getal ecnc kleine vermindering legen dal van hel laatst
voorgaande jaar aanduidt.
De bemneijingcii van do afdeeling hebben rich voor
namelijk uitgestrekt tot de beoordeeling van voorwerpen
van wegejhet hoofdbestuur toegezonden en het ter sprake
brengen van pionnen, zoo lot ontginning van heide,
als het houden eener tentoonstelling alhier, tot uit
voering van welk lualsto plan cene Commissie uil haar
luidden is benoemd.
f. Tcekenschool. Teil gevolge jan het vertrek van
den onderwijzer A. Verhoesen naar elders, is bij Hands-
besluit van den 15 Sept. 1853 bepaald, voorloopig in
de vervulliug dier vacature niet Ie voorzien, uithoofde
het onderwijs, aldaar gegeven niet geheel beantwoordde
aan de bedoeling van L. M. Besluit van den 10 Octo
ber 1829. N". 82.
Ten einde de jongeliedenvroeger op die school
onderwezen, in de gelegenheid Ie stellen zich verder
tc bekwamen, is ter onzer beschikking gesteld eene
jaarlijksche som van ƒ50 tot betaling der schoolgelden
voor lieu, die, onvermogend zijnde, in de lermon
vallen om op de alhier bestaande nuttig werkende
handwerk- en herhalingsclwolonder beheer van het
Dep. tot Nut van 'l Algemeen, des verkiezende, te
worden toegelaten.
g. Belangrijke verzamelingen van Schilder- en Beeld
houwkunst bestaan alhier niet, behalve het kabinet
van schilderijen van levende meesters bij den Heer
Mr. S. tan H alchrenop den huize Nimuicrdur.
HOOFDSTUK X.
ZRMWIZtft.
De in ons vorig verslag vermelde vrij gunstige toe
stand san hel armwezen, is gedurende het afgeloopcu
jaar minder gunstig geweest.
De duurte der levensmiddelen en stilstand van werk
zaamheden ten gevolge van de strenge koude in de
■naamlcn November en December, waren de oorzaak,
dat vele ingezetenenbehoorende lot de arbeidende
klasse, niet in de dagelijkschc behoeften van hunne
huisgezinnen konden voorzien. Velen leden dan ook
gebn k zoodot zij zioli genoodzaakt zagen hunne toe-
vlugl tot de Armbesturen te neiuen, ul de hulp van
do meer gegoede ingezetenen in lo roepen, die dan
ook dank haar voor hel hun ten deel gevallen vuorregt
om hiilu te kunnen verleenen, ruimschoots hebben
bijgedragen om het lot van die ongelukkigen Ie helpen
verzachten.
Onder de middelen tot leniging en vermindering van
armoede behoort in de eerste plaats in aanmerking te
komen, het gedurende den winter verleenen van werk
van wege de Gemeente, door ontginning van heide
gronden, alsmede hel kosteloos geven van onderwijs
aan de kinderen van behoefligrn.
Voorts het geven van onderwijs en werk verschaffen
aan de gevangenen, onder het' bestuur d-r afdeeling
Amersfoort van het Genootschap lol zedelijke verbete
ring «Irr gevangenen. Volgens mededeeling van gezegd
Bestuur, is, in het afgclooprn jaar, liet getal leden,
zoo ten gevolge van de verandering van het garnizoen
als door overlijden eenigzins verminderd, zoodot op
1 Jannarij 1854 het getal van de binnen deze Gemeente
woonachtige leden bedroeg 75. Van de gevangenen
die hunne straf in het huis van arrest alhier onder
gingen, onItingen 147 godsdienstige toespraak en
onderwijs. De school werd bezocht door acht personen,
die allen op eigene aanvrage daarop weiden toegelaten
en waarvan de inecste blijkbare vorderingen maakten.
Dat hun gelnl zoo gering was. is daaraan toe te
schrijvendat de groote meerderheid der gevangenen
slechts enkele dagen in deze gevangenis doorbrengen
daar zij. die voor langoren lijd veroordeeld zijn, naar
elders worden verplaatst. Het Bestuur tracht zou veel
mogelijk de gevangenen nuttig bezig te honden en
ondervond ook daaibij de welwillende medewerking
van de Vererniging van fabriekanten en van de Be
st uin deressen der armen loterij; doch altijd stuitte men
nog np de moeijelijkheidom werk te verschaffen aan
hen, die slechts een paar dagen gevangen bleven. Ein
delijk ontving menop het laatst van het nfgeloopen
jaar, hel aanbod van de Gebr. ran der Sleur, om hen
erwten, bonnen en andere peulvruchten Ie doen uil-
zoeken, van welk aanbod reeds een dankbaar gebruik
is gemaakt. Indien dal vooibceld door andere ingeze
tenen werd nagevolgd, zonden dc gunstige gevolgen
daarvan spoedig ziglbaar zijn en zou niet alleen het
lot der gevangenen meer dragelijk worden gemaakt,
maar zou zulks ook gunstig werken op hunne zedelijk
heid, «laar de nadceligc uitwerkselen der ledigheid
hier wel niet zullen behoeven te worden uiteengezet.
De toestand der gevangenis zelve laat bij voortduring
veel Ie wpuschcii over rn vurig hoopt het Bestuur
«lezer afdeeling. dat ook eenmaal een nieuw gevangenis-
gebouw moge verrijzen, overeenkomstig de behoeften
des lijds en de ware belangen der maatschappij.
Vervolgens «Ie afdeeling Amersfoort van liet Genoot
schap tot afschaffing van sterken drank, welker Bestuur
ons heeft mcdegetleelddal liet getal leden in 1853
slechts met weinige is vermeerderd, zoodat het getal
thans 71 mannen en 40 vrouwen bedraagt.
Uit gebrek aan loealileit hebben ten vorigen jnre
geenc openbare vergaderingen plaats gehad.
Eindelijk behoort alhier Ie worden melding gemaakt
van de in den loop van liet nfgeloopen jaar npgeriglc
spaarkas, welke, in dc maand Juiiij in werking geko
men, in liet leven is geroepen ten gevolge van eenc
milde geldelijke bijdrage van een der ingezetenen en
«Ie daarop gevolgde medewerking van hel Amersfoortschc
Departement drr Maatschappij lol Nut van 't Algemeen.
liet Bestuur bestaat uit dc 11.11.
J. II. van Bossem. President,
II. Krvijff Ge.Thesaurier,
Blankenberg
B. ran Burgsteeden
G. J. van Bij bergen
lf/. ran Sandbrinlen
Mr. A. R. ran Bel, Secretaris.
Gedurende de zomermnnnden klom liet gelnl der
inbrengers tot bijna vijftig personen; mertlnl bestond
de irihicng uit geringe sommen van 10, 15cu 25centen.
De ineestcn vroegen tegen den winter hunne spaar-
penningen terug; maar, ofschoon dc duurte der levens- I
middelen en do mindere verdiensten van groolcn invloed
moesten zijn op hel bedrag der ingebrafile gelden ge
durende de wintermaandenzoo ging er toch geenc
week voorbij, waarin niet sommigen hunne kleine
bijdragen aan de zorg van het Bestuur der spaarkas
toevertrouwden. Bij het beleggen der ingekomen gelden
ondervond men eenigo moeijelijkheid door hel gemis
van eene spaarbank alhier, weshalve men zijne toevlugt
moest nemen lot andere dergelijke instellingen.
Aanvankelijk heen de spaarkas gunstig gewerkt.
U.t hoofde het administratief jaar dier instelling eerst
met April is geëindigd, heeft hel Bestuur medegedeeld
in de onmogelijkheid te zijn thans meerdere inlichtin
gen dienaangaande te geven.
Als buitengewone middelen, om in de behoefte der
armen te voorzien, is bij Haailsbesluit van den 25Oct.
1853, goedgekeurd bij Kou. Besluit van den 21 Deo. 1853,
N\ 103. bepaald, om voor liet eerste halfjaar 1854
de plaatselijke belasting op de rogge «f ie suhoffen.
Er zijn ons geene verdere middelen bekend ter ver
betering van het arinwezou.
Instellingen van weldadigheid. Dezelve bestaan
iu drie hoofdsoorten:
1". Instellingen tot het verleenen van onderstand
2°. Instellingen lot vermindering van liet getal armen;
3®. Instellingen tot voorkoming van armoede.
Eerste Hoofdsoort.
a. Huiszittende Armen. Deze zijn dc Hervormde,
dc H.-Cathulieke dei Lieve Vrouwe kerkde R.-Calliolieke
van de kerk Soli Deo Gloria, de Evang.-Lulhcractic,
de H.-Cntholicke van do Bisschoppelijke Klerezij, du
Hemonslraiitsclie, de Ned, Israëlielisclic cn de Christelijke
Afgescheidene Gemeenten.
Met uitzondering van do Remonstrnntsche en Chris
telijke Afgescheidene Gemeenten, genieten ze allen
subsidie uit de gcuirciilc-kn*.
liet getal personendie gedurende liet gelicele jaar
onafgebroken zijn bedeeld, was 2772, «lat der lijdelijk
bedeelden 1540, te zamen 4318.
De ontvangsten dezer verschillende Besturen, hebben
iu liet afgeluopeii jaar bedragen eene som van 287(17,13
en dc uitgaven ƒ28824.45', waaronder echter niet
zijn begrepen, die der Reiiioiiilruiilen, welke de ge
vraagde opgaven niet hebben verstrekt.
b. Godshuizen, ine I uitzondering van Gast-of Zieken-
huizen, liet doel dier iuriglingeii komt vuur in ons
vurig verslag, zoodot wij ons tliiius zullen bepalen tot
vermelding van den toestand over liet afgeloopen jaar.
1. Het Burgerweeshuis. In dit gesticht worden
34 mannelijke en 37 vrouwelijke weezen verpleegd,
wier gezondheidstoestand bijzonder gunstig is. Aan het
gebouw zijn belangrijke reparation en verlieleringeu
nnngehragl, hetwelk echter nog veel te wcnschcn over
laat.
De Gnanlièle toestand van dal geslicht is zeer ongun
stig, veroorzaakt door eruo belangrijke vermeerdering
van het getal weezen. Ten einde Ie voorzien in de
vervulling van de bestaande vacatures, zijn, bi) Raads
besluiten van 5/0 April, 9 Mei en 0 November 1853,
benoemd tot RegentessenVrouwe Wed. Thomas geb.
Scheltus, en Douairière ran Iddekinge geb. Bonn/nel
Uillt-de tol Kegel Mr. J. ilr louter.
2. liet Sl. I'ielcrs- en Bloklands Gasthuis. Vail
dc aldaar verpleegdenten getale «au 20 mannen en
19 vrouwen, zijn er, iu den loop van liet jaar 1853,
tien overleden wier plaatsen echter door anderen zijn
vervuld.
Dit gesticht, geheel uit eigene fondsen beheerd wor
dende, is in ecuen goeden slaat.
3. liet Armen-Geslichl de Both. Ton gevolge van
de duurte der levensmiddelen, was de finanticlc toe
stand minder gunstig; dc wckcljjksehe uitdceling is
4. Het Diaconie Oude Trouwen/mis der Herrormde
Gemeente.In dit geslicht, onder liet beheer en voor
rekening der Diaconie, zijii 50oude vrouwen, uieereii-
deels weduwen, verpleegd, van welke cr in 1853 lu-gcn
zijn overleden, cn door anderen vervangen.
5. liet Boomseh-Calholieke Liefdehuis. - Daarin zijn
gemiddeld 88 oude en gebiekkige lieden kostclous ver
pleegd.
Dc uitgaven werden geheel door liefdegiften bestreden.
De gezamenlijke ontvangsten cn uitgaven van ge
melde instellingen, met uitzondering van die van het
Diaconie oude Vrouwenhuiswaren:
Ontvangsten .ƒ40592.52
Uitgaven. 49743.02
c. Gast- of Ziekenhuis. Van het onder Hoofdstuk VI
vermeld St. Elisabeths Gast- of Ziekenhuis bedroegen
in het vorige jaar de
Ontvangsten 1719.00
Uitgaven. 1082.80'
d. Commission en rereenigingen, welke gedurende
den winter, uitdeelingen doen ran lerensmiddelen en
brandstoffen.Door dc alhier beslaande spijscommiHsic
zijn gedurende den winter 17835 portico soep en ge
kookte spijzen aan de armen afgegeven.
De ontvangsten en uitgaven Waren:
De ontvangsten bedroegen 1099.00*
Dc uitgaven 1590,99'
Alhier valt op te merken, dal deze vermelding van
cijfers dezelfde is als die van ons vorig verslag, door
dien alslneii is genomen de heileuling in den winter
van 18"/,en verder gccne bedoeling in liet jaar 1853
heeft plaats gehad.
Tweede Hoofdsoort.
Armenscholen. Als zoodanig komen in aanmer
king: De Algemeen*: Stads Armenschooldc Hervormde
Diaconie-Armenschool en du R.-Cnlh. Armenschool.
Gelal leerlingen:
Jongens. 534
Meisjes 430
Tolnnl 004
De inkomsten waren ƒ2411,37, en do uitgaven
ƒ2405,70.
Derde Hoofdsoort.
a. Bank ran Leening. De bcleening heeft plaats
gehad volgens dcnzclfdcn rciiteusfandnnrd als vorig jaar.
Iieleendc panden 47927
geloste 40938
verkochte 848
De door ons gedane opnemingen hebben geene aan
leiding tot bedenkingen gegeven, doch allezinsgetuigd
van de nauwkeurigheid, waarmede het personeelaan
die inrigting verbonden1c werk gant. De in het boek
houden anngebrngte wijziging is gebleken zeer doel
matig te zijn.
De inkomsten bedroegen ƒ98500,70' en de uilsaven
ƒ07224,00».
b. Zieken- cn Begrafenisbussen. Van de Iwoo
alhier beslaande begrafenisbusicnwaaraan 2044 mannon
tegen cene wckelijksclic contributie ad 5 cent en 409
vrouwen legen eene wckelijksclic contributie ad 2J cent
deel nemen, en uit welke aan 104 personen onderstand
is verleend, bedroegen de ontvangsten ƒ7523,10 cn
de uitgaven 4473,60.
HOOFDSTUK XI.
n. Openbare heiligheid. Met intrekking van het
vorig Reglement is, in hel afgeloopen jaar, cene nieuwe
Verordening tut liet weren van hondsdolheid in werking
gebrngtwijl de handhaving cr van tul muejielijkheden
heeft aanleiding gegeven is ook deze thans herzien.
Buitengewone maatregelen van polioio zijn niet be
hoeven genomen te worden.
Sedert geruiinen lijd behoefte bestaan hebbende oan
ecnc vermeerdering van het personeel der policic-
agenteil. is cr nog een aangesteld, met name W. ran
der heer. Uitgezonderd A Bos, zijn «e allen van aan
stellingen als .uibezoldigde veldwachters voorzien. Op
dn plaatselijke begrunling voor 1853 eene soiu uitge
trokken zijnde voor do uitrusting dier Agenten, iu
het begin van dat jaar aan ieder hunner eene uniform
volstrekt. Ook i» hun cene verhnogiiig van bezoldiging
toegekend voor het gemis van nieuwejaars cn andere
giften ran ingezetenen, waarom het vragen daarvan
voortaan aan hen is verboden.
Ouilreiit de dienst der |Kilicic-agentennacht wacht»
cn veldwachters valt niets op tc merken.
Brand. Iu het bestaande Reglement op het stuk
van den brand is, ten gevolge van de bepalingen der
Gemeentewet, eene wijziging grbragl.
De brandbluscliniiddeleu lijn in ecuen goeden staal.
In den limp van liet vorig jaar zijn proeven genomen
incl een toestel, door welker aan wending uien slechts
«lo helft van het anders gebruikelijke gelal pumpers
bcnoodigd heeft, weshalve men, wegens dc goede remI-
tatrnvoornemens is zoodanig toestel aan te schaffen.
liet getal van dc brandenwaarbij dc spuiten gewerkt
hebben, bedroeg in liet afgeloopen jaar 2, beide waren
gelukkig niet groot van bcteckcim.
Zij hadden pla.il»
De eerste, op 20 Mei 1853, iu een pakhuis, bestemd
tot bergplaats van vodden, locbclionrcude aan L. J.
ten Coorn en gelegen iu de Valkestraat.
De tweede op 8 September 1853 in een schuurtje,
bestemd tut bergplaats, staande op hel buitenverblijf
van den Heer J. IIBoers, buiten de Sbjk|HHirl.
I'erlirhting. Iu afwachting van al of niet invoe.
ring eener verlichting, door middel van gat, is de
olie-verlichting up ileiiirlfdrn voet gebleven, inmiddels
hebben wij proeven aluen nemen tot verbetering van
dezelve, er i-jn tol dat einde op de Lange Gracht tweo
lantaarns met Engelsche lampen aaugebragt, welke vrij
goede resultaten opleveren.
Kampen of ongelukken, gewigtig genoeg om tc ver
melden, hebben niet plaats gehad.
Feinge niensclilieveiide daden, wegens het redden «au
in hel water gevallen personen, zijn beloond geworden.
b. Huis ran Bewaring. Dit huis verccmgd lijnde
met het huis van arrest, zoo zijn wij niet in staal dc
grweuschtc bijzonderheden afzonderlijk op Ie geven,
dan alleen dal iu 1853 188 personen aldaar tyn in
bewaring gesteld.
Veranderingen in liet pri sunrcl van Regenten zijn
niet voorgevallen.
HOOFDSTUK XII.
USDSOÏW.
De algemecne toestand van den landbouw kan gr-
regd winden vrij gunstig geweest tc zijn, want, ofschoon
over het algemeen «Ie gewassen, inlgcnomen dc boek
weit, niet voordeelig zijn uitgevallen, waren toch «lo
linoge prijzen, zoo van granen als van zuivel, oorzaak
«lat liet (leis landbouwer zeer voordeelig ging.
Maatschappijen of genootschappen Ier bevordering van
den landbouw bestaan alhier niet.
Tentoonstellingen van voorwerpen, op den landbouw
betrekking hebbende, hebben niet plaats gehad, terwijl
ook. too verre ons bekend is, gceue nieuwe gewassen
werktuigen of veerassen zijn ingevoerd of nieuwe uit
vindingen toegepast. Misgewassen of geheel verlies «au
oogst heeft men niet tc betreuren gehad; wel heeft in
enkele streken dc to veld slaande boekweit veel door
hagelslag geleden, doch zulks bepaalde zich in deze
gemeente slechts tot ecnc kleine uitgestrektheidheb
bende deze graansoort over hel algemeen een buitenge
woon goed gewas van uitmuntende kwaliteit opgeleverd.
Schadelijke dieren hebben geen noemenswaardig nadeel
veroorzaakt.
Iii de aardappelen hcefl dc gewone ziekte heviger
gelicersclil dan iu 1852, hetwelk zoowel op de hoeveel
heid nis op de hoedanigheid v»n den oogst eenen zeer
iisdeeligou invloed heeft uitgeoefend.
Voor zoo veel bekend is heeft gccne longziekte onder
het vee plaats gehad.
Omtrent den tuinbouw en bloemisterij valt niets to
vermelden, evenmin als vnn de booiukweckcrijcii.
HOOFDSTUK XIII.
VSRVIIMS6, JZOT IS VISSCIIISU.
Verteening. Verveening beslaat alhier niet.
Jagt. liet jnglvcld, voor zoo verre deze Gemeente
betreft, is slechts van cene kleine uitgestrektheid en
is zeer voldoende.
Dc jagt bepaalde zich alleen lot hazenkonijnen en
veldhoenders, welker voorttccliug zeer gunstig is ge
vreest; niettegenstaande verscheidene nesten van veld-
hoenders gestoord zijn gcwoiilen, was toch hel jog (veld
van die wildsoort goed voorzien.
Dc trek der houtsnippen is teer gering geweest.
Het getal nfgegevene consenten tot uitoefening van de
jagt op den gemeentegrond is geweest 14.
