Amersfoort en Omstreken
1872.
No. 3.
Zaturdag 13 Januari.
Uitgever: A. M. SLOTHOUWER,
Uren van vertrek der algemeene Communicatie middelen voor Amersfoort.
INGEZONDEN.
WEEKBLAD
VOOR
Dit Blad verschijnt dc9 Zaturdags na den middag.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden ƒ0.75.
Franco door het geheele Rijk0.85.
Afzonderlijke nummers7Vo Cent.
Boekhandelaren en Postdirecteuren nemen bestellingen aan.
TE AMERSFOORT.
Advertentiën van 15 regelsƒ0.50.
Iedere regel meer0.10.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen door den belanghebbende per
soonlijk bezorgdu 0.25.
Nederlandsche Centeaal-Spoorweg. Diligence-dienst naar Maarsbergen en Barneveld.
Vertrek van Amersfoort naar Utrecht 9.17, 1.422.20, 8.6. Van Amersfoort naar Maarsbergen: Naar Barneveld
Zwolle 9.14, 2.5, 4.19,8.25. 's morgens 6.45namiddag 4.30. des av. 8l/2 n. aank. d. laatste tr.
Ons hoofdartikel: Amersfoort en de
Oosterspoorweg, voor No. 3 bestemd, kan
niet geplaatst worden, daar ons nog een
paar opgaven ontbreken. Het zal nu in
ons eerstvolgend nommer voorkomen.
De Redactie.
In het Nieuw Kerkelijk Weekblad "van
4 Jan 1872 komt een ingezonden stuk
voor, getiteld Godsdienstonderwijs en on
derteekend door vier predikanten. Hun
schrijven bevat een klacht over onbillijke
behandeling, een eisch tot verbetering van
bestaande toestandenen eene soort van
bedreiging, wanneer die eisch niet goed
schiks wordt ingewilligd. De klacht is de
volgende:
«Staats- en stadsscholen lijden aan eene
«verregaande eenzijdigheid, die ons voor-
»komt verderfelijk te wezen voor de gan-
«sche ontwikkelijk van den menschen
«schadelijk te gelijk voor de belangen van
«huisgezin en staat.
«Eenzijdige ontwikkeling!of zouden
«we zoo niet mogen spreken, nu schier al-
«leen het verstandelijke element op den
«voorgrond staat en de jeugdige hersens
«worden volgestopt 1en opgepropt met ken-
«nis van de zoogenaamde exacte weten
sschappen terwijl aan de religieuse, aesthe-
tische en ethische ontwikkeling bepaald
«wordt te kort gedaan?
«Chemie, physica en mathesis, ze schij-
«nen wel het ééne te zijn, dat noodig is.
«Men veroorloove ons hier tegen te
«protesteeren, en te blijven meenenwat
«velen met ons Gode zij dank
«nog eens zijn, dat de mensch leeft niet
«bij brood alleendat tegenover de weten-
1) Wij onderschrappen.
schap van de stof en het stoffelijkezich
ook de rechten laten gelden van den geest en
Diet geestelijke, en wel dat der godsdienst
«allereerst."
En wat willen nu de Heeren?
«Wij armen bedelen om een kruimpje
«van den welvoorzienen disch der rijken;
«een kruimpjedat hun of niet gegund
«of, zoo al gegund, wordt toegesmeten."
We zouden ons bijna verbazen over deze
zeldzame bescheidenheidwanneer dat
«kruimpje" niet nader werd omschreven.
Men moet hun namelijk
«Wekelijks behalve den Zondag nl.
«één vrijen dag afstaan tot het geven van
«godsdienstonderwijs."
En hoe zullen ze hun doel trachten te
bereiken? Ook dit zeggen ze met ronde
woorden
«De tijd is gekomen, om de handen in-
«een te slaan. Godsdienstig onderwijs moet
«er zijnde predikanten behoeven hiertoe,
«gelijk ieder ander, tijd. Dat we hem, 't zij
goedschiks't zij kwaadschiks, veroveren
De Heeren maken zich boos, niet waar?
Volstoppen en opproppen van hersenen met
zoogenaamde exacte wetenschappen is een
harde uitdrukking, die, als ze bewezen was,
een ernstig verwijt zou worden. Gelukkig
zijn de Heeren er het bewijs voor schuldig
gebleven, en naar we hopen en vertrouwen,
ze zullen het ook schuldig blijven. An
ders ware het ongetwijfeld verstandiger,
indien we in plaats van één enkelen, maar
dadelijk al de zes dagen der week afschaf
ten die aan zulk een geestdoodende en
bekrompen africhting worden besteed.
En wat zullen .we van die bedreiging
zeggenom 't zij goedschiks, 't zij kwaad
schiks een geheelen schooldag voor de cate-
chisatieën te zullen veroverenWe onthou-
pen ons liever van elke qualificatie.
Wat beduidt hier de vlag van aesthetica
en ethica Is werkelijk voor onze jongens
de catechisatie het eenige middel om zich
in die richting te ontwikkelen? Wordt er
op onze scholen geen literatuur gedoceerd?
en is niet aan een der schoone kunsten
een belangrijke plaats op 't programma
onzer middelbare scholen toegekend? Mee
nen de Heeren waarlijk, dat zij het mono
polie hebben van aesthetische en ethische
ontwikkeling, dan kunnen zij zich op eene
concurrentie met de musici voorbereiden.
Slechts weinige weken geleden heeft een
schrijver in de Caecilia den handschoen op
genomen voor de muziekom voor haar
eene plaats op 't programma onzer burger
scholen te vragen. Kennen ze zich dat
monopolie niet toe, waartoe dan met woor
den geschermd? Dat ze dan binnen de
grenzen hunner bevoegdheid blijven, en.
hunne réclame bepalen bij het eischen van
meer tijd voor 't godsdienstonderwijs.
Zonderlinger nog klinkt hetwanneer
door hen de wetenschap van de stof en het
stoffelijke (waartoe volgens hun oordeel de
school zich bepaalt) wordt gesteld tegen
over de rechten van den geest en het geeste
lijke (die waarschijnlijk slechts op de cate
chisatie ten volle erkend zullen worden).
We meenden in onze eenvoudigheiddat
de «Staats- en stadsscholen" juist dienen
moesten om den geest te ontwikkelen
maar de Heeren schijnen er anders over te
denken.
Bepalen we ons «bij de hoogere burger
scholen, waartoe het meerendeel der cate
chisanten, die niet reeds door eigen arbeid
in hun bestaan voorzien, wel zal behooren.
De «Seitenhieb" op chemie, physica en
mathesis wijst er bovendien duidelijk op.
Op die scholen zelf mag geen godsdienston
derwijs worden gegevende wet laat het niet
toeen de Heeren verlangen het ook niet.
,Dus buiten den schooltijd. Die schooltijd
FEUILLETON.
IDA. FANE.
Liefde en hoop hadden, met hare veelbe
lovende gouden pen de eerste hoofdstukken
geschreven van de geschiedenis van Ida
Fane's hart; maar het schoone gedenkboek
van reinheid en onschuld werd door engelen
handen gesloten, eer de zonde zijn onbezoe
delde bladzijden had bevlekt.
Langs ééne woning gaan de dorpelingen
met zachteren treddaar spreken ze met
fluisterende, ingehouden stemmen, als vrees
den ze de bleeke treurende Ie zullen storen,
die eenzaam zit in haar verlaten kamer, in
droeve berusting en met geduldige hoop het
uur afwachtend, dat hare levensmoede ziel
weder zal vereenigen met de dierbaren, die
niet verloren zijnmaar haar zijn voorge
gaan. Er is eene stilte in die omgeving als
of ook de medelijdende natuur de smart der
kinderlooze weduwe eerbiedigde, 't Is of de
vogelen er zwijgenen de zwaluw nauw
hoorbaar naar haar nest onder het oude dak
terugkeert. Zachtkens ruischt de wind door
de statige pijnboomen, en de schoone bloe
men, met dauwdruppen bedekt ais met tra
nen van medelijdenlaten peinzend het
hoofdje hangen, langs de padendie eens
Ida's lichte voetstappen drukten.
In den zomer van 1861 was de afgelegen
woning, die we beschrevendoor den heer
Fane gekocht. Voor ieders oogen slechts
voor die der altijd hoopvolle liefde niet
was het vroegtijdig doodvonnis reeds op
zijn gelaat te lezen, en toen hij er zijn vrouw
en kind meebracht, en zich in zijn nieuw
verblijf had gevestigd, beschouwden de dor
pelingen haar als eene, die weldra eene we
duwe zou zijn. Maar anders dacht mevrouw
Fane er over er was voor haar in de
frissche buitenlucht een even onfeilbare be
lofte van genezing, als ooit den moeden pel
grim sterkte op zijne bedevaart naar Maho-
mets bron.
Vóór dat de heer Fane in het dorp was
komen wonen, was hij advokaat geweest in
zijn geboortestad Boston. Een bloedspu
wing, die hem midden onder een belangrijke
pleitrede overviel, maakte een onverwachts
en noodlottig einde aan zijn arbeid. Na eene
lange ziekte, waaruit hem een pijnlijke hoest
en een zwak en uitgeteerd lichaam overbleef,
kon hij zich niet langer verzetten tegen de
droevige overtuiging, dat de schitterende
droomen van roem, die jaren lang zijn ide
aal hadden uitgemaakt, vervlogen waren, en
dat hij in afzondering de gezondheid moest
trachten te herwinnen, die hem een inge
spannen studie had doen verliezen.
Gedurende een korten tijd scheen het, dat
zijne wenschen vervuld zouden worden. De
verandering van lucht, de ontspanning, die
de overgang van het drukke beroepsleven
tot de landelijke rust met zich bracht,
