AMERSFOORTSCHE COURANT, 7 JU 1008, (rf*'rSK van VRIJDAG 9 October dS68. Dit blad verschijnt des Maandags en Uondetdagt 's avonds. De Abonnementsprijs is /1.50 in de 3 maanden. Van Advertentiëo 1 tot 6 regels 60Cents, elke regel meerder 10 Cents; legale Adverlentiên per regel 15 Centsbehalve hel Zegelregl. Aft. nummert /0.I0. Brieven franco. Bestellingen bij den Ui tg. A. U. van Clee/fte Aiuei«fa*t, Bur eau AmtrtfoorUck* Courant, Langeslraat, Wijk F. N°. 43, over de Oude Viscbmarklzoo mede bij alle Boekbandelaren en Post-Oirecteuren in het Rijk. Db COMMISSARIS des KONINGS ia de PROVINCIE UTRECHT. Brengt ter kennis van de belanghebbenden, dat, tenge volge van herstelling der brug over de Doorlaalsluis bij hel lort te 11 ontwijk, de passage eoor rijtuigen over die brug zal sijn gesloten van 15 tot 31 October e. k. Utrecht den 5 October 1868. Be Cotnmittaris det hom nat vootnoen.d VAN DOORN. KENNISGEVING. De BURGEMEESTER tas AMEItSFOOBT Bieogt ler keuui» vau de tngezeteueu dezer ge* ineeuledat bel door deu beer Commissaris des houiugs iu deze provincie executoir verklaard kohier Nu. I» tau de PERSONELE BELASTING over hel dieusijaar 18"/g9 aau deu Üulvuuger vau 's rijks directe belaslingeu alhier is ler baud gesteld aau wieu ieder verpligl IS zyueu aauslag, op deu by de wet bepaaldcu voelte voldoeu. Gedaan eu op de daarvoor gebiuikeljjke plaaiseo aangeplakt te Amersfoortdeu 3 October i»68. De Burgemeester voornoemd A. G. VYIJEhS. SPAARBANK. liet Bestuur zal zijne eerstvolgende zitting houden op .Hmiiiditg 12 October e. k. ten Itaadbuize te Amersfoortdes namiddags van 12 tul 1 ure. VAN l)K POLL, Secrelutü. Het parlemeutair debat over par. 8. Vervolg. Vei wijzende oaar ous artikel in het vorig uuuitner, volgt bier bet resumé der rede vau deu lieer Mr. J. A. baron van Goltslein, algevaardigde vau Amersfoort. Het kao voor zoodanig als voldoende worden aaugemerkt, kunnende de gausche gang der ledeuenug alleen uil de eigenlyke rede gekend wnrdeu nadat zy inhei Bijblad der Staats-Cour anl zal ziju verschenen. Ue heer J. K. van Goltslein heefl mei leed «reien het stilzwijgen der troonrede over dit gewigtig onderwerp opgemerkt. Ook de» minister» voordrag! getuigt i. i. geenszins «au ernilige behartiging dezer zaak, Ue oplossing der Rotteriiamsche kwestie weidalaeene gunst beschouwd. Spr. wil oiet dringen in de klagien die ler zake van het lager ouderwijs gerezen zijn. Hy .ebt die klsglen te onbepaald co te hoog opgedrcti o oui daaraan groc'.e waarde toe Ie kennen. >iy zou rrcczeu dat door aanwijzing vau middelen oui aan de geopperde bezwaren te gemoel Ie korneoby sommigen in den iaude te groole verwacbiingeo zouden worden opgewekt. Ue zaak uiural naar waarheid voor oogen worden gesteld. Hel hoofdbezwaar, dat lelkens wordt aangedrongenis dat het openbaar onderwijs Diet hcrost op eene leerstellige godsdienst. IndieO aan dat bezwaar moet worden Ie grmoet gekomen, dan worden wy lot het stelsel der gezindheids-acbolen gevoerd een stelselin slryd met de grondwet, met het bcgioscl der onderwijswet, met hel verlangen vande groole meerderheid der natie, liet tegenwoordig stelsel heefl meer dan eene halve eeuw gunstig gewerkt; het is gehtou- haafd bij de wet van 1857, dit stelsel wil bij blijven handhaven. Uil bezwaar kan by dus niet deeleo, Een sndcr bezwaar is de onmogelijkheid der concurrentie tusscben openbaar en bijzonder onderwij». Ook dal bezwaar kan hij niet toegeven, indien hij acht •laai op de vermeerdering der bijzondere scholen waarvan de Staats-Courant telkens het bewijs oplevert cn op bel jongsie verslag over het onderwijs 1866 tol 1867. Uit hel veislag blijkt, dat er 2572 openlure scholen en 1069 bijzondere scholen zich in ilcu lande bevinden, dat de scholen, welke in zekere rigling zijn opgerigl, zelfs met 25 zijn vermeerderd. Die toestand is niet vau dien aard dat aan deze scholeu bijzondere ondersteuning van staatswege-/ou moeten worden verleend. Daaronder zouden de openbare scholen lijden. Werd koalcluo» openhaar onderwijs verboden dan zoo bet bijzonder onderwij» de overhand bekomen, hij de grondwetsherziening verlsngde men wel de vrijheid van bei bijzumte onderwijs le ver zekeren, maar verder wilde men niet gaan. Men wilde vooral zorgen, dal het openbaar onderwijs de bovcuband behield. Daarom bepaalde de grondwetdat overal van overheidswege scholen zouden worden npgcrigl. Nu hebben wel de heeren Jonekhlocl en Pijnappel verklaard dat de Slaat zich niet mei het onder» ijs moest inlaten. Dal wordt de vrijzinnige theorie genoemd. Maar werd die ibeorie als de ware beschouwd, dan zou sp-. daarvan de nood lolligste gevolg, n verwacblen. Hel onderwijs zou lot de grootste eenzijdigheid en be krompenheid vcrvslien. Die leer aarzelt hij niet ie noeuien eene dwaalleer, liet is wel degelijk de pligl van den Slaat om voor de zedelijke vorming der burgers Ie zorgen cn om te voorkomen dat de menigte in onkunde en zedeloosheid opgegroeid zich tegen de orde in de maatschappij verzette. Hel openhaar ouderwijs moet vceletr tegen ondergang worden behoed het moet veeleer versterkt worden legen de mededinging van het bijzonder onderwijs. Nog een ander punt mag bij hier niet onvermeld laten. Zoo dikwijls zegt utcn hoe onregtveardig dat die voorstander» vsn het bijzonder ouderwijs tot het openbaar onderwijs bijdragen I Men vergeet daarbijdal het onderwijs een onderwerp uitmaakt van e algemeen belang", en dat het openbaar onderwijs niet gegeven wordt om aan individuen het genot van ouderwijs ie verstrekken. Ook dwaalt Dien, indien men meent, dal het opeobaar onderwijs moi.t strekken om alle godsdienstige ovetluigingen te bevredigen. Eene dergelijke opvatting steunt op een verkeerd begrip der grondwet. Het openbaar onderwijs moet alleen dus zijn ingerigl, dat hel demands godrdieostige ovetluiging versluie. Het zal u» deze beschouwing niemand kannen verwonderen dal hij legen de beide amendementen zijn stem zal uitbrengen. 1 ater op nieuw het woord voerende achtte de Heer J. K. ran Goltslein het verwijt door den Heer van Nispen tol hem gerigt alsof hij een socialist en communist ware, onverdiend. Zijuc leer is, dal de Staal zich belasten moet met het onderwijs, om gezonde begrippen in de jeugdige gemoederen Ie prenlen. De Slaat ir bet onder u het volk. De overwinning van Sadnw. _rr"'-" hij al» een gevolg as; van het onderwijs dat aau de Pruis- tiiche ingezetenen is te beurt gevallen van wege deu Staal. Zoo sprak het eminent hoold der conservatieve party J. A'. van Goltslein; hij, dooi kneed in staats zaken eu wettenconsequent verdedigende ook daardoor eene wet, tot stand gekomen ouder een conservatief ministerie en waartoe de conservatieve party met kracht heefl medegewerkt, welke wet velen dier party weinige Jaren geleden met vuur verdedigdeu. De heer van Hardeubroekmede af gevaardigde van Amersfoort, stemde ook legen hel eene amendement Ge/ken (hel scherpste)doch voor het andere, onder welks voorstemmers velen waivn, die uit diplomatie daarvoor siemdeo met strekking om onder de natie de voorstanders van herziening der onderwyswet in blyde verwachting ie houden zonder ernslig voornemen om die verwachting in werkelijkheid ie helpen her scheppen. Hel openbaar lager oriderwys beeft len voorwerp van een geduchten aanval gestrekt by de behan deling van het adres vau antwoord op de iroourede eu wel van de zijde vau heu, die het als een zeer godsdiensiloos ouderwijs helileleu eu roldoeiiing zoeken in een byzonder lager ouder wys, op eerr leerslelligen godsdienstigeu groudslag steunende. Die slryd werd vruchteloos getoerd en hel open* haar lager onderwijs kwam daaruit ongedeerd te voorschijn. Hoe kon dit andera. als inen opmerkl hoe on bestemd eu hoe overdreven de klagten waren, die aangeheven werdeneu hoe gewaagd hel was de regering le willen dwingen lol eene wijziging der best.iande schoolwet over le gaan, zonder dat men den aard daarvan le kennen gaf. Zulk eene han delwijze kon alleen strekken om de opgewondenheid onder de beslryders van de bestaaude schoolwet aan te vuren en ook hunne verwachting op de be vrediging hunner wenschen op le wekkenwelke echter op telenrsielliug moest uitloopeu, zooals de agilaleurs in de Tweede Kamer zeer goed koudon vooruitzien. Zij wisien dal zij eene groote nedei laag zouden lyrleo. Maar zy wilden toch sprekeu van zich doen spreken zich naam terwerveu als zeloten; zelfs was daaronder een die wel iets der rol van eenen tweeden flerostratus wilde spelen (heeft hy nok met gevraagdof hij goed zyue rol had ge speeld uiel om eenen liiaoa-lernpel maar om de gemoederen zijner landgenooten in brand te steken. Wie zóó zyn vaderland dienen wil, dient bet al zeer slecht! Zóó handelt gewis geen bezadigd weloverleggend gemoed van volksvertegeuwooidigers. Een vrede lievend gemoed verlangt niels anders, dan dat geene zaden van ontevredenheid, onrust eu twee- dragt onder de .nemgtc worden uitgestrooid. In een slotartikel het openbaar lager untlcrwjjs van dezen lyd vlugtig toetsendewordt tevens betoogd dat ook bet Ministerie aan het kiemen van den ouzaligen strijd die vier achtereenvolgende dagen duurde, gansch niet onschuldig was. AMERSFOORT 8 October 1868. Door de Amers/oortsche Zaugvereeniging is tot haren Directeur, iu plaats van den overleden heer Cracycangerbenoemd de heer Kürnbergerkapel- meester van bel muziekcorps der rijdende artillerie alhier. Door den majoor J. P. Holsschuckomman- danl in de elide stelling der genie, is gisteren alhier aaubesleed: het leveren en plaatsen van scholhaiken in de Sluis aau de Grebbe; waarvan als minste inschrijver, aannemer werd de Heer D. J. Boks. alhier, voor /2700. Naar men verneemt, heeft de Koning aan al de leden van het coinilé tot regeling van het leest van de weerhaarheidsbond zijn pholografisch portret geschonkenmet een inscriptie ter her- inueritig aan de dagen van 2427 September. Men spreekt van «.en plau. oti» ten spoorweg te leggen van Maarsbergen over Rarneveld A pel- dooru en Deventer naar de lyn AlmeloSaizbergen. Deze weg zou de kortste zyn voor bet verkeer tusscheu Engeland en Duitschland als daarmede hel aanleggen van een haven te Scheveniogeo ge paard giug. Volgens de Arnh. Cl. zuu daarvoor concessie gevraagd zyn door den beer J. M. Millau, van Londen. Ook Antwerpen 7.011 door een lyn over Roer mond en Weert naar Gladbach meer regislrecks met Duitschland verhouden worden, Dat er tegenwoordig niet alleen ovtrvloed van hulp-onderwyzers is. zooals elke vacaiure bewijst, maar dat ook in andere vakken «de markt als T ware overvoerd is" kan blykeo uit hel feit. dal zich voor de vervulling der betrekking van adjnuci-commies ter secretarie le Leeuwarden, waaraan een vast tractement van f 650 is verbon den niet minder dan 70 sollicitanten hebben aangemeld. Ter gelegenheid van de viering van hel 250- jarig bestaan van Batavia zal daar de eerste steen gelegd wordeo voor een standbeeld vau Jan Pie- terzoon Koen de veroveraar van Jacatra. Het comiié van feestviering heelt zich hier te lande om on dersteuning gewend lol de heer J. C. Reynstoud Indisch ambtenaar te 's Gravenhagedie uu in de Maats-Courant dien brief openbaar maakt en do Nederlanders opwekt, iets al te zoudereu voor een monument van een mao die als de groudlegger der Nederlandscbe heerschappij iu de Oosl-lodiscbe Archipel tnag beschouwd worden. JohanneAibertu* van Miykett. Mei innig leeilweseu vernamen wy dat de begaafde kunstenaar, de beer J. A van h'gken, ie Elberfeld overleden is, na een langdurig en «aak smartelijk iydendal bem in de laatste twee jaren bijna geheel ongeschikt maakte voor dt praclische uitoefening van lyn vak. J. A. van Eyken werd 29 April 1823 le Amersfoort gebaren en ontving bel eerste onderwijs in de toonkunst van zyn vader G. van Eyken organist en mntiekdirecleur aldaar. Zyn goede aanleg openbaarde sicb spoedig en op twaalfjarigen leeftyd was bq ieed» 100 voordeelig ontwikkeld dat hy al» pianial en violist zich in bel openbaar deed booren en op bet gebied der compositie geen vreemdeling meer was. la 1845 en 1846 studeerde hy aan bel conservatorium te Leipzig onder Mendelssohn Haupimsun Cade, Becker, Kicbter, Klcngel en Plaid/, en lijden» zyn vrrblyf aldaar werd by reeds gunsiig vermeld iu het tydschrifl Signals Jür die musikaluche It'ell. De vermaarde Job. Scbiueder te Dresden legde de laatsie band aau zyne vorming tol organist. Voorst ia deze laatste hoedanigheid beeft vso Eykeu ziek een welverdienden goeden naam verworven, sedert hy in 1848 lol organist der KemonstranUche kerk le Amsterdam keooemd werd welke betrekking by in 1853 verwisselde met die san de Zuiderkerk te Kutterdam, alwaar hy ook ala ondcrwyier aan de muziekacbool werkzaam wat. Een bijzonder bewya vau waardering zyner verdiensten was zyne aanstelling tut organist aan de gerelurmeerde kerk le Elberfeld by bleef daar van 1854 tel aan zynen dood en mugt in zijnen nieuwen werkkring steeds meer en meer die achting verwelven, waarop zyne taleoien bem alle aanspia.k gaven. Even ala in Nederland, werd in Duitschland zijn oordeel ontelbara malen ingeroepen, waar bel de keuring van nieuw gebouwde orgels of de benoeming van organisten gold en gaf v. Eykeu een concert op den reus der instrumenten dan outnrak bel nimmer aan lielangatcllende hoorders. Dikwijl» ook ontving hy daartoe de meeat vereereude oiiuoodigiugen zoo ala iu 1856 te Hannover, waar da koninklijke familie zyn concert by woonde, eu by de inwydicg der ttasilika te Trier loen by door den koning van Pruiasen aangewezen was bel orgel te bespelen. Maar niet alleen ala organist, ook als pianist trad by meermalen sla aulisi up en zyne medewerking ala violist, betzy by strijkkwar tetten of in orkesleii waa steeds welkom en bewees telkens dal v. by ken in ieder opztjt de toonkunst met allen erosl Ixotfcnde betgeen vooral hel duidelijkste blykl uit de vele composition by zyn leven in bet licht gegeven of doorhem uagelalen. Even atreog ala tegeoovei zijne leerlingen was by ook trgenuver rich zeiven. Slordigheid onbeduidendheid bij executanten uf componisten wat hem undragelyk en deed bem dikwyla vchcrper oordeel utleo dan uun van zijl anders goedaardig karakter verwachtte. De toonkunst stond eindelijk bij hem even boog ala de zedelykhridwaaromtrent hy in bel geheel niet ultra-liberaal was. Zoo b-scbuuwdev. tjkeu een werk vooral dat van een niet meer levend componistsla een lealamcntwaaraan nieta veranderd mogl worden by de leu uitvoerlegging hy bul alzoo gelegenheid te over om zich te ergeren, waar bet de voordragl van klassieke werken gold. Gelukkig was dil niet van schadelijken invloed op zyne gezond heid maar daarentegen zeer heilzaam roor zyne leerlingen, dia daardoor dc kunst honger leerden schallen en met meer ernst bestuderen. Op die wijze heeft zijn werkzaam levrn aou degelijk gestrekt lol bevordering der toonkunst en vooral ia hel van gun- atigen invloed gewoel voor Nederland, waar het schitterend muziekaal verleden, iu de geschiedrois onverdiend verdrongen door onvergetelijke wapeufeiten en politieke ov ei winningen by na geheel vergeten waa. Daarom die herbaalde ouderscheiding door de Maat schappij Tot bevordering der toonkunst door bckruuoing eu eert olie vermelding en in 1861 door benoeming lot lid van verdienste. Vele leerlingen cn nog meer zijne composition strekken ten bewijze van v. Eyken» meesterschap op bel gebied der toonen. Te meer ja het daarom te brjammeren dat by reed* op 45jarigeu leeftijd aan de kunat ontrukt werd. Zyn gezioeene gade en zes kinderen van 313 jaar staren den trouwen echtgenoot en zoo goeden vader treurende na. Te hopen is het dat hel der weduwe niet aan dekracbl en de middelen moge ontbreken om de loten van dien Eyken-siatu lot flinke ver tegenwoordigers daarvan te ontwikkelen. Daartoe de bulpzame hand te bieden is alligt gewens'-hi. De oud-lcetlingen vervollen daardoor een pligt der dankbaarheid. Toonkunstenaar» en diletlantcit ia Nederland en Duitschland doen daarmede een werk der liefde. Hel voorbeeld ia reed» gegeven duur de liederufel Euterpe le Amsterdam waarvan v. Ejken 1849—1853 directeur was. Eene meer uitvoerige hiogrnphie van J. A. van Erken mag men in de muzickale bladen vtrwucbleii. l'olilickc Revue. Het protest tan koningin Isabella II, gedagtee» keud kasteel van Pan 30 September löGS.ligt «nor ons. De inhoud tan dn sluk is niet van zoo overwegend belang, dal wjj liet ooodig achtea onzen lezers dien iu zijn gebeel mede le deelen. In deu aanhef verklaail de onllroonde vorstin, dat •een zamenzweringwaarvan om zou te zeggeo geen «ooibeeld beslaat by eeuig ander volk in Euro pa. Spanje in de ysselyk heden der regeringloosheid ge.-lort heeft;" als of onder haar bewind de toe stand des lands niet aiiarcliisch was. door de gedurige «erwisseliugeti van regeringsinannende willekeur waai mede die handelden en «Ie schennis der den vnlke geschonken vrijheden. Z(j betreurt het dal de vluut en liet leger, wier diensten zy altoos met zoo veel liefde beloond beeftaici». met schennis der heiligslc reden, eu 'Ie roemrijke overleveringen vergetende, nu tegen het vadcrlnod keeren en daar inuw eu verslagenheid biengcn; en zegt vertolgeus: #De bedroevende reeks van verradelijke handelingen de ongeloofelijke daden van trouweloosheid die zich in zulk een kort tydshesuk hebben voorgedaan, kwetsen meer mynen trots als Spaauscbe vrouw, dan zy m(jno waardigheid van koningin aantasten." Zij hoopt dat, ulschoou dc sleden en hel plattenland zich voor hel oogeublik ki ommen onder liet jok der opstandelingenweldra het openbaar gevoelen, t>eleedig<l in het edelste dat er beslaat, moge oni-

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1868 | | pagina 1