Ding'sdag*
December 1868.
M 1623.
Dit blad verschijnt des Vaandags en Donderdags 'a avondsDe Abounemer
10 Cents; legale Adïertentièn per regel 15 Cents. I.ehalvr het Zegel regt. J/z.
Huren» Iinertfnnrlsrhe Courantl.angcstraat. Wijl F. 4;j. over de Onrii
1.50 in de 3 maanden.Van Adverlentiën 1 tot 6 regels 60 Cents, elke regel meerder
/0.10. Brieven franco. Bestellingen bij den Uiig. .4, II. van Clecff, fe Amersfoort,
Vischniirktson mede bij alle Boekhandelaren en l'ost-Directeuren in bet Rijk.
HET ZILVEREN FEEST T)ER ANNA- i
PAULOWNA BEWAARSCHOOL
TE AMERSFOORT.
In het laatst van 1842 achtte men ile op-
rigting eener Bewaarschool voor kinderen van
ai men, alhier, als zeer gcwenschten werd
dan ook daartoe in onze werkzame Aid. der
Maatsch. tot N. v. 't Algetn. beslotenwaarop
zij eene Commissie benoemdebestaande uit de
Hoeren Ds. J. van Hoorn, president, Ds. 1'.
A. Homijn, vice-president, L. Uousguel, thesau
rier en II. Versloot, secretaris, aan welke de
uitvoering werd opgedragen.
Die Commissie ving reeds in Januarij 1845
hare werkzaamheden aan ter verwezenlijking
van dien wensch.
Bijn. gflietl zonder geldelijke middelen,schoot
haar niets over dan een beroep op de welda
digheid. Evenwel de school kwam tol stand,
niettegenstaande een lal van groote bezwaren,
en werd op 5 Dec. 1845, in tegenwoordigheid
van Commission uil het Gemeentebestuuruit
het Departement en het Plaatselijk Schooltoe-
zigl, alsmede van den district Schoolopziener,
plcglig ingewijd, en op 6 December daaraan
volgende met 27 kinderen geopend.
Het aantal bewaarlingcn nam steeds toe; en
van dien tijd af tot lieden werd de school ge
middeld door ruim 200 kinderen bezocht.
Vijf cn twintig jaar heeft dus deze Inrigtiug
bestaan, en men kan haar onder de meest
nuttige en noodzakelijke instellingen achten,
die wij in ons midden bezitten. j
Voor meer dan 5000 arme kinderen was z*
de eerste kweekplaats. Bij algeheel gemis van
huiselijke vorming, werden zij hier aan de
hand eenci verstandige en hartelijke moeder'
gebragi, en róó getrokken uit eene omgeving,
die niet ges' 's om den mexsch uit den
ich te voi
on te brengt
belaas alle vcislandelijke, zedelijke en godsdien
stige ontwikkeling achterwege blijlt, of ten kwade
fcdij.ll.
Deze hoogst nuttige Inrigting vond hare
opkomst cn hare bestendiging in de liefderijke
en weldadige medewerking vau Vorstelijke per
sonen alsmede van zeer velen onzer geachte
Stadgcnootcn, en wordt nog met voortdurende
belangstelling geholpen en geschraagd. Aloge
door 's Hemels goedheid die meewarigheid met
'tlot van zooveel arme kleinen levend blijven,
om aan nog duizenden hierna diezelfde zege
ningen af te wei pen. De vruchtbaarste weldadig
heid toch is die, welke den arme in slaat stelt
om zichzelvcn te kunnen helpen.
Met veel genoegen werd door ons het boven
staande stuk van zeer geachte zijde ontvangen,
en gaven wij daaraan de eerste plaatsomdat
ook wij waime sympathie voor deze zoo wel
dadige en nuttige Instelling koesteren, die in
de ruimste mate aller aandacht en schraging
verdient.
De commissie van beheer en toezigt dezer
school bestaat thans uit de Hoeren Ds. II. J.
van Hoorn, president, P.Schuijt, vice-president,
Mr. J. van iter Leeuw penningmeesterJhr.
A. C. P. Quarles van Ufjorden 11. Versloot
secretariszijnde eerstgenoemde en laatstge
noemde van dc oprigting af, dus gedurende
vijf cn twintig achtereenvolgende jaren aan het
hootd der Inrigting werkzaam geweest.
De eerste hew aarmoeder was Mej. Geerlruida
van Eldilc, die tot aan haar overlijden, Augustus
185G deze heirekking vervulde. In hare plaats
trad Mej. II. M. Schermers op, die nog met
den meesten lust hare goede zorgen en hare
krachten aan deze taak wijdt.
Bij dit zilveren feest uiten wij onze hartelijke
wenschen voor de instandhouding en bloei
dezer Inrigting en dal de geachte Commissie
daartoe door velen die gaarne weldaden doen
krachtig worde in staat gesteld.
ZIELKUNDE, gevolgd naar de Empiri
sche Psychologie van Dr. Diibai.
hoogleeraar te Linz, door A. M.
Kollewijx Nz.
Uitgave van Nooton te Schoonhoven.
Zijn wij sedert ccnigc weken in liet bezit
van bovengemeld werkje van onzen geaehten
en kundigen Stadgenoot, den lieer A. M. Kotlc-
wijnhs., die c-n als Iiistituteur fcu als Opvoed
kundige teregt eene uiterst gunstig reputatie
geniet, wij konden wegens tijdgebrek tot nu
toe ons slechts gedeeltelijk aan de lectuur
daarvan wijden, eu bovendien wij bekennen, dat
wij op het gebied der Psychologie niet voldoende
zijn toegerust om ons tot eene beoordeeliug
van dit nuttig geschrift te mogen verstouten.
Welkom was het ons derhave het onder
staande in de Prov. en Friesche Courant te
lezen, en door het over te nemen mede ge
legenheid te vinden veler attentie op dit werkje
te vestigen.
Bovengenoemde Courant behelst hierover het
volgende
Dit werkje van 15S bladzijden is net uitge
voerd; het heeft, zooals men verwachten kan,
uit zijn aard een philosophischc tint; doch het
is met klaarheid eu eenvoud geschreven en
zooveel mogelijk populair in voorstelling. Om
het te verslaan is er geene sterke inspanning
noudig; doordien de bewerker zich heeft toe
gelegd, wat hem ongetwijfeld niet weinig moeite
gekost heeft, cr alle kunsttermen eu schijn
van geleerdheid buiten te houden. Hij vordert
van den lezer niet meer kennis van het incn-
scliclijk ligchaam dan cr te verkrijgen is in de
vourlrclTclijkc Handleiding tot de kennis der
Kal uur, uitgegeven door de Maatschappij Tot
Nut van 't Algemeen.
^roor elkeen, die omtrent het hoogcrc leven
1 onverschillig is, maar vooral voor den
onderwijzer is de kennis der zielkunde hoogst
belangrijk. Die nu van deze wetenschap klare
begrippen wil erlangen, bestudeere het aange
kondigde hoek; hij zal het als een zeer nuttig
leerboek, dat stof tot denkeu en oordeeleu
geelt, weldra op hoogen prijs stellen.
Wij zeggen in gemoede den heer Kollcwijn
dank, dat hij op nieuw den beschaafden stand,
en inzonderheid den onderw ijzersstand een werk
hoeft geleverd dat veel nut stichten kan.
Als proeve van bewerking, dcelcn wij iets
over hel karakter 106 mede. Dit luidt:
Hel karakter beeft zijn zetel in het willen,
echter niet in het veranderlijke wenschen en
luimen, maar in het gelijkvormige, overeen
stemmende en vaststaande van het algcmccnc
willen.
Volharding van liet willen is het wezen van
het karakter; het mag niet heden zóó en morgen
anders willen. De man van beginselen, vau wien
men zeker weet, wat men van zijn willen lie"ft
te wachten, heeft karakter. Karnkleiloos is in
het algemeen diegene, wiens wil niet gelijk
blijft, wiens bandelen in een bepaald geval niet
vooruit is te bepalen. Ilet kind is karakterloos,
omdat het geen ontwikkelde voorslellingsgroc-
pen, geen vaststaande belangstelling, geen blij
vend bcgceren en willen bezit, waardoor ccue
toevallig zich voordoende vooistelling, belang
stelling of begeerte wordt toegeëigend, liet kind
gaat snel en zonder plan van de eene voor
stelling of bezigheid tot de andere over. Geen
dezer krijgt een blijvend overwicht op de andere;
dc verschillende kringen van voorstellingen staan
afgezonderd naast, of slechts losjes verbonden
met elkander; hel inwendige leven en streven
der voorstellingen draait nog om afwisselende
middelpunten, die in geen vaste betrekking tol
elkander slaan. Maar niet slechts het kind, ook
de volwassene is karakterloos, niet, omdat hij
geene vaststaande voorstellingsgrocpen bezit,
maar omdat hij or verschillende heeft, die in
geen bepaalde rangorde zijn gebracht. Het gevolg
daarvan is onbeslistheid, besluiteloosheid van
don wil, inwendige verdeeldheid van het ge
moed, die ccnuianl duurzaam geworden, den
J -menseh verhindert met eenige vastheid een
te heireden en te volgen, van
ngenamc, steeds ondragelijker
bepaalden
daar het
wordend gevoel, waardoor de onstandvastige,
inwendig verdeelde mensch zoo vaak wordt ge
kweld.
Er is geen ander middel om die besluiteloos
heid te verdrijven, dan door den strijd tusschen
de verschillende voorstellingsgrocpen te beslech
ten. Dit geschiedt door de voorslellinsgroepen
en de op haar berustende beginselen en grond
stellingen zooveel mogelijk eene bepaalde rang
orde te laten aannemen, aan welker hoofd een
of meer innig ineengevlochten, algemeene grond
regels staan, die aan geen tegenspraak onder
hevig zijn, en voor liet denken en willen van
den mensch als hoogste wetgevende macht gel
den. Aan deze hoogste grondstellingen komt
dé eindbeslissing toe, wanneer er tegenspraak
ia in het denken, en strijdige belangen den
wil doen wankelen. Zij maken het bemiddelende
bestanddeel, het blijvende, duurzame, vast
staande in de wisseling van denk- en levens
wijze uit, de grensstcencn en dammen, waar
tegen de springvloed van bet voorstellingsleven
wordt gebroken.
Door deze grcnsstecnen en dammen wordt
in al liet denkeu cn willen van den mensch
die harmonie gebracht, welke het wezen van
liet karakter uitmaakt: Hel karakter bestaat dus
in de ondcrgeschiktneid van al liet denken en
willen aan de hoogste practische beginselen, die
door liet leven verworven en door hel nadenken
gelouterd zijn.
Dc XcdcHnurischc Oo*fcr-spoorwcg.
Sedert onderscheidene jaren werd door ons
in artikelen als anderzins het tol stand brengen
van eenen Nedorlandschen Oostcr-Spoorweg be
sproken cn bevorderd,loopende van Amsterdam
door het Gooilandbet Ecmdal en verder door
Gelderland naar Duitscbland.
Een voorloopig comité heeft zich dezer dagen
gcvoimd, waarvan wij in het voorgaand num
mer de namen mededeelden cn is ook het pros
pectus der Nederlandscue Uoster-Spoorwkg-
Maatscuappij verschenen, zullende volgens dit
prospectus de lc sectie zijn van Amsterdam
op Diemeti, We esp (Mui den), 'sG ra-
el and, Hilversum, Eemnes, Baarn
(So es td ijk), en (verder in regie lijn vermoe
delijk over de Eem bezuiden de Eembiug,
over den straatweg Bunschotcn-Amersfoort even
ten Zuiden van de Haarsche brug, over de
Laak juist bij den elleboogwelke deze wetering
iu den Arkeinheemschen polder maakt cn be
zuiden do buitenplaats den Hoek) naar het
Station van den Gcntraalspoorweg te N ij kerk.
Hel behelst verder het volgende
Sinds vele jaren wordt algemeen de behoefte
erkend aan eene nieuwe Spoorweg-verbinding
onzer groote koopsteden met Noord- en Midden-
Duitselilniul en den Bijn.
Evenzeer voelt ieder het gemis ccner lijn,
die de hoofdstad met het Gooiland verbindt.
De laatstbedoelde lijn kan tevens de eerste
schakel zijn van de eerstgenoemde Spoorweg
verbinding.
Immers wanneer een spoorweg van Amster
dam naar Nijkcrk zal zijn aangelegd, dan kan
de Hoofdstad reeds door den Ccntraal-Spoorwcg
van NijkcrkZwolle, de geprojecteerde lijn
ZwolleAlmelo en dc lijn AlmeloSalzbergen,
eene tweede verbinding met Noord-Duitschland
bekomen.
Maar wordt volgens de Concessie IlollZman
cn Sicburgh dc lijn AmsterdamNijkcrk, van
Nijkcrk over Apeldoorn naar Zutplicn doorge
trokken, dan vormt zulks bovendien, door de
aansluiting aan den Staats-Spoorweg Zutplicn
Salzbergeneene nog belangrijk véél kortere
verbinding met Noord-Duitschlaiul.
De verdere voortzetting van Zutplicn naar
Munster en Kmpel (station Cöln-Miudencr kahn)
brengt eindelijk de zoo lang gewcnschlc cn
inderdaad onontbeerlijke tweede en kortere
verbinding van dc Hoofdstad met den Rijn cn
Middcii-Duitscbland tot stand.
