Amersfoort en Omstreken
1872.
No. 25.
Zaterdag' 15 Juni.
Uitgever: A. M. SLOTHOUWER
Uren van vertrek der algemeene Communicatie middelen voor Amersfoort.
GEEFT DEN KEIZER WAT DES KEI
ZERS, EN GODE WAT GODS IS.
(VII Slot.)
WEEKBLAD
VOOR
Dit Blad verschijnt des Zaterdags namiddag.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden ƒ0.65.
Franco door het geheele Rijk„0.75.
Afzonderlijke- nummers7Vg Cent.
Boekhandelaren en Postdirecteuren nemen bestellingen aan.
TE AMERSFOORT.
Advertentiën van 15 regelsJ 0.-10.
Iedere regel meer7*12 Cent.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen door den belanghebbende in
persoon bezorgd0.25.
Nederlandsche Crntra.at-Spoou.weg Diligence-dienst naar Maarsbeugen en Barneveld.
Vertrek van Amersfoort naar Utrecht 8.5, 11.542.37, 8.6. Van Amersfoort naar Maarsbergen: Naar Barneveld
Zwolle 8.41, 1.51, 5.54, 8.-30.
's morgens 6.45namiddag 6. des av. 81/,, n. aank. d. laatsten tr.
De LV stelling, die veroordeeld wordt,
luidt: De kerk moet van den staat en de
staat van de kerk gescheiden worden. Wie
deze stelling veroordeelt, moet kiezen tus-
scben twee zaken: of dat de wereldlijke
regeering in godsdienstzaken de wet voor
schrijft, öf dat de wereldlijke zaken door
de geestelijken bestuurd worden. Dat in
beide gevallen de vrijheid van geweten
verloren gaat bewijst de geschiedenis van
de vroegste tijden tot op dezen dag. Maar
bet veroordeelen dezer stelling is ook in
strijd met de denkwijze van oprechte Kat
holieken zooals blijkt uit de woorden door
den beleenden De Montalembert in 1863
op bet congres van Katholieken te Meehelen
gesproken: »Ik verklaar dat de vrije kerk
in den vrijen staat onze overtuiging, onze
wensch is. Ik heb een onoverwinnelijken
afkeer van alle straffen, van alle geweld
den menschen aangedaan, onder voorwend
sel van den godsdienst te dienen of te
verdedigen. De prop, die men ieder in den
mond steekt, zoodra hij met een oprecht
hart zijn geloof belijdt, voel ik tusschen
mijne eigene tanden, en ik huiver er van."
De LXIII stelling is: Aan de wettige
vorsten de gehoorzaamheid te weigerenja,
zelfs revolutie te maken is geoorloofd. Door
deze stelling te veroordeelenveroordeelen
de ult.ramo ntanen tevens den opstand onzer
vaderen tegen den dwingeland Filips II.
Dat de Jezuieten over die stelling vroeger
eehter anders dachtenblijkt uit de ge
schriften van eenige leden hunner orde
zooals Rainold en Mariana, een Spanjaard,
die in 1623 gestorven is. Laatstgenoemde
zegt: Wanneer een vorst het welzijn van
den staat in gevaar brengt, en zich niet
wil verbeteren, zoo moet men hem afzet
ten en een ander in zijne plaats verkiezen."
»De erfopvolgingswetten mogen niet bui
ten den wil des volks veranderd worden
want de rechten der heerschappij zijn af
hankelijk van het volk." »De koning ge-
loove niet, dat hij minder onder de wet
staat dan ieder onderdaan. Het volk kan
den koning dwingen de wetten na te ko
men, en het heeft de bevoegdheid hem,
als hij niet gehoorzaamt, zoo noodig van
den troon te stooten en met den dood te
straffen." Dat dit de leer der Jezuieten
was in Mariana's tijd volgt daaruit, dat
geen Jezuiet een geschrift mocht uitgeven,
zonder dat liet door daartoe aangestelde
revisoren namens de orde was goedgekeurd.
Die zonderlinge indruk, dien het aange
voerde op den nadenkende maakt, wordt
niet weinig verhoogd, als men zich daar
bij herinnert, dat Pius IX onlangs aan
Spanje eene betere toekomst voorspelde,
omdat het volk zich daar bij de geeste
lijkheid had aangesloten, hetgeen niet an
ders kan beteekenen, dan dat zulk een
groot aantal pastoors zich aan het hoofd
van benden Carlistische opstandelingen
hebben geplaatst.
De LXXII stelling, door de ultramon-
tanen veroordeeld, luidt: Door de kracht van
de zuiver burgerlijke verbintenis kan er tusschen
de Christenen een waar en wezenlijk huwelijk
bestaan. Leest men daarbij nog stelling LXXI,
dan blijkt het, dat de ultramontanen een
huwelijk slechts dan als waar en wezenlijk
beschouwen, wanneer het gesloten is volgens
de voorschriften van het concilie van Trente.
Hoe moeten nu de onwetende volgelingen
der ultramontanen wel neerzien op Prote
stanten en Israëlieten, die natuurlijk niet
volgens de voorschriften van genoemd con
cilie gehuwd zijn Kan riet bevorderlijk zijn
aan de verbroedering der ingezetenen, wan
neer een deel hunner van zijne priesters leert,
dat het andere, grootere deel in verboden
gemeenschap leeft 'l
De LXX1X stelling luidtTiet is trouwens
onwaar, dat de burgerlijke vrijheid van eiken
eeredienst, alsook dat de volle vrijheid aan
allen toegezegd van hunne opiniën en gedach
ten openlijk te uiten, zou leiden tot een gemak
kelijker verderf van 's volks zeden en gezind
heden, en tot het verspreiden van de pest der
onverschilligheid op het stuk van godsdienst.
De ultramontanen willen dus de vrijheid om
zijne gedachten uit te spreken vernietigd
zienen ieder aan de leiband der kerk laten
loopen. Of daardoor een einde zou komen
aan het verderf van 's volks zeden en de pest
der onverschilligheid kan uit het volgende
blijken. In het jaar 1320 maakte paus Johan
nes XXII een tarief van boeten, te betalen
aan de pauselijke schatkist, waarvoor men
zonden kon afkoopeu (aflaten). Op last van
paus Leo X werd dat tarief in 1514 voor
't eerst in druk uitgegeven. Hier volgen
eenige van de 155 bepalingen. Wij laten de
ergerlijkste weg, en vertalen met de minst
aanstootelijke uitdrukkingen. »Indien ie
mand tot eene gehuwde vrouw in nauwe be
trekking staat en baar man doodslaat om
haar te huwen, kan hij geen verlof daartoe
verkrijgen. Maar indien het huwelijk geslo
ten, en de zaak geheim gebleven is, kan hij
eene aflaat krijgen om zijn geweten gerust
te stellen, tegen betaling van f 70,sin-
dien een man zijne-vrouw vermoordt, mits
niet met het doel om eene andere te huwen,
met welke bij wat zeer gemeenzaam is ge
weest kan hij een tweede huwelijk aangaan
en aflaat van zonde verkrijgen tegen betaling
van f 18,Men houde hierbij in'toog,
dat er te dien tijde geen ander dan bet ker
kelijk huwelijk bestond. »Indien een geeste
lijke huwt, kan hij, mits niemand er van
wete, heimelijk gehuwd blijven; maar indien
de vrouw sterft, mag hij niet weder huwen.
Deze aflaat bost f 29,»Een vondeling
die geestelijke wil worden, betaalt wegens
de onbekendheid zijner geboorte f 14,
»Wie in den geestelijken stand treedt alleen
om er de voordeelen van te genieten, en niet
voornemens is zijn leven lang ongehuwd te
blijven, betaalt f23,»Iemand, die van
de verplichting om een afgelegden eed te
houden ontslagen wil zijn, betaalt aan de
pauselijke schatkist f 30,Dezelfde som
moest betaalt worden door eene vereenigiug,
die onrechtvaardig verkregen goed wilde
behouden.
Het zal nu wel onnoodig zijn nit te weiden
over het veroordeelen der LXXX stelling:
De Roomsche opperpriester kan en moet zich
met den vooruitgang, met het liberalismus en
met de nieuwere beschaving verzoenen en tot
een vergelijk met haar overgaan. Is het tarief
van de pausen Johannes XXII en Leo X bij
de tegenwoordige pausen nog geldig? Een
oprecht Katholiek zou zich schamen, indien
hij daarop in 't openbaar ja moest antwoor
den. En indien dat tarief in onbruik is ge
raakt hebben de pausen zich dan niet ge
schikt naar den vooruitgang, het liberalismus
en de nieuwere beschaving?
Wij stappen biermede voorloopig van dit
onderwerp af. Wij hebben aangetoond, dat
de syllabus de brandende fakkel is op roeke-
looze wijze tusschen de opeengepakte wonin
gen der beschaafde wereld geworpen. Wjj
hebben gestreefd naar waarheid, niet naar
hatelijkheid. Maar waarheid doet soms zeer,
en dit hebben wij niet kunnen voorkomen.
Onze plicht schreef ons voor eenigszins te
doen kennen, wat de ultramontanen zijn, die,
na eerst uit de banden der moderne bescha
ving volledige vrijheid te hebben ontvangen,
thans diezelfde beschaving zoeken te dooden,
om ten slotte onbeperkte heerschers over
onwetenden te blijven. God zal riehten 1
KENNISGEVING.
Dc Burgemeester van Amersfoort
Gezien het ingekomen bericht van den Lt.-Kolonel,
kommandant van het Regement Rijdende Artillerie,
Brengt ter kennis aan de ingezetenen, dat de prac-
tisehe ArtiUerieoefeningen in het schieten naar de schijf
zullen gehouden worden gedurende de maand Juni, te
rekenen van Woensdag, den 12, op de groote Vlas
akkers, en gedurende de maand Juli aanstaande op de
Zeuterheide; zullende op de dagen waarop gevuurd
wordt de noodige vlaggen waaien om het onveilig terrein
te doen kennen.
Met het oog op de omstandigheid dat bij het schieten
met gevulde granaten eenige dier projectielen somwijlen
niet springen, worden dc ingezetenen nadrukkelijk op
merkzaam ggmaakt op de gevaren waaraan men zich
blootstelt dusdanige gevonden projectielen te behouden.
Het is daarom raadzaam alle kogels die gevonden wor
den zonder daaraan iets te doen en vooral zonder
die in de nabijheid van vuur te brengen dadelijk hij
den officier belast met het materieel, tegen het daarvoor
vastgestelde vindingsloon in te leveren.
Amersfoort, den 8 Juni 1872.
De Burgemeester voornoemd.
A. G. WIJERS.