AHERSFOORTSCHE
I)it Ill.nl vpiicliijr.t tweemaal in de week «los Dingsdugs en Vrijdag». -De Prijs van liet Abonnement is ƒ1.50 in de 3 maanden. Van Advertentiën1 lot 6 regels60Cents
elke regel meerder 10 Cents, behalve liet '/.egclregt. Afzonderlijke nummers, ƒ0,10. Brieven franco. Bestellingen geschieden bij den Uitgever A. II. tan Ctee/f, te
Amersfoort, zoomede bij alle Boekhandelaren en Post-Dirrctcuren in het llijk.
as «i't.
ran VRIJDAG,
De Amersfoortsche Spaarbank.
II.
Ecne eerste bedenking tegen de wederoprigting
van cene spaarbank te Amersfoort was, dat er
i vroeger zulk ecne inrigting bad bestaan, die echter
weldra was te niet gegaan, terwijl ook de later
opgerigte spaarkas na slechts weinige vruchten
gedragen te hebben spoedig was weggekwijnd,
liet antwoord was. dat de vroegere spaarhauk
reeds vóór meer dan 30 jaren werd gesloten. Het
was dus zeer wel mogelijk dat de redenmidie
toen haren bloei hadden tegengewerkt,'thans
liadden opgehouden te gelden. Hen ander geslacht
had sedert dien tijd de vorige onverschilligen ver
vangen. Misschien zou dit, ten gevolge van meer
dere ontwikkeling en meerdere bekendheid met
de staathuishoudkundige begrippen, «lie inmiddels
althans tot den gegoeden burgerstand waren door
gedrongen, ook een levendiger besef hebben van
het groote nut der spaarzaamheiden van haren
gunstigen invloed op huisgezin en maatschappij.
Men kon wclligt met grond verwachten, dat
allen, die hiervan doordrongen waren, door woord
on daad. nu meer dan vroeger, hunnen invloed
zouden aanwenden tot bevordering dier goede
zaak; en de ondervinding leerde, dat overal waar
fabriekanten, werkbazen, en in het algemeen de
meesters hunne werklieden en dienstboden krachtig
j aanspoorden om van «le spaarbank gebruik te
3 maken, «leze spoedig in bloei toenam, lie spaarkas
was weggekwijnd, maar eigenlijk was dit meer
ecne spaar/mul: geweest, die op zeer ongunstige
voorwaarden moest werken. I)c gestelde rente van
'es procent was veel te hoog, en bragt dus mede
«lat men hen moeSt afwijzen, die elders gewoonlijk
hunne spaarpenningen iubragten, zoo als dienst
boden en dergeiykcn, wanneer zij meer dan f\0
te gelijk wilden inbrengen, of reeds ƒ2') hadden
ingebragt. Men moest zich daarom beperken tot
inbrengers uit de laagste standen der maatschappij
die slechts dan wanneer zij in zeer grooten getale
opkomen, uitsluitend ecne spaarbank in stand
kunnen houden. De vroegere bestuurders der spaar
kas wisten dai: ook, dat sommige ingezetenen dezer
gemeente nu. bij gebrek aan cene dergelijke inrig
ting alhier, huiuie gelden te Utrecht en te Soest
aan «1c sjnarbank toevertrouwden.
Ecne andere Indenting was, dat het tegenwoordig
nogenhlik nog niet gunstig genoeg was oin alhier
met hoop op goeden uitslag cene spaarbank op te
riglen. daar men nog altijd hoorde klagen over
geringe verdiensten, onmogelijkheid oin iets te be
sparen. enz.
Dat cr zulke klaglen worden aangeheven kan waar
zijn, maar deze hoort incn ook onder de meest
gunstige omstandigheden (althans door sommigen)
uiten. Doch wie zijn de klagers? Daarop komt het
natuurlijk aan. Zijn het eerlijke, vlijtige, zuinige
en sobere huisvaders uit den arbeiders- of hand-
werkstaud, dan voorzeker mogen die klagten niet
gering worden geschat. Maar zijn het de luijen,
de dronkaards, de personen die liever bedeeld
wonlcu dan zelve hun brood te verdienen, dan
zou men dwaasselijk handelen door den toestand
der maatschappij naar hunne beschrijving te be-
oordcelen. Gelukkig durven wij, zonder vrees
voor ernstige tegenspraak, verklaren, dat niemand
thans met grond kan klagen over duurte van de
noodzakelijke levensbehoeften; dat er geen gebrek
aan werk is voor hem die het ernstig zoekt; dat
ook de handwerksman thans in den regel wel
wat kan besparen om bij ziekte* of ouderdom
daarvan het genot te smaken; er dat dus ook
voor dien stand hel oprigtcn van eene spaarbank
niet doelloos behoeft te zijn.
Maar gesteld dat waarlijk van hem weinig met
grond in het bedoelde opzigt te verwachten is,
hoe velen blijven cr dan over, die hier in aan
merking verdienen te komen. Hoe vele dienstboden,
ambachtslieden, en zoogenaamde kleine burgers
ïk zijn somsin het bezit van voor hen vrij aanzien
lijke geldsommen, die zij nogtans of om haar
K bedrag niet zelve kunnen beleggen, of na renige
i maanden of weken wederom behoeven, zoodat cene
l vaste belegging inoeijelijk of lastig schijnt. Dezen
r kunnen zich, als er êene spaarbank is, bevrijden
H van liet gevaar en dc verleiding aan dc bewaring
van gelden verbonden, terwijl zjj daarenboven
nog hun kapitaal kunnen zien toenemen of daar-
van de vruchten plukken. Al ware het dus alleeu
i om hunnentwege, dan nog zou het nemen van
cene proef aanbeveling verdienen.
En nu «Ie vrees dat alleen gegoeden van de
I spaarbank gebruik zonden maken! Ja, indien dit
I uitsluitend door lien geschiedde, misschien was dan
P de oprigting eencr spaarbank, waar de gelden gratis
geadministreerd worden, niet aanteraden; omdat
wij in dat opzigt kunnen instemmen met de op
merking in het laatste rapport der commissie over
het verslag betrekkelijk het armbestuur op 4 October
1838 in de 2e. Kamer uitgcbragl, dat spaarbanken
eigenlijk moeten zijn veilige en tevens voordeelige
tijdelijke bewaarplaatsen der spaarpenningen van
minvermogenden. Maar is zulks niet grond te ver
wachten, waar men meester is om bij het reglement
bepalingen op te nemen, die dergelijke misbruiken
(zoo zij dien naam verdienen!) kunnen tegen gaan?
Men zorge slechts, dat «le beloofde rente heneden
den gewonen rente-standaard blijve, en dat geene
groote sommen kunnen worden terug gevorderd
dan na tijdige opzegging.
Men vergete verder nietdat dikwijls de gelden
door meer gegoeden irigebragt juist kunnen strekken
om dc overige penuingen, «loor minvermogenden
aan dc spaarbank toevertrouwden die op zich
zelve te gering kunnen zijn voor cene voordeelige
plaatsing, op ecne solide wijze te beleggen, hetgeen
bij kleine sommen altijd inoeijelijk is. Vooral in
tijden van geldcrisis kan het nuttig zijn, dat onder
de schuldeisschers der bank personen gevonden
worden, die door meerdere gegoedheid en daar
mede dikwijls gepaarde meerdere ontwikkeling,
door dieper inzigt in het belang der inrigting, en,
naar wij durven hopen, ook «loor meerdere belange
loosheid, zich genoopt gevoelen om het getal niet
te vermeerderen van hen die in dcrgi.jfce «ogen
blikken gewoon zijn de banken te bestormen met
hunne terugvorderingenen die juist daardoor
meermalen zelve de aanleiding zijn van verliezen,
welke zij nu moeten dragen en bij een weinig meer
geduld cn «loorzigt zoudei^ hebben kunnen voor
komen. De ondervinding in 1830 en 1848 opgedaan
zon dit welligt kuni' bevestigen.
Wij merkten reeds vroeger op, dat sommige van
deze gronden aan bet Department tot Nut van
't Algemeen genoegzaam gewigtig voorkwarmn om
tot de wederoprigling eener spaarbank te hesluiten.
Kortelijk willen wij daarTan dc hoofdbepalingen me-
dedeelen in het hiertoe ontworpen reglement vervat,
in de hoop dat onze stadgenootcn zich opgewekt zullen
gevoelen om naar hun vermogen nicdetewerken
tot eene ruime toepassing derzelrc.
AMERSFOORT, 7 April 1830.
Tot aanvulling van het berigt nopens de
concessie van cenen spoorweg tussclien Utrecht en
Amersfoort, die door de Heeren de Heus en van
Hardenbroek is aangevraagd, kunnen wij mededeelen,
dat bet ontwerp van «lezen spoorweg is opgemaakt
door den heer W. C. Timmerman, te Amsterdam,
die de noodige opnemingen en waterpassingen hier
voor in den loop van het vorige jaar heeft verrigt.
Hel Darjbl. van 's Uagc schrijft: Wjj vernemen
met genoegen, dat het plan bestaat, om een'
spoorweg van Utrecht naar Amersfoort te leggen.
De verlenging van daar naar Zwolle is dan waar
schijnlijk; zoo doende zou de verkeerde rigting
van den nu geconcessionneerden noorderspoorweg
althans gedeeltelijk schadeloos worden gemaakt.
Z. M. heeft bepaald dat de officieren van
gezondheid 3e klasse J. van I.ockborst en C.
F. A. Moorrees. tijdelijk zullen worden gedetacheerd
by de landniagt in West-Iudië.
By het afbreken van een huis te Wissenkerke
bij Goes, tocbehoorende aan den daar wonende
geneesheer Reill. stortte een muur in, waardoor
twee kinderen «laar ter plaatse spelende, werden
gedood, terwijl een derde werd gekwetst.
De persoon J. Freüenbrcgtkolonist op de
Ommerscbans, door de regtbank van Deventer
vrijgesproken van poging tot moord, echter ver
oordeeld in eene geldboete van ƒ7,50, wegens toe
brenging van schade aan eens anderen roerend goed
zal. naar men verneemt, eerstdaags, ten gevolge
van het hooger beroep van den procureur-generaal,
op voornoemd vonnis voor het provinciaal gcregts-
hof te Zwolle verschijnen, beschuldigd van poging
tot moord op eene koloniste.
De nieuwe bepaling van den Minister van
Oorlog, waarbij gezegd wordt, dat de soep bij de
soldalen zal vervallen, en vervangen worden «ioor
koffij en boter bij bet brood, even als dit plaats
beeft aan de inrigting te Kampen, schijnt bij het
vele goeds, «lat daarin ligt opgesloten, toch de
manschappen over bet algemeen niet te bevallen.
Verreweg dc meestcn geven de voorkeur aan de
soep, die zjj, volgens hun zeggen, moeijelyk zullen
derven.
In ceu brief, gesehrev«:n uit Batavia 17 Febru
ary II., door een onder-oltócier, den vorigen dag
aldaar aangekomen meteen detachement suppletie
troepen van het koloniaal werfdepót van Harderwijk
lezen wij;
Het is onbegrijpelijk hoe dronken de manschap
pen zien reeds op den eersten dag hunner aankomst
hebben gemaakt, en boe weinig acht zij geven
op de verandering van klimaat, die hen nog eerder
van het drinken moest afhouden. Maar wat nog
veel meer verwondert, is dat van de 10 manschap
pen, die zich dus te buiten gaan, het twee derde
gedeelte Hollanders zijn, hetgeen bij velen de
vraag heeft doen ontstaan of er dan in het moe
derland zooveel meer dan elders gedronken wordt?
Ileeds dezen morgen vernam ik, dat een der
manschappen plotseling, door den drank verhit,
is overledenen ook «leze was een Hollander.
De arr.-regtbank te Assen heeft een belang
rijk vonnis gewezen in «Ie zaak van J. Uneken van
Stadskanaaltegen J Bartelds van Buincn. Het
gold een eisch tot schadevergoeding, wegens het
verbranden van turf van Cneken in Junij'j.l., ten
gevolge onvoorzigligheid van Bartelds in bet boek
weit-veen branden. De regtbank heeft Bartelds
veroordeeld tot hel vergoeden der schade, door
zijne onvoorzigticheid veroorzaakt, tot een bedrag
van ƒ1073.
De arrandissements-rcglbank te Amsterdam
(eerste kamer) heeft uitspraak gedaan in de zaak
van mevr. de Mercy d'Argenteau, geb. van Brienen,
tegen de Rijnspoorweg-maatschappij wegens schade
volgens de dagvaarding door de vonken van de
voorbijrijdende lokomotief aan een der eischeres
toebehnorend sparrenbosch bij Driebergen toegebragt.
De regtbank heeft aangenomen dat het getuigen
verhoor voldoende beeft bewezen dal de vonken
der lokomotief oorzaak zijn van den ontstanen brand
van het hout, maar dat de schade toch niet is de
schuld Tan de gedaagde maatschappijmaar gevolg
van overmagt. Dientengevolge is de vordering van
de eischeres tot schadevergoeding afgewezen.
Naar men verneemt, is het onderzoek over
de ontwerpen der geneeskundige wetten in de af-
deelingen van de Tweede Kamer bereids afgeloopen.
Ditmaal werden de afdeelingen druk bezocht, veel
meer dan bij de behandeling der vroegere ontwerpen
het geval was. Over het algemeen moeten de ont
werpen, wat de hoofdbeginselen aangaat (eenheid
van stand en eenheid van wetenschap) gunstig in
de aldeelingen zijn ontvangenzoodat men het
denkbeeld beaamde, dat, waar men ook zijne
studiën mogt hebben gedaan, men zich overal kon
nederzetten, en alle vakken beoefenen, mits men
de noodigeTrlijken van bekwaamheid gaf. Intusschen
waren er vele leden die groot bezwaar vonden in
sommige bepalingen der ontwerpen, waardoor,
naar zij meenen, de vrijheid der ingezetenen tot
den aankoop van middelen, daar en waar zij ver
kozen, werd belemmerd, evenzeer als de vrijheid,
om zich die middelen aan te schaffen, welke zjj
raadzaam of nuttig oordeeldeu. Daarentegen werd
aangemerkt, dat de bedoelde bepalingen het eenige
middel waren, om aan de kwakzalverij en aan de
misleiding, waarover in den laatsten tjjd zoo me-
nigmalen is geklaagd, voor goed een einde te
makenen om voor te komendat er verkeerde
of verkeerd werkende middelen werden aangewend.
Die oplossing Dain echter niet weg. dat velen er
bezwaar in bleven zien, dat de apothekers geene
andere middelen mogten gereed maken dan die
voorgeschreven of geviseerd waren door geneesbee»
reu, hier te lande tot de uitoefening der genees
kunde toegelaten. Daardoor zou, naar het oordeel
van die leden, een monopolie worden gevestigd,
dat zij niet konden goedkeuren. Wat de droogisten
aangaat, was het denkbeeld van velen hen wel le
erkennen en toe te laten, maar hen le beletten
geneesmiddelen zamen te stellen of toe te lierciden
en hen dus geheel tot hunne oorspronkelijke be
stemming van handelaren terug le brengen. Het
zal nog eenigen tjju duren eer het voortoopig verslag
der Kamer over de wets-ontwerpen zal zijn opge
maakt. De voorname punten komen echter, r.aar
nieu ons verzekert, op het bovenstaande neder.
Bij de slooping van de huizen op de Marché des
Innocents te Parijs, heeft men geheele voorraadschu
ren van graan ontdekt, die door de ratteq waren
bijeenverzameld, hetgeen opheldert, hoe het mogelijk
was, dat deze iu het leven zjj.i, terwijl alle huizen
ontruimd wareu. Dat de rat een zeer slim dier
is, bewjjst nog het volgende geval. Aan de oevers
van de Bièvre is eeu groote boomgaard gelegen.
Bij een hevigeu storm in den voorgaanden herfst,
waren des nachts duizenden appelen, peren en
andere vruchten afgewaaiden toch vond men den
volgenden morgen geen enkele op den grond liggen.
Den volgenden nacht besloot men na te gaan, wie
toch de dieven waren, welke deze schade aan den
