Donderdag 29
Nov. 1894.
No. 4410.
39e Jaargang.
Binnenland.
ID WAMIÜIMGE TOCHT,
Uitgave
a. h. van cleepf
te Amersfoort.
Verschijnt Maandag- en Donderdagnamiddag met gratis Zondagsblad. Abonnement jmr 8 maanden ƒ1,Franco
Ser post ƒ1.15. Abonnement alleen op het Zondagsblad voor Amersfoort 40 et», voor binnenland 50 et. per
maanden. Advertentie» 16 regels 60 et.; elke regel meer 10 et. Groote letters noar plaatsruimte. Legale-,
officieële- en outcigeningsadvert. per regel 15 et. Reclames por regel 25 et. Afzonderlijke nummers 10 ami.
Dienstaanbiedingen en aanvragen, uitsluitend voor- en betreffende den werkenden stand, van minstens 5 regels, in het
Zondagsblad, per regel5 cent
Bij advertentie» van buiten «ie stad worden de inensseorkosten in rekening gebracht.
Bureau MUURHUIZEN
boek Kortegracht, Wijk B. 60
Tclophooiinummor 19.
KENNISGEVING.
De BURGEMEESTER van AMERSFOORT
Gezien artikel 41 der gemeentewet,
do p1 ,i nn's van de ingezetenen, dat
mL.i dezer gemeente zal vergaderen op
Maandag, den 3. December aanstaande, des na
middags ten Vit ure.
Amersfoort, den 2S. November 1894
De Burgemeester voornoemd,
F. D. SGiriMMBLl'ENNINCK.
Aan bet Departement van Koloniën is
Maandag het volgende telegram ontvangen
van den gouverneur-generaal van Ned. Indië:
»Alle voorname poengguwa's zijn, voor
zoover bekend, thans in onderwerping; twee
verwanten van den radjih nog niet.
«De inlevering van wapenen vordert goed."
Dinsdag werd daar liet volgende regeerings-
telegratn ontvangen:
«Een der verwanten van den radjah, be
doeld in he; laatste telegram, is gisteren
aanbevallen en gesneuveld.
«Van ons sneuvelde éen en werden gewond
vijf militairen beneden den rang van officier.
«Geheel Tjakra-Negara door troepen bezet."
De Amsterdamse lie en de Rotte rdainsclie
ochtendbladen van Dinsdag meldden nog het
volgende
«Alle voorname hoofden benevens de tweede
vrouw van den radjah hebben zich nu onder
worpen.
«Zeshonderd geweren zijn ingeleverd.
«Wij verkenden Zondag Rertais zonder
eenige belemmering."
«De wettige zoon van den radjah sneuvelde
in een gevecht bij Tobatier wordt een tocht
ondernomen naar Lingsar en Narmada."
De Staatscourant bevestigt het sneuvelen
van luitenant-kolonel Krackers en de verwon
ding van een der 2e luitenants Franssen.
De vertraging in het openbaar maken van
de namen der gesneuvelden en gekwetsten is
een gevolg van 's Ministers wensch om vooraf
de familieleden (die er uit de «particuliere
dagbladen" natuurlijk reeds alles van weten)
op de tijding voor te bereiden.
Wij zouden wel eens willen weten hoe
men in dit geval de familie heeft voorbereid,
nu zelfs de Minister niet wist welke der
luitenants Franssen gekwetst is. Eerst thans
blijkt, dat liet de jongste zoon is van den
gepeusionneerden overste 1*. van liet Indische
leger.
Hij de iamilie is bericht, ontvangen, dat
kapitein D. M. Slangen die bij de verovering
Feuilleton.
Naar het üuitsch.
4). (SLOT).
Zij kuste Lederer op het voorhoofd, knikte
hem nog eens vriendelijk toe en ging daarna in
een zijkamer, waar Bruno te bed lag.
Één inensch dood en drie zwaar gewond, wel
licht nog meerdere ongelukken
Door Lederer's schuld! Waarlijk, dat natl hy
niet gewildbij luid alleen zijn kind willen
reddendaarom bad hij den rit door den «ion-
keren nacht gewaagd. Hoe had hy het durven
wagen den tocht te ondernemen, zonder signalen
en zonder da; hij wist, dat alle slagboom» ge
sloten waren? Doch wat hielpen nu alle nabe
trachtingen, wat baatte al dat zelfverwijt? I)e
dooden worden niet meer levend en de gewonden
n']fin °wat gebeurde met hem zelf, hij, die de
oorzaak was van het ongeluk? Zeker zou hy
zijn betrekking kwijtraken en gevangenisstraf
kriit/en Veel erger dan dit alles was het hna-
Sï MlftmrSt - ,r!1(le h'l ,ot. met
erkennen - - hem gedurende zijn geheele leven
'°MrtSlgwit riohtte 1-e.lcrcr «k-h in «gn bed
Drt stilliggen ken bij met k,n-er mthou-
lc„ Onophoudelijk klonk hm, nog dot .uiget-
leeohrei in de ooron. Hu «trompoldo nu <lo
van Tjakra-Negara zwaar gewond werd, in
het hospitaal tc Soerabaya is overleden.
Dr. Ujinki, de bekende Hongaar, die als officier
van gezondheid tot liet detachemcnt-Lindgroen be
hoorde, is met verlof naar Europa vertrokken en
bezoekt thans zijn vaderland.
De VVeener correspondent van de N. It. Ct. hoeft
dien officier opgezocht en van hem een on ander
nit zijn ervaring vernomen.
Dc dewa, waar het als detachement Lindgroen
bekende troepje te Tjakra Negara was ingesloten,
was een door muren omringde open ruimte. Aan
«lie muren waren afdaken bevestigd, waaronder de
Balineezcn gewoon zijn te eieu en ie slapen. lu
het midden van dat vierkant stond «ten op zuilen
rustend paviljoentje, waaronder op liot oogenblik
dat do Hollanders daarin een toevlucht zochten,
het gebalsemde ljjk van een Balinees lag, dat, te
oortleelon naar «ie kostbare kleeding en <le vele sie
raden, ongetwijfeld dat van een aanzienlijk man moest
zijn. Terwijl de onzen de overige lijken begroeven,
waaronder dat van den overste Pabst, wiens lichaam
bij een uitval der bezetting gevonden was, werd op
aanraden van dr. Ujlaki aan den dooden Balinees
niet geronkt en liet strikte bevel uitgevaardigd het
lichaam precies zoo tc laten als ineu het gevonden
had.
Bij de capitulatie vonden du Baliticezen «lnn ook
hun dooden landsman in deuzelfdeu staat terug,
hetgeen een goeden indruk op hen gemaakt moet
hebben en waaraan de Hollanders, volgens Ujlaki,
liet waarschijnlijk te danken hebben, dat de vorst
hen iu hunne gevangenschap zoo goed behandeld
heeft.
Gelukkig voor onze laudgenooten wisten zij bij
een der uitvallen een kist met gehukt, een kist
beschuit en een paar kisten umunitic machtig te
worden. Toch lieerschtc er wegens dien smullen
mondkost groot gebrekeen mootje vlecscli of een
beschuit per etmaal en oen teug troebel water, was
alles wat de belegerden, die dag en nacht ouder de
wapens moesten blijven, kregen.
Verder blijkt, dat kapitein Linilgreen herhaaldelijk
heelt voorgesteld zich door den vijand heen te slaau
naar Mataram, welke plaats men nog iu handen
onzer troepen waande.
Dr. Ujlaki was daar echter tegen, vooral met het
oog op hel, groote aantal gekwetsten. Daarom werd
eindelijk besloten te onderhandelen.
De Vorst stelde eerst voor de officieren vrij te
laten, eu de manschappen niet. Maar dit werd
natuurlijk afgeslagen.
De Vorst was, ondanks zijn 80 jaar niet kindseh,
zooiils men wel heeft verteld.
Na dagen lang over en weer praten, stemde de
Vorst eindelijk toe de gevangenen los te laten. Vooraf
zouden zij echter nog naar «Ion ketoet in Mataram
gevoerd worden. Daar aangekomen en voor den
kroonprins gebracht was het. «lat kapitein Linilgreen
het kranige antwoord gaf, «lat de bommen der
Compauie der vrienden der Gompanie geen kwaad
konden doen. Dr. Ujlaki schilderde in levendige
kleuren hoe zij allen zich niet verroerden, toen
twee bommen van de Marine, die op dat oogenblik
Mataram hevig beschoot, vlak voor hunne voeten
neervielen en de Baliërs van schrik uit elkaniler
De verwachting echter om na afloop van dit
onvrq willige bezoek aan den ketoet ongehinderd
naar Ampenan te mogen vertrekken, werd voor
alsnog door liet verschijnen vuu een renbode, die
den Vorst beval de gevangenen weer terug
zijkamer waar vrouw en kind zicb bevonden.
Beiden sliepen. Lederer keek hen beiilen eenigen
tijd met medelijden aan, dikke tranen rolden
over zijn wangen. Zij zouden ongelukkig worden
door hem, even ongelukkig als hij zelf was.
Met moeite ging hij dc trappen af, hij ontvlood
de mensehen, die op straat waren; zijn geweten
dreef hem van hen.
Diep ademhalend bleof hij eenige oogenblik-
ken staan. De frissc'ne herfstlucht deed hem goed.
De torenklok sloeg zeven uur. Nog eenmaal keek
hij om naar zijn woning en daarna begaf hij
zich naar de locomotief.
Hij wilde weer bij zijn machine wezeniedere
machinist houdt veel van zijn locomotief, evenals
de zeeman van zijn schip, waarmede hij éen is.
Hij vond «1e locomotief in de remise; waar
schijnlijk hadden andere machinisten haar «laar
heen gebracht. Hij bekeek hem met ruocdeloozen
blik en begon daarna, zooals gewoonlijk, alles
na te zien. Of zij misschien door den zwaren
schok eenige averij gekregen hail?
Een luid lachen «leed hem plotseling opzien.
Een spoorwegarbeider, die belast was met het
schoonhouden der machine en met het aanmaken
van het vuur, kwam naderbij en vroeg opspot-
tenden toon: „Wil je naar je gebraad kijken?
Ik heb bet weggebracht, wilt ge het hebben?"
Lederer keek den tnati verbaasd aan.
„Gebraad?" vroeg hij. „Wat bedool je daar
mee
De arbeider lachte. „Het zal wel een Hinken
schok gegeven hebben unj verwondert het dat
de machine niet uit de rails gevlogen is. De
raderen zaten vol bloedde buffers waren vol
met harenik heb alles weder schoongemaakt.
te voeren, deerlijk bedrogen. Wat de reden daarvan
was, wist «Ir. Ujlaki niet te zeggen, evenmin als
waarom do onzen zoo good door den Vorst behan
deld werden.
Niet alleen dat de radja dc gevangenen ruim-
sehoots van levensmiddelen voorzag, lijj liet nog
I aan den dokter een soort linnen uitreiken tot bet
verbinden «Ier gewomlen. Ja, zijn bezorgheid ging
i zöo ver, «lat hij tot tweemaal toe de gevangenen
heeft laten waarschuwen als er alarm geslagen zou
I worden, opdat «leze tocii niet zouden denken dat
j dit helaohe lawaai «le voorbode van hunne veyrnoor-
ding zou zijn. Een laatste bewijs zijnor welwillend
heid toonde «le Vorst nog hierin, dat toen eindelijk
I onze soldaten zonder beding vrijgelaten werden, hy
uitdrukkelijk last gaf, hen langs zijwegen naar
I Ampenan te voeren, opdat de Balineezcn, die don
grooten weg bezet hielden, hun geen kwaad zouden
gemaakt, ten zeerste den heldenmoed en «le opoffering
van de Indische soldaten. Zelfs in de incest be
narde omstandigheden verloren zij nooit den
moed. betoonden zich gewillig, hulpvaardig en
gehoorzaam aan hunne superieuren, behielden
hun goed humeur en vochten als leeuwen; in éen
Als eet. staaltje van dien geest noemde «Ir. Ujlaki
het gedrag van een knnnonnier, die ofschoon reeds
gewond, vrijwillig, uit onkel eergevoel, een achter
gelaten kanon ging vernagelen, mot het bijkans
zekere vooruitzicht om het waagstuk met zijn leven
tc moeten bekoopeu. Het kanon word onbruikbaar
gemaakt, muur een tweede schot in «le borst velde
den moedigen soldaat neer,
Zelfs door dysenterie uitgeputte soldaten kropen
uit hun tnmloe om aan den strijd deel te nemen.
Een dier zieken wist zelfs al vechtende door de
vijandelijke linie te sluipen en het Hollandsche
kamp te bereiken. Trouwens dr. Ujlaki had reeds
dergelijke ervaringen in Atjoh opgedaan, waar tel-
I kenmnle als er gevochten werd, «le zieke soldaten
in het hospitaal niet te houden waren en mee wil-
«Ion doen.
De dokter verklaarde ten slotte, dat «le intendance
op Lombok beter was ingericht dan die indertijd
i bij het Oostenrijksche leger in den Bosnische» veld-
tocht. Twee dagen na «Ie ontscheping kon men te
j Ampenan reeds koken en vier dagen later was het
hospitaal kant en klaar.
In éen woord, gedurende het urenlange gesprek
j verloochende de Honganrsche dokter geen oogen
blik zijn groote ingenomenheid met het Indische
I leger en mot de Hollanders in hot algemeen.
Als een staaltje van «le weergalooze wreedheid
van dc Balineezcn tegenover du Sasaks, deelde dr.
Ujlaki mede dat nog niet zoo lang geleden 's Vors
ten onechte zoon Muilé, op een krijgstocht tegen
de 8usaks honderden van «fit volk zonder onder
scheid van geslacht of leeftijd, na ze aan hoornen
to hebben vastgebonden, eigenhandig had gekrist.
Een ander B,vlier deelde zelfs onzen dokter mede,
I dat het niots ongewoons was om tien vijanil in oen
i mortier fijn tc stampen
De eerste Kamer der Staten-generaul is tor
vergadering bijeengeroepen legen Maandag
i 3 December e. k., des namiddags half drie.
j Als liet Vaderland goed is ingelicht dan
is onder het vorige Ministerie de font ont
dekt met de 14 ton van Oorlog, en zijn toen
IV. F. A. GROENHUIZEN,
Havik, hoek Lavendelitmat.
j HORLOGE- cn INSTRUMENTMAKER.
i In tie uschkusten vond ik echter veel beenderen
j en half gebraden en verkookl vleeach. En wat
I jammer van dat mooie gewei!"
Terwijl bij dit zeide. haalde hij fluks eenige
I gebroken stukken van het gewei van een hert
te voorschijn.
„Hier heb je het. Het zal hem slecht bekomen
I zijn. Hij zal wel niet geducht hebben in «les
j nachts tusschen de rails door een locomotief te.
j worden verplet.Hij zal verschrikt zijn blijven
staan toen hij in eens de lichten van de loco
motief zag zij zijn anders nog al vlug en kunnen
I gauw loopen als er gevaar dreigt."
j Lederer haalde na deze woorden ruim adem.
Ilij had een hert overreden en geen menschen
waren er verongelukt!
I ITet vreeselijk geschrei was dus van een dier
I geweest! Er was echter toch een spoorwog-
ongeluk gebeurd, waarbij «looden en gekwetsten
I waren «laar kon hij toch óok nog de oorzaak
van wezen
j De arbeider hielp hein gelukkig spoedig uit
I den droom, door te zeggen
j „Hubner hoeft hedenochtend vroeg met den
j eersten trein een ernstiger ongeluk gehad, echter
geheel buiten zijn schuld. Vlak hij het baan
wachtershuis, bij paal 19, heeft hij een wagen
met kooplieden overreden. Dc hoornen waren
I gesloten en do koetsier heeft zeker niet willen
I wachten tol de trui. voorbij was, maar heeft
gedacht v«'»or dien tij«l nog wel te kunnen ovor-
I steken. Toen hij op de rails was, werd hy door
reels maatregelen voorbereiil om haar goed
te maken. De tegenwoordige Minister van
Financiën, aan de verkeerde praktijken een
eintl makend, volgde den weg, door zijn
voorganger ree«ls ingeslagen.
De Minister van Marine brengt ter kennis
van belangiiehbeuilen, «lat tot de grondbe
ginselen van de lloogduitsclie taal, waarvan
bij het toelati igs-examen voor liet Koninklijk
Instituut van de Marine te Willemsoord en
voor uplei'ling van adspiraut-administrateurs
bij de zeemacht «le kennis wordt vereischt,
nuk gerekend wordt te behoorenhet Hoog-
«luitsche letterschrift.
Aan «ie Memorie van antwoord van den Minister
van Justitie worde het volgende ontleend:
Do Minister hoopt webontwerpen in te dienen
tot invoering en regeling vau een handelsregister,
betreffende wettelijke bepalingen omtrent dc tinna;
wijziging der bepalingen omtrent de scheepsverkla-
i'ingcn tut betere regeling van «len termijn lot laden
en lossen van schepen, en van de bepalingen omtrent
huiszoeking en papieronderzoek! tot afschaffing van
net verhaal der gerechtskosten ra strafzaken eu be
lastingzaken.
In oiulorzoek zijn wetsvoorstellen tot bespoediging
van de berechting vau strafzaken door den kanton
rechter, tot bevorilering van de betaling van geld
boeten en tot uanwcuiliug van andere middelen om
«le geidboute op «len veroordeelde te vurlmlon on
daardoor haar vervanging door hechtenis te beperken.
Wettelijke regeling der vicariegoedereu wordt
voorbereid.
De Minister beaamt de wcnsehelykheid van een
tijdige totstandkoming eener regeling van de rechten
der gehuwde vrouw.
Verschillende bezwaren tegen dc geldende rechts
verhouding tusschen ouders eu kinderen beuumt
hy, omlcr opmerking, dat liet moeilijk zal zjjn voor
liet verwaarloosile kin«l betere verzorging te viuden,
zuoilat z. i. de outzeiting uit de ouderlijke macht
alleen dan zou moeten geschieden wanneer op een
betere verzorging althans met eenige gerustheid mag
gerekend worden. Vau een verplichting op de ouders
«nu in «le kosten der opvoeding te blijven bijdragen,
verwacht de Minister in de practjjk niet veel. Ook
met het oog op de zeer gewaardeerde pogingen van
particulieren om he: lot der verwaarloosde kinderen
to verbeteren, zul bij de regeling dezer zaak groote
behoedzaamheid plicht zjju.
Voorstellen tot wederinvoering van de doodstraf
of van lijfstraffen zijn van hem niet te verwachten.
De Minister bi-rieht, dat met do uansteUiug van
detectives, die hij niet buiten dc politie wil aan
stellen, van Rykswege reeds oen bcgiu is gemaakt.
Herziening der bepalingen onurent bedelarij en
landlooperij wordt by dc wjjzigingeu iu het Straf
wetboek niet uit liet oog verloren.
Tegen uitloidiug van kelluerinnen heeft de Mi
nister geei. bezwaar.
Een politiewet kan hy nog niet toezeggen.
Het feit, dat de notarissen stipt en eerlijk hun
plicht vervullen en er niet aan den keu zich onrecht
matig te verrijken, mag echter niet weerhouden op
middelen bedacht te zjjn tot wering van misbruiken.
De Minister belooft ook tuin dit belangrijk onder
werp zijn aandacht te zullen schonken, zonder daar
om eenige toezegging tc kunnen doen omtreut de
indiening van een wetsontwerp.
de machine gegrepen, hoewel Hubner nog zoo
veel mogelijk remde. Had de trein in volle vaart
gereden, dan waa het ongeluk niet te overzien
geweest. Hot is nu betrekkelijk goed nog afge-
loopen. Een vrouw heeft een voet gebroken, een
man een arm, terwijl er twee geheel bewusteloos
waren door den schrik zij kregen lichte ver
wondingen. De paarden zjjn in de sloot terecht
gekomen, doch er later uitgehaald. De wagen
is echter geheel vernield maar Lederer
wat scheelt je? Laat mij toch los!"
De arbeider had allen grond om verschrikt te
zijn. Als een waanzinnige was Lederer plotseling
op hem afgekomen, had hem omarmd en hem
het tloor kolenstof zwarte gelaat gekust, terwijl
hij beurtelings lachte en weende.
Lederer kreeg wegens den nachtelijken tocht,
die togen tdlc instructies in was, een flinke boete
cn werd «luchtig onderhouden. Hiermede was
ook alles afgcloopen, daar bij onderzoek block,
dat hij waarheid had gesproken, toen bij de
oorzaak hiervan had opgegeven. Dokter Schlutow
had ook geen berouw van znn nachtelijken tocht.
Toon het gebeurde bekend was, werd hij alge
meen om zjjn kordaatheid on moed geacht en
nam zijn praktyk zeer toe.
Hij zoowel als Ledorer zijn thans niet meer
onder de levenden, doch deze naehteljjke tocht
leeft nog altjjd voort in de herinnering van de
bewoners van Vossowska.