AMERSFÖORTSGHE
COURANT,
M 1490.
ran T RIJD AG 23 Augustus 3867i
Dit blad verschijnt des Haandagt en Donderdags avonds. De Abonnementsprijs is 1.60 in de S maanden. Van Adverleotiën 1 tot 6 regels 60Cents t elke
lOCents; legale Advertentièn per regel 15 Centsbehalve het Zegelregt. Aft. nummert fOAO. Brieven franco. Bestellingen bij den Ditg. A. H. mm CUtff, te
Bureau Amersfoortsehe Courant, Langestraat, Wijk F, N°. 43, over de Oude Vischmarktsoo roede bij alle Boekhandelaren en Poet-Directeuren in bet Rijk.'"
SPAARBANK.
Bet Bestaar sal zijne eerstvolgende sitting boaden
op Mitaadag Angnstas e. k. ten Raadhuize
te Amtrifoort, des namiddags van 19 tot 1 are.
VAN DE POLL. Secretaris.
AMERSFOORT, 11 Augustus 1867.
Het Prov. Geregtshof te Utrecht, heeft ter tervulliog
der vacerende betrekking van Raadsheer by dat
Collegiade navolgende aanbevelingslijst opge
maakt: 1°. Mr. N. F. van Nooten Regter bij de
Arrond.-Regtbank Mr. F. L. RambonnetOffic.
van Just, by de Arrond.-Regtb. te Tiel3°. Mr. C.
de JongeRaadsheer in het Hof van Zeeland
4®. Mr. A. N. J. v. d. PollPresident van de Arrond.»
Regtb. te Amersfoort5°. Mr. S. J. A. van Wal-
chreu, Subst.-OfBc. van Just, te Amersfoort, 6®. Mr.
C. G. Darger van Hengst. Regter in de Arrond..
Regtb. te Utrecht.
In eene op 14 deter te Rotterdam gehouden
vergadering van Inschrijvers (in de eerste serie
groot eeo millioen guldens) van bet maatschappelijk
kapitaal der naamloote Vennootschap Commandiet
Kat" is na vaststelling der ontnerp-statuten
dete Vennootschap aldaar als gevestigd verklaard.
Door de aandeelhouders syn 12 commissarissen
gekozen terwyl tot Directeuren tjjn benoemd de
Tleefeo Ctemenl van GeelruyenMax Wormser
(vroeger chef de bureau bij de Rolterdamtchc Bank),
Victor van Geelruyen en Edmond eau Geelruyen.
Naar wjj vernemen bestaal er by de regering
plan, nu de schutter ij wet verworpen is en dus de
versterking der volksweerbaarheiddie daarvan
het gevolg zou zyoniet geschiedt om de schut-
terijwet te wyzigen io dien zindat voortaan tot
groodslag van de schutterij zal worden genomen
de telling van 1867. terwyl tol dusverre nog allyd
de telling van 1829 den grondslag der sterkte*
berekening uitmaakte. Ten gevolge van dien ver
anderden grondslag tullen sommige van die
gemeenten, die nu nog ruslende schutterijen heb
ben deze in dienstdoende moeten veranderenen
tal over het algemeen bet aantal scbutterpligtigen
aanzienlijk toenemen.
Naar men verneemt, zullen eerstdaags bij de
dienstdoende schutterijen, even als vroeger bij het
leger, de epauletten worden vervangen door schou-
derpassanteo, sterren op de kraag en fouragères.
Natuurlijk worden alleen de nieuw beuoetnde olfi-
eieren tol die verandering van distinctieve teekenen
verpligt.
Uil Opsterland in Friesland wordt het vol
gende gemeld
Hoe min gunstig de vooruilzigten op een goed
bonigjaar aanvankelijk ook wareotoch zyn de
voorjaarsezpeditiêo boven verwachting van den meest
ervaren byker afgeloopeo. En thans na de vele
regenachtige dagen, die wederom zeer slechten buit
voorspelden op de uitgestrekte boek wei tveiden en
heidevlakten vao Friesland, Groningen eb Drenthe
thans, nu wjj slechts weinige regt warme dagen
hebben gehad, vertelt men elkander reeds wonderco
van behaalde voordeeleo. Hier loopt de booig de
korven uit, daar beeft men berekend, dat elke korf
per dag 1, ginds 2 en meer Ned. pd. beeft gewonnen;
Roodat groote by kers. aldaar 100 4 150 en meer
per dag verdienen en diemag het weder 2 a 3
weken slechts zoo gunstig bljjveo. daarvan, om in
bykerstaal te spreken, dit jaar duizeod gulden beter
culten worden t
De Meppeler Courant zegt:
Door heereo Burgemeester en Wethouders van
Meppel is den Raad aangeboden cene concept
verordening tol het heffen van secretarie-leges
krachtens welke de huwelijken kosteloos zullen
worden voltrokken eiken Woensdag, terwijl daarvoor
opZaturdag f 2, en onverschillig op welken andereo
dag. behalve den Zondag. 10 moet betaald worden.
Den 5. 6 en 7 Augustus werd te Kaïnburg
de 8e jaarlyksche vergadering van de centrale
vereenigiog der Duitsche tandmeesters gehouden.
Z|j werd bygewoond door ongeveer honderd per*
sonen waaronder ook Zwitsers. Franscben Rus
sen en Zweden.
Hel incest is de vergadering geboeid door de
op de plaats zelve geleverde proeven van de Ber-
lyoschm land-arts Ür. Wilh. Silurseu, den vader
uitvinder van eene soort van kunstgebitten, besletnd
om personen met gebrekkige spraakorganen het
spreken er. overluid lezen gemakkelijk te maken.
Met algemeene stemmen is aao Dr. SUersen voor
die uilvinding de groote gouden medaille der
Vereeniging toegekend.
Donderdag en Zoudag jl. heeft de acrobaat
Blondin te Brussel de twee voorstellingen gegeven.
Waartoe de directie vau deu Zodlogischen Tuiu hein
geëngageerd heeft. Dal de toevloed van nieuwsgie*
rigeo overgroot is geweestbehoeft naauwelyks
vermelding. De held van de Niagara" (zoo als de
beer Blondin zelf zich op zyne affiches betitelt)
beeft zyoe 14am alleiins geregtvaardigd, en is door
het opgetogen publiek herhaaldelijk daverend toe
gejuicht vooral na bet gelukkig volbrengen van
tyne wandeling in een zak over het op eene aan
merkelijke hoogte boven den grond gespannen koord;
na zyne hoogst gevaarlijken toer met den stoel
en na den niet minder bagcbelyken ivertogt met
een reisgezel op den rug.
Jl. Donderdag is een begin van brand ontdekt
in een der gebouwen van de wereldtentoonstelling,
en wel in klasse 60, ter plaatse waar de werktuigen
der Fransche Marine zicb bevinden. Door spoedig
•angebragte hulp werd het groot onheil voorkomen.
Vermoedelijk was de brand ontstaan door bet
wegwerpen van een niet geheel uitgedoofden lucifer.
Mevr. Poilevin, de iucbireizigsler. Donderdag
avond te Parijs in een luchtbol opgestegen werd
door den wind naar zee gedreven, en zou zeker
verongelukt zjjo, indien niet een stoomboot, dadelijk
uitgezonden om baar te reddeo, baar bad kunnen
aan boord nemeo met eeo koopman uit Marseille,
die den togt door bet zwerk had medegemaakt.
Volgens een Franscb bladwordt aan de
Fransche grenzen en iozonderheid aao de zyde
van België, tegenwoordig naauwlettend toezigt ge
houden op de invoering van parapluieo, teneinde
het iosluiken van eeo nieuw wapen het paiapluis-
geweer/' te voorkomen. De veren en schroeven van
dat wapen zyn, verzekert bet blad zoo fijn bewerkt
en zoo bebeodig aangebiagt, dat eeo oningewijde
niet dan met moeite een tot wapen ingerigt regen
scherm van eeo gewone parapluie kan onderscheiden,
Met dat geweer, hetwelk by bet opzetten van bet
scherm afgaat, kan men zyn man op dertig el
afstand doodeo.
De dezer dagen te Lodz io Polen overleden
negeracteur Ira Aldridge bad den leeftjjd van 02
jaren bereikt. Hy was de zoon van een neger-
hoofdman in Senegaldie door eeo Ainerikaanscben
chrisleo-zendeliog naar New-York werd overgebragt
en zicb daar ter stede vestigde als ieeraar in eene
neger-gemeente. Ira was voor dezelfde betrekking
bestemddoch zyn aanleg voor het tooneel deed
hein spoedig de loopbaan van acteur kiezen. Io
Engeland trad bjj hel eerst op als Otbello; later
vervulde hjj de rolleo vao Macbeth en Shylock.
Sedert bet jaar 1852 deed hjj kunstreizen door de
voornaamste steden van Europa. Rusland behaagde
hein bet meest. Hjj werd door den keizer vao
Rusland en door verschillende andere Europesche
Souvereinen gedecoreerd. Nog slechts weinige weken
Seleden beeft by voorstellingen te Brussel gegeven.
Ijj was op weg naar Petersburgtoen bjj te Lodz
overleed.
Te Londen wordt geklaagd over gebrek aan
werk op de drukkerijen. Er zijd 5000 letterzetters
te Londen, waarvan tbans een vierde geheet buiten
werk is en eeo ander vierde slechts halve dageo
werkt. Men schrijft dit toe aan ongunstigen handels-
en fioantietyd. waardoor van dien kaot geen werk
kan gegeven worden.
tn de lucifers-fabriek van den beer Gates,
te Frankfort naby New-York (Vercenigde Staten)
wordt jaarlyks 720.000 kubieke voeten best vuren
hout gebruikt voor de stokjes en 400.000 kubieke
voeten hout voor doosjes. Voorts worden daar ver*
werkt 400 okshoofden zwafel en 9600 Engelsche
ponden phosphorus. Voor de verpakking worden
dagelyks 500 Engelsche ponden papier gebruikt,
en voor het plakken 00 Engelsche ponden styfsel.
Oost-lndlë.
Bij den aanvang van den opstand der Nederlanden tegen
Philip11werd door on» een levendige handel gedreven
op Spanje en Portugaldaar die beide Stalen zich uitslui
tend meester hadden gemaakt van de vaart naar Oost.Indiö,
nadat de weg derwaarts om de Kaap de (toede Hoop
doer Vde üama in 1498, was aangegeven geworden.
Het streven van Philipsom de Nederlanders tot onder
werping te brengen hragt van zelve mede om ons in
onxe handelsbelangen tc dwarsbooinen maar het voordeel,
dat die handel aan Spanje gafnoodtaakte hem dien oog
luikend toe te laten. Vooral, omdat die handel aich
anders naar Portugal verplaatst zoude hebben.
I)c overeenstemming van dat Rijk io 1580stelde Philips
eerst in staatom aan zijne bedoelingen gevolg te geven
door een peremptoir verboa van handel; maar wel vei dat
het daarmede beoogde doel werd bereikt, bragt het door
hein aangewende uiterste middel onze voorouders op de
gedachte om zeiven den handel op hel Oosten te gaan
beproeven. De vree» voor de overmagt der zee deed hen
eerst omzien naar eenen -reg om het noorden (1594—1597)
doch na herhaald mizlukle pogingen moesten zij daarvan
afzien en gebruik maken van den hekeuden weg rond de
Kaap.
In Junij 1596 verscheen de cerzte Nederlandsche espe
ditie bestaande uit vier schepen onder O. Houtman
voor Bantamdestijds de hoofdplaats van een magtig
Rijk op Java. Deze cu andere, door verschillende maat
schappijen uitgeruste rxpediliën onder oom Neck en mm
H'arrwijck (1598—1600), run Heemskerk, Both, ran
('aardas en co* der Hagen (1598—1602), deden de be
hoefte gevoelen aan eene vereeniging der versnipperde
krachten, en kwam men soo in 1602 tot de oprigting
van de bekende Oost-Indische Compagnie.
Deze zondonder ms der Hagen eene espeditie uit
van dertien schepen met 1200 man diebij sijs* aan
komst te Banlatn door gezanten van Amboina aangezocht
werd om de Ambooiten roet wie bij in 1600 een verbood
had aangegaan te helpen tegen de Portugezen. Hieraan
werd voldaan en bet kasteel te Amboina door hem op de
Portugezen veroverd. Dit kasteel of lort kreeg den naau»
van Victoria (1607) en werd, onder bevel van T. Hout
man, de eeisle Nederlandsche bezitting in die gewesten.
Onze eerste vestiging op Java had plaats onder het be
stuur van P. Bothden eersten Gouverneur- Generaal t
die van den Koning van Jacatra met wieo hij eeo ver
bood had gesloten, voor den prijs van 1200 Spaansche
realen een stuk grond in eigendom kreegwaarop de
stad Batavia in 1609 werd gesticht. Met beleid en moed
werden nu de etablissementen der Compagnie aanvan
kelijk slechts handelskantoren niet alleen in den In-
dischen archipelmaar ook op Malakka io Bengalen
op de kusten van Cororoandcl en Malabaren op Ceijlom
uitgebreid.
Zoo lang de Compagnie slechts handelaar bleef, gingen
hare zaken vooruitzoodat, behalve de uitdecliugeaban
boeken nog een belangrijk saldo aan overwinsten aanwezen.
In 1693 bedroeg o. a. dat saldo ruim 48 millioen galden.
Maar dit jaarhoezeer ook na dieo ttjd uitbreiding fan
grondgebied plaat» had kan als bet keerpuot van den
bloei der maatschappij Worden beschouwd. Tot dien ach
teruitgang droeg niet alleen bij de weelde ondef ban
ambtenaren welke aanleiding gaf tot ursbraiken co ver
keerdheden; maar vooral ook de territoriale uitbreiding,
waardoor dc Compagnie als een gevolg barer aanrakingen
met Inlandsche Vorsten werd gewikkeld in kostbare
soms langdurige oorlogen die van lieverlede de commer
ciële winsten verslonden. In het algemeen kon de veree
niging van souverein en koopman voor de maatschappij
op den duur niet dan nootlottig tijn. Is toch sulk handel
drijven door een groot ligchaam, in vergelijking vao
den gewonen particulieren handeleene kostbare zaak
waarbij men bezwaarlijk naar gelang van omstandigheden
zijne zaken kan uit'reiden ol inkrimpen boe veel te
meer moest dit niet van de Compagnie het geval wezen,
nu zij te gelijk én handelaar èn Souverein waseu ia
deze laatste betrekkinggebonden door contracten eu
overeenkomsten aan bare ondernemingen eene steeds
toenemende hoewel ver van altijd voordeelige uitbreiding
moest geven. gezwegen nog van bet gevaardat er
voor elk bestuur in gelegen isom voor zijne kosten van
bestuurvoor zijne staatsuitgavenafhankelijk te zija
van de zoo wisselvallige commerciële inkomsten.
In 1725 was niet alleen reeds bet geheele overschot van
de 48 mitioen verdwenen, maar bestond er al een te kort.
10 1779 was dat te kort aangegroeid tot bijkans 85 millioen
guldens en in 1796 werden de schulden der Compagnis
gerekend te bedragen 135 millioen guldens. En bij snik
een treurig rerultaathetwelk trouwens volgens de onder*
vinding van alle landen en alle tijden geen ander koa
sijn en ook door de uitstekende bekwaamheden van zoo
vele Indische landvoogden niet kon tegengegaan worden
moeten nog twee bijzonderheden in het oog worden gehou
den te welen i dalin weerwil van deo toenemenden
achteruitgangmen in Nederland voortging met jaarlijk-
scbe uildeelingenen de handel der Compagnie twee en
driemaal de waarde bedroeg van haren handel tijden»
haren grootsten geldel ijken bloei.
Gedureude de oorlogen van 1780 en 1795 maakten de
Engelscheu zich meester vau al de buiten den ludischen
archipel gelegen bezittingen der compagnie die io 1796
behouden» overname der schulden door den Staat werd
ooibonden en vervangen, eerst door een kommitlë voorde
saken vanden handel en bezittingen in Oost-lndie, en later,
in 1800, door ecnen Raad voor de Aziatische bezittingen.
Nadat ook de Molukken den Eonelscben in handen waren
Sevallcn, bleef bij de inlijving van Nederland io bet Fransche
.eiserrijk van ai de bezittingen der voormalige Oost-
Indische compagnie niets aiecr over dan het eiland Java
eo ook deze beziltiug ging in 1811 in Engelsche handen
over.
De val van Napoleon, en het herstel van Nederland tot een
zelfstandigen staat, ging gepaard met do teruggaaf van een
groot gedeelte vun deszeif» vorige bezittingen sommige
van welke, zoo als Malakka en de etablissementen op ae
vaste kusten van lndie later bij het te Londen gesloten
tractaat van 17 Maart 1824, in ruil legen Bcnkoclen aan
Engeland werden afgestaan en tengevolge van dat traetaa t
en van latere nitbreidingen van zijn gezag cc gebied beeft
Nederland tegenwoordig de bijna onverdeelde heerschappij
in den lndischeo archipel.
Eenigs gedeelten staan onder ons reglslreeks bestuur
andere onder hunne eigene Vorsten ot Hoofdenmet er
kenning der Nederlandsche Souvereinitcit.
De Miniiter vzn BinneuUad>che Ziken beeft de volgende eiroalnire
gerigt «in HH. Comaissarisaen des Koniagi
Enkele gevallen van cholera i>jn te Rotterdam waargenomen.
Hoe betreurenswaardig dit (eit moge sijo geeft hei nog geen*
aanleiding tot ernstige beiorgdheid zoolang die xiekte gcene
epidemische oiibieidiog erlangt, liet is echter de pligt van dn
Regering en ran gewestelijke en plaaisclijkc besturen om onverwijld
maatrrgelej te ner-.cn tol wering der cholera, voor zoover die
maatregelen niet reeds genomen i'ia. Bij mijne circulaire van dén
11 Februari} II.no. 238 (9e afd.) weet ik U Uoog-Kd. Gestr.
op de noodaakelykbheid om met het nemen van maatregelen niet
te waebten lot dat de oholera tieh ia oaa midden vertoonde maar
vooraf alles te doen wal mogelyk ia om voor de volkagssondheid
schadelijke omstandigheden weg te n.'oenen veraocht a dn
aandacht der gemeeattbestoren nadrukkelijk hierop te vestigen met
opsomming <aa de punten, welke iu de eerste pleats t
e Ik sekt hei niet ondienstig U Hoog-Ed. Ceetr. thans aan die
ciroolaire Ve herinneren alsmede tan die van mijnen ambtevoov-
ganger van den 23 April 1868, grplaaUl in de Staat»-Courant
*an den 38 April van dal jaar en ann mijne circulaire van den
19 Jnni) 1866 no. 238 (9e afd.)
e Het ie van bel grootste belang dat oversl door de gemeensa
