BINNENLAND.
AMERSFOORT 4 APRIL 1873.
De kiesvereeniging »de Eendracht" heeft
in hare vergadering van Dinsdag 1 April tot
candidaat voor lid van den Gemeenteraad
gesteld den Heer Mr. J. van der Leeuw, die
voor die caudidatuur heeft bedankt. (Zie ons
Hoofdartikel.)
In de bijeenkomst van aandeelhouders der
Hulpbank is de Heer W. Maas Geesteranus
tot lid van het bestuur benoemd. Door het
bestuur van die bank is de Heer Mr. J. van
der Leeuw, tot dusverre Vice-President, ver
kozen tot President, terwijl de Heer W. A.
Croockewit is benoemd tot Vice-President.
Heden (Vrijdag) avond had het overgangs
examen plaats der leerlingen van de Burger-
Avondschool te dezer stede. De uitslag, eerst
Zaterdag avond bekend, kan door ons niet
vóór het volgend nommer worden medege
deeld.
Scherpenzeel31 Maart. Heden middag
omstreeks 12 ure werden de inwoners dezer
gemeente, door het luiden der klok en het
geroep van brand zeer verontrusthet ge
rucht bleek spoedig waarheid te zijn, daar de
hooiberg van Albert van Ginkel in volle
vlam stond. Men vreesde het ergste doch
door spoedig aangebrachte hulp en de goede
werking der brandspuit, werd de vlam ge-
bluscht en smaakte men de voldoening het
huis en de belendende gebouwen te behou
den de berg is geheel vernieldbenevens
eenige honderde ponden stroo, die echter aan
een ander toebehoorden. De oorzaak van den
brand is tot heden onbekend en de berg was
niet tegen brandschade verzekert.
Men meldt uit Barneveld aan de AT. R. Ct.\
Zaterdag avond vond men dood in zijn
bed een alleen wonend jongman, in zittende
houding, met een vooraf geledigde jenevei--
flesch in de verstijfde hand geklemd. Hij
schijnt reeds Vrijdag avond of den daarop
volgenden nacht te zijn gestorven, daar men
heeft opgemerkt, dat Zaterdag het huis niet
is geopend geweest, dan 's avonds door tus-
schenkomst van de politie.
De tapper, zjjn vaste leverancier van drank,
ontdekte het spoor; het bevreemde hem dat
>de bult er nog niet geweest was met zijn
flesch"; vermoeden opvattendebegaf hij
zich naar de woning van den jongman, en
de deur gesloten vindende, maakte hij zijn
vermoeden kenbaar aan de politie, die de
deur opende en den bewoner in den boven
omschreven toestand vond.
De overledene onthield zich soms een ge-
heeleu dag van voedsel en gebruikte dan
niets dan sterken drank.
BURGERLIJKE STAND AMERSFOORT.
Bevallen: 26 Maart. Gerarda Rijn, gcb. van 'tWel, d.
Wilhelmina Cornelia Petronclla Vlas, geb. de Bruijn, d.
27. Johauna Elisabeth Ruijs, geb. Jautze, d. 28. Antonia
van Vonno, geb. Kool, z. 29. Maria Geertruida van
Doornik, geb. Stork, d. Anna Maria van Geenhuizen,
gcb. Vivié, z. 30. Styntje de Goede, gcb. van Appelen,
d. 31. Grietje van Beck, geb. Ewig, d. 1 April. Johan
na Bigaël Pegtol, geb. Mulder, z.
Ondertrouwd 28 Maart. Theodorus Nicolaas van der
Stok met Elisabeth Wilhelmina Anna Alcida van Herwerden.
Gehuwd 2 April. Gerrit Moennans cn Hendrika Mar-
grietha Snijders.
Ov erledun 26 Maart. Hendrika Everarda Moesveld,
49 jr. 27. Bernardus Gerardus Sijnen, 50 jr. wedr. van
Maria Agnieta Pijnenberg. 30. Fijtje Altijd werk, 80 jr.
wed. Hartog Bakker. Willem van den Hooff, 41 jr. geh.
met Maria Janna Hopinan. 31. Hendrika Akkerman, 59
jr. gch. met Antonie Pijpers.
MARKTBERICHT VAN AMERSFOORT.
Tarwe/11,50 a 13,75. Rogge 7,40 a
7,90. Boekweit 7,60 a 8,10. Aard
appelen ƒ2,00 a 2,30. Boter 1,20 a 1,40
per kilogr. Eijeren 3 a 10 cent.
Openbare vergadering der afd. Amersfoort
van het Anti-scboolwet-verbond.
Bij afwezigheid van Ds. Bruininks, president der afdec-
ling, w erd de vergadering ingeleid door den secretaris, den
Heer Mondriaan, Chr.-Nat. onderwijzer alhiermet een
kort woord, waarin hij mededeelde, dat er besloten was
geene discussien toe te laten en dat Ds. Dicmer verhinderd
was over te komen, maar zou vervangen worden door Ds.
Schroder
Deze opende daarop de vergadering met een gebed en het
voorlezen van eenige verzen uit Efeze Cnaar aanleiding
waarvan hij eene rede hield, om het noodige van den strijd
te doen uitkomen, niet met stoffelijke maar met geestelijke
wapeneD.
Na hem trad de Heer Kuhmscheid, hoofdonderwijzer aan
de Dnitsche Evang. school te 'sHage op. Hoewel vreemde
ling van geboorte had hij gemeend de uitnoodiging van het
Bestuur dezer afdeeling te mogen aannemen, daar hij geen
vreemdeling was op het gebied van ons volksonderwijs.
Na verklaard te hebben, dat hem de wijze zeer onaange
naam was, waarop de vergadering in de Amersf. Ct. was
aangekondigd, welke deed denken aan de aanprijzing
van een' rondreizenden kermistroep, zeide hijliever een
debat te hebben willen voeren, dan een zekeren tijd achter
een te moeten spreken, te meer daar bij niet in alle punten
de mceningen deelde van de vorige woordvoerders zijner
partij. Zoo achte spreker het woord „godsbegrip" de spil,
waarom alles draaide; men bad beter gedaan dat te bespre
ken, d. i. den schootboom in voorstel en stam te doorzoe
ken, niet in den rand der bladeren. Ook noemde de Heer
Meijer de school de dochter der kerkdat is onj nistzij is
dochter van bet buisgezindit blijkt bijv. uit de wijze
waarop de Haagschc school is ontstaan: niet de kerk beeft
haar opgericht, maar in een vergadering, die elk jaar ge
houden wordt van alle meerderjarige mannelijke lidmaten
der Duitsche gemeente aldaar is door de huisvaders het
voorstel der oprichting gedaan. Spr. moet echter erkennen,
dat zulk eene vergadering in grootere gemeenten onmoge
lijk is. Nog gaf hij, bij deze als zijne meening te kennen,
dat de vergelijkende eramens behooren afgeschaft te worden.
Daarop volgde een exposé van wat er op sprekers school
wordt gedoceerd
Bijbelsche geschiedenis: de schepping der aarde, de val
van het mensebdomzoodat wij allen in zonde geboren
worden, enz. maar geen dogmatiek.
Algemeene geschiedenisRomeinen, alles watnoodigis
tot recht verstand van de Israëlitische en de Vaderlandsche
(Nederl.) geschiedenis.
Vaderlandsche geschiedenis: Spreker volgt Lod. Mulder,
maar wat bij de oorzaken van den 80-jarigcn oorlog met
opzet is verzwegen, voegt spreker er met opzet bijwat dat
nil is, hebben we niet gehoord.
Natuurkunde zooveel, dat de kinderen kunnen verstaan
wat in hun omgeving voorkomthuispomp telegraaf
stoom, etc.
Lezen, schrijven en rekenen treden op don voorgrond.
Door hetgeen in Duitsckland met de school is gebeurd,
trachtte spr. ten slotte aan te toonen, dat de bijbelsche ge
schiedenis de basis van het onderwijs moet blijven en be
roept zich op Diesterweg cu de besluiten, genomen door een
commissie ui t de meest heterogeene bestanddeelen samen
gesteld.
Na de pauze was de Heer Esser aan het woord.
De uitdrukking van Ds. Bruininks, „de kerk moet over
de Staat heerschcn" achtte spreker onjuist, indien door de
kerk wordt verstaan: kerkelijk lichaam, priesterheerschappij
daarentegen, volkomen waar, als het iets is van geeste
lijken aard, de geest van Christus; zonder dezen gaat de staat
te gronde; in plaats daarvan stelt men humaniteit, de pu
blieke opinie, maar zij zijn te zwak, zoodat elk onderwijzer
wel een' politiedienaar bij zich moest hebben om te waken
voor de strikte naleving der wet.
Het beginsel thans door den staat gehuldigd en in de
neutrale school aangekweekt, is dat der Internationale, der
Socialisten, Communisten, Vrij metselaars enz.; het zal ster
ker w orden dan de staat eu dien overweldigen; moorden
doodslag, roof en brand door petroleum zullen er de gevol
gen van zijn.
De neutrale school brengt verdraagzaamheid maar
door welken band zijn de verschillende gezindheden verbon
den „door liefde tot het vaderland" is het antwoordmaar
leest het jaarboekje der vrijmetselaars„de grenzen van
een land, ze bestaan niet meer't is een verouderd begrip,
ze zijn te eng, enz."
Ook heeft in den loop van het debat een opperrabbijn zich
vóór de neutrale school verklaard't is niet het belang
der school, 't is het eigen belang zijner kerk, dat ben zoo
doet spréken; waar de liefde tot den Christelijken godsdienst
onverschilligheid wordt, kan zijn geloof zich weelig ontwik
kelen maar spr. waarschuwt ook hen, want zij, die nu
slechts geld en goed wenschen te verzamelen, zullen het
eerste te lijden hebben van de woelingen der Internationale
die onvermijdelijk moeten volgen.
Na beweerd te hebben, dat in bet denkbeeld om school
plicht in te voeren de staatsschool haar zwakheid beeft
erkend, hangt spr. ons een allertreurigst tafereel op van
den toestand dier scholen op het eiland Timor, toen hij daar
werkzaam was, en hoe daarin niet door den staat maar door
particuliere krachten verbetering is gekomen. We willen
hem daar niet volgen, maar ons alleen de opmerking veroor
loven, dab het bekend is, hoe Indié altijd stiefmoederlijk is
behandeld, en dus de toestand daar niets bewijst tegen de
school hier te lande.
Alles, wat op de school geleerd wordt is verkeerd. Spr.
licht deze meening voor verschillende vakken toebijv.
Aardrijkskunde: Er wordt geleerdLonden en Parijs,
Peking ën New-York zijn de grootste steden der aarde
neen het is Jerusalem, enz.
De spreker, acht zijne partij in haar vrijheid ten zeerste
te kort gedaan, en verklaart, dat zij die zal trachten te her
krijgen langs alle geoorloofde en voorschreven wegen; en
doet zelfs doorschemerendat er gevaar zou kunnen ont
staan door die niet in te willigen.
De Heer Esser eindigt met de verzekering, dat, mocht hij
iemand beleedigd hebben, dit niet zijn voornemen is ge
weest want allen zijn hem lief, zijne vijanden het meest.
De vergadering wordt daarop met een dankgebed gesloten.
STATEN-GENERAAL.
Nog steeds is het belangrijke wetsontwerp houdende eene
nieuwe rechterlijke inriebttng het onderwerp van levendige
debatten. Slechts nu en dan zijn de discussien afgebroken
door zaken van anderen aard, en brachten eenige interpel
lation eene niet onaangename afwisseling te weeg. Wat be
treft het ontwerp der rechterlijke organisatie, alle quaesties
op dit gebied reeds vroeger opgeworpen werden op nieuw
met al het vuur ccner eerste liefde behandeld, ofschoon de
voorstellers van de onderscheidene amendementen over bet
algemeen zeer ongelukkig waren, zoodat Heemskerk de
kamer zelfs beschuldigde van amendementen-schuwheid.
Slechts dat van v. Eek, strekkende om te bepalen dat bloed
verwanten of aangehuwden, tot den derden graad ingeslo
ten, ook niet te zamen als ambtenaar van het O. M. bij de
kantongerechten en als kantonrechter of griffier mochten
werkzaam zijn, kon genade vinden in de oogen der leden.
De vraag of de kantonrechters en hunne substituten voor
het leven moeten worden aangesteld, werd Vrijdag 28
Maart bevestigend beantwoord. De quaestie omtrent de af
schaffing der procureurs kwam bij art. 14 ter sprake, waarin
die betrekking met die van rechter onvereenigbaar wordt
verklaard. De Min. de Vries heeft toegezegd eene afzonder-
iijko wet daarover in tc dienen, en de motie van Houten
om de behandeling van dit art. 14 uittestellen tot na afdoe
ning van art. 113 werp verworpen. Eene poging om het
ontslag van den rechter op 70-jarigen diensttijd imperatief
te maken, mislukte evenzeer. In de zitting van Zaterdag
wilde v. Houten bepaald zien dat in strafzaken niet zou
worden beslist met volstrekte meerderheid, maar bet schul
dig eenstemmig zou moeten worden uitgesproken. De ka
mer kon zich daarmede niet verccnigenevenmin met zijn
verlangen om de bezoldiging der kantonrechters en der
ambtenaren bij de kantongerechten bij de wet (cn niet bij
staat) te doen vaststellen, cn tevens die bezoldiging op den
tegenwoordigen voet te behouden. Ware de Heer v. H. bij
de verdediging van dit laatste amendement minder scherp
geweest, door er eene politieke strekking aan te geven, mo
gelijk zou de uitslag anders zijn geweest. Dingdag, Woens
dag en Donderdag was de vraag aan de orde hoever de
rechtsmacht der kantonrechters moet gaan. De uitbreiding
bij bet ontwerp bedoeld (competentie ook tot een bedrag
van f 300) vond hevige bestrijding bij v. Houten die een
tiental artt. wilde vereenigen, en de kantonrechters zonder
hooger beroep, kennis wilde doen nemen enkel van de on
schuldige vorderingen tot ontruiming van het gehuurde na
het verstrijken van den hunrtijdtot zoodanig herstel
van verhuurde onroerende goederen, als bij de wet ten laste
van den huurder is gebracht, tot betaling van arbeidsloonen
van werklieden, enz. en tot betaling van den koopprijs van
roerende goederen, het bedrag van honderd gulden niet te
boven gaande. Bredius had hierop een sub-amendement, nl.
om den kantonrechten o. a. tc doen beslissen over alle louter
personeele vorderingen, in hoofdsom het bedrog van hon
derd gulden niet te boven gaande. Beide werden verwor
pen. Wintgens wilde nn de competentie laten zooals ze is
(tot op f 200). Dit werd aangenomen. Vervolgens beeft de
kamer met 40 tegen 24 stemmen verworpen artikel 47 van
het ontwerp, waarbij aan den kantonrechter *vas opgedra
gen de kennisneming van de zoogenaamde buren-gcschillen.
Nog is zonder verzet van den Min. aangenomen het amen
dement der commissie van rapporteurs, dat strekt om te
bepalen dat kantonrechters tot f 50 in hoogste ressort,
vonnissen in zoogenaamde kleine zaken. De verdere behan
deling der wet is geschorst tot later.
De zitting van Maandag was geheel gewijd aan de inter
pellatie van Zuijlen over bet bezoeken van geestelijken in
militaire inrichtingen, naar aanleiding van circulaires van
den Min. v. Oorlog (v. Limburg Stirum), waarbij de geeste
lijken alleen dan worden toegelaten als het is op verlangen
van den verpleegde of deze zich in doodsgevaar bevindt, en
bet hun verboden is uit eigen beweging of op verzoek van
ouders of bloedverwanten van de zieke, hospitalen te bezoe
ken. De interpellatie geschiedde alleen op grond van gods
dienstig belang der natie, en vooral de armee (NB. alsof de
circulaires daarmede iets gemeen hebbenDe Min. trok er
dan ook geen woord van terug en zegt niet bedoeld te heb
ben toegangkaarten algemeen te maken, maar voor iedere
gezindte in de garnizocnplaatsen aan cén enkel geestelijke.
Toch was dit onderwerp uitnemend geschikt om zelfs den
Amersfoortsehe afgevaardigde v. Loon aan het spreken te
krijgen, die o. a. zegt: De soldaat behoort vrij te zijn in
de keus, of hij aan 't geneesmiddel der ziel de voorkeur
geeft boven dat van het lichaam. Daarin mag zich niemand
mengen. Het heet tegenwoordig maar al te zeer „l'état
athée, dat is de godsdienstlooze Staatmaar dat is eigenlijk
de goddeloozc Staat. Die richting neemt steeds toe. Door
deze circulaire vreest hij overgang tot atheïsme 1 Wij laten
zulk eene taal voor wat zij is, maar hopen dat zij niet te
dikwerf in 's lands vergaderzalen meer zal worden gebezigd.
"Vrijdag interpelleerde Nierstrasz de Rcgcering over
Atsjin, en werden vooraf het ontwerp tot beperking der be
voegdheid tot aanmunting der zil veren standpenningen en
eenige kleine ontwerpen behandeld.
Bij den Raad van State is thans aanhanging gemaakt een
wetsontwerp tot het aanleggen van forten, waarvoor eene
uitgave van 28 millioen zou worden gevorderd. Daarente
gen zouden de vestingen Nijmegen, Zutfen en Deventer
worden ontmanteld.
De Nederlandsche regeering heeft op den.
2 6en Maart aan het rijk van Atchin, op Su
matra, den oorlog verklaard.
Het bezoek, door Z. M. den Koning
aan de noordelijke provinciën te brengen, is
tbans stellig bepaald. De Commissarissen
des Konings hebben officieel bericht ontvan
gen, dat Z. M. zich van 310 Mei in Dren
the, van 10—17 Mei in Friesland en van
1724 Mei in de prov. Groningen zal op
houden. Op den 23sten dier maand zal Z.
M. de plechtige onthulling van het monu
ment te Heiligerlee bijwonen.
Z. M. de Koning zal, zoo men zegt, na
zijn bezoek aan de Noordelijke provinciën,
eene reis naar Zwitserland ondernemen.
Het Nieuios v. d. Dag schrijft
In onderscheidene dagbladen leest men
dat Z. K. H. Prins Hendrik, in navolging
van Prins Frederik, de salaristen zijner on-
derhoorigen, met het oog op de duurte van
alle levensbehoeften, heeft verhoogd. Zou
men meen en, dat Prins Hendrik alleen tot
dien maatregel besloot omdat zijn bloedver
want daartoe is overgegaan? Als iemand
een man van initiatief is, dan is het Prins
Hendrik der Nederlanden. Het ware voor
Nederland te wenschen, dat deze Prins meer
werd nagevolgd. Onze handel en nijverheid
zouden er wel bij varen.
Onder de Kon. hesluiten zal men de
benoeming V3n Dr. A. Reville tot Ridder
der Orde van den Nederlandsche Leeuw aan
treffen. 't Is eene hulde die wel door nie
mand gewraakt zal worden. Gelukkig het
land dat vele dergelyke helooningen zal uit
