nam het zelf, en-hield eene niet korte toespraak,
waarin hij de aanwezige leden len sterkste aan
zette mi jn voorsteldat nog niet eens toegelicht
wasniet aan te nemen. Nu dacht ik hel. woord
te erlangen om de aanwezigen niet de bedoeling
en strekking van inijn voorstel bekend te kunnen
m.tken, doch aan een ander werd vergund iets
mede te deelenop grond waarvan werd aan
gedrongen, de behandeling van mijn voorstel op
nieuw te verdagen. Hetgeen medegedeeld werd
was ook mij bekenden ik had er gebruik van
wenschen te maken als een nieuw bewijs voor
de juistheid van de gronden waarop inijn voor
stel berust. Ik gaf den tweeden spreker toe,
dut zijne mededeeling hel wenschelijk uiaakl,
de behandeling der zes punten door mij gesteld
te verdagendoch wenschle dat de vergadering
uit zou maken of Art. 1 gewijzigd zou worden
of niet. Gelijk ik aan de vergadering nog heb
kunnen mededeelen, was het toch mijn plan
geweest voor te stelleneerst het beginsel en
daarna ieder punt afzonderlijk te behandelen,
waardoor de leden gelegenheid zouden hebben
gehad ie amendeerenpunten te verwerpen of
er nieuwe bij te voegen. Hierna werd door
v» len het woord gevoerdklaarblijkelijk zonder
dat de sprekers het er over eens waren, waar
over eigenlijk het woord moest gevoerd worden.
Toen dit lang had geduurdwerd niet mijn
voorsteldat toch aan de orde had moeten zijn,
in stemming gebrachtmaar een geheel nieuw
voorstel van den Voorzitter.
Zeker is hetdat door zulk eene leiding van
vergaderingen voedsol wordt gegeven aan het
vermoedendat de zaken der kiesvereeniging
door enkelen vooral' worden vastgestelddat het
vasigestelde wordt doorgedreven, en alzoo de
meerderheid der leden werktuigen worden in de
hand van enkelen.
Zeker is het, dat vergaderingen als die van 22
dezer bij menig lid den lust en den ijver doen be
koelen, zyne krachten te wijden aan den bloei der
kiesvereeniging, en dat zij het toetreden van
nieuwe leden belemmeren.
Wie gaarne overtuigd wil wezenkan er geen
genoegen mede neinen alleen maar overstemd te
worden.
Daar het nu niet gelukt is op de vergadering
eene geregelde discussie over de liberale begin
selen te houdenkan het zijn nut hebben er eens
in 't openbaar over te spreken. Ik ben het geheel
eens met wat het Weekbl. v. A. eens schreef: «De
zaken van het publiek moeten publick -behandeld
w0idftn."
Toen hier de nu ontbonden kiesvereeniging De
Eendracht medio 1857 werd opgericht, werd er
opzettelijk geene politieke kleur aangenomen.
Men kwam overeen bij de verkiezingen candidaten
ie stellen, die de algemeene achting genoten. Voor
deze gemeente was zulk eene overeenkomst te
dier tijde zeker het meest gewcnsclit. Langzamer
hand kwam er wat meer belangstelling voor het
verkiezingswerken er verrees eene tweede kies
vereeniging. die echter evenmin als de Eendracht
eene politieke kleur aannam. Nog later hoorde
men vim tijd tot tijd spreken over de wenschelijk-
heid, dat de kiezers eener zelfde staatkundige
richting zich zouden vereenigen, en in 1872 las
rnen: De kiezers mogen zich niet laten beheerschen
door gevoelens van vriendschap of verplichting
maar moeten hunne stem uitbrengen op iemand
wiens beginselen zij goedkeuren, en van wien zij
reden hebben te verwachten, dal hij den moed en
de bekwaamheid bezit, die beginselen in alle om
standigheden tegen wien ook te handhaven."
Was men vroeger tevreden geweest met be
kwame en achtenswaardige personen tot camli-
datcn hij de verkiezingen te stellen, er kwam
nu nog een derde eisch bijbepaalde politieke
beginselen. Sedert de oprigtmg van De Eendracht
was er in ons land en ook in deze gemeente
zooveel veranderd dat de noodzakelijkheid van
dien eisch aan velen duidelijk was geworden;
maar niet allen zagen inhoe moeilijk het is
juist daaraan te voldoen. Hoe het met iemands
verslandelijke en zedelijke ontwikkeling is ge
steld wordt in den regel vrij juist opgemaakt
uit zijn dagelijksch leven; hoe zijne staalkundige
beginselen zijnleert men zoo gemakkelijk niet
kennen. De eigenaardigheid van ons volksteeds
staalkundige en kerkelijke kwesties dooreen te
mengenis hiervan gedeeltelijk de oorzaak. Nog
wordt menigeen op staatkundig gebied liberaal
geachtornaat hij weinig of alleen bij moderne
predikanten ter kerk gaat, en evenzoo hoort
wen bewerendat deze en gene conservatief is,
omdat hij zich bij de kerkelijke orthodoxie
aansluit.
Bovendien hebben de woorden liberaal en
conservatief in verloop van tijd eene zoo nevel
achtige beteekenis gekregen, dat men ze als
weinig meei dan partijnamen kan beschouwen.
De hedendaagschc liberalen en conservatieven in
ons land willen beiden sommige zaken behouden,
andere wijzigen. Het verschil ligt hoofdzakelijk
daarin, dat zij niet dezelfde zaken behouden of
veranderd willen hebben. Wis dus eene heldere
voorstelling verlangt te verkrijgen van liberaal,
moet onderzoeken wat de hoofdpunten zijn, die
de partij van dien naam wenschl te behouden
of te wijzigen. Die punten ter kennis van de kie
zers te brengenze misschien wel voor hen te
bespreken, schijnt de bedoeling van het voor
meld blad te zijn geweest, althans in 'tbegin
van 187d lezen wij er in: Wat men ook door
een invloedrijk persoon moge verstaanhij werkt
altijd schadelijk, wanneer hij niets anders te weeg
brengt, dan dat sommige kiezers op eene bepaalde
wyze stemmen, omdat hij het ook doet. Aldus wordt
een man van invloed eene belemmering voor de
ontwikkeling van het staalkundig leven van het
volkdat er zooveel mogelijk toe gebracht moet
wordenuil eigen oogen te zien. Wie zijtie stem op
iemand uitbrengt, omdat een ander, van wien hij
afhankelijk isof wiens meerdere ontwikkeling hij
hoog schathet ook doetbrengt het niet verder
dan tot stemmachine
Dit, in verband gebracht met het bovenstaande,
wijst er opdat het de roeping eener liberale kies
vereeniging is, hare beginselen duidelijk voor een
ieder uiteen te zetten, en tot candidaten bij de
verkiezingen zulke personen te stellen, die be
halve, dat zij aan de eischen van capaciteiten
moraliteit voldoenhet bovendien eens zijn met
de beginselen der vereeniging.
Terwij! er meer en meer in dezen geest werd
gesprokenvernam men eensklapsdat er ge
werkt werd om eene liberale kiesvereeniging
tot stand te brengen. Weldra bleek de waarheid
van 't geruchtdoor de verschijning van 'l con
cept-reglement voor de kiesvereeniging Vooruit
gang. Het doel der kiesvereeniging was volgens
Art. 1.de verkiezingen overeenkomstig de
beginselen der grondwet en naar de eischen
van den tijd op waardige wijze te bevorderen.
Menigeenen daaronder ook ikvond zich
door dit concept bitter teleurgesteld. Waaruit
kon blijken, dat men hier met eene liberale
kiesvereeniging te doen had? Willen niet alle
partijen vooruil f De eene soms in eene richting
juist tegenovergesteld aan die eener andere, en
wat de eene vooruitgang noemt, heet bij de
andere vaak achteruitgang: maar iedere partij
beweert vooruit te willenen daarom wordt
geene partij door het woord vooruitgang geken
merkt.
Intusschen waren anderen met het concept-
reglement tevreden, sommigen waren er zelfs
door in verrukking gebracht Het blad dat
vroeger zoo had aangedrongen op eene heldere
uiteenzetting der beginselenliet zich aldus uit
"Vooruitgang! Dat is de leuze, die in de banier
der nieuwe kiesvereeniging met gulden letteren
staat te lezendat is hel woordwaarnaar wij
zoo lang le vergeefs in de stad onzer inwoning
en hare omgeving hebben uitgezien. Steeds hooger
klimt de ingenomeuheid met dat woord: Voor
uitgang! noerne het, wie wil, een groot woord, eene
machtspreukdie alle jMrtijen in zich sluit, omdat
iedere partij zegt en beweert op hare wijze vooruit
gang te verlangende naam is voor deze jeugdige
kiesvereeniging goed gekozenwant de namen van
hendie het concept-reglement hebben onderlec-
kendstrekken ons lot genoegzatnen waarborg, dat
deze kiesvereeniging den vooruitgang verlangt, zoo-
als wij dien wetischen.
't Is waar de onderteekenaars waren als recht
schapen en kundige menschen algemeen bekend;
maar hoeveel kiezers kenden hunne staatkundige
beginselenwaarop het hier zoozeer aankwam
en zoo zij die niet kendenwat hadden zij dan
aan die namen De kiesvereeniging bestaat nu
nagenoeg een jaarwie kent nu de staatkundige
beginselen van haar president?
Doch al was het staatkundig programma der
onderteekenaars bekend geweesthet was toch
gevaarlijk personenin plaats van beginselen te
nemen. Hoe veranderlijk personen kunnen zijn
heeft gemeld blad zelf bewezen, dat in April voor,
en in Mei tegen beginselen pleitte. In laatstge
noemde maand zegt het11 el gaal niet aan in
een reglement een programma op te nemen van
de verschillende beginselen die zij (de kiesveree
niging) voorstad.
Intusschen was dat blad niet met iederen naam
ingenomen. Hel sprak De naam op zich zelf be-
teekenl nietsen daarom achten wij het voortref
felijk dat in het concept-reglement het woord li
beraal!(volgens Dr. Nassau, VènDale enz. van
gelijke beteekenis als «vrijzinnig") ofschoon de
vereeniging dit werkelijk isin het gehoel niet is
genoemd. Wal toch beleekenl liberaal 7 Wordt ook
dit woord niet door elke partij gebezigd f Waarom
het woord liberaal niet evt agoed als het woord
vooruitgang zijne beteekenis kon ontleenen aan
de namen van hen, die het concept-reglement
hadden onderteekend, staat niet vermeld. Zes
dagen na het verschijnen der aangehaalde woor
den was het reglement der kiesvereeniging Voor-
uilgang vastgesteld. De beginselen der grondwet
waren in Art. 1 weggevallen, de geest des tijds was
behouden gebleven en dc waardige wijze vervan
gen door vrijzinnigen geest.
Ik zou mij bij eene kiesveieeiiigir.g met zulke
onbeteekenende uitdrukkingen als beginselen niet
hebben aangeslotenhad niet deze en gene er mij
loe overgehaald, mede te werken er dit jaar iets
beters voor in de plaats le stellen, en nu ik liet
beloofd heb, zal ik woord houden.
Het antwoord op de vraag of eene liberale kies
vereeniging een duidelijk omschreven programma
noodig heeftligt voor de hand. Dc ervaring leert,
dat nooit eene partij met kracht heeft kunnen
werkenzoo zij niet duidelijk wist, wat zij wilde.
Hoe krachtig was niet de liberale partij in ons
iand, tóen zij Thoibecke's »Aanteekeningen op
de Grondwet" tot programma had. Waardoor
hebben de anti-revolutionairen in den laatsten
tijd zooveel gewonnen? Door dat zij hun doel
duidelijk geformuleerd hebben. Waardoor heb
ben de liberalen in den laatsten tijd zooveel
terrein verloren Door gemis aan een gemeen
schappelijk doeldat zij met ingenomenheid
nastreven. Hoevelen zijn er nietdie zich liberaal
noemen, en het antwoord schuldig moeten blijven
op de schijnbaar eenvoudige vraagwaarom zijt
gij liberaal Zij kunnen u zeggen dat zij geen
anti-revolutionairgeen ultramontaan willen
zijn wat die willenweten zij maar wat
zij zeiven willenweten zij niet. Wie niet met
vastheid cp een doel afgaat, wordt een slente
raar en de liberalen hebben reeds lang genoeg
geslenterd. Dit is ingezien door de liberale kamer
leden, die, naar men zegt, spoedig een programma
zullen uitgevendat hen tol eene vast aaneen
gesloten partij zal vormendit is ingezien door
leden van de Amsterdamsche liberale kiesvere
nigingen De Grondwei en Burgerplicht, die
insgelijks een programma hebben geformuleerd.
Het is voor mij inderdaad eene voldoening, dat
de uitstekendste mannen der liberale partij
thans ten uitvoer brengen, wat ik verleden jaar
reeds als noodzakelijk voor de kiesvereeniging
Vooruitgang heb geacht.
Men werpt mij tegen, dat het kiesdistrict
Amersfoort zoo ongelukkig is samengesteld, dat
eene liberale partij met een duidelijk programma
geen invloed zal uitoefenen, en dal de jeugdige
kiesvereeniging Vooruitgang heel wat leden zal
verliezen, zoodra er een programma is vastgesteld.
Dus omdat de liberalen in dit kiesdistrict eene
bijzonder moeilijke taak hebbenwil men hen
lot de zwakst mogelijke partij forma tie dwingen,
hen vereenigen om de negatieve en dus kraeh-
telooze leuzeWij willen geene ultramontanen
geene anti-revolutionairengeene conservatieven
zijn. Wij willen alleen den naam liberalen dra
gen. Men wil dus aan 't plooien, schipperen,
modderen blijven: heeft men er den Heer van
Loon mede kunnen w.ren?
En dan vreest men, dat de kiesvereeniging
Vooruitgang leden zal verliezen, als er een dui
delijk programma wordt vastgesteld. Dat moet
niet gevreesd, dat moet gewenscht worden. Hoe
weinig de leden van Vooruitgang bij elkander
behoorenblijkt uit de candidaten, die telkens op
't gros vooi komen. In ieder geval zal de vereeni
ging eer het een jaar verder is, vermoedelijk leden
verliezen. Velendie een programma wenschen,
zullen voor hun lidmaatschap bedanken, wanneer
Art. 1 onveranderd blijft, en zoo het veranderd
wordtzullen anderen het doen. Dit is ook de
eenige weg om tot een gezonden toestand te
komen. Als zijdie den moed en het inzicht
hebben, flink hunne beginselen uit te spreken
en met geestdrift naar een gemeenschappelijk
vastgesteld en voor ieder duidelijk omschreven
doel strevenzich aaneensluitenzullen zij op
den duur gunstiger en krachtiger op de kiezers
werken, dan wanneer zij voortdurend in hun gang
belemmerd worden door personen, die niet welen
wat zij willen, of den moed niet bezitten er open
lijk voor uit te komen.
Mijnheer de Redacteur, ofschoon ik getracht
heb kort te zijn, is 't my niet gelukt alle punten
aan te roerendie ik gaarneal is bet dan maar
ter loops, zou besproken hebben. Meer plaats
ruimte van U te vragen zou onbescheiden zijn.
Ik dank U voor de toegestane.
Met verschuldigde achting,
Uw dienstwillige,
A. M KOLLEWIJN, N*.
Burgerlijke Siaud van Amersfoort.
BEVALLLiN: 2t April, Louisa Maria Lein-
webergeb. Craant-n z. 23 AprilAlijda
van den Akker, geb. Morre, d. 24 April
Elizabet Gouw geb. Hoefsloott. - - 25 April,,
Sara Joanna Schreudei-, geb. ran den Uithoorn,
d. 28 AprilDirkje van Hamersveldgeb.
Uppelschoten, d. Anna van Ekelengeb»
van de Beekviereld.
ONDERTROUWD: 23 April, Melis van
den Berg wedi. van Hcndrika van Boeijen en
Johanna Catharina Zwiersen. Lucas Midden
en Theodora van Dijk. Lambartus van den
HoofT en Maria Jacoba Vonk. Gerrit van den
Berg en Niesje van Geem.
GEHUWD: 29 April, Jan Cal is en Gerharda
G-ertruida Voorburg. Jan Willem Sterk en
Jacobje van den Broek.
