FEESTNUMMER Amersfoort en Omstreken, Nederland viert Feest! Uitgever: A. M. SLOTHOUWER, te Amersfoort. 1 APRIL 1872. VAN HBT "WEEKBLAD VOOR Grootsch en verheven is de aanblik van een volk, dat denzelfden feesttoon aanheft, en zich eendischtig verheugt over de weldaden, die het aan den moed, de volharding, het doorzicht zijner voorvaderen te danken heeftdat in zijn schoon verleden den wegwijzer vindt naar het edelste kleinood der natiënVrijheid en onaf hankelijkheid Zulk een volk is thans het Nederlandsche volk en daarom viert het heden feest. TJoen vóór driehonderd jaren Den Briel werd inge nomen, kon de tijding van dit feit niet alle Nederland sche harten van vreugde doen kloppen. Ook Nederlan ders leden onder de ruwe handen van zoo menigen tot razernijgekwelden Watergeus; niet allen hadden het doorzicht van den edelen Haarlemschèn bisschop Nieuw- land, dat de Spaansche tirannie het land ten verderve bracht, en zelfs de voortreffelijke Prin3 van Oranje achtte de verrassing, als niet opgenomen in het door hem ontworpen stelsel van aanval, ontijdig. Maar bij velen in Noord-Nederland leefde de over tuiging, dat een strijd op leven en dood moest worden aangebonden ter handhaving van het heilig recht der volken: staatkundige onafhankelijkheid en vrijheid van geweten Na hangen strijd werd dat recht twee eeuwen vroeger dan in de meeste andere staten van Europa verworven. Het was echter niet de onafhankelijkheid noch de gewetensvrijheid, zooals wij die in onze dagen verstaan, want eerst langzaam, maar tevens onweer staanbaar, gaat de veredeling van denken en handelen bij het menschdom voorwaarts. Gelijk elders het despo tisme, drukte hier nog langen tjjd, ofschoon minder zwaar, eene aristocratische familie-regeering, en of schoon Nederland, in vergelijking met andere staten, het beloofde land der gewetensvrijheid mocht lieeten, bestond toch ook hier eene gepriviligeerde staatskerk. Honderd jaren na de verrassing van Den Briel, was er groote vreeze, dat die heerlijke met zooveel volhar ding en doortastendheid verworven voordeelen door den Franschen dwingeland Lodewijk XIV, die zijnen onderdanen het weinigje godsdienstvrijheid, dat zij be zaten, gewelddadig ontnam, vernietigd zouden worden, toen diens krijgsbenden de Utrechtsche linie reeds be zet hadden. Het land scheen reddeloos, de regeering was radeloos, en het volk heette redeloos. Slechts kort duurde de angstige spanning. Het volk begreep, dat het zich weder om een Oranje moest scharen, en geleid door den uitstekenden Willem IH handhaafde het zijne onafhankelijkheid en vrijheid. Weder eene eeuw later, in 1772, werd, gelijk in Nr. 13 van dit blad is medegedeeld, de verrassing van Den Briel gevierd. Dit was echter een plaatselijk, geen na tionaal feest, en het kon dit ook nog niet zijn, omdat de groote beginselen van den opstand tegen Spanje nog niet tot die ontwikkeling waren gekomen, waarin zij den edelen Zwijger voor den geest hadden gestaan. Wel was op kerkelijk gèbied de verdraagzaamheid toe genomen, maar nog altijd bestond de door den staat be voorrechte kerk, terwijl de natie, zelfs wegens den vorm der regeering, in twee elkander vinnig bestrijdende partijen verdeeld was, waarvan de eene de andere zocht te onderdrukken. En hoe is het heden, weder honderd jaren later ge steld De onafhankelijkheid van Nederland is gehand haafd volkomen gelijkstelling van alle godsdienstige gezindten tegenover den staat, geene verdeeldheid over

Historische kranten - Archief Eemland

Weekblad voor Amersfoort en Omstreken | 1872 | | pagina 1