Onophoudelijk vloeit de olie
uit de aarde
Tankschepen brengen de ruwe olie
naar de plaats van bestemming
Petroleumbr onnen in brand
riet vloeibare Goud
De petroleum een van de belangrijk- 1
«te wereldproducten vloeit in ruwen toe
stand, als een dikke, bruingele drap uit de
bronnen naar de oppervlakte der aarde,
waar machines van groote technisch vol
maaktheid de olie in bedwang houden en
door lange buisleidingen naar de reeds
klaar liggende tankschepen leiden.
Er zit echter heel wat voorbereidend
werk aan vast, eer men zoover is, dat de
boortorens en machines zijn opgesteld. Om
te beginnen moeten de geologen in ver
schillende gebieden door allerlei opspo
ringsmethoden, bv. gravimetrische, amg-
netische, siemografische, electrische enz. te
weten te komen of er in dat speciale gebied
petroleum in den grond zit.
Men moet vaak heel diep in de aarde
doordringen* Kwam men eenige jaren ge
leden met de boorinstrumenten niet dieper
dan 1500 meter, tegenwoordig brengen
boringen tot 10.000 en meer meter geen
grootere moeilijkheden mee en het winnen
van olie uit deze geweldige diepte heeft
men nu in de hand. De hooge druk gepaard
aan de hooge temperaturen, die op deze
diepte worden aangetroffen, zijn de groot
ste moeilijkheden, die te overwinnen zijn.
Doordat men groot ere diepten kan berei
ken, wordt de mogelijkheid geopend, nieu
we petroleumlagen te bereiken of om het
zoo eens uit te drukken, door de verbeterde
opsporingsmethoden wordt de potentieele
petroleumvoorraad horizontaal en door de
verbeterde boormethoden verticaal ver
meerderd. Zoo is het ook mogelijk gewor
den niet alleen de naast elkaar liggende,
maar ook de onder elkaar liggende nieuwe
dat de oudst bekende
petroleumbron ter we
reld in 484 v. Chr. reeds
zijn productie leverde.
De bron was gelegen op
Zante, een der eilanden
in de Ionische Zee. De
bron werd op een ou
derdom van 3000 jaar
geschat.
In economische krin
gen werpt men vaak de
vraag op hoe groot de
wereldvoorraad petro
leum is, doch daar dit
vloeibare goud letterlijk
overal ter wereld wordt
gevonden, is dit zelfs
niet bij benadering te
schatten. Wat gebeurt er
echter met de ruwe clie,
petroleumlagen te exploiteeren.
Ook in de winningsmethoden zijn vele
verbeteringen aangebracht. Tot de beste
behooren de maatregelen, die het mogelijk
maken, dat de natuurlijke gasdruk, die de
petroleum uit den grond drijft, in den bo
dem wordt bewaard of kunstmatig wordt
geproduceerd.
Behoud van den gasdruk hangt echter
nauw samen met het systematisch en niet
door „competitive drilling" exploiteeren
der bronnen.
Wanneer een maatschappij olie heeft ge
vonden en deze zoo vlug mogelijk wil pro-
duceeren, dan begint ze te boren en tracht
dan tevens de petroleum te winnen, die
zich onder het grondbezit van een anderen
eigenaar bevindt. Deze, wakker geschud,
zal onmiddellijk maatregelen nemen, om
de petroleum zelf te winnen. Zoo gaat het
met zijn buren eveneens.
Het resultaat hiervan is, dat niet alleen
groote hoeveelheden petroleum aan de op
pervlakte worden gebracht, die men niet
dadelijk noodig heeft, maar ook het*waar-
devolle natuurlijke gas kan nu ontsnap
pen en gaat verloren, wat millioenen
schade beteekent en als gevolg heeft, dat"
de gasdruk vermindert en er dus ook
minder petroleum gewonnen wordt.
Het op deze manier winnen der olie heeft
vaak bronbranden tengevolge, waar van de
gevolgen vaak zeer ernstig zijn.
Dat in de grijze oudheid de petroleum
r^ds bekend was, blijkt wel uit het feit,
schip langzaam de haven binnen naar den
aanlegsteiger. Hier eindigt de reis van het
tankschip.
Een korte rust, want niet veel meer dan
24 uur later worden de lijnen opnieuw aan
de sleepboot vastgemaakt en kiest het tank
schip weer zee. De kapitein heeft opdracht
naar de een of andere oliehaven ter wereld
te varen en hieraan voldoet bij. In elke
haven is het een jagen en jachten. Want
al heeft een zeeman ook den tijd, een
schip nooit.
Ieder uur op zee kost geld. Ieder uur In
als deze tenslotte in de tankschepen is
geladen?
De tankschepen hebben een heel ander
voorkomen dan de gewone vrachtschepen.
Zij hebben een korten, dikken schoorsteen
bijna vlak boven het dek. In het midden
staan eenzaam de hoog opgebouwde kajui
ten. Het dek is glad, de luiken zijn niet te
zien dikwijls mankeeren zelfs de masten.
Speciaal onze Koninklijke Shell bezit een
groote vloot van deze schepen, die veelal op
Nederlandsche werven, die op dit gebied
een zekere beroemdheid bezitten, gebouwd
zijn.
Deze schepen zijn groot en meten tot
20.000 ton, maar omdat ze een anderen
vorm hebben ziet men het ze niet aan. En
daarby is de lading kostbaar. Zij brengen
olie uit Mexicaansche havens, uit Vene
zuela, Ned. Indië en Borneo, uit de havens
van Kelin-Azië, waar de Irakleiding de zee
bereikt, en overal verder vandaan, waar
het vloeibare goud uit de aarde te voor
schijn komt.
De tankschepen hebben nooit tijd. Zij
varen zoo snel mogelijk van de laadplaats
naar de losplaats, tusschenhavens doen ze
niet aan, omdat ze daar niets te maken
hebben, de lading wordt verwacht.
Bij nadering van een zeehaven loeit de
sirene over het water. De motoren worden
stopgezet, een kleine sleepboot komt naar
het schip toe en legt zich voor den boeg
van den oceaanreus. Lijnen worden uitge
gooid. De proestende dwerg trekt 't groote
Links boven:-
In de petroleumhavens liggen de tanks
naast elkaar; hier wordt de ruwe olie en
de benzine opgeslagen.
Rechts boven:
Zoodra het tankschip aan den steiger ligt,
worden de reusachtige zuigleidingen aan
gesloten.
Boven:
Na het lossen worden de tanks op zee gron
dig schoongemaakt. Tien handen zijn noo
dig om één zwaar tankdeksel op te tillen
Links:
Het tankschip wordt door een sleepboot
gesleept. Op den voorgrond de zuigleidin
gen met meetapparaten.
Rechts:
Duizenden vaten liggen op de kade gereed
om te worden verscheept.
Onder:
Een petroleumbron in brand. Een gewel
dige petroleumbrand in Campana, Argen
tinië, vernietigde meer dan tien millioen
liter petroleum.
'n haven kost goud. Bij een tankschip is de
tijd heelemaal niet te betalen. Terwijl de
sleepboot nog bezig is het groote schip
tegen de kade te meren, vliegen van de
aanlegsteiger reeds de touwen aan boord
en worden vastgemaakt.
En eer de sleepboot zijn lijnen losge
maakt heeft, ligt da
tank niet slechts vast,
maar de zuigleidingen
zijn reeds op het dek
geschoven en worden
aan de ventiels der
tanks vastgemaakt. Da
olielading moet gelost
worden. Snel worden
enkele proeven geno
men en naar het labo
ratorium gebracht. De
ventielkleppen worden
opengeslagen, en dan
beginnen de pompen te
zuigen. Een vieze
stroom want ruwe olie is smerig
wordt in de tanks op den wal overgebracht.
Zonder onderbreking vloeit de olie door
de zuigleiding eenige honderden tonnen per
uur. Iedere tank is twaalf meter diep; bij
het groote zuigvermogen der pompen kan
men aan het schip zien, hoe snel het wordt
geledigd, want het stijgt snel boven den
waterspiegel. Een tank met een inhoud
van 10.000 ton olie is in 24 uur leegge
pompt; 16000 ton worden in goed 30 uur
uit het schip gehaald. Ze vullen nu de
opslagtanks aan land. Zuignappen halen
het kleinste restantje olie van de scheeps
bodem weg. En als een dag later het leege
tankschip, dat nu hooger op het water ligt,
den oceaan weer bereikt, dan begint de
groote schoonmaak en het luchten der
tanks.
In de havens is hiervoor geen tijd; het is
door de politie trouwens ook verboden.
Voor de olie begint, als deze in de tanks
op het land is gebracht, een groot verande
ringsproces. Slechts zelden voeren de tanks
benzine aan, meestal de vuile, ruwe olie,
die nu naar de raffinaderijen wordt ge
zonden, en bewerkt, eer men in staat is er
motoren mee te laten werken of de vloei
stof als smeerolie voor de onderdeelen der
machines te gebruiken.
Deze raffinaderijen met hun fantastische
buisleidingen, distilleerketels en pompen
zijn wonderwerken der techniek, waarin
de chemiker echter de toonaangevende
persoon is.
Van het pompenhuis uit wordt de olie
door de distillatiemachines gestuwd. Hier
gaat de ruwe olie door buizen en nog eens
buizen onder speciale temperaturen. Onder
deze behandeling gaat reeds een bestand
deel van de olie in gasvormigen toestand
over en ontsnapt door andere buizen, om
weer opgevangen en afgekoeld te worden.
In de overblijvende vloeistof lossen zich
de verschillende bestanddeelen op en ko
men, voor de pompinstallatie in de reus
achtige raffineerketel, waar een gecompli
ceerd reinigingsproces alle schadelijke
deelen verwijdert. Daarop volgt een ver-
behandeling, al naar de bestemming
van het product, of het als bedrijfsohe of
smeerolie aangewend zal worden. In een
raffinaderij worden 250 verschillende soor
ten olie gewonnen.
En tenslotte verlaat het eindproduct, de
waterheldere witte olie, de blauwige gas
oline, smeerolie en asphalt in de keu
rige, schoone vaten of tanks de fabriek.
De groote havensteden der wereld bezit
ten reusachtige tanks, kilometerlange buis
leidingen, gigantische ketels en men kan
aannemen, dat deze opslagplaatsen werke
lijk het „vloeibare goud" der wereld bevat
ten.
Dag en nacht zijn in de petroleumhavens
de pompen aan het werk, onafgebroken
vloeit de olie.
HET OUDSTE MUZIEKINSTR'
TER WERELD.
In de oeroude Mesopotamische ruincn-
stad Tepe Gawra is onlangs door een ge
combineerde expeditie van de Pensyllvania
Universiteit en de American School of
Oriental Research een muziekinstrument
opgegraven, dat als het oudste, ooit door
menschen vervaardigde instrument ter
voortbrenging van een melodie wordt be
schouwd.
Het bestaat uit een dubbele buis, uit
beenderen gemaakt vermoedelijk holle
vogelbeenderen - en is voorzien van eenige
gaten. Het instrument moet dateeren uit
het chalcolithische tijdperk, dus uit de
periode, toen de praehistorische mensch
van het steenen werktuig tot het bronzen
overging. De ouderdom van deze mer o
waardige fluit wordt op minstens zeven
acht honderd jaar geschat; nauwkeurig»*
opgaven hebben de archeologen van 9
expeditie nog niet kunnen verstrekken.
Tepe Gawra, de oudste stad van de we
reld, bergt wellicht nog meer kostoan
archeologische schatten. Zoo werd er tege
lijk met de beenen fluit een grooten aar
den schaal gevonden, die waarschijnlijk
uit hetzelfde tijdperk dateert. Op dezi
schaal, die met roode kleurstof in panee-
len is ingedeeld staan landschappen, borger,
rivieren, dieren en zelfs enkele jachtscènes
afgebeeld. De onderste lagen van den doof
ruines gevormden heuvel van Tepe Gawra,
die uit. het steenen tijdperk dateert, 7;jn
nog niet blootgelegd.
Overigens, al mag dan de nieuw ontdek
te fluit het oudst bekende muziekinstru
ment zijn dateert reeds van ouderen da
tum het gebruik van tweestemmige sig
naalfluitjes. Bewijs hiervoor is een vondst
die enkele jaren geleden in Tsjechoslo^'a-
kije werd gedaan, namelijk een fluitje, ge
sneden uit een leeuwentand, waarvan de
ouderdom op ongeveer 30.000 ia ar wordt
geschat. Naar Professor Karei Absolon van
de Universiteit Brno destijds berichtte ij
deze fluit, die waarschijnlijk voor jacht-
signalen diende, nog thans bruikbaar; zij
geeft de noten d en g te hoorer».
