Donderdag 9
Februari 1899.
No. 4848.
48e Jaargang.
Üitgavü
Firma A. H. VAN CLEEFF
te Amersfoort.
Verschijnt Maandag- en Donderdagavond. Abonnement por 3 maanden f 1.franco per
post 4.45. Advertcntiën 46 regels 60 cent; elke regel moer 10 cent. Groote letters naar
plaatsruimte. Legale-, ofiiciecle- en on teigeningsad verten tiën per regel 45 cent. Afzonderlijke
nummers iO cent.
Bij advertentiën van buiten de slad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
Bureau
KOBTEGRACHT 5 6.
Telephoon 19.
KENNISGEVING.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van AMERSFOORT,
Gelet op art. 6 der Hinderwet,
Brengen ter kenniB van het publiek, dat een
door JOHANNES WIJNANDS ingediend verzoek,
met bijlagen, om vergunning tot het oprichten
van eene bakkerij in het perceel alhier gelegen
aan de Lavendelstraat, Wijk F. No. 401, bij net
Kadaster bekend onder Sectic E. No. 3737, op de
Secretarie der gemeente ter visie ligt, en dat op
Maandag, den 20 Februari aanstaande, des voor
middags te half elf uren, gelegenheid ten Raad-
huize wordt gegeven om, ten overBtaan van het
Gemeentebestuur of van óen of meer zijner leden,
bezwaren tegen het oprichten van de inrichting
in te brengen.
Amersfoort, den 6 Februari 1899.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
F. D. SCHIMMELPENNINCK.
De Secretaris,
B. W. Th. SANDBERG.
LEERPLICHT.
in in aanmerking neemt, dat
in ons klein stadje reeds drie audere openbare
bijeenkomsten werden gehouden, mag worden ge
zegd, dut de vergadering welke „Eendracht" Dinsdag
avond had belegd in De Arend goed bezocht was.
Ook nu weder onder de 90 aanwezigen de meeat
incoherente deelen.
De lieer Bonkamp opendo te 8.15 de vergadering
en zcide dat de vooruitstrevende Kiesvereeniging
den lieer Zolvelder had uitgenoodigd om de keer
zijde der medaille te doon zien van welke mr.
Heemskerk in de anti-revolutionnaire Kiesvereeni
ging de voorzijde had getoond. (Zie Ainersf. Crt. 16
December 1898).
Do heer Zelvelder zeido, dat niet kan worden
ontkent, dat we in dit deel der Eeuw leven in eeu
aera van plichten (Dienstplicht, Verzekeringsplicht
van den arbeider, Beschermingsplicht ook van den
volwassen arbeider, Plieht tot liet aangaan en na
komen van een arbeidscontract, enz).
Oogonschynlijk is het vreemd, dat juist de vrij
zinnigen het meest ijveren vooral die verplichtingen.
Een Eeuw geleden ijverdon zij juist het meesivoor
Vrijheid, vrijheid van woord en persen overtuiging;
ou nu breidelen zij die vrijheid door allerlei bepa
lingen. Maar juist, die ongebreidelde vrijheid hooft
geleid tot groote conflicten, en juist de taak der
vooruitstrevenden is het, paal en perk te stellen aan
ongebondenheid cn tirannie van do meer bevoor
rechten tegenovi de minder bedeelden, iu stoffely-
ken zoowel als geestelijken zin.
Als een Ministerie de leus „Sociale rechtvaardig
heid" in zijn banier voert, dan moet het in de eerste
plaats daar regelen waar het belang van het kind
op het spel staat. Het kind is gelieel willoos en
zonder weerstand overgegovon aan het bon plaisir
van zijn verzorgers, cu een dure plicht is't hetvor-
waarloosdc kind te beschermen.
Er is nog een andere reden om te beginnen met
hot kind. Wat baat het, dat de volwassene wordt
beschermd door de reeds aangeduide Sociale wetten
Feuilleton.
naar Edna Lyall,
vertaald door A J. M
wat baat het dat do oude werkman wordt gepen-
sionneerd en hij in zijn vrjjo uren zioh niet kan
bezighouden bijv. nnt goedo lectuur; wut baat oen
arbeidscontract als ue arbeider het zich moet
doen voorlezon door een eerdewat baat het als de
arbeider slechts machinaal hot puntje op zijn stom-
kuurt kan zwartmaken en de geheele stembusstrijd
over zjjn hoofd gestreden wordt?
Deze Eeuw is dio van het Lager Onderwijs. In
bijna alle landen van Europa is Leerplicht reeds
ingevoerd, met name inEngeland, Schotland,
Frankrijk, Pruisen, Baden, Saksen, Hessen, Wur-
temberg, Zwitserland, Spanje, Italië, Rusland, Fin
land, Noorwegen, Denemarken, Servië, Turkije cn
Bulgarijeeu buiten Europa inJapan, verre
weg de meeste Staten der Noord-Amerikaauaehe
Unie, Argentinië en Mexico.
Thans diende ook ons huidig Ministerie een ont
werp vnn wet op den Leerplicht in, dat spr. in zeer
groote trekken wil behandelen.
Allereerst de vraag is Leerplicht noodig?
Voor ieder die maar cenigszins nader bekend is
mot het onderwijs dan de onverstandige ouders van
achterlijke kinderen; voor ieder die weet wat het
jaarlijks kost; voor ieder die weet met hoeveel ijver
en liefde en toewijding het onderwijzend personeel
zijn schoone taak vorvult, behoeft deze vraag
niet eens beantwoo-d to worden. Allen weten
dat bet onderwijs niet die resultaten geeft welke
hot geven kan, en dit door hot schoolverzuim, en
juist tegen dit verzuimen is het ontwerp gericht.
Hot volstrekt verzuim is niet zoo heel groot on
door Leerplicht zullen van de 60000 kinderen dio
thans volstrekt verzuimen volgeua de „Standaard"
12 000 naar school gaan en het meerendocl zal we
gens ziekelijkheid, enz. van school blijven.
Maar niet het volstrekte, doch hot betrekkelijke
verzuim brengt de grootste schade aan den gere
gelde gaug van het onderwijs. Deze categorie vau
kinderen is wel ingeschreven op de lijsten, doch
blijft om allerlei kleine plichtjes thuis. Het ouder
wijs is geheel klassikaalde kinderen der zelfde
klasso moeten dus gelijk opgaan en de onderwijzer
moet na elk leerjaar zeker punt hebben bereikt, en
dit uu is onmogelijk als de kinderen willekeurig
wegblijven. Zij blijven daardoor niet alleen achter,
maar brengen ook nadeel toe aan hen, die trouw
ter school komen
Hoe dikwijls gebeurt het niet, dnt in een klasse
van 30 tot 40 kinderen des zomers slechts 12 a 14
geregeld komen. Zoodra nu met het najaar de vor-
zuimers weer terugkomen, knn de onderwijzer onmo
gelijk doorgaan eu moet hij do achterlijken eerst „bij
werken", zeer ton nadeolo van do overigen en tot
groot nadeel van den ouderwijzer, wiens liofdo en
toewijding moeten verdwijnen, waar hij dagelijks
orvaart, dat al zjjn moeite vergeefs is; maar ook tot
groot nadeel voor de gezinnen, want als men slechts
ecu weinig iB doorgedrongen tot hen voor wie het
ontwerp bedoeld is, ziet men heel wat oneeuigheid
tusseheu moeder en vader over dat thuishouden der
kinderen. Spr. verhaalde hoe hij, als Arondissemonts-
schoolopziener, op verzoek der vrouw aan haar man
Vroeg waarom hij toch hun zoontje, dat vroeger zoo
trouw ter school kwam, telkous meenam als hij mei
koopwaar „den boer op" ging. Toen het kind jonger
was, deed de vader het niet; waarom nu wel? Eu
het antwoord vau don vader was: „Steekt daar dan
zóóveel kwaad in, meneer?"
Een bewjjs te moer, dat onkunde en onnadenkend
heid dor ouders het schoolverzuim in de hand werken.
8.)
de beide kinderen
Alsof ze het hadden afgesproken, vlogen
op hem af en kusten en
omhelsden hem alsof zij oude vrienden waren
geweest. Hij was met hun uitbundige dank
baarheid erg in zijn schik en er door ge
troffen. Het gebeurde niet altijd, dat zijn
weldaden zóo warm werden erkend.
»Ho, ho", zei hij lachend, «dus je kent
een banknoot, als je er een ziet
«Wel ja", zei Mowgli, »ik ken dat versje
van dien jongen, die voor zijn vader een
banknoot moest wisselen en die bleef talmen
en praten bij een groenboer, die een geit
had
Maar hoe groot was zjjn Behrik toen hij
wilden geit.
Met zijn koolbladen ook zjjn banknoot op zag eten.
De heer Ilritton lachte, maar 't is moei
lijk te zeggen of het om die regels was dan
wol om den nadruk waarmee Mowgli ze uit
sprak. Zij praatten druk met hem onder het
tneedrinicen, en hij vernam dat Mowgli's
werkelijke naam Maurita was, en dat Fay
de verkorting was van Felicia, dat ze'teerst
Maar ook voor do gemeenschap is Leerplicht van
hoog belang. De werkgevers zullen dit hot bost be
seffen ze weten maar al te goed wat hot inhoudt
als een loopjongen do adressen niet kan lezen van
de pakjos die hij te bezorgen hooft.
Spr. toonde vorvolgons aan, dat hot niot alleou
de „rooden" do democraten zjjn, dio leerplicht
wetisclicn, doch ook de Itmpoctours in hot te, 2e
en 8e district, ook tweo Commissarissen dor Ko
ningen 3 schoolopzieners brachten het zoogenaamd
relatief verzuim onder e(jfors cn kwumen tot de
slotsom dat dit 12% bedraagt on dit betreft slochts
het openbnur onderwjjs; dergelijke c ij Iers zijn van
het bijzonder onderwijs nietdab mot zeer veel moeite
te geven. Deze uilen bobben aarigedrougon op ver
mindering vau het rolatief vorzuim en dit dooreen
Wet.
Art. 1 van hot ontwerp bepaalt, dat alle kinderen
van 6 tot 13 jaar J.agor Onderwijs moeten genieten
hetzij op een openbare, neten op een bijzondere
school, liet Nederlandseh Onderwijzers Oonooiseap
wenseht, dat bepaald wierd (lat de kinderen tus-
sehen 6 en 13 jaar don eursus moeten doorloopen.
Daarmee vervalt tevens het hozwnar dat sommige
ouders, en terecht, hebben om oen ziokolijk kindje
reeds op ö-jarigen leeftijd naar school te zenden.
Art. 2. bepaalt, dat de kinderen moeten worden
ondorwozo in do vakken a tot k. Mr. Heemskerk
.naakte zich hierover vroolijlc en beweerde, dat hij
die voorschreef dat anti een 6-jarig kind onderwijs
acuut worden gegeven in Natuurkennis, enz. „eeu-
voudig geen notie heeft van opvocdiDg". Spr. meent,
dat zulk eeu absurditeit als door mr. Heemskerk
ten beste gegeven, wel geen weerlegging behoeft,
want liet is duidelijk, dat hot ontwerp geen veran
dering in <len leergnng beoogt.
Een kind wordt geacht geregeld ter school te ko
men als het niet meer dan ëou schooltijd per maand
verzuimt. Spr. vindt dit wel wat krap, doch ver
trouwt, dat het ontwerp ook ten deze wel zal wor
den veranderd vóór hot tot Wet vorhevou in.
I)o bepaling omtrent minstens twee toelatingen
per jaar is vermoedelijk ontworpen om hot kind,
dat den leeftijd heeft boreikt, niet te lang te doen
wachten, doch zij vindt nlgemcen afkeuring bij alle
onderwijzers. Immers in een school van 6 klassou
met 6 ouderwijzers zal iedere onderwjjzor geheel
noodeloos tweo afdeeliugen krijgen. Poch ook dit
wordt wel veranderd. Zoo wenseht de Bond van
Nederlandsehe Onderwijzers overleg van Burgemees
ter en Wethouders met den distriets-sohoolopziener
on regeling naar locale omstandigheden.
Komende tot de vrijstellingen zeido spr,, dat Loer-
plicht vooral zal drilleken op do minderbedeelden,
op hou die uit sleur of uit aoliijn-behoofto hun kin
deren van school houden, doch zeer gunstig zal
werken op de middel- en do hoogere stnnden. Me
nige Mama kjjkt nu reeds lcelijk als haar zoontje
niot op 12-jarigen leeftijd naar Hoogere Burgerschool
of Gymnasium kan eu begroot maar niet, dat de
hersentjes van het onontwikkelde kind nog niet kun
nen verdragen wal daar wordt geleerd. Bij invoe
ring der Leerplicht, met don grous tot 13 jaar voor
de Lagere school, zal dat ziekelijke gcgeur uit heb
ben (Applaus).
Dat de kindereu jonger dan 7 jaar oen Bewaar
school mogen bezoeken, is niet zoonls de „Stan
daard" schreef eon bevoorrechting «lol- Bewaar
scholen, doch word slechts voorgesteld om een
min of moor achterlijk kind niet reeds op 6-jari|;oii
leeftijd i:
een „groote" school te hoeven w
Indien oen ouder zijn kind niet naar school wil-
zonden, moot hot schoolhoofd daarvan kennis geven
aan don Burgoruecter; hinnen 28 dagen onder
zoekt do schoolopziener of het vorzuim gewettigd is,
<1. i. of or bijv. werkelijk gemoedsbezwaar is dan
wel of dit golingeord wordt. Du „Standaard" keurt
dio inmenging van de burgoljjke autoriteiten af ou
schreef, dat het geval zich kon voordoen dat uit
óen gezin het moi.sjo wM geschikt was om con
openbare school te bezoeken, doch dat de jonj
zóo enwrlkbaro ovortuiging in goloofszakon
hebben, dat hun mooning hun verbiedt oen open
bare school to bezoeken, Hpr. wil óok aannemen,
dat, bij oen tweede Imwclyk do moeder contracteert,
dat lerwijl de kindoren uit het eerste huwelijk de
openbare school bezoeken, die uit hot tweede huwe
lijk do bijzondere zullen moeten bczouken, maar
gelooft wol, dat voor hot dan ontsUuindo conflict
ook wol een uitweg zal wordon gevonden, eer hot
oudsto der kinderen uit dit tweede huwelijk 6 jaar
wordt.
Komend tot do wetlolQko redenen van schoolver
zuim (op geneeskundig attest, enz.) meent spr. dat
hot mooili)!: en gevaarlijk zal blijken, de Interpre
tatie der Wet over to laten aan oouigo autoriteit. De
omstandigheden geven don doorslag. Als bijv. e \n
kind steeds trouw ter school komt, doch opeens
verzuimt omdat liet mot zijn vader oen naar Italië
vertrekkenden broeder uitgeleide doel tot IJmuidon,
dan zal geen onkel schoolopziener zóo tactloos zijn
om dit verzuim niot te billijken.
Wat betreft de vergunningen lot deelneming nan
den veldarbeid, enz., gedurende ten hoogste 6 wokon,
zou spr, liever zien dat de vncantiën iu overleg met
11. en W. werden gesteld in den altijd geregeld te
rugkeerenden vasten tijd voor dien veldarbeid.
Wat de controle betreft, waarvoor B. on VV. vóór
l Februari con staat opmaken van allo kinderen
van 6 tot 18 jaar in hun Gemeonto, zou spreker
liever willen, dat z(j oou staat moesten indienen van
de kiuderen van 6 lot 13 jaar. Vooral in «lo groote
steden zou men daardoor liet aantal „restanten"
(hen, die wegens plaatsgebrek moeten wachten)
leeren kennen. Een Gemeente bestuur zou dan door
don zuren appel heenbjjtou en een nieuwe school
openen.
Een afschrift van dien staat wordt vóór 8 Febru
ari gezonden aan don Arr, schoolopziener, «lie, uit
de staten welke hij vuu do schoolhoofden ontvangt,
na gaat welke kinderen in verzuim zijn. Na 6 maan
den geeft hi), zoo do kinderen dan nog iu gebreke
zijn, konnis aan B, on W. of. als die er is, aan de
Schoolcommissie, dio do ouders vóór zich doen ko
men en hen trachten to overreden. Mócht er dan
oen ouder zijn, die zou antwoorden„'t kan me niets
scheien, ik stuur mijn kinderen tóch niet" dan
wordt z|jn naam bekend gemankt door aanplakking;
zegt h(j wat wol moer naunootnlhk is i ae
hoeren, dat hjj zijn kinderen ter school zal zonden, en
doet hij bet niet, dan wordt 3 maanden nadat liet
halfjaar verstrokon is, do naam aangeplakt6 maan
den hierna komt do zaak voor don Kantonrechter,
dio, tegenover don opzettolHkcn wetsovertreder, eeu
zeer kalme straf oischt, Spr. zou zijn voor korter
boreohting, want tiu is de straf niet treffend ge
noeg en kan het kind dat op G jaar het eerste ver
zuim pleegt zelfs tot 8-jarigcn leeftijd van school
naar zijn huis waren gegaan, omdat ze wel
wat bang voor hem waren, maar dat dit nu
heelemaal over was, en ook nooit meer zou
terug komendat jut' hen eigenlijk bang
had gemaakt door te zeggen dat hij een
«erge radicaal'' was.
«Maar", zei Mowgli, «we zien nu, dat u
de wortels van het kwaad uittrekt om er
iets goeds voor in plaats te stellen, en het is
vreeselijk goed van u ons te helpen de schuld
te betalen en de kerk af te maken".
De oude heer Uritton leidde het gesprek
ongemerkt op een ander onderwerp en hield
de beide kinderen bezig met koekjes en thee,
tot het rijtuig vóór was.
Toen gaf hij heel galant Fay een arm en
zette haar in het rijtuig, terwijl hij naast
haar ging zitten. Mowgli en l}oedel werden
op de andere bank geplaatst, en de knecht
zette het orgeltje veilig tusschen hen in.
«Hoe aardig en heerlijk is het", zei Fay
vroolijk. Zij zag er overgelukkig uit, en
toen zij de ouderlijke woning naderden,
dankte zij met haar zacht vleiend stemmetje
den heer Britton, dat hij hen thuis had ge
bracht.
IV
Daar was een büzondere drukte in huis
toen zij binnenkwamen en triomfantelijk het
orgeltje in den gang zetten.
«Ben je zeker, dat ze niet in den tuin
zijn hoorden zij hun moeder op oen
angstigen toon vragen.
«Ilior zijn we, Moeder", riep Fay zoo
hard zij kon. «O, we hebben zoo'n heer-
lijkon dag gehad".
Het goede nieuws, dat de kinderen terecht
waren, was spoedig bekend. De vader kwam
snel uit den tuin aanloopen en de werk
meid uit de slaapkamers, waar z\j in allo
kasten en hoekon had gezocht, overtuigd
dat de beide ondeugden zich weer haddon
verstopt om haar te foppen.
«We hebben gedanst on op het orgeltje
gespeeld in den stadstuin", riep Mowgli uit.
«Maar, me lieve kinderen", zei de moeder
op ontstelden toon.
«Moedertje, dat was ons geheim waarom
ik u heb gevraagd", zei Fay. «U hebt toen
gezegd, dat we oen geheimpje mochten heb
ben.'
«In den stadstuin, liefje herhaalde de
moeder nog ontsteld en verschrikt.
Maar de predikant barstte uit in lachen
en op 't laatst ontspande zich ook het ge
laat uer moeder, toen haar oog viel op den
hals van Poedel mot het opschrift «Heb
medelijden met de arme kerk"daartegen
was zij niet bestand.
«We krogen eon heele boel in don tuin,
toon speelden we voor hot huis van mr. Brit-
ton en hij was zoo aardig als 't maar zijn
kan", zei Fay. IIij zei, dat het te koud voor
ons was 011 gaf' ons thee en vond liet or-
f;eltie heel mooi en ook den sjaaldans, en
tij bracht ons thuis in zijn rijtuig. Ik geloof,
(lat hij het alleou voor ons hooft besteld, want
toen we het hok openmaakten, hoorde ik hem
tegen den koetsier zeggen «naar huis" «Ziet
eens wut hij aan Poedel gal", zei Mowgli,.
toen Fay vroolijk de spaarpot openmaakte.
«Een heele vijfpond banknoot! En hier zijn
drie halve souvereins, en een, twee, drie
halve kroonen, en oon heele boel shillings
en halve shillings.
Dat was een «elukkige avond en do kin
deren voelden, dat hun plan goed was ge
lukt.
Maar den volgenden ochtend werd Fay
wakker met een vreesclyke pijn in al haar
leden, en toen zo probeerde zich op te rich
ten, merkte ze, dat zo zich niet kon bewe
gen, en zoo hulpeloos was als een klein
kind.
«Dat komt van je malle grappon". zei
Nurso. «Je heb een erge verkoudheid opge
daan",
De arme Fay probeerde maar niet, baar
tegen te spreken, maar het was, helaas voel
ernstiger dan een zware verkoudheid; hot
was een hevige aanval van rheumantische
koorts. Do tengere gestuite, dio zoo vlug on
bevallig had gedanst, lag nu ten prooi aan
hevige pijnen en de anno Mowgli moest
mot een bedrukt gezichtje een briefje van
zijn vader, waarin dezen den heer Britton
zijn dank betuigde, zonder zijn vriendinnetje
en speelkameraadje naar hem too brengen.
{Wordt vervolgd.)