Oorlogsreportage uit de eerste hand
„Wat is het werk der
P.K.'s? - Meesterlijke
prestaties» resultaat van
technisch vernuft en van
persoonlijke overgave
Bij het afsluiten van
het Gutenbergjaar
OUDE OPERA's EN
OPERETTES
opnieuw bewerkt
Toen de Duitsche radioluisteraars in den
laatsten tijd verscheidene malen de gele
genheid hadden om gesproken reportages te
hooren van de belevenissen aan boord van
gevechtsvliegtuigen op hun nachtelijke ex
peditie boven Londen, hadden zij dit te
danken aan den persoonlijken moed van
den oorlogsverslaggever en het vindingrij
ke vernuft van de technici. Hoe deze re
portages onder meestal zeer moeilijke om
standigheden tot stand gebracht worden,
kan men lez?n in de volgende reportage
overhet ontstaan van reportages.
verschijnt de eerste machine boven het
vliegveld. In de vierde machine bevinden
zich onze kameraden. Wij snellen hen te
gemoet en willen weten wat zij hebben be
leefd. Maar de radioverslaggever wil eerst
nog even zijn opnames hooren om te onder
zoeken of zij geslaagd zijn. Op zijn gelaat
ziet men de trekken van tevredenheid. Het
is derhalve geslaagd?
Nu is de arbeid van vele menschen ten
slotte dus toch door het succes bekroond
en reeds vanavond zullen de Duitsche
luisteraars aan hun luidsprekers getuige
kunnen zijn van deze vlucht naar Londen.
Zij zullen hooren hoe de bemanning reeds
aan de Kanaalkust door vijandelijk luchtaf
weer „welkom" geheeten werd. Zij zullen
in gedachte de vuurzee van Londen aan
schouwen. Dan eerst zullen zij recht goed
begrijpen wat het zeggen wil gegrepen te
worden door de honderden schijnwerpers
van Londen, terwijl ontelbare batterijen
hun vurige groeten omhoog zenden naar
het vliegtuig. Dan naderen zij hun doel. De
verslaggever zelf bedient het bomrichtings-
toestel. Reeds weken van tevoren heeft hij
met dit doel voor oogen zich in de kunst
hiervan laten onderrichten. Nu neemt hij
het ademmasker af, worstelt in de ijle at
mosfeer met een tekort aan lucht en
spreekt.
Achter in de staart van het toestel zit de
technicus en laat het opname-apparaat loo-
pen. Ondertusschen speurt hij naar links,
naar rechts, naar beneden door de vensters
om te zien of Engelsche nacht jagers vol
gen. Onder hen lekken kilometers lang de
reuzenbranden. Helrood en verblindend wit
flikkeren de inslagen van de bommen op,
geworpen door de machines, die voor hen
uitgaan. De waarnemer berekent nauwkeu
rig de plaats waar het vliegtuig zich be
vindt. Nog een kleine bocht, dan drukt de
radiospreker op den knop: de bommen val
len. Die hebben hun doel bereikt, schreeuwt
na enkele seconden de boordwerktuigkun
dige van achteren door zijn microfoon. De
machine draait en vliegt, nu vrij van <Üe
bommenlast, met een sneltreinvaartje naar
huis.
Nog in denzelfden nacht wordt de opna
me naar Berlijn overgebracht. hoort be
richten van het front: een radioverslagge
ver schildert zijn belevenissen aan boord
van een vliegtuig, boven het brandende
Londen."
Herbert Hartmann.
De plechtige herdenking van het feit, dat
vijf eeuwen geleden de boekdrukkunst werd
uitgevonden, had verdiend onder gunstiger
omstandigheden te worden gevierd. Welis
waar heeft menige tentoonstelling aan Gu-
tenberg en de drukkunst gewijd, de aan
dacht van duizenden opnieuw op dit on
derwerp gevestigd, maar veel werd door de
oorlogsgebeurtenissen overschaduwd. Niet
temin zal dit Gutenbergjubileum midden in
den oorlog de gansche wereld eraan her
innerd hebben hoeveel zij te danken heeft
aan den vredigen arbeid van deze groote
figuur uit de vijftiende eeuw.
Juist de uitvinding van de boekdrukkunst
heeft het mogelijk gemaakt om kunst en
wetenschap, kortom cultuur, te brengen tot
het volk in den ruimsten zin. De vraag is
al eens eerder opgeworpen, waarom de
boekdruk überhaupt niet vroeger is uitge
vonden. Reeds de Romeinsche schrijver Ci
cero heeft in een van zijn werken, getiteld
„De natura deorum" gesproken over be
weeglijke letters, die men zou kunnen sa
menvoegen tot een zin vollen tekst. Maar
afgezien van het oude Rome kan men het
als een vaststaand feit beschouwen, dat de
uitvinding van Gutenberg, indien zij een
paar eeuwen vroeger was gedaan, nauwe
lijks kans op succes zou hebben gehad.
Eerst omstreeks 1440 toen Gutenberg begon
de idee van de boekdruk om te zetten in
de daad, waren ook de technische omstan
digheden zoover ontwikkeld, dat zijn vin
ding vrucht kon dragen. Omstreeks 1400
was de eerste groote papiermolen van
Europa gebouwd, welke de zeer oude kunst
van het papiermaken uit lompen een
vondst van de Chineezon in praGtijk
bracht. Van niet minder belang was de
snelle ontwikkeling van de kleurentech-
niek. Eerst de lijnolieverf, welke voor de
sohilderlcunat van het begin der vijftien
de eeuw min of meer een revolutie betee-
kende, opende ook voor de drukkunst nieu-
we perspectieven.
O* verdiensten vaa Gutenberg warden 1
Zonder zieh oek maar een oogeabUk ia de war te laten brengen door de omstandig
heden, gaat de technici, die meet zorgen voor de opnamen, rustig zijn gang en legt
op den zwarten schijf allee wrt, wat at zoo gebeurt aan boord van een gevechtsvlieg
tuig. Er was een geruimen tijd van voorbereiding noodlg om het mogelijk te maken,
tel mIM^H lltt tU lW wportaïes kos&g. TOSS» IfftJW HHf J»««-
In de vliegtuigen, die des nachts boven Londen en andere Engelsche steden vliegen,
geeft de waarnemer regelmatig via zijn ultra-korte golfzender verslag van zijn
bevindingen.
door deze vroegere vindingen geenszins
verkleind. In de eerste plaats heeft hij zich
moeizaam met deze verschillende nieuwe
technieken vertrouwd moeten maken. Dat
kon niet anders geschieden dan door ar
beid, een leven van noesten vlijt, van over
gegeven toewijding. Tijdens zijn leven heeft
hij allerminst de erkenning en den roem
ontvangen, die latere geslachten hem gul
hebben gegeven. Bij zijn dood heeft hij de
menschheid een technisch volkomen ge
rijpte uitvinding achtergelaten, die in staat
bleek om de cultuur der geheele wereld te
bevruchten. Hoe ver hij de drukkunst reeds
had opgevoerd, zal ten allen tijde blijken
uit den schitterenden Bijbel, dien Guten
berg zelf op de handpers heeft vervaardigd.
DE JONGSTE VROUWELIJKE
VIOOLVIRTUOOS VAN DUITSCHLAND
In de kleine zaal van de „Conventsaal" te
Hamburg werd het eerste concert van de
15-jarige violiste Aennchen Brugman ge
houden. Zij is de dochter van een piano
stemmer uit Hamburg en werd op ll-jari-
gen leeftijd leerlinge van den muziekpae-
dagoog Max Menge, die op haar buitenge
woon talent opmerkzaam werd en het tot
ontwikkeling bracht. Zij verbindt een mees
terlijke beheerschlng van de techniek met
een zeer fijn gehoor en echte muzikaliteit.
Haar spel bracht de toehoorders in verruk
king. Alles wees er op, dat hier een groot
viool artig te haar kunstenaarsloopbaan be
gonnen is.
OPERA NAAR SELMA LAGERLOF.
In den Koninklijken Schouwburg van
Stocknoïm loopt de première van de opera
in drie bedrijven „De Vredeloozen" van den
Zweedschen componist Oskar Lindberg. De
tekst is gebaseerd op een novelle van de
beroemde Zweedsehe schrijfster Selma La-
en bewerkt door den eersten regis-
Chemnitz, Fritz Tutenberg.
ENRIOO MAINARDI ALS COMPONIST.
De wereldberoemde Italiaansohe cellist
Enrlco Malnardi is oomponist geworden.
Zooeven heeft hfl zijn eerste serie études
voor eello in het licht gegeven.
Naar wij van welingelichte zijde verne
men, heeft de Duitsche minister voor rijks-
propaganda, Dr. Goebbels, een oproep ge
richt tot bekende componisten en dichten
om oudere Duitsche opera's en operettes,
welke van blijvende waarde geacht moeten
worden, maar die min of meer ouderwetsch
aandoen in den tegenwoordigen tijd, op
nieuw te bewerken. Volgens het omvang
rijke plan zullen Weber's „Euryanthe",
Lortzings „Die beiden Schützen" en „Ca
sanova", Johann Strauss' „Waldmeister",
„Indigo", en „Jakuba", Josef Strauss'
„Frühlingsluft", Suppé's „Leichte Kavale-
rie" en „Fatinitza", Millöcker's „Der Bet-
telstudent" eerlang in geheel verjongden
vorm ten tooneele worden gebracht. Het
muzikale gedeelte van Ludwig Spohr's
„Jessonda" zal Richard Strauss opnieuw be
werken. Naar verluidt zullen de meester
werken van Cristoph Willibald Gluck ge
reserveerd blijven om in nieuwe bewerk'^^
gen opgevoerd te worden bij representieve
gelegenheden.
DUITSCH BULGAARSCHE WETEN
SCHAPPELIJKE SAMENWERKING.
De universiteit te Breslau heeft twee
Bulgaarsche geleerden onderscheiden door
hun den titel Doctor honoris causa te ver-
leenen. Het zijn Prof. Dr. Strenski, die da
mineralogie verrijkt heeft met de baanbre
kende naar hem genoemde Streskitheorie;
verder Prof. Konsuloff, die veel heeft bij
gedragen voor de oplossing van problemen
op het terrein der volkshygiëne, de kanker
bestrijding en de malaria. Een van beida
geleerden draagt het ijzeren kruis uit den
Wereldoorlog. In Duitsche wetenschappe
lijke kringen hecht men aan de uitreiking
der beide onderscheidingen een symboli
sche waarde, en ziet er tevens een bewijs
in van de Duitsch-Bulgaarsche vriendschap.
Da radtoveniuf-
gvrvr geeft tij
dens dê vlucht
door da microfoon
indrukken waar
van den tocht;
een vorm van oor-
logs Journalistiek,
verricht door de
leden van da zoo
genaamde Propa
ganda Kompagnle,
dien wi] tn da-
zon oorlog voor
het eerst hebben
iMIIB kMUtfO.
Kort voordat de nachtelijke expeditie een
aanvang neemt, geeft de commandant zijn
laatste aanwijzingen; ook hier ontbreekt de
microfoon niet.
PK. Toen ik voor de eerste maal hoorde
van het pla» van een mijner kameraden, om
als radioverslaggever mede te vliegen, en
een rechtstreeksche reportage te geven van
zijn bevindingen tijdens een nachtelijke
vlucht in een gevechtsmachine boven Lon
den, heb ik ongeloovig het hoofd geschud.
Hoe zou men in staat zijn om in deze toch
al zoo benarde ruimte nog de tamelijk in
gewikkelde en omvangrijke apparaten te
bouwen, noodig voor het vervaardigen van
een opname? Bovendien meende ik dat de
toestellen door de lage temperatuur op
groote hoogte zouden bevriezen, terwijl
men het daarboven toch ook niet zonder
ademmasker zou kunnen stellen. Daaren
boven nog het donderende geraas van de
motoren, waardoor elke vorm van conver
satie zonder microfoon en koptelefoon on
mogelijk is. Dat waren allemaal moeilijk
heden, die eerst uit den weg dienden te
worden geruimd, wanneer de opnames
zouden kunnen slagen. Gelijk mij de man
nen van den Technischen Dienst verklaar
den, waren deze moeilijkheden niet slechts
bekend aan de deskundigen van den Radio
Dienst, maar hadden zij er zelf reeds in
verschillende opzichten mede kennis ge
maakt. Talrijke pogingen en proefnemingen
hadden reeds plaats gevonden. Thans was
men echter reeds zoover gevorderd dat de
opnames rfen redelijke kans hadden om te
slagen.
En de zuurstof? Ja, die zal men geduren
de het spreken moeten ontberen. Nauw
keurige onderzoekingen van de doktoren
hebben als resultaat opgeleverd, dat een
gezond mensch op groote hoogte na drie
tot vier minuten bewusteloos wordt en dat
zelfs na vijf minuten reeds de dood kan
intreden. Derhalve zal men steeds slechts
één minuut kunnen spreken, vervolgens
het ademmasker weder opzetten om een
slok lucht uit het zuurstofreservoir te ne
men, dan kan men weer een minuyt verder
spreken. Voor den verslaggever zou dat al
les niet zoo gemakkelijk zijn, maar het
moest volbracht worden.
Gedurende drie vluchten in drie achter
eenvolgende naGhten zullen zij mede vlie
gen naar Londen. Een reportage van dit
drietal zal toch zeker gelukken en deze re
portage zal men dan den Duitschen luister
aars als een pakkende schildering van de
avonturen boven nachtelijk Londen voor
zetten.
Op een naoht gaan wij dan ook met den
verslaggever en de hem begeleidende tech
nici naar het vliegveld van een gevechts
groep, gestationeerd aan de Fransche kust.
De motoren van eenige machines zijn reeds
aangezet. De radiotelegrafisten zijn even
eens druk in de weer.
Er scheidt ons nog slechts een kwartier
van het oogenblik waarop gestart zal wor
den. Wij helpen onze kameraden om de
vliegerkleeding aan te schieten. De met
bont gevoerde laarzen worden aangetrok
ken, het zwemvest en het valscherm om
gehangen. Een van het grondpersoneel
drukt hun de fourage in de hand, zoodat ze
niet zullen verhongeren tijdens de vlucht.
En dan is het zoo ver. Door het luik in den
bodem gaat als eerste de piloot in het
vliegtuig, onmiddellijk gevolgd door zijn
waarnemer. Daarna volgt de radioverslag
gever. Wij roepen hem nog vriendschap
pelijk toe dat hij er voor moet zorgen daar
boven niet tegelijk zijn armen en beenen
Na den terugkeer van een tocht over Lon
den bezoekt de radioreporter nog een van
de „nachtbemanningen" in hun barak, om
ook hun indrukken op te nemen en daar
door het verslag te kunnen afronden.
te breken. Als laatsten nemen de mecani-
ciën en de technicus van den radiodienst
hun plaatsen in; de laatste geheel achter in
de staart, waar zijn apparaten zijn inge
bouwd. De motoren draaien op volle toe
ren. De remblokken worden weggetrokken.
De machine rolt weg om te starten.
Wij gaan inmiddels naar het onderkomen
van deze legerafdeeling en wachten daar
tot zij terug komen. Uren verloopen, dan
