Donderdag 3
Mei 1900.
4976.
49e Jaargang.
Uitgave
firma H. VAN Cl
te Amersfoort.
Verschijnt 1laandag- en Donderdagavond. Abonnement per 3 maanden f franco per
post 1.15. Advertentiën 16 regels 00 cent; elke regel meer 10 cent. Groote letters naar
plaatsruimte. Legale», ollicieële- en onteigeningsadverteritten per regel 15 cent A/zonderlek*
i iO cent.
Bij advertentiën var buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
Burwtu
KORTBGIACHT
Telephoon 19.
ÏENNlMtiE VINGEN.
fel' RG E M EKSTER en WETHOUDERS der Ge-
-(• AMERSFOORT.
i art 8 der Hinderwet,
„en ter kennis van het publiek, dat door hen
K. W. JAEGER on zijue rechtverkrijgenden
oiiiug i» verleend oene chemische wtsscherij en
ot> te richten in het perceel, alhier gelegen
e huinpatraat, had—waal bekend in Sectie E.
lier 4081, en zulk» onder
i twee bestaande, vooraf te heretellen looi-
tkau een filtreer bak hing 1.80, breed 0.80, diep
1 met een bodeiu van dicht latwerk en dito dek-
Miet gemaakt worden. De- filliecrbakken
u geheel opgevuld worden met cokes. De aan-
>vc»tort-en ufvowgoleu te maken en te plaat-
v. reenkoinstig de hierbij gevoegde scheUtee-
K.
■int de fillrcerbakken minstens dnetuwal per
geheel moeten «hoon gemaakt, van nieuwe
ies voorzien en verder in goedeu stunt onderhou-
BlI .Int uilëen giftvryo verfstoffen mogen worden
Tbrinkt.
Iamer-luort, den 30. April l'JOO.
Ibirgeiiicester en Wethouders voornoemd.
De Burgemeester,
A. J. VAK ASCII VAK WIJCK.
I S< r. tari-,
I W Tii SANDBERG.
URGKMEE8TER en WETHOUDERS van
plERSFOOKT,
u art. 5 der Wet tot regeling van den klein-
iti sterkedrank an tot beteugeling van o|*u-
v dronkenschap
t ter openbare kennis, dat een verzoek-
i vergunning tot verkoop vun at. rkedrank
I ii. t klein bij hen is ingekomen van W. van 'T
kXD in het |>ereeel aan den Hof no. 31
st.u.rt, den 1. Mei 11XK).
Burgemeester eu Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
T. A. J. van ASCH van WIJCK.
De Secretaris.
W. Tti. SANDBERG.
flCMVW.
|l>. BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
1\|] HSI (K)RT
SS van hal B—Ia—f op hal .r..i.-r-
loud en gebruik der wegen iu de provineie Utrecht
■,i - Raai —haa "H (lliiisiliillil ffi MR;
li art. 1 der Verordening op de wegeu en water-
li.hogen,
Doen ie weten, dat de hy voormeld artikel bedoel-
voorjaar» achouw ..ver wegen, »U.oti.n m water-
duigen aan hun toezicht ..f beheer ouderworpen,
I gehouden worden op Woensdag, den 28. Mei
.1 I —ia volgend, .lagen
I Wordende bij deze de bepalingen van hovenge-
'i i.t.' reglcmeiilen auii de belanghcbl enden in her
in, ruig gebracht.
I Aiiier.-ioori, .1, M.-i WOO.
Burgemeester eu Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
T. A. J. vak ASCH va* WIJCK.
IJc Secretaris,
I W. TH. SANDBERG.
Feuilleton.
EEN 8PAAN8CRE VROUW.
(Uit de biographic vau Sherlock Holmes).
Zelfs Holmes liep gen., achtig heen en weer. „Ik
'b trek, Wutaou, ruyn levensdoel te veranderen en
myn capaciteiten te gaan wijden aan betere ver
ding van deu menseb. In myn jarenlange
•ktyk ziju door inisiladigers nog niet sooveel on-
lukkigen gemaakt als door onse barbaarache hu-
rd tijd oui naar kooi te gaan. Ik ging
naar Mac Eachin kykrn, Zijn toestand
I" aanmerkelijk vooruitgegaan, de zenuwaandoe-
"'g l.ad zi.-li groi.li-nderl- gekalineei
B'J 'V>K '"''r zwak. Deu 1 .officier sprekende, verlel-
iuy zoo spoedig mogelijk een Engelsche
zullen opzoeken: de toestand van ons «hip
rijn halve beuianuii.g boeseiudc hem veel be-
'heid iu. Aan de vervulling van zjjn opdracht
natuurlijk niet te denken.
Weldra lag ik in een hangmat in de ziekenka-
•r naast Holmes Geen van beiden wilden wjj
patiënten verlaten
-.Goeden nacht Holines."
"Uneden nacht, Waison God geve. dat w|j el-
morgen nog weerzien.
A"** was nil iliMxiatil. WH hoorden niets meer
hei regelmatig loojsn der schildwachten en
.r k. Monden. Ik dacht bij roesrif,dal
h'rpodoboot-ssuival hedennaclii onvermijdelijk
"■h-z "Vil Kou medenenien. De le officier had
ik tjjn anelvuiirgeschut en mitrailleurs kun-
DIE JAHRESZEITEN.
Nu den 9 Mei de plaatselijke Atdeeling van
„Toonkunst" onder de bezieler <<e leiding van
haar uitnemenden Directeur, met een koor van
een honderdtal zangeressen en zangers, begelei
ding van vol orkest en medewerking van een
drietal uitmuntende solisten voor de eerste
maal hier ter stede een uitvoering zal geven van
Haydn's meesterwerk „die Jahreszeiten" waar
het dus geldt een evenement op muzikaal ge
bied in onze stad, is het misschien niet onge-
wenscht, vooral een korte beschouwing te ge
ven omtrent het werk en den schepper ervan.
Joseph Haydn werd den 31 Maart 1732 te
Rohrau, een vlekje di by lirucb aan de
leitha, geboren als zo an een eenvoudig
handwerksman, meer met kinderen dan met aard-
sche goederen gezegend. Al jong verried Jo
seph muzikulen aanleg; op C-jarigen leeftyd
zong hii .eeds mee in het koor der dorpskerk
en speelde hij een weinig viool en klavier. Ken
bloedverwant, die schoolmeester was in het na
burige stadje Hainburg, nam hem bij zich, en
van dezen leerde hij de gronden der muziek, ge
paard met veel „Prügel" en weinig eten. Twee
jaar later zien we den kleinen „SepperP' reeds
in Weenen, als zanger in het koor der Stephunus-
kerk, waar hij zich natuurlijk in de eerste plaats
op den zang toelegde, maar toch ook aan kla
vier- en vioolstudie deed, terwijl hij bekend
raakte met de verschillende muziekinstrumenten,
en hun kracht en beteekenis in het orkest. „Icb
war," zegt hjj zelf later, „auf kcinem Instru-
mente tin Hexenmeh'er, aber icb kannte die
Kraft und Wirkung aller; icb war kei n schiet li
ter Clavierspelen und Siinger und konnte auch
ein Concert auf der Violine vertragen^'- Ook
begon hij toen reeds te coroponeeren, en de ka-
tielmeesler Keutter verraste heir eens, terwyl
nii bezig was een 12-slemmig Salve regina te
iwtjjw»hy lachte er hartelijk om en voegde
hem toe: „O. du dummes Biiberl,einddirdeun
zwei Stimmen nicht genug Joseph wist uit
dergelijke opmerkingen zijn voordeel te trek
ken. doch zette ijverig zijn studiën voort.
Tot op 17-jarigen leeftyd bleef Haydn aan
het koor van de Stephanuskerk verbonden
plot—ling begaf hem zijn schoone stem, hy
werd als koorzanger afgedankt en in het na
jaar van 1749 stoud hij „hilflos, ohneüeld, mit
drei schlechten Hemden und einen abgeniitzten
Rock ausstafflrt in die grosze Welt." Geluk
kig raakte bij toen bekend met den beroemden
operadiehter Metastasio, welke hem zijne kleine
vriendin Marianne Martincs als klavierleerlingc
toevertrouwde, zoodat hij nu gedurende «enige
jaren althans, voor honger bewaard bleef. Dit
onderwijs bracht Haydn, volgens de gewoonte
van dien tijd, tot het com poneeren van kleine
stukken hy was al zeer blij, als de eeno of an
dere uitgever ze wel wilde drukken, zonder te
vermoeden, dat deze er dikwijls goede zaken
ncn bemannen, overtuigd nle by wa» van do drin
gende noodzakelijkheid, zyn manschappen rust te
moeten geven.
Toen ik 's ochtends wakker werd, was het weer
Jicht, en een prachtige heldere zon. scheen door de
pairyspoorieu. Holmes was reeds met zyn pniien
ten bezig. „Goeden morgen, Watson, je ziet, dat wjj
nog lot de levenden belmoren, maar toch lykt ray
die dag der verschrikking als een droom uit een
andere wereld, als ik niet de werkelyküeid hier
vóór me zag. Ik wou alleen, dat ik je niet mede
genomen had."
„O. dal is liet ergste niet," zei ik droogjes.
Den geheeleu dag tobden wij met onze pati
Ik bewonderde Holmes, die ofschoon er zeer uaar
verlangend de uitwerking van het ge—hut le zien,
toch beneden zijn plicht deed. Indertfjil had hy een
boekje gepubliceerd: „De uitwerking van onz he
dendaagse)! geschut in zeegevechten, wat betreft
de materieel® schade" Ken officier, die een poosje
by ons kwam praten, gaf hem de noodige inlich
tingen. en zie, ook hierin had Holmes grooto logi
ca geljjk gehad.
Zoo giug ook deze dag voorbjj en ook in den
nacht werden wu niet gestoord
Den daarop volgende ti dag kwam deoontmandant
tot onze groote verbazing de brug upatrouipclen
I Holmes en ik gingen onmiddellijk naar hem toe
I en ik trok een gezicht zoo streng als ik maar u-gen
1 myn aujierieur mocht doen, toen hy myn woorden
I voorkwam „Dokter u naoogt niet» zeggen Myn
wil is groot genoeg om nog eenigen tyd myn
mee maakte. Zijn tijd bracht hy door u.et les
geven en studeerenvan grooten invloed op
zijn vorming waren de werken van Pb. K. Bach
(zoon van den grooten S. Bach en grondvester
van den nieuweren sonate-vormVeel bad hy
reeds gecomponeerd, maar zooala hy zelf zegt,
nog niets „gogründet," tot dat hy eindelyk het
geluk had, kennis te maken met den toen be
rm unien Napolitaan Kicolo Porpora, die van
IT-"'3 tot fi7 te Weenen vertoefde. Haydn ac-
»in|Mgneerde, wanneer Popura zangles gaf, en
kreeg van den ouden tnaëstro les in de compo
sitieleer. (lok van dezen leermeester, den ver
tegenwoordiger van de ltiaanschen operaerhool,
voor welke schoone melodievoering en klaar
heid in harmouischen bouw hoofdzaak waren,
is de invloed op Haydn's stjjl duidelyk merk
baar.
langzamerhand begon de jonge kunstenaar
door het com poneeren van kwartelten en andere
stukken meer bekend te worden, tot dat hu in
aanraking kwam met den Rcgeermgeraad Von
Fürnbcrg. die hem aanzette tot het se.hryven
van ernige strijkkwartetten. Vóór Haydn had
mer al dikwijls voor 4 strijkinstrument.!, ge
schreven, maar Haydn is het geweest, die op
het strijkkwartet deu sonatevorm heeft overge
bracht <n die aan elk der vier stemmen een
zelfstandige melodische waarde heeft gegeven.
Door bemiddeling van Fürnberg werd Haydn
in 1759 Directeur van een kapel van dm Bo
heemse ben edelman Frans von Morzin, en het
was toen, dat hij zyne eerste symphotiie com
poneerde. 8yinphotue«r. waren er ock reeds
lang voor hem geschreven maar evenals hy het
strijkkwartet trad ook hier Haydn als hervor
mer op; hy gaf aan de 8 bestaande deelen, Al
legro. Adagio en Finale, moer zelfstandigheid en
voegde er een vierde deel, de Menuet, aan toe,
terwyl hij vooral ook aan de verschillende in
strumenten meer vrijheid van beweging gaf en
gebeel nieuwe klankeffecten in 't leven riep.
Haydn was 'J7 jaar. toen bij kennis maakte
met een pruikenhandelaar te Weenen, die twee
dochters had. waarvan de jongste het hart
van den kunstenaar veroverde. Tot zyn groote
smart verkoos zij echter het klooster boven bet
huwelijk en toen de vader daarop schertsend aan
Haydn voorsloeg, het maar me-t zijn oudste
dochter te wagen, ging de jonge rnsu hierop in
en trouwde hy zonder senigeinclinatie, waarvoor
hy dan ook zwaar heeft moeten boeten met de-
vrouw, die niets voor zijn kunst gevoelde, en
zyn composities gebruikte om er papillotten
van te maken. „Dat ist meina Frau zei hij
eens tot een vriend, voor haar portret staande,
„sie hat mich oft in Wuth gebracht".
In het stadje Kisenatadt in Hongarije bevond
zich de vorstelyIce residentie der Esteroasy's een
aanzienlijk Hougaaracb geslacht, dat zeer ryk
en zeer kunstlievend was, en er een kleine maar
vry volledige kapel, een koor person cel en een
paar solisten op nahield. Uier werd Haydn in
1761 tot kapelmeester benoemd en hy m dat
gebleven tot het eind van zjjn leven. 'sWin-
ters hidd hij met hen verblijf te Weenen. 's to-
mers op het buiten in Hongarye en wanneer
hij daar dan in de groote ecosaambcid was,
zich vermakend met jacht en viscbvangst, dan
deed hu in die heerlyke natuur de indrukken
op, die hij in zyn werken zoo schoon heeft weer
gegeven, en waarvan we in de „Jahreszeiten"
zulken verrukkelijke uitingen zullen hooren.
Zoo leefde Haydn geruimen tyd, zich geheel
wijdend aan zyn kunst, en met het aantal zyner
composities wies ook bestendig zyn roem, maar
niet zyn rykdom, daar zijn vrouw vry ver
kwistend was; vandaar dat hij uitzag naar mid
delen om meer te verdienen, ten einde ook wat
voor den ouden dag over te houden. Het was
toen, dat een violist uit Londen, J. P- Salomon,
.lie daar een groote plaats innam in het muzi
kale leven, hem kwam voorslaan, op schitte
rende voorwaaiden mee te gaar. naar Kngelands
hoofdstadna cenig aarzelen nam hu aan en
ondernam in den winter van 1790 de groote
reis.
Te Londen werd Haydn al spoedig zeer be
roemd, en daar ook ontplooide zich zyn genie
ten volle; byna alles wat, buiten de kwartetten,
van Haydn nog tn-staat op 't gebied van instru-
menteiitaalmuziek, inzonderheid de 12 Londoner
Symphonieën, is in Engeland ontstaan. In 1791
werd hij. onder groote geestdrift, door de Uni
versiteit van Oxford tot doctor in de muciek
gepromoveerd.
In 1795 verliet hij Londen om naar zyn ge
boorteland terug U- keeren, na rerst nog. door
bemiddeling van Salomon, den tekst te nebben
ontvangen voor een oratorium „die Schiipfunft".
Nadat de Kngelsche tekst door Baron van «wis
ten in het Duit* li was overgebracht, sette Haydn
zich aan den arbeid en dris jaar later was het
werk af, waaraan hy, hoewel 65 jaar oud, met
al het vuur en de geestdrift van een jongen man
had gewerkt. Vooraf nog had hy m 1796 op
verzoek van graaf Saurau een voikalied gecom
poneerd, bestemd om d- trouwe aanhankelijk
heid van het Oosteiiryksche volk aan zyn goe
den en rechtvaardigen „Landesvaler" uit te druk
ken het beroemde „Galt er halte Frans den Kaiser,'
waarop hij kort daarna een zijner schoonste
kwartetten, het zoogenaamde „kaiserquartetl",
heeft gebouwd.
Na den ongewnnen by val, nao zyn „Schöp-
fung" ten deel gevallen," begaf Haydn zich aan
het oornponewen van een tweede oratorium,
waarvoor Van Swieten weer den lekal had be
werkt, naar het gedicht van d< n Kngelschman
Thompson „the Seasons". Het is het oratorium,
aaarovcr wc uitvoeriger sullen spreken, „die
Jahres— iten". Aan de— compositie wijdde hy
„net zyu torpedo-booten, Hol
koortsen werd aangegrepen, di» ook na sijn f
nering een toenemende zwakte achterlieten.
„Die Jahreazeiteo ba ben mir duwen l'ehel zuge-
■■■■inb hiUe nis eicht W'hreiben sollen, ich
hals- mich dabei ubrrnommen," id« hy If.
deo 24 April 1801
en bracht weer i
De eerste uitvoering had
grooten Oostenrijker, die spoedig daarna be-
jd mijn w
I"ie"bcbeêrscheti lang cal heï niet ouodig
j treurigen glimlach en wee» i
lippen
gaf roy
Holmes RihiI tusscbeo zyu tan-
erte zagen wy »-en zwarte »;i|>
j een in 't geheel zes van die
die liet schip omringden. l>e oom.
kykerze waren niet le mis.
Een vreemde aandoening kwam over het ander*
zoo Strakke gelaat van myn vriend „Vergeef me
Waiaon, wat ik gedaan heb. ik had je niei mogen
wagen in deze gevaarlyk» ezpeditte. God moge Je
vrouw helpen in haar leed. Wat mij betreft, ik
wacht den dood met kalmte af: de ervaring van de
laatste weken en dagen heeft me doen wanbopae
aan d». veiebteriog van de luaatacbatipy, wal in
myn jarenlang leven te midden van misdadiger» en
gedegenereerden nog nooit gebeurd i*. I)e dood
kan my niet ander» dan welkom zyo."
i „Dat i* hg my oot" t»-ide de commandant tot
Holmes. „Ik Iwn verwc-heidcws jaren jonger dan gy.
en toch ie v»K.r md sedert eea paai maanden „lift'
not worth living". Toch zal ik mgti plicht doen en
trachten myn mannen U- redden, al verlang ik lie-
vig naar hel gezelschap van on—n Grooten Vriend."
i Er lag een gedrukte stem' ung over de geheele
I bemanning. IK' gillende kreet van den uitkijk „lor-
pcdolio.it. ti iu zicht" was door iedereen gehoord.
I Elk begreep, «lal die kroel nagenoeg de onderieeke-
I ning van zyu doodvonnis Is-teekende. Gelukkig, dat
de machine» nog goed werkten Onze 16 miile-vaart
bracht ons tegen iten avond land in zicht. IK»om-
I mandani besloot, zich achter een landtong U- gaan
j ver—huilen, ook omdat de volle zee voor ons zoo
gehavend «chip nogal gevaarlijk kon Worden, daar de
barometer »t*rk vieL
Wy lieten du* de anken vallen en zoo kwam
tang—urn de nacht. Het was alsof met Oct iallen
van de ou intern in ook de dood zyu net al dichter
en dichter «mi ons weefde, Ik had grooten lust om
myn patiënten allen een flinke dosis morphine in
I. »pmici< Hui. toestand as- m ie.br gnul r.-.b!.-
loo# en den dood op het tiekbed ui te Uun wachten,
Hihwu my onmeuaohwlyk pynlyk t.w. Tóch wa»
hot mijn plicht al» geneesheer, niet U- wanhopen aan
1 de allerlaat#te kan# van raidingniet ontdekt te
i my op h
liep ii
weer. Mac Eachin, dis zich vsnatwo»
voor on— aanwezig beul op zyn schip, gaf ons hst
uitdrukkelijk bevul de zorg voor de ziekenkamer
aan on— adsistenten over te laten, om zelf een al-
lerlsatsts kan» op redding te hebben op het boven
dek Wü hadden beid. u imw zwemgordel* aan ra
zoo wachtten wy kaliu dra verschrik kei y ken nacht
af.
O' die nacht vreeselyker heb ik er nimmer door
gebracht, Wy gmgeu nog een» het heele schip door.
Holmes wee* my op alle#, en al d<- byzondsrhe»faa
die wy zagen, maakt, u myn persoonlyke aandos-
ning aóf pynlyk.r. Het wa# ton helse lie duillsfls.
Ons schip zag er «pookaclitig uil, lilgutxw zagen
wy zun omtrek zich boven het water afw-eketnu.
Alle lichten waren zooveel mogelijk uitgedoofd. Op
het dek brandden alleen -Ie kleine gloeilamp. hy
de snelvuur-kanonnen en den munitis-aanvoer Alls
mochitie-kanonnra waren gesteld, het gr»H.t«Ke deel
n aantal echter io>k
smgen loopra Ook op de
i te vervangen, te MS
.Ie g.
.-tide k.
matraat
lurend langs de l
utrbuiten Hier ei
'n man.-o» door een lampje
dan een akelig verwroo-
i«te oogvn, starend naar dra on-
[eiken mitrailleur, de noodigs
e «i'gcM-T.oteti pmjecue-
waren dear verderf# nhrvngrf
netje» »>nge#teld cn hy elk stuk een matrone, met
de hand aan ds kruk glurend langs de looneu tn
daarbuiten Hor en daar m-
v gelaat tl
hi baren d
