B§ iiidmc écartéc, il u mis abandomicr it détuhlissciiiculs; nous pensum Wat ten slblle nog vont' liet stelsel eener eigene fabriek pleit, is. tlul personen, die zich'met publieke zaken onledig benden <■11 die de inpeijclijkbeden van een en ander stelsel beseflen dok aan liet cvengeiucldc de voorkeur geven. 3Wö schrijft onder anderen, onder dagteekening van don 8 Juiiuurij-j 1.. de Directeur van bet Museum van Nijverheid te Brusselwiens gezag in dergelijke aangelegenbeden voorzeker van belang is, bot volgende: ii II m'a tupjnurs seuibléqu mie villc maiiquait do peu- ii donee en s'ongageant pour nu long uvenir avoc un enlre- ii prencur d'éclairagedans un inoiiient oil les nrogrès se usuivent avee perseverance dans cette voir. L'ndoplion de ii l bydro-earbon ga* par les Anglais virnt de faire diiuinucr ii de militie le prix de lVelairage li l.ondros et it Manclioslrc. ii L'ne ville iloil entreprendre lVelairugcoomme la l'ourniture «des cnux; elle pout adopter les nouvcaiix moyens économiquus quand ils so présententtandis ipic si elle est lice pour u un mode vicieUX, il fuut qtl'cllc en souffrc souvent trés ii longtcin|)s. Hcnc beschouwing, welke onze aandaeht in hooge male vestigde, en welke wij veriiiernrn «lie van de vergadering te verdienen, zijn de volgende bedenkingen, door bet bestuur «Ier Gemeente St. Josse ten Nooilc (Brussel) ontvouwd, ter gelegenheid van de oprigting. voor eigen rekening, van een slagthuis, in strijd niet lielgcne de daaraan grenzende Gemeente velles deed, waar gelijksoortig établissement, door cencn on dernemer, tegen genot eener latere opbrengst, daargesteld werd u Poot' nous la question dc •I acinhlc qu'iinc comiiiuw ii lous los services publics ii mains des ndiiiinislralions; le pnvngc des rues, leur égoutage. iileur éelairagc. 1'aliiiicntntioii d'cau etc., nedevraientjamais ii faire l'olijet d'entreprisesde spérubitions pnrliculiércs. ii Ni/uh cóuipmidrions tont anssi bicn la mise cn adjudication ii du service de la police d'uoe commune, que cello de son ii celui rage par cveinple. (Tc lezen in bet Journul dc Archi tecture. Maart 1851.) Behalve de stad Manbciin, aan welke, volgens bet contract waarop de aandacht van liet Gemeentebestuur door den Heer Minister van Binnenl. Zaken is gevestigd, na een bepaald gelul jaren, cene periodieke opbrengst verzekerd wordt, in plaats van uilgaien voor bare straatverlichting, hebben verschillende andere steden, zoowel iu dit üijk als elders, den bedoelden weg ingeslagen en winnen do door ons in deze geopperde denkbeeldendagelijks meer veld. Zoo beeft de Gemeenteraad der Stad Delftiu zijne zitting van 11 Fcbr. 1.1. afwijzend beschikt op bel adres van den lieer Bruinetverzoekende do verlichting der stad door middel van ga*, op grond dat, zoo men tut dit middel van verlichting mogt besluitendit voor rekening der Gemeente zelve zou be lmoren le geschieden. Hctgeuc ons dienaangaandebij missive van B. cn li t. der stad Groningen, in Dec. j.l. is medegedeeld geworden, ver- lueencn wij, om deszeifi> belangrijkheid, zakelijk te moeten doen kennen. Do Baad der stad Groningen is voor liet danrstcllcn eener ga/1'altriek met eigen beheer hoofdzakelijk tot dal besluit ge- Feil! door de volgende motieven Indien een Gemeentebestuur voor eigene rekening dc Ihbrick iidunrslelt en exploiteert, zal hetzelve iu staat zijn. gedreven door de zuchtom aan dc ingezetenen een goed cn goedkoop i. lichtook in hunne woningen le verschaüen, de ingezetenen, zonder nadeel der gemeentefondsen voor veel billijker prijzen ii gnz te leverendan een gazfabrickantdie alleen door eigen belang wordt gedreven, dit kan of wil doen; terwijl de voordeden der exploitatie, ofschoon dan door dc meer billijke a prijzen van bot gazminder dan elders wcliigt, ten voordcele der gemeentekas verblijven. l)e wetenschap geeft dagelijks nieuwe ontdekkingenook u in betrekking tot uc zaak der gasverlichting, aan dc band. a Wanneer nu een Gemeentebestuur met eenen aannemer eener gazfabriek beeft gecontracteerd voor 20 of 25 jaren, ii is bet, gedurende dien tijd, gehouden door bet contract, ii zich te vergenoegen met de bij ilat contract bedongene soort ii Wanneer hetzelve de fabriek voor eigene rekening exploiteert, ii is bot vrij in zijne handelingen bij magie van iedere nicuwa ii uitvinding, hetzij tot próilucering van beter, betzij van «'meer. betzij van goedkoopor licht., door dc aanwending of bijvoeging van andere grondstoffen of door verandering der ii gaztneslellen partij te trekken. ii Wanneer het Gemeentebestuur zelf eigenaar is d. r gaz- ii fabriekbeeft hel ook zelfde middelen Int redres in zijne band ii bij onverhoopte klagte over onvoldoendheid of onzuiverheid «van bet gaz, terwijl bel, de fabriek niet voor rekening der Gemeente opgerigt 'zijndetelkens daarover in onaangename u verwikkelingen met den aannemer der verlichting zal geraken. Het was dan ook op grond van al de voorafgaande beschou wingen cn voorbeelden en na menigvuldige daarover gehoudene beraadslagingendat uwe Commissie bet gevoelen omhelsde, dat bet belang der stad vordert, dat men. overgaande tot bare verlichting door middel van gaz, cene gazfabriek voor rekening der Gemeente opriglc. In verband met deze inecning, beeft zij bet noodig geacht te onderzoeken, op welke wijze dergelijke inrigting bet doel matigst zou zijn tot stand te brengen. Sedert ecnigcn tijd houdt men zich in Engeland en in Diiitseblaml (Jobard's Bulletin du iVuscè dc 1'Industrie, l'évricr 1852) ijverig bezigom bet stccnkolengazdat niet genoegzaam kan gezuiverd worden van hel gaz sulphydrique (zwavelachtige watergaz), waarvan dc nadeelige werking zoowel op de gezond heid der verbruikers als op de stoffenkleuren cn metalen is uitgemaakt, door een ander gaz, meer van deze nadoelen ontheven, te vervangen. Dok verschillende steden van dit Rijkhebben bet voornemen geuit, om voor de verlichting, iu plaats van stccnkulcngaz een verbeterd gaz tc bezigen. De gazcomposilie van Cossas, te Amsterdam, waarvoor deze onlangs in Nederland een octrooi bekomen heeft - is zoowel daar als bij uwe Commissie in overweging gebragt. Uwe Commissie vermeent evenwel hetzelve voor zich niet verder tc moeten onderzoeken. Immers dc goede hoedanigheid van dit gaz is vooreerst nog niet door de ondervinding ge slaafd terwijl ten andere do fabrieatiekoslen van hetzelve le ivorwegingliet gchreveteerd gaz van gemelde ■c te Luikhetwelk door zijne hoedanigheid cn XX' vernemen wij dat de Ilaad der Gemeente Amersfoort, in zijne vergadering van 15 Fcbr. j.l. - dc behandeling van bel jan de orde gesteld punt, betreffende de in te voeren gas verlichting, uitgesteld beeft, ten einde de llccren Polak cn Zoon. éénige agenten in Nederland van bet gcoelroijccrde gaz van le Prince te Luik. dc gelegenheid tc geven, om in middels ter dezer zake cene offerte aan gezegd Gemeentebestuur to kunnen doen. In de beraadslagingen uwer Commissie kwam alzoo opzettelijk in OVC.W - llccren le Prince le prijs aanmerkelijke voordeden aanbiedt. De lichtsterkte zijn wij in de gelegenheid geweest in dergelijke gazfabriek bij den lieer 1'Hoest, If eustenraad en Cie, te zien. Wij hebben mede zeer voldoende inlichtingen cn getuigschriften over de verlichting der stad Dusscldorf met dit systrma, ge durende een tijdvak van meer dan vijf jaren, bekomen. Deze aanwijzingen komen hierop neder 1°. Dat hel licht van dit gaz oneindig helderder is dan 2". Dat men alzoo op veel grooler afstand daarvan zien kan. 2". Dal de lichtmeter van dit gaz ongeveer viermaal zoo li sterk is als van bel gewone gaz. li It". Dal bel ook uil een scheikundig onderzoek door a deskundigen ingesteldwas geblekendat die soort van gaz «oneindig veel beter was, als vrij van voor dc gezondheid I ii nadeelige stoffen. Ecne Commissie van bet Pruissisube Gouvernementbestaande uit den Koninklijken Inspecteur van dc publieke werken cn den Koninklijken Architect en Hool'd-lngenieur te Dusseldorf, belast met waarnemingen over de eonsoininalie cn de licht sterkte van bel gebrevoteerd gaz van Gebrs. le Prince in Dusscldorf en het kolengaz, iu de naastbij zijnde stad EIberfeld verbruikt, beeft bel resultaat barer waarnemingen, in eenc verklaringonder dagteekening van 17 April 1850geresumeerd. Hieruit blijkt; Dat een kubiek voet gaz le Princeonder den druk eener kolom water van duim hoog, gedurende ■■■■- «vlam lier van "/4 uuim noog, gcuiirenuc ten uur, ccuc ii vuil l6/i(, vierk. duiin oppervlakte voortbrengt, met c lichtsterkte van 55/,„ stcarine-kaars (van 6 op bet pond); «dat verder een kubiek voet kolengaz, onder dc drukking ie kolom water van '/a duim hooggedurende «slechts cene verlichting daarstelt van l"/too Stcnrinc-kaar», en derhalve bet gchreveteerd gaz le Princezelfs onder eene 11 mindere drukking, maal uieer lichtsterkte bezit dan ii het kolengaz. Ten gevolge hiervan heeft ook de stad Brunswick aan dit gebrevclccrd gaz de voorkeur gegeven. Reeds vroeger zou uwe Commissie verslag over de gaz-ann- gelegenheiil uitgebragt bobben, liaddc zij niet gewensebt meer bepaaldelijk bare zienswijze tc doen kennen over de invoering van dit systcma door de stad Termondc. waarvan dc voor waarden van toepassing aan baar lot onderzoek waren ver zonden, en waarbij de 11.11. le Prince bet maximum der fabricatickosten (grondstoffen en daglonnen der werklieden inbegrepen) ii 5 francs de 100(1 V/3, benevens de hierboven aangehaalde lichtsterkte waarborgen. Sedert 15 Aug. van verleden jaar had de gazfabriek aldaar in werking moeten treden, Hetgeen door buitengewone om standigheden, onafhankelijk van dc 11.11. le Prince, is ver hinderd zoo als o. a. ook uit liet laatste schrijven van den Burgemeester aldaar, onder dagteekening van 18 Fcbr.blijkt, cn waarvan wij aan de vergadering incdedeeling doen. Dooi' eenc bijeenkomst mcl den lieer Ie Prince, op Vrijdag Maart j.l., ten lUadlluizc te beleggen, beeft uwe Commissie vermeend bet nader onderzoek van zijn stelsel te moeten Teu gevolge van ons onderhoud, hebben wij den Heer le Prince verzochtons een beredeneerd verslag en voorstel van de oprigting eener gazfabrieknaar zijn systcmamede tc deck-umet in acht neming dat hetzelve zondanig bij eerste oprigting daargesteld zou worden, dat naderhand, bij opko mende behoefte, een uitbreiding van 1500 a 2000 bekken zou kunnen worden aongcbragl. Wij kwamen overeen, bet getal lantaarneu op 570 stuks, brandende ieder 1(100 en 1800 uren, voorloopig voor dit voorstel als maatstaf aan tc ncincii, als zijnde dit overeenkomende inct iudt. buil schrijven van 15 Maart j.l.met dc daarbij overgelegde prijsberekening in liet dossier aanwezig. Uit dit voorstel blijkt, dat dc stad door de 11.11. le Prince in dezen oogenblik in dc gelegenheid gesteld wordt om naar bun systcma. dc oprigting eener gazfabriek als volgt daar te stellen: 1. Het volledig toestel (voor 1500 bekken), naar lmn stelsel zoo als aan de stad Termonde is geleverd gewordennemen zij aan te leveren voor. francs 38,000 2. De ijzeren buizen, lantaarncn, cnndela- hres en al datgene wat tot de verdere uit voering enz. behoort, voor157,8(10 3. De gebouwen ingravingenhet opbreken cn borstraten, vooru 39.327 en 4. Voor onvoorziene kosten 4,813 Totaal bedrag francs 240,000 of f\ 13,400, welke wij-, voor ronde som, op ƒ1 14,000 brengen. Voor bet bedrag, vermeld onder N°. 1 fr. 38,000, zoude met den lieer le Prince moeten onderhands gecontracteerd Wat het bedrag N°. 2 aanbelangt., voor ijzeren buizen, lantaarns enz. (fr. 157,860), hiervoor zoude de Heer te Prince wel genegen zijn in deze oogenlilikkcn dc levering te doen. De Raad zal naderhand te beslissen hebben, of dit gedeelte, even als bet daarstellen der gebouwc ingravingen i 1 de van fr. 39.227). vermeld onder N". 3, bij publieke aanbesteding zal daargesteld worden. Wij hebben het gezien, Mijne Herren, de oprigting van zoodanige fabriek zou voor eene som van 114.000 kunnen worden tot stand gebragt. Volgens genomen inlichtingenzou dit bedrag door eene lecning tegen 4 en 4'/, pCt. interest 'sjaars te bekomen zijn, en zonde hiervoor jaarlijks 7 pet. interest of ƒ8000 op do bcgrooling dienen gchl-agt le worden, om dit kapitaal niet interessen, in een tijdvak van ongeveer 25 jaren te amortiseren. Een merkbaren invloed zou liet gebruik van glazen of aarden buizen uitoefenen op de kosten van eerste oprigting. Hierdoor zoude men eene belangrijke som voor eerste oprigting cn der halve ook jaarlijks voor interest en amortisatie kunnen besparen. In verschillende steden, zoo als li. v. Namen, Mons, Door nik, Gciul, lilberfelil enz., is men van bel gebruik van aarden buizenals voor geene voldoende verbindingen vatbaar, terug gekomen, en worden dezelve vóór en na door ijzeren vervangen. Dc deugdelijkheid der glazen buizenop zich zelve beschouwd is bewezen nogtans wat de verbindingen aanbetreft, zoo kan daarover niets bepaalds gezegd worden. In bet verslagiu uc laatste Jiinij-vrrgadering van bet Kon. Instituut van Ingenieurs te 's Ilagcover liet gebruik van gazbiiizen uitgebragt, lezen wij: «Ware bet niet, dat dc ve- binding baar toeschijnt nimmer goed tc kunnen sluitendan zou de Commissie niet geaarzeld hebben de glazen buizen van den lieer Uegottl te Maastricht «boven aan te stellen. «l)it gebrek doet ze baar niindrr doelmatig nebten. Danren- n boven kunnen de metalen buizen, uit den aard der zaak, langer zijn cn behoeven die minder naiieeiibeelitingcn dan de «glazen pijpen, hetwelk ontegenzeggelijk ceu belangrijk voor- u deel is. u In deze omstandigheid zou uwe Commissie liet gebruik van glazen buizen, bij de daarstelling eener gazfaliriekvoor rekening van deze Gemeente, niet durven aanraden, immers zoolang de deugdelijk beid der verbindingen niet door des kundigen, bij toepassing, geconstateerd werd en waartoe de lieer Begaatgeiietroijeerd uitvinder van deze buizen, alléén bier ter stededó gelegenheid beeft. Indien wij nu overgaan lot de beschouwing der practische 2ijde van "bet systcma le Prince, zoo zien wij, uil dc daarbij zijnde opgave van exploitatie, dot de Gemeente voor dc straat verlichting 2Va centimes per uur en per bek zoude uit te koeren hebben; hieruit volgt dat voor 6/0 pitten, brandende iciler 1600 uren iu bet jaar, cene somma van ƒ10773, zoude noodig zijnterwijl dé "°™j| wordt, wanneer men jaarlijks Hi(M) uren per licht, als Mij oordcclen bet evenwel geenszins ondienstig te doen opmerken d; l deze berekeningen gegrond zijn op een verbruik van 3 V/3 per bek en per uur met eenc lichtsterkte van 15 a 16 stearinc-kaars; daartegen beeft men vroeger berekend, met eenc vlam van tien Ned. duim breed en zeven duim boog stccnkolengaz te kunnen volstaan. Zoodanige vlam geeft hoogstens eene lichtsterkte van 9 i 11 bougies. liet benooiligd licht voor stads particuliere gebouwen, alsmede dc levering aan dc ingezetenen is berekend op francs 20 dc 1000 V/3. Volgens bet hierboven aangehaalde rapport van deskundigen te Dusseldorf zien wij, dat deze prijs gelijk staat aan ƒ2,60 per 1000 V/3 kolengaz. Over de eventuele winst van 9 k 10000 franco, behalve dc die som tot ƒ8599.59 terug gebragt i bij deze rekening 455 bekkenmet boven opgesomde voordeden eener eigene exploitatie. gelooveu wij het omioodig, in verdere ontwikkeling te treden. Wij zouden anders bierbij nog kunnen voegendat na 25 jaren bet opgenomen kapitaal afgelast zijnde, ook dc som, welke daarvoor jaarlijksgedurende cvcngcmeld getal van 25 jaren up bet budget uitgetrokken zal stnnu, daarop niet meer zul behoeven gebragt te worden. Wat de labricalic-kostcn van deze gazsoort aanbetreft (fr». 5 de 1000 V/3, werklieden er onder begrepen) deze prijs wordt ons door den Heer le Prince als maximum gewaarborgd terwijl dc juistheid daarvan reeds volkomen bij de oprigting van een aantal dergelijke etablissementendoor die uitvinders bewezen wordt. Betreffende de kosten en den prijs, gepaard met de gazsoort, is dus liet system» le Prince iu staat, met goed gevolg, dé mededinging van de tot nu bestaande andere gazsoortcn tc kunnen doorstaan. Ook gelooft uwe Commissieop grond van de goede hoe danigheid van dit gaz, gerust le mogen vertrouwen op dc deelneming van dc ingezetenen, al ware het niet aanstonds up ecne uitgebreide schaal. Onaanneembaar toch schijnt het haar toe. dat zoo vele be weegredenen die op een ieder ander gebied vertrouwen en deelneming wekken, in deze liet tegenovergestelde uitwerksel zouden hebben; liet slagen der onderneming immers zou bet belang van stads ingezetenen zoowel voor het tegenwoordige als voor bel toekomende, uitmaken. l.'w'c Commissie beeft zich eindelijk nog onledig gehouden met liet nemen van information wegens walerstofgaz. Dit gaz wordt sedert korten tijd. op kleine schaal, met Eord gevolg in Engeland gefabriceerd, zulke nieuwe uitvinding ier toe te passen zonde gewaagd voor de stad kunnen geacht worden zoo lang bet doelmatige daarvan nietbij uitgebreidere toepassing, bewezen is. l)e Hccrcn le Prince hebben biervoor ook een octrooi be komen doch zouden de toepassing van dit systcma niet durven aanraden, dan na eenigc proefnemingen in bel groot gedaan te hebben; iels waarmede zij zich binnen cenigeu tijd zullen onledig bondenhebbende zij zich bereid verklaardom daarna bet fallricccren van walerstofgaz op liunne tegenwoordige toe stellen toe le passen, toestellen, die geschikt zijn om uit iedere gazgevende zelfstandigheid, als steenkolen, turf. olie, harst, bout, stcenolic enz., enz., op ecne cigcndommelijkc, min kostbare wijze, een zuiverder en sterker lichtend gaz. dan uit dc oude stelsels te trekken is, te bereiden. Deze omstandigheid is dan ook Lij uwe Commissie eenc reilen tc meer om aan bet systcma le Prince dc voorkeur le geven; systcma, hetwelk zij stellig vermeent, dat hier ter slede gunstig en doelmatig zou kunnen worden 'oogepast, en zulks niet alleen op grond van zoovele cn gunstige inlichtingen dienaangaande verkregenmaar ookomdat de van alle zijden angen getuigenissen dn zekerheid gevendat op cene loyale itvocring van de zijde der llccren le Prince kan gerekend «orden. Op grond van cn in verband met al het voorafgaande beeft uwe Commissie de eer voor tc stellen: De Ilaad besluit: 1". Er zalvoor rekening der Gemeenteeene gazfabriek worden daargesteld en in exploitatie gebragt. 2°. Aan de vercciiigde Comiiiissiëu voor de financiële aange legenheden ,:n voor de openbare werken wordt bet voorbereiden der voorstellen lol de uitvoering van dit besluit, opgedragen. ADVERTENTIE N. V Bij D. L. TERCOORN, Koper- en Blikslager en Loodgieter, op dc Langeslruut le Amers foort, zijn verschillende soorten van MUILKORVEN voor HONDEN, volgens Model, le bekomen oiviele prijzen. (206) legen j BURGERLIJKE STAND VAN AMERSFOORT. Van 19 lol en mei 25 Junjj 185.1. BEVALLEN: 19 Junij Johanna van Rooijen geb. van Daslinrsl, Z, Maria van Hainersveldgei). Hak', Z. 21 Junij, Sara Eleonora du Brec, gel», van Anhlerbergh, 1). 22 Junij, Gerard a van den Berg, geb. van Gro ningen, Z. Johanna Barendinn Evcrla, geb. Poiniuer, Z. 25 Junij, Calrina van de Wetering, geb. Wels, Z. Calharina Slol, geb. EversenZ. ONDERTROUWD: Niculaas van Appelen met Alijda GEHUWD; Willem Jagtenberg mei Woulerlje Schelling. OVERLEDEN: 21 Junij, Alida Cornelia Sluuvé, 11 m. Joanna Haps, 80 j., wed. Willem Ueijling. 220ste STAATSLOTERIJ. Prijzen en Premiën ran ƒ100 en daarboven. VIJFDE KLASSE. 1de LijsL N°. 318 en 1937 ieder ƒ400; N°. 17021 en 18847 ieder ƒ200; N". 190, 793, 2830. 3207, 3890, 4112, 4808, 9909, 10022, 12442, 14320, 16611 en 19827 ieder ƒ100. 4de Lijst. N°. 128145000; N0.9425ƒ 1500; NM277, 2224, 15800, 19190 en 19248 ieder 400; N°. 4020 4820, 10327 ru 15904 iederƒ200; N\ 833 2004, 2873, 3741, 5289. 7182, 12705. 14014 ei. 18742 ieder ƒ100. 5de Lijst. N°. 1133117936, 18405 en 19734 ieder ƒ400; N°.2SIS en 11258 ieder ƒ200; N°. 12384101 4579, 7214, 8290, 9031, 9159, 10564.10847,10355, 10499 en 17871 ieder ƒ100. 0de Lijst. N°. S03.3 ƒ1500; Nn. 5530 cn 5684 ieder ƒ1000, N°. 3584 400; N". 12788 en 17802 ieder 200; N". 443, 1994, 4309, 5348, 7573. 7810, 8749, 8754, 8931, J1079, 12401, 12808, 14967, 15188, 15221 10481 en 16872 ieder ƒ100. VERTREK DER BEURTSCHEPEN, 'Amersfoort 's morgens len 6 ure: Vrijd. IJulij. Bos, Zond. 3 Huulsaagei Wuensd. 0 Koekoek. Amsterdam 1 uur «óór Boouisluilen Dond. 30 Junij, Kncknek. Zat. 2 Ju lij, de Weei J. Ilingsd. 5 Bos. Van Amersfoort op Botterdam, over HaarlemLeijden 's üravcnha»v en Delft, Maandag 27 Junij; cn van IS otterduin op Amersfoortover Gouda, Leijden en Haarlem lerug, Dingsdag 5 JulijSchipper J. Houtsugm. Van Amersfoortover Kampen, Sneck en Leeuwarden naar Groningen, eiken Zalurdag, 'smorgens len 9 urej van Groningen, over Kampen en Harderwijknaar Amersfoorteiken Woensdag, 'snauiiddags ten 2 urej Schipper II. Koster. Tc AsiERsrooBT, bij VEECKENS VAN KU1JKHQF,

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1853 | | pagina 2