ju 2191.
Vrijdag 17
April 1874.
COURANT.
DlLIGENCC-RlENSTEN
Van Amenfoort nar Maanbergen morgca,
8.80op dan oenten train naar AaiUniam
Rotterdam en Arnliem en namiddag 9 30 nar
Van Maanbergen naar Amcnfoort '•morgen.
10.18 en -.aTond» 8.18 nar.
Van Amenfoort naar Darneveld 8.30 'i «rond».
Van Barnereld naar Amenfoort 7 *5 'i morg.
Winterdienst ssngevsng 1 Nor. 1873.
Nederlandsche Centraal-Spoorweg.
Vertrek van Amersfoort naar Utrecht
9.45, 11.4, 2.17, 4.18, 8.12.
Vertrek van Amersfoort naar Zwolle
9.1, 9.47, 1.34, 6.11, 8.56.—.
Diligence-dienst J. Floor, van Amersfoort naar Amsterdam IJ u. nam., van Soestdijk 2J u., van Baarn 3 u., Eemoes 3J., aank. te Amsterdam te 6 nren.
Dit hlad vcnchijnt Maandag en Donderdagavond. AbonnemenUpriJs per kwartaal 1 franco per poet /1.15. Prijl der AdT«rtenti*n ran 1 tot 8 regel» 60 CU elke regel meerder 10 CU legale, offlcielo
en onteigen. Advertontién per regel 16 CU. Reclame» per regel 20 centa Aft. nummert 10 cent.Bestellingen bij den Uitg. A. M. van CUeffte Amenfoort Bureau Ameri/ooHteke Courant Htooteetraal bij
de Lange»traat. Wijk B. No, 33en bij alle Boekhandelaren en Poitdirecteuren in het Rijk. Brieven franeo.
Advertentie voor dit blad ait Rotterdam worden aangenomen door het Algemeen AdverUutieiweau van Nijoh en va* Drm*BWfjmtraat Rotterdam.
Dingsdag 14 April jl. heefl de verkiezing
plaats gehad van een ltd voor den gemeenteraad
ter vervulling der vacature, ontstaan door het
overlijden van den Heer E. E. VISSERen zijn
toen, van de 586 kiezers, ter stembus opge
komen SIS kiezers.
De uitslag dezer verkiezing was, bij de ope
ning der stembriefjes, Woensdag 15 April, als
volgt
getal opgekomen kiezers 313
getal ingeleverde stembiljetten 313
af van onwaarde5
308
volstrekte meerderheid155
Hiervan verkregen de Heeren
A. J. BOS167 stemmen
Jocnues Visser117
J. VV. L, baron van Boctzelacr 18
D. P. Hamers3
E. L. Visser1 stem
A. W. Leinwebcr1
P. J. namers1
zijnde diensvolgens de Heer A. J. Bos tot lid
van den gemeenteraad van Amersfoort gekozen.
Keiinisgeriug.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van AMERSFOORT doen te weien dat de pro
cessen-verbaal van inlevering en opening der
Stembriefjes ter verkiezing van een lid voor
den Gemeenteraad in afschrift aan het Raadhuis
zijn aangeplakt en gedurende vee r tien dagen
op de Secretarie voor eenieder ter inzage liggen,
alle werkdagen van tien lot één ure.
Amersfoortden 15. April 1874.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester
De SecretarisA, G. W1JERS,
W. L. SCHELTUS.
Ingezonden.
Mijnheer de Redacteur l
Menigmaal is door U een artikel van mijne
hand opgenomen ter bestrijding van den LEES
PLICHT en op de pers van uwe courant
zijn in 1870 mijne KAN TTEEKENINGEN op
LEERPLIGTIGHFJD door A. Kerdgk"
gedrukt.
Verleden Vrijdag hield de hoogleeraar Pekel
haring van Delftin eene meeting belegd door de
.afdeeling Amersfoort van de Vereeniging voor
Volksonderwijs" eene redevoering ter aanprijzing
van den leerplicht, en toen Z.H.G. zijne schoone
voordracht geëindigd had, heb ik openlijk ver
klaard, hel met hem eens te zijn.
Aan hen, die de welwillendheid gehad hebben
eenige aandacht te schenken aan hetgeen ik
sgdert ruim vijftien jaren over den leerplicht
heb geschreven en gesproken acht ik mij ver
plicht van mijne handelwijze rekenschap te geven.
Wellicht wekt bovendien mijn voorbeeld ook
anderen op, den strijd, dien zij voor niet uit
te maken houden nog eens te besludeeren en
komt daardoor misschien eene toenadering lus-
schen de twee partijendie met verschillende
middelen hetzelfde beoogen: degelijk onderwijs
voor alle kinderen.
Ter' bereiking van dit schoone doel willen
sommigen sedert jaren den wettelijken leerplicht
ingevoerd hebben anderen en daaronder behoor
ik, geien de voorkeur aan andere middelen. l)c
hierover gevoerde strijd heeftzooals dit pleegt
te geachicdch onder hen, die niet zich zclven
maar de waarheid zoeken lot eene toenadering
geleiddie door krachtige samenwerking gevolgd
kan worden.
Om die toenadering te doen uitkomen«al
ik de hoofdpunten uit de rede van den Del/lscben
hoogleeraar mededeelen en daarachter vermelden,
wat ik dienaangaande in bovengenoemde Kant-
teekeningen heb gezegd.
De punten van den hoogleeraar zal ik aandui
den met de letter P.
P. *Het recht van den staal om den leerplicht in
te voeren wordt door niemand meer betwijfeld."
Op bl. 10 staaf «hel zou te betreuren zijn
indien de leerplicht in Pruisen werd afgeschalt."
Hierin ligt natuurlijk de erkenning van het iccht
van den slaat opgesloten. Vrijdag heb ik er dit
oog bijgevoegd Bij de oude volken ook die van
ons land, liet de slaat den vader toe, zijn
kind te dooden of als slaaf te verkoopen.
Neemt de beschaving toe dan treedt de staat
meer en meer als beschermer van het kind
tegen ruwe, onwetende ouders op; later legt
hij hun zelfs de verplichting op het kind be
hoorlijk te voeden thnns is de lijd aangebroken,
dal de staat de verplichting op zich neemt te
zorgen dat alle ouders hunne kinderen behoor
lijk doen onderwijzen.
P. Bij de beweringdat leetplicht inbreuk maakt
op de persoonlijk* vrijheid, wordt slechts op 'l belang
der oudersniet op dat der kinderen gelet"
Dal ik hei belang van het kind op den voor
grond gesteld wilde hebbenblijkt uil het vol
gende. bl. 10: «De ouders voor de school te
winnen moet het voornaamste streven van onzen
tijd zijn." In de dagen dat ik dit schreef was
het Schoolverbond pas opgericht, bl. 19 «Leer
plicht is geen middel om alle schoolverzuim
eensklaps den kop in te drukkenmaai een
wegwijzer voor statenwaar veel te weinig
onderwijs wordt gegeven. Dat is de leerplicht
ook voor Pruisen geweest." bl. 21: «De leer
plicht is bij de Zwitsers eene openlijke erken
ning, dal vrijheid niet bestaanbaar is dan bij
een goed ontwikkeld volk."
P. *De pres. van de prov. Friesche Werklieden-
Vereeniging en die van het Algemeen werkliedenver
bond dringen krachtig aan op de invoering van den
leerplicht."
bl. 5: «Leerplicht zou hevigen tegenstand
tegen de school in 't leven roepen." bl. 17: Wal
zou men mogen verwachten van een onderwijs
gegeven aan kinderen, wier ouders de school
verwenschen, omdat zij het is die de worsteling
tegen gebrek verzwaart."
Deze bezwaren, die bij mij zeer veel gewicht
in de schaal legden, vervallen geheel, als de
personen, voor wie de leerplicht in 't leven
moet worden geroepenhem zeiven verlangen.
P. Indien de leerplicht bij ons tot wel werd
verhevendan kon het Schoolverbondals buitengewone
maatregel tn buitengewone tijden stoffelijke hulp ver
leen en aan de vadersdie door het schoolbeioek het
loon van den ai beid hunner kinderen moeten derven."
bl. 15 Het Schoolverbond moet niet slechts
met geestelijke, ook met stoffelijke middelen
ondersteunen."
P. 'De leerplicht moet niet zyn de verplichting
om alle schooltijdenzooals die nu zyn geregeld waar
te nemen: zij zouden naar de ploatselyke behoeften
geregeld moeten worden zoodat b. v. de boerenkinderen
hunne ouders in den hooitijd, wanneer er gebrek aan
handen is, zouden kunnen bijstaan."
bl. 13. «Bij ons te lande spreekt men reeds
van schoolverzuim wanneer de kinderen het
gchcele jaar door de school niet geregeld bezoe
ken. Dit is anders in de landen waar leerplicht
bestaat. Men is daar gemakkelijk met het ver-
leenen van vergunning aan de kinderen om
hunne ouders bij den veldarbeid of op andere
wijzen te helpen. Waar het noodig is duurt
het schoolgaan zeer kortin 'l kanion Neuchatel
b. v. voor de éeoles de guartier van November tol
Aprildn« vijf maanden."
P. sDe ervaring leert, dat men niet kan ver
wachten door het invoeren van den leerplicht aan
alle schoolverzuim een einde te maken."
bl. 4 Leerplicht is geen afdoend middel om
het schoolverzuim te doen ophouden."
Leerplicht schijnt betere middelen om dat
doel te bereiken in den weg te staan."
P. De invoering van den leerplicht zou zeer duur
zyn. Zy moet noodzakelijk worden voorafgegaan door
eene aanzienlijke vermeerdering van het getal schoten,
de verbetering der onderwijzers tractementen en eene
vermindering van het getal kinderen waarover volgens
de wet een onderwijzer moet worden aangesteld."
bl. 12: «Hetschoolbezoek neemt toewaarde
gelegenheid tol schoolgaan uitgebreid en ver
beterd is." bl. 13. «Vermeerderde men in uit
gestrekte gemeenten hel aantal scholen en onder
wijzers de ervaring in ons eigen land is daar
om te bewijzen dat de vrijwillige deelneming
aan hel onderwijs zou toenemen."
De vrees, dal de leerplicht zou worden inge
voerd bij het beslaande gebrek aan gelegenheid
tot degelijk onderwijs en in vroegere jaren
was die vrees gegrond heeft velen met mij tot
tegenstanders gemaakt. Is er een voldoend aantal
scholen en onderwijzers en zijn de schooltijden
overeenkomstig de plaatselijke behoeften geregeld,
dan kunnen de kinderen niet anders dan door
de onkunde en den onwil hunner ouders van
onderwijs verstoken blijven en moet de staat
als hun beschermer optreden. Wij mogen geen
vader het recht toekennende toekomst van
zijn kind Ic bederven.
Vrijdag heb ik er nog op gewezen dat de staat
vooral ook moet zorgen voor degelijke onder
wijzersen derhalve het aantal kweekscholen
voor onderwijzers dient te vermeerderen.
Het-bloot werktuigelijk lezen en schrijven
beeft voor de geringere klassen betrekkelijk weinig
waarde. Duizenden vergeten die kunst weerals
hun op de school niet genoeg heldere denkbeelden
over maatschappij en staat zijn aangebracht,
om behoefte te gevoelenten minste eene cou
rant te lezen.
P. Aan de gemoedsbezwaren van hendie de
staatsschool verderfelijk achten is niet te gemoet ie
komen."
bl. 23 «Te trachten personen, die gemoeds
bezwaren hebben, lol onze overtuiging te bren
gen is voorzeker gewettigd; maar hen met geweld,
zonder dat het voor het behoud van den staat
diingend vereisebt wordt, alleen maar omdat
bet theoretisch goed schijnt, te dwingen tot iets,
waartegen zij verklarendal hun geweien zich
verzetis onmeedoogend en onverstandig tevens."
Sedert ik op de alhier gehouden meetings
nader kennis heb gemaakt met de bovenbe
doelde gemoedsbezwaren moet ik eerlijk bekennen
ze op verre na niet meer van zooveel gewicht te
achten als ik voor vier jaren deed. Eene party
die van geene toenadering wil weten en in isole
ment hare kracht zoektdwingt de andere partijen
tot samenwerking. Aldus gaat het met den leer
plicht. Dg voorstanders trachten zooveel mogelijk
te gemoet te komen aan de bezwaren der tegen
standers, deze naderen, voor zoover z\j niet tot
de geïsoleerde partij behoorenvan hun kant
