (Goelbenkian).
In October 1927 behaalde men bij Baba
Goergoer, niet ver van Kirkoek in het
Mosielgebied, een sensationeel succes bij de
eerste boring. Op 463 m diepte spoot, na
een zware explosie, die aan een deel van
de manschappen, die aan de werkzaam
heden deelnamen, het leven kosttte, de
petroleum met een zoodanig geweld uit den
grond, dat binnen 24 uur een hoeveelheid
van niet minder dan 12.000 ton werd ge
produceerd. Eenige later uitgevoerde bo
ringen waren niet minder succesvol.
In 1931 besloot men tot den aanleg van
een buizenleiding naar de Middellandsche
Zee, hoewel deze in vogelvlucht ruim 800
kilometer was verwijderd. Van de kust van
de Middellandsche Zee zouden de in de.
eerste plaats betrokken landen, Frankrijk
en Engeland (ook Italië sloot zich daarbij
gedurende korten tijd aan), de petroleum
snel, veilig en goedkoop kunnen afhalen.
Ook voor toekomstige ontwikkelingsmoge
lijkheden was hier speelruimte genoeg.
TERUG NAAR DE MASSIEVE BAND?
Geheel uit rubber bestaande banden kun
nen den luchtband niet vervangen omdat,
nog afgezien van de mindere elasticiteit*
deze band niet is opgewassen tegen hooge
snelheden, tengevolge van den hoogen ver
warmingsgraad, die dan in het inwendige
optreedt. Nu heeft de Duitscher Alfred
Spencker een rubberband uitgevonden,
welke is voorzien van een systeem van af-
koelingskanalen, die dwars door den band
loopen, naar de velg. Hier worden zij door
spakén naar de naaf geleid. Door een bij
zondere inrichting wordt er voor gezorgd,
dat van hier uit een. stroom versche lucht
in de kanalen dringt, die er voortdurend
doorheen spoelt. De druk van deze lucht
is zoo groot, dat daardoor onreinheden,
welke het kanaal dreigen te verstoppen,
worden weggeblazen. Bij een snelheid van
100 km per uur en een belasting van 600
kg was de inwendige temperatuur 72 gr.,
aan de oppervlakte 63.5 gr. Bij een snelheid
van 120 km daalde de inwendige tempera
tuur zelfs tot 70 gr. Door het gebruik van
zachte rubber en het systeem van koel-
als die van luchtbanden.
Engelsche geniesoldaten bezig met het opruimen van puin in de straten van Londen.
(Foto Scherl)
Rijksmaarschalk Goering in gesprek met
een Duitschen vlieger na diens terugkeer
van een vlucht.
(Foto Scherl)
Van bevoegde Turksche zijde werd tegen
over de pers verklaard, dat de afkondiging
van den staat van beleg niet aan een be
paalde gebeurtenis moet worden toege
schreven. Evenals andere nieuwe maat
regelen maakt deze maatregel deel uit van
de defensieve voorbereiding, die onder de
bestaande omstandigheden volkomen noV-
maal moet worden geacht. Turkije is als
steeds vastbesloten buiten den oorlog te1
blijven, zoolang het niet wordt aangevallen
of bedreigd.
Thans is in Turkije een beperking van
het verkeer van gemotoriseerde voertuigen
in werking getreden. De verordening geldt
voor alle particuliere auto's met uitzonde
ring van die, welke voor den consulairen
dienst en het bedrijfsleven noodzakelijk
zijn. Het aantal taxi's wordt met de helft
verminderd.
In een rede, welke twintig minuten
duurde, heeft de Paus het sterkste beroep
voor den vrede op de oorlogvoerende
mogendheden gedaan sedert het uitbreken
van den oorlog. Paus Pius XII smeekte
God, na den oorlog een duurzamen vrede
op de basis der gerechtigheid te scheppen.
In hooge geestelijke kringen gelooft men,
dat dit het laatste vredesappèl van den Paus
zal zijn. In de komende week zal de Paus
strenge geestelijke oefeningen houden en
streng vasten.
De Paus hield zijn toespraak tijdens de
H. Mis, die hij, naar aanleiding van den
voor alle katholieken over de geheele
wereld op 24 November ingestelden ge
bedsdag voor de oorlogsslachtoffers en den
vrede Zondag in de Sint Pieterskerk heeft
opgedragen. Behalve het diplomatieke
corps woonden vele duizenden in de basi
liek den plechtigen dienst bij.
Officieel wordt medegedeeld, dat bij
verordening van het presidium van den
hoogsten Sovjet-Unie de plaatsvervangende
volkscommissaris van Buitenlandsche Za
ken, Dekanosof, tot ambassadeur te Berlijn
benoemd is. De tegenwoordige ambassa
deur, Sjkwarzef, is van zijn ambtsplichten
ontheven.
Sedert Mei 1939, toen Molotow de leiding
van het commissariaat van Buitenlandsche
2^iken kreeg, was Dekanosof zijn plaats
vervanger. Daarvóór heeft hij belangrijke
functies bij de binnenlandsche administra
tie te Moskou en in Georgië bekleed. Hij
is ongeveer veertig jaar oud. Onlangs heeft
hij Molotow bij diens bezoek aan Berlijn
vergezeld.
Daar men er in zoo. lange niets van heeft
gehoord, zou men Kunnen meenen, dat
Malta reeds geheel plat gebombardeerd
was. Uit een speciale mededeeling van Ste-
fani echter blijkt, dat Zaterdag even voor
twaalf uur het vliegveld Micabba op Malta
hevig is gebombardeerd.
De installaties van het vliegveld, waar
onder ook een benzinedepot, werden door
bommen van zwaar en zeer zwaar kaliber
getroffen.
Malta bestaat dus nog.
JOHAN METAXAS.
De man, die thans onder zoo moei
lijke omstandigheden de leiding der
staatszaken in Griekenland heeft,
Johan Metaxas, werd in 1871 op het
eiland Ithaca geboren. Hij stamt uit
een der oudste en aanzienlijkste ge
slachten van Griekenland. Reeds jong
koos Metaxas de militaire loopbaan;
hy bezocht de kadettenschool en later
de officiersopleiding te Athene en
werd als jong luitenant in 1900 voor
den tijd van drie jaar naar Duitsch-
land gezonden, ter voltooiing van
zijn militaire opleiding. Na zijn te
rugkeer te Athene werd hij tot offi
cier van den Generalen Staf be
noemd, doch pas in den Balkanoorlog
kreeg zijn naam bekendheid in het
land. Tijdens dezen oorlog werd hij
plaatsvervangend chef van den Gene
ralen Staf. In 1917 kwam hij evenwel
naar aanleiding van Griekenlands
deelneming aan de Dardanellenexpe-
ditie in conflict met Venizelos. Hij
trok zich terug uit den militairen
dienst en ging zich geheel aan de
politiek wijden.
Van 1932 tot 1935 was hij achter
eenvolgens minister van Binnenland
sche Zaken en minister zonder porte
feuille en in 1936, na het herstel der
monarchie, minister van Oorlog.
Thans is hij minister-president en
minister van Buitenlandsche Zaken.
Daarbij dienen wij op te merken, dat het
onderwijs veel meer in nationale richting
zal moeten worden geleid. Dit is in de aller
eerste plaats noodig, willen wij onze kin
deren zien opgroeien tot zich van hun taak
in de maatschappij bewuste Nederlanders,
die weten, wat de toekomst van hen ver
wacht. Vooral thans is dit noodig, nu zich
een ommekeer voltrekt in de maatschappij
in het algemeen, die kan leiden tot groote
veranderingen in de geheele maatschappe
lijke structuur.
Voor velen van onze kinderen zal onge
twijfeld een geheel andere loopbaan zijn
weggelegd dan zij en wij ooit hadden
kunnen denken; en daarom zal het goed
zijn, hen daarop voor te bereiden.
landsche Zee begon te spannen en de toe
stand aldaar er dreigend begon uit te zien,
achtte Engeland het geraden, zijn schepen
opdracht te geven, in plaats van den ge-
bruikelijken weg door het Suezkanaal weer
de oude route om de Kaap te volgen.
Deze verlenging van de scheepvaartroute
beteekent voor Engeland een gevaarlijke
toespitsing van het probleem, hoe het aan
de noodige scheepsruimle moet komen,
want de weg om de Kaap vergt gemiddeld
De beteekenis van de Middellandsche Zee
als doorgangsweg voor Engeland blijkt
duidelijk uit de cijfers van het verkeer door
het Suezkanaal. In 1938 bedroeg het aantal
Britsche doorvaarten door het Suezkanaal
3028, tegen slechts 934 onder Italiaansche,
576 onder Nederlandsche en 260 onder
Fransche vlag. Op het kaartje ziet men
de beide scheepvaartroutes naar Indië af
gebeeld. De thans weer gevolgde weg om
de Kaap is ruim 5000 zeemijlen langer dan
de normale route door het Suezkanaal.
DE TERREINMOEILIJKHEDEN IN
GRIEKENLAND.
De ItalLiansche troepen, die slechts zeer
langzaar.i het luchtwapen kunnen volgen,
hebben in Griekenland te kampen met
terreinmoeilJjkheden, waarvan men zich
geen denkbeeld kan vormen. Het woeste,
onbegaanbare terrein van den Epirus strekt
zich ten Zuiden van het huidige Albanië
en een uitlooper van Joegloslavië uit van
de Jonische Zee tot aan de Westelijke hel
lingen van den Pindos, tot aan de Golf van
Arta, aan welker ingang het steunpunt van
de vloot Preveza ligt. Er bestaat in den
Epirus eigenlyk slechts één stratennet, dal
aan Grieksche zijde sterk verwaarloosd is.
Regeling voor het onderwijs.
De Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied, rijksminister dr.
Seyss-Inquart heeft aan mr. P. van Rossem
opdracht gegeven en machtiging verleend,
die maatregelen te onderzoeken en voor
te bereiden, welke noodzakelijk zijn om in
alle openbare en bijzondere scholen, uit
gezonderd de hoogescholen, rust en orde te
verzekeren, of, die, welke noodzakelijk zijn
voor een in het belang van het Neder
landsche volk gelegen ontwikkeling van
het schoolwezen.
ONS ONDERWIJS MOET VERBETEREN.
Is hervorming van ons onderwijs noodig?
CM.ja. In velerlei opzicht was het tot nu
verre van voldoende. Nemen wij b.v. de
geschiedenis een vak, dat op alle scholen
werd onderwezen. Wat weten onze kinde
ren er over het algemeen van Bitter wei
nig Hierbij komt nog, dat elke onder
wijzer, naar gelang van zijn gezindheid, op
zijn eigen manier geschiedenis kon onder
wijzen Wat er op die manier den meesten
tijd van terecht kwam, laat zich gemakke
lijk denken.
En dan onze taal onze onvolprezen
moedertaal 1 Om te beginnen werd zij op
alle mogelijke en onmogelijke manieren
verhaspeld, door de verschillende, met el
kaar in tegenspraak zijnde spellingsvoor
schriften. Men behoeft werkelijk niet con
servatief aangelegd te zijn, om in te zien,
dat dit geenszins bevorderlijk was voor een
heid, die vóór alles noodig is in een taal.
Vooral dit laatste is van groote betee
kenis. Hoe jonger het is, hoe vatbaarder
een kind is voor ontvangen indrukken, die
op lateien leeftijd niet of heel moeilijk zijn
uit te wisschen. Wanneer het kind van den
aanvang af eerbied voor en kennis van het
nationale leven is bijgebracht, zal het in
later jaren zich gemakkelijker aanpassen
aan de bestaande maatschappijen daarbij
speelt de taal een buitengewoon belangrijke
rol als nationaal voermiddel.
Hoe zuiverder en beter de taal wordt
geleerd, hoe zuiverder en beter de enkeling
zich zal weten uit te drukken in wat wij
noemen de beschaafde taal; en des te
vatbaarder zal zijn geest ook zijn voor de
beschaving zelf. Het Nederlandsch, onze
moedertaal, is de onmisbare bemiddelaar
ster tusschen den Nederlander en de Neder
landsche beschaving.
Het is hier dus zeer zeker de plaats om
een krachtig woord te laten hooren ter
verkrijging van een krachtiger, beter en
zuiverder onderwijs in onze Nederlandsche
taal. Wel is waar kan zij niet bogen op een
groot verspreidingsgebied, maar zij kan in
elk geval worden gerekend tot de hoogst
ontwikkelde cultuurtalen van de wereld.
Bovendien willen wij den vinger leggen
op nog een andere wonde plek. Niet alleen
op het gebied van de Nederlandsche taal
en het vormen van den Nederlandschen
geest is ons onderwijs onvoldoende; ook
en dat is nog veel erger de gewone
onderwijsresultaten zijn, over het geheel
genomen, verre van voldoende. Vooral valt
dit op, wanneer men deze vergelijkt met
de elders in Europa behaalde resultaten
en daarbij bedenkt, dat ons onderwijs het
duurste van de geheele wereld is
Ook de algemeene resultaten moeten dus
worden verbeterd. Dit valt trouwens reeds
af te leiden uit het veelbeteekenende feit,
dat velen, die om een of andere reden niet
anders hebben kunnen bezoeken dan de
lagere school, aan de daar opgedane kennis
in hun latere leven nite genoeg blijken te
hebben en daarom hun heil zoeken in
allerlei aanvullend onderwijs.
Het ligt voor de hand dat, vooral voor -
degenen die behooren tot wat wij gewoon
zijn „de werkende stand" te noemen, de
duur van het gewone onderwijs zal dienen
te worden verlengd. Daardoor zal het ge
heel beter kunnen zij ft en in de latere jaren
vooral kan een steviger grondslag worden
gelegd voor de algemeene cultuurkennis.
Het lijkt ons geen overdreven luxe, voort
aan den duur van het verplichte onderwijs
te stellen op 8 j£*ar.
Geen duplicaten voor distributie
kaarten.
De secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van de departementen van Handel,
Nijverheid en Scheepvaart en van Land
bouw en Visscherij, vestigt er de aandacht
van het publiek op, dat men in den ver
volge meer voorzichtigheid zal dienen te
betrachten met brood-, vleesch-, bloem-,
textiel- en andere distributiekaarten. Tot
nu toe werden in de meeste gevallen
nieuwe exemplaren uitgereikt, indien deze
kaarten werden vermist of in het ongereede
waren geraakt. Voortaan evenwel zullen
nieuwe exemplaren slechts worden uitge
reikt, wanneer kan worden aangetoond,
dat de kaarten ten gevolge van overmacht
(brand, diefstal, e.d.) verloren zijn ge
raakt. Wanneer overmacht niet kan worden
aangetoond, zullen de distributiediensten
slechts in beperkte mate distributiebe
scheiden voor de allernoodzakelijkste
levensmiddelen verstrekken. Van brand-
