AHEBSFOORTSCHE
GODBAR
NIEUWSBLAD dee CENTRAAL^
N
NOORDOOSTELIJKE SPOORWEGGE WESTER ,V y
M 1558.
i®
van Y RIJ DAG, 9 Maart J866.
Dit Blad verschijnt de» Dings dags"n Vrijdags. I).; Abonnementsprijs is ƒ1.59 in d«i 3 maanden. Van \dvertentinn, I tot 6 rebels GO Cents elke regel meerder lOCenfs;
legale IVdvertentiën per regel 15 Cents, behalve liet Zegelrrgl dfz. nummers f 0.10. Dubh. nummers 0 15. Brieven franco. Bestellingen hij den Uit-. J. vua Cleeff
te AinersloortHurean Imersfoortsche Courant. Langstraat. Wijk F. \n. 43. over de Oude Visclnnirkt. zo» mede bij alle Boekhandelaren en Pos t-Di meteoren in het Rijk.
K K X X I S G K V I X G E X.
RATIONALE >11 L IT I E.
De BURGEMKRSTF.R es WETHOUDERS tan
amkhsfooht.
Gezien de eerste zinsnede van art. 127 der militiewct
en ort. 71 van het Koninklijk besluit d.d. 8 Mei I8G2
(Staatsblad N°. 46) Gelet on de aanschrijving van den
lieer Commissaris des Konings in de provincie Utrecht
van den 8. December 1SG2 N°. I N. M. en S. (pio-
vinciaalblad N°. 157)
Herinneren den geestelijken en bedienaren van de Gods
dienst bij de erkende kerkgenootsehappenen den studenten
in de Godgeleerdheid hunne verpligting om voor zooveel
zij als dienstpligtig zijn aangewezen en tengevolge van
het getrokken nummerhij de militie moeten worden
ingeli|fd of daarbij reeds ingelijfd zijn de aan Z M.
den Koning te doene aanvraag om ontheffing van de
werkelijke dienst tussclien d.n 20 Miirl.end.n I April
aanstaande bij den Burgemeester der gemeente binnen
welken zij voor de militie zipi ingeschreven in te dienen,
onder overlegging van het desbelrekkelijk bewijsstuk.
Amersfoortden 5. Maart I86G.
Burgeiwester en Wethouders voornoemd
De Burgemeester
De Secretaris,, A. G. WIJKRS.
W. L. SCHELrUS.
Dz BURGEMEESTER u WETHOUDERS van
A VKHSFOOR
Gelet 0|> art. 2G5 d r gemeentewet
Doen te weten, dat het primitief kohier der plaatselijke
directe belasting op de UüISDE:f ovef het dienstjaar
1866 door den Raad is vastgesteld en gedurende acht
dagen te rekenen van heden alle werkd igen *s voor-
middags van 10 tot I ure des namiddags op de Secre
tarie der gemeente voor eenieder ter lezing zal liggen.
Amersfoortden 7. Maart I8G6.
Burgemeester en fPthoudeis voornoemd
!>e Burgemeester
De Secretaris A. G. WIJERS.
W. L. SCIIËLTUS.
SPAARBANK.
Het Bestuur zal zijne eerstvolgende zitting houden op
$9II<1 .'tg; t'i Maart e. k. ten llaadhuize te
Amersfoortdes namiddags van 1*2 tot 1 ure.
VAV DE POLI.. Secretaris.
AMERSFOORT, 8 Maart 1866.
Tot ons leedwezen vernamen wij sister, dat ook
in de naburige gemeente Soest de veelyplttis was
uitgebrok- ti. Volgens zekere informatie» is aldaar
aatmetast de (eestap-l fan Hunnes Kokbest turtle
nit .39 runderenkenbaar aauyeusl zijn 24 .schijn-
tiaar gezond 13, do>»d 2. en is eene lijku|>ciiitm
fjesehied waaruit de Runderpest kon worden ge*
constuteerd.
De hofstede fan wemelden landbouwer heet «hel
Klooster." de aangifte fan runderpest is gister ge
schied en de»«ollden dag is deze hofstede onder
Itewakiim gesteld.
Onze Ijverige fee»ft* de heer F. Th. Weitzel
was aldaar, etfcit 'als ill tie tori ye week le Hun-
schoten, ten spieityvie t-r (di.itse vut de ramps
tegeuwmirdtguigefolge uilttuodigtiig des llceren
UurgtMneesler f«u Soest, en met welke autoriteit
direct de noodige maatregelen zijn beraamd.
Van tie 22 heeste»waaruit de stal van II. van
Tivillrri te Bunschoten bestond, zijn reeds 10dood
9 aangetast, nug slechts 2 schijnbaar gezond,
terwijl stilte koe is geslagt voor eigen constiiiiliu.
lieden morgen zijn le paard naar Bunschoten
Ter trok ken I oudei-oflicier, 1 korporaal en 10
manschappen der artillerie alhier m garnizoen
ten einde, bijaldien tioo.lta, de orde en rust aldaar
te hiti'lltaveo lerwj|| de lieer Kanlonregler fan
Amersliiotl mede althui aanwezig is tut onteigening,
het doen alm.iken enz.
Te heireureu is d« «igeiiziitii'nheid van de» fee-
houder. die, op het zachtst uitgedrukt, in vele slrekeu
niet medewet kt om de» feeiyphus legen to git».
De hoer. daartoe soiniijtls o|igeruiil door domme
nu horen, heschuiiwi in geloowgc (i weeper t| den
veeiyplios als eene bezoeking van hoogerdie hij
niet mag weerstreven
In dat nJee vei slokt, kruist h;j veelal, zoodra
hij merkt dit de ziekte in zijn stal uitbreekt en
voort woedtarmen en handen over elkander, in
plaats die iikscli uittestrekken tot het ten uitvoer
brengen der wenken en betelen van de boten hein
gestelde Overheid en den deskundigen veearts,
wieus ledeueringen op des boeren halstarrigheid
afstuiten.
Wat is daartegen le doen
Geweld gebruiken is niet raadzaam.
Onzes inziens is in dat opzigt wclligt nog een
middel aan te weuden.
Dat middel isoverreding door de bedienaren
der verschillende Godsdiensten zoowel bij huisbezoek
als anderzins.
Wij bepalen ons tol bet aangeven van dit bij ons
opgerezen denkbeeld.
Verder reikt onze roeping niet.
Het is ons aangenaam le kunn-n mededee-
len dal, ingevolge ons artikel in N°. 1328, van
2 Februarii jl.de Algemecnc Bouwmaatschappij
gevestigd te Utrechten waarvan onze geachte
Burgemeester de heer Mr. A. G. WijersPreside
rend Commissaris is. eerlang le Amersfoort de
spade in den grond zal doe» steken lot hel houwen
van een 60ial arbeiderswoningen nabij de Slijkstraat,
waai voor de Maatschappij dezer dagen hei terrein
heeft aangekocht
In alle opzigteu zal die daarstelling blijken pro-
dueiief le zijn en is zij weder eene schrede op
den weg van vuoruitjang en welvaart hier ter
Slede. Immers eene goede woning is voor den arbeider
en zijn gezin eene goede drijfveer tut een tevreden
leven een prikkel te meer tot arbeid en spaar
zaamheid en bevordert een en ander feitelijk de
zedelijkheid der volsklasse.
Ten Kantore van den Heer Mr. J. van der
Leeuw Secretaris der Kamer van Koophandel en
Fabrieken te Amersfoort, ligt ter inzage dagelijks
van des morgens 9 tol 12 ure:
Staten *an de in- uil- en doorgevoerde voor
naamste handelsartikelen" gedurende de maaod
December 1865.
Hel contingent door de provincie Utrecht te
leveren in de lifting voor 1860 bedraagt 466
waarvan de stad Utrecht levert 136, Amersfoort 33
Zeist 19. Bhenen 13, Mijdrecht 12, Veenendaal en
IJsselstein elk II, Baarn en Loosdrecht elk 10
manschappenen de andere gemeenleu elk minder
dan 10.
VERGADERING van den RAAD der gemeente
Amersfoort van Uingsdag 6 Maart 186(3.
Afwr/ig de heer Herschel met kennisgeving.
De i,''tulen der vorige vergadering worden voorgelezen cn goed
gekeurd.
Daarna wordt in behandeling gehragt
1". He< rapport der Commissie aangaande de missive van (le
H.tl. Swaan en van Heiningen lot deelname in het kapitaal voor
den spoorweg ScheveningenDeventer enz.
De heer Scheerenberg verklaart het lid der Commissie le zijn
dat de minderheid uilmaakle cn lich niet heefi vereenigd met dc
conclusie van het rapport. Hij betoogt inhetbreede, dat het vooral
op dit oogenblik niet wcnschclyk is, dat de gem.ente deeliieme
aan eeue inschrijving voor eene tweeden spoorweg, nu deuitkom-
sleo van het plaatselijk beUsliugstelsel zeer unieker zijn cn
■ueo zich beeft moeten onthouden vau het ondernemen van he
lm grijke werken, waaraan anders misschien behoefte zou beslaan.
Daarbij komt, dat dc tl.li. Swaan en van Hcjningen volstrekt
geenc zekerheid hebben gegeven dat Zij het kopitaal kunnen ver
krijgen hcaoodigd vnor den aanleg, cn wel veel opgcgeien van
de vermoedelijke baten die de spoorweg zal afwerpen maar zeer
weinig zeggen «ao de koslcu van aanleg, ja niet eens zeggen,
hoe groot hel kapitaal is(lal voor het etn en andc vereischt
wordt. Hel komt hem ontwijfelbaar voor, dat die weg in de eerste
jaren onmogelijk too veel kan opbrengen als Zij beloven. Hij wijst
op den Centraal-Spoorwcg en op de uilkomsien van die onder
neming. Dc slotsom is dus, dat bij des nouds lot ren klein sub
sidie zo kunnen besluiten maar thans nog niet. Hij wrnscht dat
men zich voor alsnog tan alle ond'rsienning onthuudc, doch wordt
er niettemin tot de iiuchtijviftg besloten, dan raait hij aan om
het alleen te doen onder voorwaarde, dat het kapitaal geheel door
ilischryvii g worde verkregen.
Dc heer L. E. I.agenreij deelt grootcn.leels hel gevoelen vau
den vorigen spreker, Nu reeds gaat de 1 argenj ouder zware lasten
gehukt het is du9 met raailsaam om iets Ie doen, wat die lasten
nog zou kunnen vermeerdereu. Toen dc Centraal-Spoorweg zou
aangelegd worden noemde men het eene levenskwestie voor
Amersfoort, maar van den nu besproken spoorweg kan zoo iets
althans niet gezegd worden. Itcl is volstrekt niet zeker, dat die
goede haten zal opleveren, liet argument in het rapport aangevoerd
betrekkelijk ilc uitbreiding van het ressort der reglbank ia waar
schijnlijk niet ernstig gemeend of is ten minste van zeer onderge
schikten aard. Dan de insinuatie, dat Je Hollanders wel spoorwe
gen willen behhen maar daarvoor niet willen betalen ook dit
wordt door do ondervinding genoegzaam weersproken. Hij kan
verzekeren, dat een groot samul ingecetcnen er zeer tegen gestemd
is, dat voor oen nieuwen spoorweg zou ingeschreven worden.
De eommissie zegt wel dal haar niet is opgedragen om aautc-
wijien boe uieu het geld zou moeten verkrijgen voor de inschrijving,
maar ieder weetdat er geeue gelden daartoe voorhanden *ju
en zij dus of door verkoop van eigendommen of ilnor eene
leening zouden moeten gevonden worden. Daartoe kan hij ni t
medewerken.
Dc heer van H'alchren kan zich evenmin vereenigen met hel
adviea. Hij acht het wel wcntchelijk da» dio spoorweg tot stand
kome maar hij kan er niet toe besluiten om tot dat einde nieuwe
lasten aan de burgerij opteleggen. Voor een aantal zakendie
men hier zou verlangen kan by gebteit aan dc noodige fondsen,
haalt niets gedaan worden en voor Onderwerpen van weelde
zeker in bel geheel niets. Ware het na nog eene zaak* daar
de gehcelc burgern door gehaat werd die hier thans wordt
begeerd dan zou hij misschien cr anders over denken ntoar het
is in dit geval alleen de handelstanddie er Inj winnen zou. Het
algemeen zal cr niet genoeg hij winnen. Ook hij zal tegenstemmen.
Do Voorzitler zegt, dat hij de aangevoerde bezwaren met deelt.
Het is waar, dat het oogenblik niet zeer gunstig is voor hel docu
van eene dergelijke inschryving inaar is dal eene reden om te
handelen, zoo als de eerste spreker wilde, eu to wachten tot later
tol de omstandigheden gunstiger zeilen njn voor de gemeente?
Hangt het duo af vin den Gemeenteraad, om zoodanige beslissing
voor langen tijd te verschuiven, nu de gebecle rsak vóór lo. Mei
beslist moet zijn Er is gesprokeu van den Centraal-spoorweg
als tao eeo antecedent. Maar is bet niet tastbaar, dat de omstan
digheden geheel verschillen? Het moge waar zijn, dat de verwach
tingen Tan den nieuwen spoorweg door de concessionarissen wel
wat al te fraai zijn afgeteekenil, maar het is ontegenzeggelijk dat
zij gunstig moeten genoemd worden. En betreft het dau na voor
de gemeente alleen eene zaak van weelde? Volstrekt niet, daarloe
wijst hij slechts op dc gevolgen, die de daarstclling vandenCen-
traal-spoorweg voor Amersfoort gehad heeft. Als dit thans in bloei
toeneemt, dan is hei naar zijn oordeel groolendeels aan dien spoor
weg te danken, lij betreurt het daarom, dat de financiën der
gemeente niet toelaten dat zij voor eene hoogere som inschrijve
dan door de Commissie is voorgesteld maar hij maakt dan ook
geen bezwaar om voor haar voorsiet te stemmen.
Dc heer van de Puit mccot zich te moeten verklaren tegen een
der gronden door den heer van iValchren ter bestrijding van het
voorstel aangevo. rd. Hij begint met er vooruit te komen dat hij
aan dit laatste zijne stem zal geven. Den grond van bezwaar, dien
hij bedoeltwas dal wel de handelstand zal bevoordeeld worden
door den nieuwen spoorweg, maar niet het algemeen. Doch deze
onderscheiding acht hij onaannemelijk. Waar handel en nijverheid
door nieuwe ondernemingen of inrigtingen voordeel trekken en
hierdoor in bloei toenemen daar werkt dit doorgaans direct of
indirect zoozeer terug op dc belangen van allendat men veilig
kan stellen, dat alsdan ook hel algemeen daarvan de vruchten inoogst-
De heer L. E. Lagervcij merkt op, (lat hoezeer sommigen gun
stiger verwachting schijnen te koesteren van den nieuwen spoor
weg dan Tan den Centiaal dit toch nog altijd onzeker is Men
kan zich ook niet beioepcn op dc andere gemeenten die nu
besloten hebhen aan de inschrijving deeltencmcc, want deze bezaten
nog in het geheel geen spoorweg.
De heer Visser ontkent dit, en wijst daarloe op Deventer, dat
voor zes ton inschrijftcn toch reeds ligt aan den Slaatspoorweg
van Arnhem naar Zwolle.
De heer L. E. Lageru-eij herneem!dat dit slechts eene
enkele uitzondering is op den door hem gestelJen regel.
De heer van Bel acht zich verpligl als rapporteur der Com
missie korlelijk het rapport te verdedigen tegen de verschillende
bezwaren daartegen aangevoerd. Hij kan daartoe echter geene
andere gronden bijbrengen dau die reeds in dat rapport zijn vervat.
Vooral wordt daarin gewezen op het groote belang voor den han
del voortvloeiende uit eene directe verbinding met Amsterdam en
Noordoostelijk Duitschland. Het is reeds opgemerkt dat dit moet
terugwerken op het algemeen. Het overige is meer van onderge
schikten aardbijv. wat gezegd is betrekkelijk het ressort der
reglbank, maar het verdien le toch tc worden herinnerd, omdat
de liaad reeds vroeger dit denkbeeld aan het oordeel der Tweede
Kamer heeft onderworpen. Toen kon men tegenwerpen dat de ver-
eeniging van de Veluwe cn van het Gooiland met Amersfoort be
zwaarlijk zou zijn wegens de minder goede middelen van gemeen
schap, Doch dit bezwaar vervalt, als deze spoorweg tot stand komt.
Het rapport wijst op de ongeiieigilheid onzer laudgcnooten oui gelden
beschikbaar tc stellen voor de daarst-lling van spoorwegen. De beer
L. E. Lagenveij heeft dit ontkend. Maar als hij nok eens, eten
als spreker, belast geweest was inet het verzamelen vau inschrij
vingen voor een spoorweg, dan zou hij ook dezelfde onderviodiog
daaromtrent hebb. ii opgedaan en kevonJcu hebbendat juist zij
die het meeste belang er bij hadden, zich ondi r allerlei gezochte
voorwcnJsels aan de deelneming onttrokken. Ook elders is dat
opgemerkt. Men wil gaarne ifiza/s-sp iorwegen ontvangenmaar
zelf daarloe krachtdadig medewerken wil men gewoonlijk niet.
Daarom is het aoiiis nooilig, dat de gemeenten vóórgaan, en trach
ten np die wijze tot navolging op'.cwekken. Er is aangeroerd
dal de commissie niet heeft gesprokeu over de wijze waarop Je hc-
nooJigile gel-1, n zonden moeten verkregen worden. De Commissie
was niet geroepen om hierover te adviseren, omdat het hier alleen
geldt eene voorloopige inschrijving. Doch natuurlijk is er wel
door de Commissie over gedacht en gesproken. Zij meemle dat
hel verkrijgen dier gelden noch mocijelijk noch bezwarend zou ziju,
als men e ne leening sloot, Injv. met bepaliog nm binnen 30 jaren
aftelossen, doch welke aflossing eerst na 15 of '2(1 jaren zoo beginnen.
Meermalen is gebleken, dal mm als geldbelegging wel gelden aan
de gemeente wil leen.n. Ofschoon er in de circulaire van de ver
zoeke s niet gezegd wordt hoe groot het rcreiscble kapitaal is, is
tneb genoegzaam hekend, dat daarvoor eene aanzienlijke som, ver
moedelijk ongeveer dertig millioen gulden tal benoodigdzijn. Reden
te meer, om krachtig mc.lotewirkoii want al is het waar, dat ilie
som grootenderls door Engdsche kapitalisten is toegezegd, uil Neder
land moet er ook gclJ kouten, om lat altijd als voorwaarde wordt
gesteld, dat ook daar moet 1 lijkeu,dat er heling in de zaak gesteld
wordt, cn omdat dc Raa.l van bestuur gedeeltelijk uit NederDnilsche
aclioiiarissen moet bestaan. Golil het nu eene zaak, die geen directe
voordeelen afwerpt, zoo als byv. de verbetering der bestrating, die
wel zeer gewenseht is, maar geene di'iilenJcn kan geven, dan zou het
sluiten van eene leening daarvoor zeer bezwarend zyn voor dc gemeen
te, maar als de spoorweg lot stand komt dan zijn er bijna met zeker
heid dividenden tc wachten, mils het kapitaal maar met hyeengebragt
zij, zoo als d' I van den Centra ilspo.irwcg, voor de helft by wyze van
leening. Van deze tueb is bet gevolg beialing van hooge renten en
jaarlijksche aflossing, en ilal is eeue hoofdreden waarom de Centraal
niets aan de aclioiiarissen oplevert. Dc heer Seheerenberg heeft sub
sidiair aaugeprezen om zoo de gemeente uiogt inschrijven, dit te doen
op voorwaarde, dal die inschrijving vnor liet geheele kapitaal vol-
leekend worde. Spr. vereenigt zich geheel niet dat denkbeeld en
zou dit anders zelf voorgesteld hebben, daar hem uit dc S. Rolt. Cl.
is gebleken, dal ook te Deventer ile inschrijving onder die voor
waarde zal plaats behhen. Gelukt ilie vclteekening oict, et geeft De
venter dus niets, dan hthoeft Amersfoort dit ook niet le doen.
De heer L. E. Lrtgomvj komt nog eens lerug op hetgeen bet
rapport insinueert over d.-traagheid der Hollanders iu het bevorderen
van spoorwegen. Dc vorige spr. heeft div toegepast op paitirnlivr-n
maar hij mecuite, dat het do.1de op genieeulelifsluren, cn daarom
bci fl hy gelegd, dat de Raail als zoodanig reeds genoeg heeft gedaan,
toen bijeen sobajdie toekei de aan ,dcn Centraal-spoorweg. Die Spr.
ïict de nieuwe onderneming ook zeer gunstig in, maar hij denkt daar
minder gunstig over.
De beer .Scherrenbcrg zegt, dat de conctssie van de H.H. Swaan
en van Heyuiogen reeds vervallen is, en er dus geene sprarke meer
kan zijn van den termijn van 10. Mei. Hel ia vreemd, ilal nog geen
enkel particulier van naam in de zaak betrokken is, als deze zoo
veil bolooll. Hoe kau de onderneming zoo voordcelig zijn als
men let op den batten toestand »an hit tenein tosvehtn Amert-
f irtt eu Deventer, dfe nog veel ongunstiger ia dan de strook, waar
door do Centraal-Spoorweg loopt. Daarom gelooft hij, dat de zaak
als geldbelegging niet is aautrradrn. De Centraal-Spoorweg keert
niets uit, en zou dit niet doen zelfs als h. hoefde zij niets te be
talen voor hare obligaiien. Hij voor licli gelooft uiri, dat er iets
van de zaak zal komen, maar in ieder gevat wil hij geen
bijdragen geven, omdat rr nog eeue andere uiignvc van dc ge
meente slaat gevorderd te worden van ongeveer i 2j.otntwaar
aan zij zich niet met eer kao onttrekken. Hij meent uit bet «oog»
