Amersfoort en Omstreken.
1873.
No. 89.
Zaterdag 6 September.
Uitgever: A. M. SLOTHOUWER,
Uren van vertrek der algemeene Communicatie-middelen voor Amersfoort.
Zomerdienst aangevangen 15 Mei 18*73.
Het verslag over den toestand der
Provincie Utrecht in 1872.
FEUILLETON.
DE KOMEET.
WEEKBLAD
VOOR
Dit Blad verschijnt des Zaterdags namiddag.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden ƒ0,73.
Franco door het gehcclc Kijk0,85.
Afzonderlijke nummer7Vo Cent.
Bockhandelaren en Postdirecteuren nemen bestellingen aan.
TE AMERSFOORT.
Advertentiën van 15 regelsƒ0,50.
Iedere regel meer0,10.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen door den belanghebbende in
persoon bezorgd0,23.
Vertrek van Amersfoort naar Utrecht:
7,44 aank. Utrecht 8,20, Amsterdam 9,25, Rotterdam 9,40, 's Hage 9,45.
11,1 (sncltr.) 11,30, 12,30, 12,40, 12,50.
2.17 a 3,2, a 4,2o, a 4,35, 4,50.
3.18 (sneltr.) 4,—, 7,35, 7,45, 7,55.
8,18 8,55, 10,5, 10,20, 10,25.
DILIGENCEDIENST J. FL00K OP AMSTERDAM.
Vertrek van Amersfoort 1,30 uur nam., van Socstdijk 2,30 uur, van Baam 3
-uur, Eemnes 3,30 uur, aank. Amsterdam G uur.
Vertrek van Amsterdam 8,30 uur voorm., aank. te Amersfoort 1 uur nam.
DILIGENCEDIENST OP BARNEVELD.
Uit Barneveld vertrek 9 uur 's morgens op de eerste treinen.
Uit Amersfoort 9 's avonds na aank. der laatste treinen.
NEDERLANDSCHE CENTRAAL-SP00RWEG.
Vertrek van Amersfoort naar Zwolle
8,49 vertr. v. Utrecht 8,15, aank. Zwolle 10,38, Groningen 1,50, Leeuwarden 1.57.
9,43 (sneltr.) 9,15, 11,8, 1,50, 1,57.
1,34 ff 12,4o, i, 4,i8,o0, 8,10.
6,1G (sncltr.) 5,o0, 7,44. 10,10,
8,59 a a 8,20, n a 10,52.
DILIGENCEDIENST OP MAARSBERGEN.
Uit Amersfoort G,45 's morgens op de trein van 8,31 naar Arnhem (aank. 9,40 uur)
en van 7,51 naar Utrecht (aank. 8,35) en 3 uur 's middags op de trein van G,
naar Arnhem (aank. 7,3.)
Uit Maarsbcrgen 10,15 uur 's morgens na aank. der trein van 10,11 uit Arnhem en
8,25 uit Utrecht en 8,30 uur 's avonds na aank. der trciu van 8,15 uit Arnhem.
II. (Vervolg en slot.)
Eene andere post heeft tot opschrift:
openbare gebouwen torenspoorten enz.) Mo/e
ken, jaarivedde?i en klokkenisten. Voor Ut
recht bedroeg die post f9181, en voor
Amersfoort f4767, dus meer dan de helft
van Utrecht.Wanneer wij nu niet het
aantal inwoners, maar het getal en den om
vang der openbare gebouwen, torens, uur
werken en den geregelden gang der laatsten
in de beide gemeenten in aanmerking
nemen, komen ons de sommen voor Amers
foort op dezen post gebracht bijzonder hoog
voor, en dat de buitengewone uitgaven voor
torenbouw enz. in 1872 (in bedoelden post
begrepen) niet groot zijn geweest, blijkt uit
de rubriek aanmerkingen, bij den staat voor
komende, alwaar vermeld is, dat te Amers
foort voor torens enz. f 550 en voor gebou
wen slechts f223 buitengewoon is uitge
geven.
Verschillende kleinere posten zouden nog
tot opmerkingen aanleiding kunnen geven,
doch de ruimte van ons bestek laat niet toe
die allen te vermelden.
Het IXde hoofdstuk van het verslag han
delt over armwezenen aldaar worden in de
IH.
Weldra had ik de menschen ingehaald, die naar de fontein
liopeu. Ge hadt daar de jammerkreten eens moeten hooren;
want daar konden zij allen de komeet duidelijk zien; ik vond
dat zij al wel tweemaal grooter was gewordenzij schoot
bliksemstralen uit, en de dikke duisternis deed haar rood
als bloed schijnen.
De in het donker staande menigte herhaalde onophoude
lijk op klagenden toon
„Het is met ons gedaanhet is gedaanO GodHet is
met ons gedaan, wij zijn verloren!"
En de vrouwen riepen Sint-Jozef aan, Sint-Christoflcl
Sint-Nikolaaskortom, alle heiligen van den almanak.
Op dat oogenblik kwamen mij alle zonden te binnen, die
ik bedreven had sints ik tot de jaren des onderscheids was
gekomen, en ik kreeg een afgrijzen van mij zeiven. 't Liep
mij koud over het lijf, bij de gedachte, dat wij allen zouden
moeten verbranden, en daarjuist Balthazar, de oude bede
laar bij mij op zijn kruk stond te leunen, viel ik hem om
den hals en zei
«Balthazar, als ge in Abram's schoot zult zijn, zult ge
medelijden met mij hebben, niet waar?"
«Maar hij antwoordde mij snikkend
«Ik ben een groot zondaar, mijnheer Christiaansedert
dertig jaar bedrieg ik de gemeente, om maar te kunnen
lecgloopen, want ik ben zoo kreupel niet, als men wel denkt."
»®n ik' Balthazar," zei ik, „ik ben de grootste zon
daar van heel Huneburg."
En wij omhelsden elkander weer en huilden tranen met
tuiten.
Zie, zoo zullen zich nu de menschen ook gedragen bij het
laatste oordeel: de koningen met de schoenpoetsers, de
burgers met de landloopcrs. De een zal zich niet meer voor
eerste plaats de verschillende instellingen van
weldadigheid in de Provincie opgenoemd.
Voor Amersfoort vinden wij bij de rubriek
^godshuizen" litt. C (instellingen door bij
zondere personen of door bijzondere, niet
kerkelijkevereenigingen geregeld en be
stuurd): het St. Pieters en Bloklands gast
huis, het gesticht de Armenpot (sic) en het
liefdehuis der R. K. gemeente. Verder
staan in dit hoofdstuk van het verslag eenige
statistieke opgaven omtrent de werking en
den geldelijken toestand der instellingen van
weldadigheid, ook vau genoemde soort, ver
meld; alleen de rubriek voor gemeenten van
10 tot 20000 zielen (dus alleen Amersfoort)
is geheel oningevuld gebleven-, zooals van zelf
spreekt, omdat geene opgaven zijn gedaan
De stelselmatige geheimhouding der bestu
ren van genoemde instellingen alhier blijkt
uit het verslag weder ten duidelijkste. Wij
achten het thans minder geschikt onze gis
singen voor die terughoudendheid aantege-
ven, doch hopen door toegezegde mededee-
lingen daartoe in staat gesteld, meer uitvoe
rig op dit onderwerp terug te komen.
In hetzelfde hoofdstuk worden ook opga
ven gedaan omtrent de banken van leening.
Alleen in Utrecht en Amersfoort bestaan
zoodanige inrichtingen, beheerd door admi-
nistratien op openbaar gezag ingesteld. Van
den ander schamenzij zullen elkander broeders noemen
en wie een glad geschoren kin beeft, zal niet bang meer zijn
om ecu ander te omhelzen, die een minder zindclijken baard
heeft van een weck oud omdat het vuur alles zuivert, en
de angst van te moeten branden het hort weck maakt.
OI als de hel er niet was dan zouden er niet zooveel
goede Christenen zijnde hel is het allerbeste in onze hei
lige godsdienst.
Zoo lagen wc daar zeker een kwartier lang op de knieën,
toen sergeant Duchêne buiten adem aankwam. Hij was
eerst naar het arsenaal geloopcn, en toen hij daar niets
vond, door de Capucijner-streat teruggekomen.
„Wel," riep hij, „waarom staat ge daar zoo te schreeu
wen
„Maar daar kreeg hij de komeet in het oog, en riep
„Duizend donders! wat betcckent dat?"
,,'t Is het einde van de wereld, sergeant," zei Bal
thazar.
„Het eind van de wereld
„Ja, de komeet!"
De sergeant begon te vloeken als een ketter, en riep
„Als de plaatsadjudant maar hier was als ik ten min
ste het consigne maar wist!"
Plotseling zijn sabel trekkend, en langs den muur slui
pendriep hij uit
„VoorwaartsIk geef er geen zier om. We zullen eene
verkenning probccrcn."
Iedereen bewonderde zijn moed, en ik zelf was door zijne
stoutmoedigheid zóó mcdegeslecpt, dat ik achter hem aan
liep.Wij gingen zachtjes, zachtjes vooruit, met openge
spalkte oogen, steeds naar de komeet starende, die zicht
baar grooter werd en elke seconde milliarden mijlen aflegde.
Eindelijk kwamen wij aan deu hoek van het oude Capu-
cijner klooster. De komeet scheen te stijgen hoe meer wij
naderden, des te meer moesten wij in de hoogte kijken, zoo
dat eindelijk Duchêne het hoofd in den nek moest leggen,
en kaarsrecht naar boven moest staren. Ik stond twintig
dezo beide banken wordt vermeldt, dat door
die te Utrecbt in 1872 werden gelost 177435
panden en verkocht 586 panden, en door
die te Amersfoort werden gelost 37782 pan
den en verkocht 1044 panden. Voorwaar
treurig sprekende cijfers voor onze gemeente!
In het Xlde hoofdstad Waterstaat) komt
eene lijst voor der bijzondere waterschaps
reglementen, welke in 1872 door de Staten
der Provincie zijn vastgesteld. Slechts één
waterschap wordt op die lijst vermeld, nl. de
Bovenpolder onder Amerongen en Rhenen.
Zouden er geene waterschappen in de Pro
vincie meer gevonden worden, welker regle
menten, naar aanleiding van het algemeen
waterschapsreglement van 4 December 1857
nog niet zijn vastgesteld en die ook geen
nieuwe regeling behoeven
Aan het slot van dat hoofdstuk vinden wij
nog aangeteekend»De afwatering der Gel-
derseke vallei, die zoo gebrekkig is, is in
1872 niet veranderd." Zoodanige aanteeke-
ningen zouden ons bijkans een antwoord op
de zooeven gestelde vraag durven geven.
Veel genoegen deed ons de vermelding in
het verslag, dat de uitkomsten der waterpas
singen langs de Eem, Luntersche beek en
Modderbeek door den druk algemeen ver
krijgbaar zijn gesteld, en daardoor ten nutte
van iedereen zijn gebracht. Mogen alle wa-
pas meer naar achteren, en zag de komeet een weinig van
ter zijde. Ik overlegde juist, of het wel geraden zou wezen
om nog dichter bij te komen, toen de sergeant bleef stilstaan.
„Sacrebleu!" mompelde hij, „'tis de lantaarn!"
„De lantaarn!" zei ik, bij hem komende, „is 't mogelijk!"
En ik bleef gansch verbluft staan kijken.
Inderdaad't was de oude lantaarn van het G'apucijner-
klooster. Zij wordt nooit aangestoken, om de eenvoudige
reden, dat de Capucijners sedert 1792 weg zijn, en iedereen
in Huneburg met de kippen op stok gaatmaar Barchus
de nachtwaker, die voorzien had, dat er dien avond veel
dronken menschen zouden wezen, was op het liefderijk
denkbeeld gekomen om er een vetkaars in te stekenhij
hoopte daardoor de lieden te beletten om in de sloot te tui
melen die langs het oude klooster loopt, en was toen kalm
met zijn vrouw naar bed gegaan.
Wij konden het ijzerwerk van de lantaarn duidelijk on
derscheiden. Er was aan de kaars een dief van een duim dik,
die telkens opflikkerde als de wind wat opstak dit waren
de bliksemstralen, die de komeet scheen te schieten.
Toen ik dit zag wilde ik roepen, om de anderen te waar
schuwen, maar de sergeant zei
„Wilt ge uw mond wel houdenals ze wisten, dat wij
een charge op een lantaarn gemaakt hadden, zouden ze ons
op den koop toe uitlachen. Attentie!"
Hij haakte de roestige ketting los, en de lantaarn viel
met groot geraas op den grond. Wij maakten ons uit de
voeten, zoo snel als wij konden.
De anderen wachten nog lang, maar, daar de komeet uit
was, begonnen zij eiudelijk weer moed te scheppen en gin
gen naar bed.
Den volgenden dag verspreidde zich het gerucht, dat de
komeet was uitgedoofd tengevolge van de gebeden van Ma
ria Finck, die na dien tijd dan ook in grooter reuk van hei
ligheid staat dan ooit te voren.
Zóó gaat het in het goede stedeke Huneburg toe
P. Ehckmann-Chatrian.