Maandag 18
Mei 1896.
No. 4563,
45e Jaargang.
Een noodlottig geheim.
Binnenland.
Dit gave
A. H. VAN CLEEFF
te Amersfoort.
Verschijnt Mamdag- en Doralnrdagnumdddug met gratis Zondagsblad. Abonnement per 3 maanden ƒ1.Franco
per post 1.15. Abonnement alleen op het Zondagsblad voor Amersfoort 40 ct., voor liet binnenland 50 ct. per
m?apoen. Advertentiëu 16 regels 60 ct.elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte. Legale-,
öfficieële- en onteigeningsadvert. per regel 15 et. Reclames per regel L'5 ct. Afzonderlijke nummers 10 cent.
Dienstaanbiedingen en aanvragen, uitsluitend voor- en betreffende den werkenden stand, van minstens 5 regels, in het
Zondagsblad, per regel5 cent.
Bjj advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
Bureau
KORTEGRACHT 56
Telephoon 19.
Het 100-jarig jubileum der eerste
koepok-iueutiug.
Den 14 Mei was het honderd jaar geleden,
dut Jenner de eerste koepok-inenting ver
richtte. Zoo bij éen jubileum dient te worden
stil gestaan, dan is dit zeker wel bij dit eeuw-
leest. Weinig ontdekkingen op geneeskundig
gebied toch hebben een zóo ontzaglijk groeten
invloed gehad op de algenaeene sterftecijfers
als «lie van den- beroemden Engelse-liman.
Dr. Edward Jenner werd 17 Mei 1749 ge
boren te Berkeley, in hot, graafschap Glouces
tershire. Reeds als knaap hield hij zich bezig
met onderzoekingen van natuurwetenschap-
pelijkeu aard. Na de school doorloopen te
hebben, wijdde Jenner zich aan de studie
der geneeskunde en toen hij zijn examen als
arts had afgelegd, vestigde hij zich in zijn
geboorteplaats. Daar wijdde hij zijn aandacht
voornamelijk aan de koepokkenmen zegt,
dat hij het eerst van een boerin de voor
behoedende kracht der koepok heeft geleerd
tegen de infectie met kinderpokken. Nu een
onderzoek van meer dan 20 jaren heeft hij
de deugdelijkheid van deze volksoverleve
ring vastgesteld en 14 Mei 1796 paste Jenner
de eerste inenting met koepokstof toe op
een 8-jarig knaapje, James Phipps geheeten.
Deze eerste proefneming slaagde uitstekend
en weldra vond Jenner's ontdekking toepas
sing over de geheele beschaafde wereld.
De groote waarde van Jenner's ontdekking
kan niet beter in het licht worden gesteld
dan door cijfers, en de meest karakteristieke
cijfers doen zich voor, wanneer men een
vergelijking maakt tusschen de landen, waar
de koepokinenting verplicht is, en die, waar
die verplichting niet door de wet is ingesteld.
In Duitschland, Denemarken, Schotland,
Ierland en Zweden, waar de vaccine-dwang
heerscht, sterven per jaar op elke milüoen
inwoners niet meer dan 5 aan de pokken;
in landen, waar de vaccine-dwang niet of
slechts ten deele bestaat, stijgt dit cijfer
daarentegen sterk. Zoo komen Nederlanden
Engeland in deze statistiek voor met 10100,
Frankrijk en Hongarije met 100200. België,
Oostenrijk en Italië met 200— 400, en eindelijk
Spanje en Rusland met meer dan 400 sterfte-
ge vallen.
Duidelijker cijfers zijn wel niet noodig om
de waarde van Jenner's ontdekking aan te
tonnen. Verlangt men andere, ze liggen in-
tussehen voor 't grijpen.
Van 18841893 stierven aan de pokken
in de landen metvaccinedwang: Duitschland
5.7, Schotland 6, Ierland 7, Denemarken 14
en Zweden 32: in dat zelfde tijdvak bezvve-
Feuilleton.
Ik zou hein wel eens willen zien.
Wanneer jij gisteren b:j ons gekomen was,
dan zou je hein ontmoet hebben. Ik vrees dat- hij
nu in de eerste paar dagen niet zal komen.
Onder dit gesprek hadden zij Lane-house bereikt,
waar Getrude door lady Edith zeer hartelijk werd
ontvangen.
Kenneth had zijn moeder, omhaal' togen alles op
haar hoede te doen zijn. nauwkeurig alles verteld
wat er tusschen dokter Bardon en hem over lord
Cl.ntterly was gesproken en de brave weduwe was
op haar neef niet minder verstoord dan haaf zoon.
Getrude bleef op Lanc-house dinccrcn en toen
zij na het diner niet lady Editli alleen aan de thee
tafel zat, zeide do oude dame:
Wanneer je op reis gaat, Getrude, dan moet
je Philiis maar zoolang bij ons laten.
De kamer waarin zij zaten, werd alleen verlicht
door liet groote, gezellige houtvuur, dat in den
open haard branddelady Chatterly zat aan don oenen,
jiidv Ford aan den anderen kant van don schoor
steen en een groot vuurscherm stond tusschen hou
zoodat de oude dame de gelaatsuitdrukkingen van
haar nicht niet kon waarnemen, toen zij zeide:
ricth niet trouwt. Zou hij het om ti laten
Lady Edith schudde het, hoofd.
Ik geloof niet. dat Kenneth ooit van zijn ie
ken in rie landen zonder dien dwangin
Zwitserland 111 pok-lijders, in Engeland 1974
in Nederland 264. in Frankrijk 5570, in Hon-
harije 6303, in Relgiö 7779. in Iialië 24801,
in Oostenrijk 37 032, in Spanje 35784 en
in Rusland (Aziatisch Rusland inbegropon)
288 120.
Bijzonder teekenend zijn nog de volgende
cijfers. In liet begin dezer eeuw stierven
jaarlijks in Pruisen tuin de pokken ongeveer
40 000 mensehen op een zielenaantal van ruim
10 tnillioenin 1870 eischte de pokkenepi
demie 4200 slachtoffers in '1871 bezweken
daar te lande 52 839 mensehen, in 1872 zelfs
65109, d. i. resp. 17.5, 243.2 en 262.37 per
100 000 inwoners.
In 1874 werd de vaccine-dwang in Pruisen
ingevoerd en in 1880 vinden wij slechts 26
sterfgevallen aan de pokken, in 1890 0.1. in
1801 0.1 in 1892 0.3, in 1894 0.3.
Ten slotte nog een zeer merkwaardig cijfer.
Sedert Juni 1874 is in het Pruisische leger
de vaccine-dwang ingevoerd. Het jaarlijksch
aantal sterfgevallen bedroeg tot 1870 Ö.G op
ile 100000 man: in 187071 steeg dit cijfer,
toen de Pruisische soldaten in aanraking kwa
men met het Fransche leger, waar de vac-
cinedwang niet bestond, tot 2730, en na
1874 is in het Pruisische leger slechts éen ge
val van pokziekte met doodelijken afloop
voorgekomen.
Met deze cijfers voor oogen, mocht men
waarlijk het iOOjarig jubileum der eerste
koepok-inenting een dag van beteekenis noe
men.
ATJBH.
De Telegraaf ontving Donderdagmiddag
liet volgende telgram uit Nederlandse!) Indic:
»De toestand in Atjeh is onveranderd. Gis
teravond werd vart Landjamoe uit een ver
kenning ondernomen. De stellingen van Toe
koe Ocmar konden evenwel niet bereikt
worden, daar, tengevolge van de overvloedige
regens, de bruggen vernield zijn. Die stel
lingen zijn nog bezet en ondervinden weinig
nadeel van bet bombardement. De regens
houden aan en verhinderen de operation.'
Kr zijn thans berichten uit Batavia tot 10,
en uit Medau tot, 18 April, welke dus Atjeh-
berichfen tot. den8enen eenige telegrammen
bevatten, in hoofdzaak reeds alle hier bekend.
Attn een briel' aan liet Nieuws van den
lJag worde het volgende ontleend
«Reeds gedurende eenige dagen waren on
gunstige berichten omtrent de handelingen
van Toekoe Oemar en aanwijzingen omtrent
diens kwade trouw ingekomen, maar de Gou
verneur hechtte hieraan geen geloof, schreef
deze berichten toe aan laster en aan pogin
gen van kwaadwilligen om onzen bondgenoot
verdacht te maken. L)en 28 Maart was Toe
koe Oemar nog bij den Gouverneur in den
Kratonmen boopte, dat hij gearresteerd
zou worden, maar hij ging met opgeheven
hoofd heen, nadat hem nog 20 000 Carolus-
doüars waren ter hand gesteld om zijn vol
gelingen te betalen, nadat hem nog 380 ge
weren en 12500!) patronen tot voor- en
achterlaadgevveren waren verstrekt.
«Den volgenden dag kwam bet onloochen
bare bericht omtrent zijn afval."
Aan Generaal Deykerhofl" is thans opgelegd
de vergoeding der, na binnenkomst der be
richten omtrent T. O's. ontrouw, aan dezen
verstrekte wapenen en munitie.
Volgens een telegram aan de Java-Bode
uit Kola-Radja, worden geen groote bewe
gingen voorgenomen. Alles wijst op een plan
om terug te trekken naar de geconcentreerde
linie.
In een ander telegram uit Atjeh aan ge
noemd blad wordt gemeld, dat met uitzon
dering van Tjot Goé, dat verplaatst wordt,
de geheele buitenlinie wordt, prijsgegeven.
Men zegt, «lat Djohan zou geschreven heb
ben dat hij weer vriendschap wil sluiten.
Voorwaardenbenoeming tot Sultan van
Atjeh, tot ridder van de Militaire Willems
orde, en toekenning van een jaarlijksch trac-
tement van 50 000 gulden
Een Zaterdag door de Telegraaf verspreidt
bulletin luidt
«Aanval marechaussees op kampong van
Toekoe Tjoet Mach moed verijdeld ".oor waak
zaamheid vijand."
Tot de wijzigingen, verleden jaar in de
Wet op de Rijks-postspaarbank gebracht,
behoort ook, dat de inleggers, door tusschen-
komst dier bank, inschrijvingen in een der
Grootboeken, of rentegevende obligation ten
laste van den Staat of certificaten aan toon
der van inschrijvingen in een Grootboek
kunnen aankoopen. Bij Kon. besluit is nu
geregeld de wijze waarop dit moet geschieden.
Dat besluit bevat ook nieuwe bepalingen
over het afgeven van duplicaten voor boekjes,
die ontvreemd, verloren of in hel ongereede
geraakt zijn, en over het inbrengen ten name
van een ander, waarbij terugbetaling vóór
een bepaald tijdstip kan worden verboden.
Eindelijk worden (iu plaats van postzegels)
spaarbank zegels van 1 tot 5 cent verkrijg
baar gesteld, welke tot een gezamenlijk be-
- hij
overgan
harte bemint. Jo '/malt niet willen golooven. Ger
trude hoeveel ridderlijkheid er achter mijn kalmen
ernstigeu zoon steekt. I
De gravin antwoordde niets, zij dacht alleen dat,
wanneer Kenneth Ford slechts een huwelijk uit
liefde billijkte, hij linar verbintenis met graaf Chat- I
tcrly. voor wien zij geen spoor van genegenheid I
gevoelde, zeker sjreng moest afkeuren.
Tn strijd met haar voornemen om slechts tot don
ker op Lane-house te blijven, werd het tien uur eer
lady Getrude zich tot het vertrek gereedmaakte, en
Kenneth zou haar thuisbrengen.
Gedurende een paar minuien liepen beiden zwij-
,r,.n naast elkaar, toen vroeg Kenneth eensklaps;
n Wanneer denkt gij te vertrekken, nicht Ger-
nL Dokter Bardon meent, dat Reginald Maandag
wel genoegzaam hersteld zal zijn om opreis te kun
nen '"aanwanneer er geen verandering m zijn
toestand komt, dan mag ik hem Zaterdag bezoeken.
Tegen mij heeft doktor Bardon gezegd, dat hij
Chillier!V heeft aangeraden, Jordan mee op reis te
nemen.In jou plaats zou ik dien raad bij je echt
genoot ondersteunen.
Jordan Wel Kenneth, ik zou mij het dorp
Chatterly evengoed zonder het kasteel kunnen voor
stellen, als het kasteel zonder den ouden Jordan.
Do goede man is zoolang hij loeft nog niet huilen
Fngeland geweesteen reis iinar het vasteland zou
bepaald iets vrceselijks voor hem zijn.
Neem hem mee, drong Kenneth aan, ten
minste als Chatter!v er in toestemt. Geloof mij,
kunt. Wat zou jc
drag van 1' 1 kunnen worden ingebracht,
vastgehecht op kosteloos te verkrijgen formu
lieren.
Naar men verneemt zijn de nieuwe munt
biljetten van 10 gulden genoegzaam gereed.
Vermoedelijk zal nu wel spoedig een alge-
meene intrekking van de onbruikbaar ge-
blekene volgen, en dan, om overwegingen
van billijkheid, voor ditmaal wel eens de
maatregel worden toegepast om voor elke
twee balven éen nieuw heel biljet te geven.
Een fabrikant van geweven goederen moet
onlangs aan den Minister een model hebben
aangeboden van een uit linnen in kleuren
geweven muntbiljet.
Behalve andere voordeelen, had dit ook
de aanbevelenswaardige eigenschap, niet te
kunnen worden nagemaaktwant net weef
getouw, voor de vervaardiging noodig, kost
alleen circa f50000.
Die linnen muntjes waren zoo dun als
papier en zeer mooi, maar op het denkbeeld
is t.ocli niet ingegaan, vermoedelijk omdat
ze te zwaar waren.
Terwijl de Tijd Vrijdag het. eerste van
een reeks artikelen gal' over de regeling der
Kamers van Koophandel en Fabrieken, be
vatte de Staatscourant voor Donderdag reeds
de geheel nieuwe regeling.
En de commissie uit de vereenigde ver
gadering van afgevaardigden van alle Kamers
in den lande, welke te dier zake wenken
en zeer nuttige, althans deskundige zou
geven aan de Regeerirtg, is amper met haar
werkzaamheden begonnen
Mgr. Franciscus Petrus van de Burgt, huis-
prelaat, van den Paus, vicaris-generaal van
den aartsbisschop van Utrecht, proost van
het metropolitaan-kapittel en president van
het seminarie te Rijsenburg, is Donderdag
nacht in den ouderdom van 71 jaar onver
wacht te Rijsenburg overleden.
Tot generaal-majoor, bevelhebber in de
2e militaire afdeeling en commandant der
Nieuwe ITollandsche waterlinie is bevorderd
kolonel II. T. Schalken, van de genie.
Rij de a. s. examens ter verkrijging van
de hoofd-acte zullen voor het eerst ook dames
als deskundigen optreden.
De Haagsche Courant, die terecht zegt dal
de Coöperatie althans dit nut heeft gehad,
dat contante betaling meer in gebruik is ge
komen, sluit haar artikel aldus:
Verscheidene particuliere handelaars heb
ben, gerugsteund door den kraebtigen in-
•emilo plaats
echtgc
■ens zulk ven ziekte kre
nslcliipf
- Neef Ford, eenige dagen geleden heb ik uge-
,gd of er in do familie van ingn echtgenoot.ooit
i!K il van waanzin waren voorgekomen en toen
jo daarop ontkennend geantwoord e:i er zelfs
ovoogd, dut jc je (laar liet allerminst bevreesd
r maakte.
Ben je sedert niet van meening veranderd
Wat bedoel je?
O 1 denk niet. dat ik voornemens ben iets te
doen in strijd met de bevelen van den dokter of
de uwe, maar in den eersten nacht dat Reginald
ziek was, kon ik niet slapen en ik ging naar be
neden om te vragen lioo hot mot hem was. De deur
van de studeerkamer was gesloten, maar ik hoorde
hoe hij ijlde, ik hoorde een akelig gillend lachen,
dat mij het bloed in de aderen deed verstijven.
liet doet mij innig leed; ik had het tol eiken
prijs voor u verborgen willen houden, zeide Ken
neth zacht,
Gertrude klemde zich aan zijn arm vast als had
zij dien steun noodig om niet neer te vallen.
Xeg het mij ronduit, smeekte zij. Is het
Voor do eerste maal in zijn leven voelde Ken
neth Ford de verzoeking zieli er door een leugen
uit te redden en ja tc antwoorden, maar daarop
bedacht hij, dat het dan nog maar beter was haar
de wnarlieid te zoggen.
Ik bid u, zeg het mij, ik moet het weten, ter
wille van Philiis, stamelde Geruide.
Van Philiis?
Waanzin is erfelijk, zij kon er ook door aan
getast worden. l'
Kenneth Ford greep linar kleine zachte hand.
Gertrude, zeide hij ernstig, vrees niets voor
Philiis, de ziekte van ('hutterly is geen waanzin.
Er moet iets in zijn toon geweest zijn dat haarde
waarheid deed vermoeden, want zij deed goon ver
dere vragen, maar stamelde vol ontzetting
zijn, dat mijn
neth Ford met bevende stem. Geloof mij, Gertrude,
ik had er kort geleden zelf nog iu het minst geen
vermoeden van.
Ik geloof u, zeide zij eenvoudig gij zijt altijd
zeer goed jegens mij geweest. Ge moet ook niet
boos zijn, dut ik je gedwongen heb, het mij te zeg
gen. Het veel beter voor mij, dat ik de waarheid
ken. Nu is mij veel opgehelderd.
Zij spraken verder geen woord totdat zij aan de
de poort van het kasteel kwamen. Daar liet Ger
trude haar baud lang in die van Kenneth Ford
rusten, toen hij haar goeden nacht wenschte en zij was
even vriendelijk tegen hem als altijd, ondanks de
vrceselijke mededeeling di t hij haar had gedaan.
Kenneth Ford keerde langzaam langsuen grooten
landweg naar Lane-house terug.
Hij wilde niet thuis komen voordat zvjn moeder
reeds tc bed zou zijn gegaan, want hij was nu niet
in een stemming om met iemand te willen spreken
zelf niet met haar.
Het was hem dan ook verre van aangenaam, toen
ischen de hoornen door een man hem naderde
March herkende, die hem
I eu hij de stem
Het doet mij genoegeu u
gaarne willen, dat ge met
een glas punch te drinken
mutje
Het
kwaal zul
sehijnlijk dat mijn klein
overgeërfd hebben.
Er zullen misschien weer jaren verloopcn,
voordat hij een nieuwen aanval krijgt, zeide Keu-
mij naar huis gingl
en nog een pijp te ronken.
Het is al zoo laat.
Neen due mij een genoegen on wijs mij niet
af, ging de bewoner van Copsleigh op bijna smee
kenden toon voort. Gij weet, dat ik een eenzaam
man bon eu ik heb er een bijzondoren reden voor
om juist vanavond buitengewoon naar gezelschap
te verlangen.
Goed, ik ga met u meo, antwoordde Kenneth,
maar ik zeg u vooraf, dat ik in geen vroolijke stem
ming tien; in tegendeel, ik voel mij vanavond juist
zeer zwaarmoedig.
Wordt vervolgd
