Donderdag 22
Maart 1894.
No. 4338.
38e Jaargang.
Wie helpt?
DE BULTENAAR.
Binnenland.
Uitgave
FIRMA A. H. VAN CLEEPP
te Amersfoort.
Verschijnt Maandag- en Donderdaqnamiddag met gratis Zondagsblad. Abonnement per
3 maanden/I.Franco per post f\.\b. Advertentiën, 1—6 regels 60 Cents.; elke regel
meer 10 Cents. Groote letters naar plaatsruimte. Legale-, officieële- en onteigeningsadvert.
per regel 15 Cents. Reclames per regel 25 Cents. Afzonderlijke nummers 10 Cents.
By advertentiën van buiten dc stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
Bureau MUURHUIZEN
hoek Kortegracht, Wijk B. 60
Telephoonnnmmer 19.
Zij, die zich met 1 April
wenschen te abonneeren op dit
blad de prijs met inbegrip
van liet Zondagsblad is f 1per 3maandeD,
franco per post fl.15 ontvangen de
nummers tot dien datum
IA RATI S.
Wij brengen tevens in herinnering, dat,
in verband met het Paaschfeest, het eerst
volgend nummer Zaterdagavond zal ver
schijnen en verzoeken advertenten beleefd,
ons hun annonces VOOR Zaterdagmiddag 2
UUR toe te zenden.
Ken „jeugdig onderwijzer, van nog
weinig ervaring" vestigde in Devrije school
de aandacht cp een zeker zeer merkwaar
dig voorwerp uit het museum van Fléhite
Hij zegt dan
„Tussehen veel andere opmerkelijke zaken uit den
ouden tyd vond ik in liet Museum ook een leer
middel, dat ik maar leesrad doopte, ofschoon ik niet
weet ol' het officcel onder dien naam bekend is.
De oudheid was voor mij een nieuwigheid, die wel
licht ook nndereu interesseert en daarom beproefik er
een beschrijving van te geven, in de hoop daar
door een antwoord te krijgen op mijn vragen
Zijn er ook elders zulke leermiddelen gebezigd
Weet men iets van den uitvinder en het gebruik
er van?
Zou het aanbeveling verdienen
Het exemplaar, dat ik hier aantrof, kwam een
jaar of 4, 5 geleden bij do verbouwing der K. K.
armenschool aan 't licht. Het lag op de oude
zolders onder stof begraven, kwam onder ander
houtwerk op een verkooping terecht en werd daar
voor Flehitê veroverd, waar het nu in de zaal hangt
voor oude en jonge schoolmeesters om iets van zijn
geschiedenis op te delven en wat te verhalen van
de inventie hunner voorgangers.
En nu de beschrijving.
Het lecsrad is cirkelrond met een diameter van
ongeveer 1'/, M. en bestaat uit drie ringen, elk
tussehen l1/, en 2 d. M. breed en liggende in bet
zelfde vlak. Door middel van een tamelyk samen
gesteld klos- en latwerk, dat ik niet nader beschrijf,
kunnen deze ringen elk afzonderlyk en ook alle
tegelijk bewogen worden oui een gemeenschappelijke
spil. Alles is Hink en stevig bevestigd en 't geheel
kau aan een kolossalen haak bijv. tegen den muur
worden opgehangen. Op den rand van den mid-
delsteu ring vindt men, in de richting van de
Btrulen der cirkels de volgende enkelvoudige en
samengestelde medeklinkers
h, d, f, g, b, j, k, 1, ui, n, p, r, s, t, v, w, z, bl, br,
dr, dw, 11, l'r, fn, gl, gr, kl, ku, kr, kw, pl, pr, sch,
schr, sj, sl, sin, su, sp, st, tb, tj, tr, tw, vl, vr, wr,
zw, spl, spr, str.
Op den middelsten ring zijn op dezelfde wijze de
klinkers, twee- en drieklanken aangebracht en op
den Imitensten vindt men achtereenvolgens:
d, f, g, k, 1, ru, n, p, r, s, t, bt, oh, ut, fd, ft, kt,
gt, gd, It, ld, If, lg, ik, lp, nd, nt, lm, mk, md, uk,
mp, lig, vt, rd, ks, us, pt, ï'g, rf, rp, rm, rn, rk, rs,
sd, st, sp, wt, ebt, sell, rgd, rgt, ngt, r.gd, rst, nst
Feuilleton
Naar het EngeUch
VAN
A. CONAN DÜTLE.
6).
Ik begaf mij derhalve naar miss Moriaon en
verklaarde baar, dut ik er volmaakt zeker van
was, dut zij de oplossing van het raadsel in
handen had, en ik verzekerde haar, dat haar
vriendin, mevrouw Barclay, zelf in groote moei
lijkheden zou komen, als de zaak niet werd
opgehelderd.
Miss Morison is een kleine, etherische jonge
dame, met schuchtere oogen en blond haar, maar
ik merkte, dut het huur volstrekt niet aun slim
heid en gezond verstund ontbrak. Zij bleef eeni-
5;en tijd nadenken, nadat ik gesproken had, en
egde daarop, zich met een uitdrukking van
vastberadenheid tot mij wendend, de volgende
verklaring af, die ik je kort zal mededeelen
„Ik heb mijn vriendin beloofd, dat ik uieta
van dc zaak zou vertellen," zeide zij, „en een
belofte blijft een belofte. Maar als ik haar
werkelijk kan helpen, nu er een zóo ernstige
verdenking op haar rust, en als haar eigen mond
door ziekte gesloten is, dan geloof ik wel, dat
ik mii van mijn belofte ontslagen mag rekenen.
Ik zal u precies vertellen wat er Maandagavond
gebeurd is.
rts, apt, nkt, nipt, tst, lpt, gst, nsch, lsch, dseh, tsch,
rsch, dat, ngst.
Van den regel, dien de vervaardiger vooral bij de
samenstelling der laatste verbindingen gevolgd heeft,
heb ik niets kuunen ontdekken. Het ontbreken
van de b, die toch ook als eindmedeklinker dienst
kan doen, heeft mij verwonderd. Ook begrijp ik
niet het ontbreken van c, q, x en y, die toch in
vroeger tijd nog wel grooter rol speelden dan tegen
woordig.
Het geheel is zwart geverfd, de letters zijn wit, in
den gewonen drukvorm en kunnen op sierlijkheid
of regelmaat geen aanspraak maken, zoodat zij de
onderstelling rechtvaardigen, dat de onderwijzer zelf
hieraan zijn krachten beproefd heeft zonder geheel
op de hoogte van de behandeling van het schilders-
penseel te zyu, of zich heeft moeten vergenoegen
met de hulp van een stumper in het vak.
Heeft men door het voorgaande eenige voorstelling
van het geheel, zoo aai liet gemakkelijk vallen iets
omtrent het vermoedelijk gebruik te zeggen. Over
het middeu van liet toestel is een plank aangebracht
van een paar dM. breedte, die aan de rechterzijde
een langwerpig vierkante opening heeft, welke over
de letters der drie ringen gaat, Brengt men nu bijv.
van deu eersten ring He pr voor die sleuf, laat men
den tweeden draaien, totdat de c. naast de pr ver
schijnt en beweegt men den derden, totdat clU zich
vertoont, zoo heeft zich voor het oog der leerlingen
het woord pracht gevormd en kunnen zij dat met
al de kracht hunner jonge longen uitgalmen, zoodat
de ramen dreunen e'i de voorbijgangers een oogen-
blik stilstaan en elkander duidelijk maken dat de
meester de jongens weer „Op 't rad" heeft.
Ik heb mij de moeite niet gegeven om na te
gaan of alle letterverbindingen opgenomen zijn.
Ook heb ik niet uitgerekend, volgens de leer der
combinaties, hoeveel woorden er met deze drie ringen
wel te vormen zijn, maar ik zal my wel niet ver
gissen, als ik onderstel, dat dit in de duizenden loopt.
Wanneer de Amerefoortsche jongens van de R. K.
armenschool niet aan een leesboekje kwamen, vóór
zy ze alle ongezegd hadden, zaten ze zeker nog met
lange baarden op de schoolbanken, wanneer de
ouders hen niet reeds bij het spoelrad of op den
weefstoel zetten, eer de meester met zijn leesrad
klaar was
In kleiner, handiger formaat, met de moeilijkste
letters en letterverbindingen, komt my het leermiddel,
als variatie bij het leesonderwijs, waarop do leer
lingen zelf ook eens „draaien" konden, niet zoo heel
ongeschikt voor. Onze oude letterplanken en letter
kazen zijn met de letterkast nog zoo totaal verwer
pelijk niet, al zijn ze wellicht, evenals het leesrad
was, onder dikke stol' op oude zolders begraven.
Ouze platen mogen aautrekkelijk zyn, onze lust
om er over te spreken en vertellen, onuitputtelijk,
er komt waarlijk een dag, een week, een tijd, waarin
ouderwijzer en leerlingen er genoeg van hebben en
begrijpen of beseffen, dat eenige afwisseling hoogst
aangenaam zou zijn.
Of een gemodern iseerd leesrad ze on9 verschaffen zal?
Voor 't oogeublik heb ik nog geen plan om er
propaganda voor te maken. Maar ik vond mijn
„ontdekking" toch van genoeg gewicht om er mede-
deeling van te doen. Wauneer eeu lezer de schou
ders ophaalt en zegt: „Zoo'n ding heb ik al zoo
dikwijls gezien, dat behoort bij plak en Haneboek"
verzoek ik hem verschooning wegens mijn jeugd en
weinige ervaring, maar vraag meteen, of het zoo on
verstandig is, om te onderzoeken, of er in de erfenis
der ouden ook nog iets is, dat wjj jongeren met
vrucht zouden kunnen gebruiken?
„Wij kwamen te ongeveer kwart vóór negenen
van de vergadering. Op onzen terugkeer waren
wij door Hudson Street gekomen, wat een heel
stille passage is. Daar brandde maar éen lantaarn
aan de linkerzijde der straat, en toen wij onder
het licht van deze lantaarn kwamen, zag ik een
man met krommen rug en een soort doos op
zijn schouders op ons afkomen. Hij scheen
mismaakt te zijn, want zijn hoofd hing naar
beneden en hij liep met gebogen knieën. Wij
kwamen hem juist voorbij, toen hij zijn gelaat
naar ons ophief, en terwijl bij dit deed, bleef
hij staan en schreeuwde met een verschrikkelijke
stem„Hemel, het is Nancy I" Mevrouw Barclay
werd zoo bleek als een lijk en zou op de straat
gevallen zijn, als de bultenaar haar niet had
vastgehouden. Ik wilde de politic gaan halen,
maar tol myn verbazing sprak zij den kerel
vriendelijk aan.
„Ik dacht, dat je al dertig jaar dood was,
Ilenry," zeiae zij met ontroerende stem.
„Dat beu ik ook," zeide hij en het was vree-
selijk, den toon te hooren, waarop hii dat zeide.
Hij had een donker, vreesaanjagend uiterlijk,
en als ik droom, zie ik nog dien zonderlingen
gloed in zijn oogen. Zijn haar en zijn baard
waren grijs en zyn gelaat was gerimpeld enge-
pukkeld als een gedroogde appel.
„Loop een eindje op, als je wilt, lieve," zei
mevrouw Barclay. „Ik moet een paar woorden
spreken (met dezen man. Je behoeft je nergens
ongerust over te mnken." Zij trachtte bedaard
te spreken, maar haar gelaat was nog doodsbleek
on ae woorden wilden haar nauwelijks over de
lippen komen.
Ik deed wat zij mij vroeg, en zij spraken een
Misschien heeft een andermeer welwillend
lezer deze bijdrage willen aanzien ala een bescheiden
gegeven voor de geschiedenis onzer leermiddeleu,
die er meteen een is voor de praetiache werkkracht
en de vindingrijkheid onzer ouderwetsche collegaas,
die veel minder dan wij konden profiteeren van
eigenlyke vakopleiding, maar, ala ik mij niet vergis,
ons vóór waren in geheele toewijding voor het vak
en bedaarde, kalme studie van de jeugd en haar
behoefte.
Kan hy misschien op de vragen, die ik in 't be
gin van dit opstel plaatste, eenig antwoord geven,
zoo zal hij mij zeer verplichten."
Wij meenen, e*- goed aan te doen
deze vraag over te nemen en het artikel
onder de oogen van onze lezers te brengen.
Wellicht woont hier nog iemand, die
in zijn jeugd „op 't rad" werd onder
wezen misschien ook herinnert deze
of gene zich de leesmethode.
Maar ook is het mogelijk, dat het rad
niet zoo oud is als wel verondersteld
wordt. De rekenmachine van den heer
Sonnenberg te Empe is nog geen kwart
eeuw oud en toch kent bijna niemand
haar meer.
Wie helpt?
De verkiezingen voor de nieuwe Tweede
Kamer zijn bepaald op lOAprilde herstem-
uiiugen, zoo noodig, op 24 April.
De opening van de nieuwe zitting zal
geschieden op 46 Mei.
Met ingang van 21 Maart is aan mr. G. van
Tienhoven eervol ontslag verleend als Minister
van Buitenlandsche zaken, terwijl de Minister
van Marine, de heer J. C. Jansen, interimair
met de portefeuille van Buitenlandsche zaken
is belast.
De laak van «premier" of minister-presi
dent van het Kabinet, een zooals men weet
hier te lande niet oflicieele leiding, is nu
overgegaan op Minister Tak van Poo.tvliet.
Te 'sGravenhage gelooft men vrij alge
meen, dat jhr. mr. T. A. J. van Asch van
Wije.k gevolg zal geven aan den wensch om
het bestuur over Suriname te blijven voeren.
Volgens een particulier bericht uit Para
maribo zou jhr. Van Asch van Wijck echter
het voornemen hebben, reeds den 28en scheep
te gaan naar Nederland.
Het nieuwe benoemde lid van het Hoog
Militair Gerechtshof, de kapitein-luitenant
W. F. A. GROENHUIZEN,
Havik, hoek Lavendelstraat.
HORLOGE- en INSTRUMENTMAKER.
paar minuten te znmen. Daarop kwam zij met
fonkelende oogen weder bij mij terug en ik zag
den man bij den lantaarnpaal staan, met zijn
vuist in de lucht zwaaiend, alsof hij dol van
woede was. Zij sprak geen woord, totdat wij
aan de van ons deur huis waren. Daar greep
zii myn hand en smeekte mij, niemand iets te
zoggen van hetgeen er gebeurd was. „Het is
een oude kennis van mij, wien het in de wereld
tegengeloopen is," zeide zij.
„Toen ik haar beloofd had, dat ik niets zou
zeggen, kuste zij mij op de wangen, en daarna
heb ik haar niet weer gezien. Ik heb u nude
geheele waarheid verteld en als ik die vooor de
politie verzwegen was dat, omdat ik toen niet het
gevaar besefte, waarin mijn lieve vriendin zioh
bevindt. Ik weet nu, dat het slechts in haar voor
deel kan zijn, als alles bekend is.
Aldus luidde haar verklaring, en je kunt wel
begrijpen, dat het voor mij als een lichtstraal
in een duisteren nacht was. Alles wat tot nog
toe onsamenhangend was geweest, kreeg nu plot
seling verbuud en ik had een nevelachtig begrip
van de geheele toedracht der zaak.
Mijn eerste werk moest natuurlijk zijn, den
man uit te vinden, die zulk een opmerkelijken
indruk op mevrouw Barclay heeft te weeg ge
bracht. Als hij nog te Aldurshot was, zou het niet
moeilijk zijn, nem op te sporen. Zooveel men-
Bchen wonen er niet en een mismaakt man
moest wel de aandacht hebben getrokken. Ik
besteedde er een geheelen dag aan om hem uit
ter zee titulair D. A. Walaard Sacré, werd
hedenmiddag te éen uur tegelijk met mr.
G. H. van Bolhuis, in een plechtige open
bare terechtzitting van genoemd rechtscollege
beëedigd en geïnstalleerd.
Naar de Amhemsche ct. verneemt is het
nog niet beslist of de examens voor kommies
der Rijksbelastingen dit jaar zullen gehouden
worden. Verschillende personen die aan de
examens zouden deelnemen en den contro
leur in hun district om inlichting vroegen,
bekwamen nog geen antwoord. Toch moet
aan het houden der examens zeer worden
getwijfeld, daar deze gewoonlijk in April
werden afgenomen en men er thans volstrekt
niets van verneemt. Bovendien is het zeker,
dat er nog aspiranten in overvloed zijn,
doordien er door de afschaffing en vermin
dering van den zout en zeepaccijns veel
minder kommie/en noodig zijn.
Voor de vele personen die zich veel moeite
en kosten hebben getroost om voor de
examens klaar te komen, zou dit een groote
teleurstelling zijn.
Volgens het Nieuwe Schoolblad schijnt de
Regeering den dringenden onderwijzersnood
te willen keeren door reorganiseering der
beslaande en het stichten van nieuwe Rijks-
normaallessen.
Voor de in dit jaar over het geheele Rijk
te houden keuring van voor den krijgsdienst
g eschikte paarden zijn de keurings-commis-
siën samengesteld en benoemd: voor bet3e
district, Gelderland en Utrecht, de luitenant
kolonel der artillerie F. R. Froger te Utrecht
de luitenant-kolonel der cavalerie J. A. Ortt
te Deventer en de districtsveearts H. J. H.
Stempel te Utrecht.
De bij het 4e regiment infanterie nieuw
benoemde majoor J. van der Horst Bruijn
is bestemd voor het 5e bataljon te Helder,
ter vervanging van den majoor J. Doornbos,
die is overgeplaatst bij het 4e regiment te
Leiden.
Door den kapitein der genie te Naarden
is aan het bestuur der Hilversumsche Meent,
alsmede aan de besturen der omliggende pol
ders, opgave verzocht van bezwaren tegen
een verhooging der kaden tot 45 cM.
boven A. P.
Deze opgave is verzocht met het oog op
liet stellen van innundatiën in tijdon van
oorlog.
te visschen en bij toeval juist heden avond
liep ik hem tegen het lijf. De man heet
Henry Wood en houdt verblijf op een kamer in
dezelfde straat, waar de dames hem ontmoet
hebben. Hij is pas vijf dagen te Aldershot. In
mijn rol als agent van registratie, had ik een
heel interessant gesprek met zijn huisjuffrouw.
De man is goochelaar van beroep en loopt
's avonds de verschillende herbergen af, waar
hij kleine voorstellingen geeft. Hij heeft altijd
een klein beest bij zich, waar de juffrouw erg
bang voor was, want ze had nog nooit een der
gelijk dier gezien, zei ze. Hij gebruikt het, zooals
ze mij vertelde, bij sommige van zijn goochel
toeren. Dit was alles hetgeen de vrouw mij wist
te vertellen, en ock nog, dat hel een wonder
was, dat de mp.n nog leefde, zoo misvormd als
hij was, en dat hij soms een vreemde taal sprak
en dat zij hem ae twee laatste nachten had
hooren weenen en kermen. Voor zijn geld was
hij goed, maar bij het betalen van de huur had
hij haar een geldstuk gegeven, dat wel vulsch
leek. Zij toonde het mij en het bleek een Indi
sche rupie te zijn.
Je weet dus, amcie, precies hoe de zaken staan
en waarvoor ik je noodig heb. Het is duidelijk,
dat de man de aames, nadat mevrouw Barclay
hem verlaten had, op eenigen afstand is gevolgd,
dat hij den twist tussehen het echtpaar door
het, open venster heeft gezien, dat hij binnen
gedrongen is en liet dier, dat hij in zijn kistje
droeg, los is gekomen. Dat alles is heel zeker.
Maar hij is de eenige man ter wereld, die ona
nauwkeurig kan vertollen wat er in die kamer
gebeurd is."
(Wordt vervolgd.)
