Maandag 7
October 1901.
No. 5125.
51e Jaargang.
Stadsnieuws.
AMERSF00RTSG3E COURAIT.
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Maandag- en Donderdagavond Abonnement per 3 maanden fi.franco per
post ƒ1.15. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 40 cent. Legale-, ofïicieële-
en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels 1.25; elke regel meer
f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers worden in rekening gebracht en kos
ten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU
KORTEGRACHT 9
Telephoon 19.
Qeen Rijks Hoogere Burgerschool
In de^dezer da#uu openbaar gemnakte Toelichting
op do Nota van Wijziging der Siaatsbegrooiiiijj voor
het dienstjaar 1902 is ouder artikel 118 A uiteenge-
de Regcering voornemens is ie doen in
Hooge
zake
Ameraloortsche
„oogere Burgerschool.
Geen Rijksschool, doch tijdelijke verhooging van het Rijks
subsidieWel is .het denkbeeld zelfs reeds over
wogen, om deze school over te neuien als Rijks
school" zegr. do Minister, doch dan volgt:
„Na gezette overwegiug kwatn het den onder-
goteekende echter voor, dat tot die overneming
alsnog niet kan worden overgegaan.
„Amersfoort verkeert in eenen abnormaleii toe
stand ten aanzien van bet bezoek der Hoogere
Burgerschool door leerlingen, niet in de gemeente
wonende. Die toestand is ontstaan: vooreerst
door ('e heffing in de laatste jaren van een boog
schoolgoid ie Amsterdam van buiten-leerlingen,
die aldaar de Middelbare scholen bezoekeD, en
ten tweede door bet feit dat tegenwoordig de Rijks
Hoogere Burgerschool ie Utrecht, ten gevolge van
het groot aantal leerlingen uit die gemeente, wei
nig plaats aanbiedt voor buiten-leerlingen. Zelts
leerlingen uit Utrecht gaan school te Amersfoort
„Er dieut nu afgewacht te worden in hoeverre
de stroom van huiteD-leerÜDgen van Amerf-.ort
zul zijn af te leiden. Daartoe komt in de eerste
plaats in aanmerking liet nemen van maatregelen
om meer plaats te verkrijgen voor buiten-leerlin
gen op de Rijks Hoogere Burgerschool te Utrecht,
in welke richting dan ook reeds stappen zijn
gedaan. Jntusschen is het noodzakelijk, de ge
meente Amersfoort te gemoet te komen in den
buitengewoon zwaren last, welken zij thans heeft
te dragen. Zulks kan geschieden dooreene tijde
lijke verhoogiug van het Rijks-subsidie, welke ver
hooging geheel of ten deele, kan worden iuge-
den ingetrokken, naar mate de omstandigheden
zich in het, voordeel der gemeente wijzigen".
In de Toelichting wordt hierna eene raming ge
geven van de uitgavee voor het Middelbaar onder
wijs te Amersfoort, waarbij de Minister tot de uit
komst geraakt, dat, na aftrek „van de kosten der
Burger Avondschool, welke op f3000 geschat wordt-',
(en die, zoo als bekend is, uitsluitend door de ge
meente gedragen moeten worden) de kosten voor
de Hoogere Burgerschool dan bedragen
„voor 1902 omstreeks f24 500. Wordt nu daarin
van Rijkswege een subsidie vau f15000 verleend,
dan blijft nog ongeveer f9500 ten laste van do
gemeente. Op deze gronden is voor de verhoo
ging van bet Rijks-subsidie f5000 meer uitge
trokken".
Tot zoover de toelichting.
Wij zullen thans in het midden laten of de wer
kelijke inkomsten en uitgaven der Gemeente voor
de Hoogere Burgerschool, bij het onveranderd blijven
der bestaande regeliug en organisatie, over 1902
zullen blijken ongeveer overeen te komen met die
der voormelde raming eveneens of er inderdaad
geeD andere dan de beide door den Minister ge
noemde oorzaken in het spel geweest zijn en bij
gedragen hebben tot de bedoelde snelle vermeerde
ring der schoolbevolking alhier ook die der „spoor-
leerlingen", thans ten getale van 104 op een totaal
van 290 leerlingen.
Voorts willen wij de alleszins gewettigde onder
stelling maken, dat de door den Minister genoemde
uitgaven der Gemeente voor de Hoogere Burgerschool,
ten bedrage ran „ongeveer f 9500", bij eventueele
verhoogiug van het Rijks-subsidie tot f15000, voor
het ji
In dat jaar bedroeg het gebruik aan ge
distilleerd in onze Provincie niet minder dan
het gehalte der school en de resultaten van bet
ouderwijs op het bestaande peil te houden althans
voor verderen achteruitgang te behoeden.
Onder de maatregelen die krachtig tot het laatste j Liter per hoofd, vrouwen en kinderen
kunnen bijdragen, noemen wij o. o. een verbeterde j
regeling der salarissen van de leeraren, waurdoor j
de snelle wisseling in het leeraarspersoneel eenigs-
kan tegengegaan worden, Üonder thans
bijzonderheden daarover te willen treden, wijzen wij
er toch op, dat de salaris-regeling der leeraren aan
de Rijksscholen meer en meer door de in deze
achtergebleven gemeenten wordt nagevolgd (oulaugs
bijv. door de gemeente Leiden) en dat op die wijze
ook in deze gemeente aan de leeraren eenige
dus medegerekend.
Slechts in de provincie Groningen werd nog
meer gedronken, n.l. 10.21 L. per hoofd,
maar anders geniet ons Gewest de treurige
eer, dat het bovenaan staat op de lijst.
Daar de Provincie Utrecht in 1900 om
streeks 251 500 inwoners telde, geeft dit een
gebruik van 2 331405 Liter gedistilleerd
Men raadplege de advertentie in dit num
mer on voorzjen zich in tijds van een plaats.
Tot Commissaris van de plaatselijke af-
deeling van «Toonkunst" is, ter voorziening
in de vacature ontstaan door het benoemen
van den heer C. A. Heunks tot Bestuurslid,
gekozen de heer G. F. M. Schimmel.
wü iu Kmueeute aau ue luumiun ver- o.7.
goeding zou kunnen toegekend worden voor de 50 u/0, waarvan de verkoopwaarde veilig mag
minder gunstige omstandigheden waaronder zij thans
hun moeiterollen arbeid aan de school alhier zul.
len moeten voortzetten, nu de school niet door he'
Rijk zal worden overgenomen.
het Middelbaar onderwijs alhier
besteed zou kunnen worden een totaal bedrag van:
f 15000 3000 9500 27 500 gulden, vermeerderd
met de opbrengst der schoolgelden iu 1902 van een
300-tal leerlingen 4 f 60 per hoofd, alzoo in het ge
heel ruim 145 000.
Immers voor dat bedrag zou heel wat gedaan
kunnen worden om aan de bestaande moeilijkheden
van ile school en van het onderwijs te gemoet te komen.
Wel is waar noemt de Minisler de bedoelde sub-
sidie-verliooging van lijdel ijken aard, en dus voor ver
mindering vatbaar in volgende jaren edoch eerst
dan als „de omstandigheden zich in het voordeel der
gemeente wijzigen," m. a. w. wanneer eventueel na
afloop van eenig jaar mocht blijken, dat de uitgaven
der gemeente voor liet Middelbaar onderwijs bene
den die, door den Minister genoemd, gedaald zou
den zgn.
Het schijnt dus aanbeveling te vordienen om de
genoemde bedragen ten volle voor dat doel beschik
baar te stellen.
De vraag echter of met die geldsom aan alle
moeilijkheden der school reeds in de naaste toe
komst een eind gemaakt zou kunnen worden, mee-
nen wij ontkennend te moeteu beantwoordeu, waut
voor hoeveel leerlingen zou nu de nieuwe school
gebouwd, of de bestaande verbouwd moeten wor
den? Eu hoeveel leeraren van het thans in functie
zijnd twaalftal tijdelijke leeruren der school zouden
thans voor eeu vaste benoeming iu aanmerking kun
nen komen
Op deze vragen kan in de eerste jaren geen be-
vreuigendantwoord worden gegeven.
Zelfs zal het de vraag zijn of de schoolbevolking,
en meer bijzonder het aantal spoorleerlingen, in de
toekomst veel zal verminderen ten gevolge van de
maatregelen, door den Minister in uitzicht gesteld
„om de stroom van buitenleerlingen
De Roomsch-Katliolieke «tembode" schrijft:
[Iet Bestuur der R. K. centrale kiesveree
niging in het kiesdistrict Amersfoort
hoezeer bereid om met de anti-revolution-
naire partij mede te werken bij de aan
staande verkiezing van een lid voor de
Provinciale Slaton heelt echter in zijn
vergadering van 29 September besloten, zich
te onthouden van een candidaatsstelling.
Rij de zoo duidelijk uitgesproken verdeeld
heid iri de anli-rev. partij betreffende de
candidaatsstelling, en nadat haar centrale
kiesvereeniging een candidaat gesteld had,
die naar alle waarschijnlijkheid geen vol
doenden steun zal vinden bij de kiezers,
kwam het Bestuur der R. K. centrale kies
vereeniging in de moeilijke omstandigheden,
welke tot voormeld besluit aanleiding gaven.
De anti-revolulionnaire «Sticlitsehe Cou
rant" bevat gelijktijdig het volgende bericht:
Naar wij vernamen, heeft de centrale
Rooinsch-Katholieke kiesvereening in het
district Amersfoort besloten, zich bij de a.s.
Statenverkiezing te onthouden wegens de
«zeer zonderlinge politieke houding van de
centraleanti-revolutionnaire kiesvereeniging".
Wij zouden gaarne vernemen waarin dat
«zeer zonderlinge" bestaat.
Wij voor ons kunnen niet anders inzien
of de kiesvereeniging heeft volkomen regel
matig en in het minst niet zonderling ge
handeld.
Men zal toch die zonderlingheid niet wil
len zoeken in het feit, dat zij den heer
Onvlee candideerde
Dat zou inderdaad al een zeer zonderlinge
beschouwing zijn, die als verkiezings-curio-
sum in een museum van antiquiteiten ver
diende te worden gedeponeerd.
Dat kan het niet zijn. Maar wat dan?
Het Bestuur der Roomsch-Katholieke cen
trale had zich waarlijk wel wat duidelijker
rogen uitdrukken op dit punt. Nadere op
heldering ware zeer gewenscht!
Doch over éen ding verheugen wij ons
toch. i
En dat is, dat het advies, door een naam
loos berichtgever aan de hand gedaan, om
tegenover den heer Onvlee een ander
anti-revolutionnair te candideeren, bij «Vrij
heid en Orde" geen ingang heelt gevonden.
Daarmede toch zou de breuk veel ernsti
ger zijn geworden.
Nu koesteren wij nog altijd de hoop, dat
liet gerezen misverstand door nadere onder
linge samenspreking van de leiders in het
district zal worden weggenomen.
Er staan toch te groote belangen op het
spel, die men maar niet zoo voetstoots mag
prijsgeven.
gesteil worden op ruim 2$ millioen gulden.
Vijl' en twintig tori gouds werd dus in éen
jaar tijds alleen in ouze Provincie opge
dronken.
Van hoeveel beteekems dit voor de volks
welvaart is, kan het best blijken wanneer
men naast deze cijfers stelt die van de Rijks-
Postspaarbank.
Over 1900 werd in ons Gewest ingelegd
een bedrag van f2201119 en teruggevraagd
f 1964256, zoodat in het geheel f230 863
meer werd ingelegd dan teruggenomen.
Dus 25 ton verkwist aan sterkedrank, en
nog geen 2j ton bespaard
En wie brengt onder cijfers het kwaad
iiat door het drinken bovendien werd ge
sticht
Blijkens advertentie in dit nummer zal
dezer dagen hier gehouden worden de jaar-
lijksche collecte door de vereeniging «Trouw
aan Koning en Vaderland", waaruit 232 be-
hoeftigen, gerechtigden tot het dragen van
het Metalen Kruis of de Citadel-medaille moe
ten worden ondersteund.
Gelijk lekend, zijn de Belgische strijders
van 1830 reeds lang in het genot van een
behoorlijk Staats-pensioen.
Hier te lande worden zij, die hun leven
veil hadden in den Tieudaagscheu veldtocht,
over-gelaten aan de openbare liefdadigheid.
Met, warmte en in alle vrijmoedigheid he
velen we dan ook cfeze collecte aan in een
garnizoensplaats als Amersfoort bij uitne
mendheid is.
Bij beschikking van den Minister van Bin-
neulandsche zaken is op verzoek van de be
noemde ingetrokken de beschikking van 21
September 1901 voorzoover daarbij onze vroe
gere stadgenoote mejuffrouw A. A. Dalhuisen
is benoemd tot adsistente voor de Natuur
kunde aan 's Rijks-Universiteit te Utrecht.
Hoe vreeselijk de kanker van het drinken
aaö onze volkswelvaart knaagt, kan blijken
uit de volgende cijfers, ontleend aan desta-
„orn lie stroom vnn uuiieiueeriiugeu van üuiero- J nnA
foort af te leideu" indien het mogelijk blijkt tistieke opgaven van het jaar 1900.
Luitenant-kolonel P. A. vun Buuren, com
mandant van het le bataljon 5e regiment
infanterie, is eervol ontheven van het bevel
over dat bataljon en belast met het bevel
over liet hij mobilisatie op te richten depot-
bataljoD, terwijl in diens plaats is belast met
bet bevel over het le bataljon de kapitein
VV. F. K. BischolT van Heemskerck.
Kapitein D. M. Storm van Leeuwen, van
liet 5e regiment infanterie, is aangewezen
als kapitein voor speciale diensten, ter ver
vanging van kapitein L. T. C. J. Rieber die
eervol van deze functie is ontheven, en be
last met de opleiding van het. Reservekader,
terwijl lautstgemelde met het bevel wordt
belast over de le compagnie 2e bataljon van
het korps.
De bij het 5e regiment infanterie nieuw
benoemde kapitein J. M. Mazel komt hier
1 November in garnizoen.
Reserve-sergeant 1'. M. S. van Leeuwen,
vau het 5e regiment infanterie, is benoemd
tot vaandrig bij het korps.
Bij het 5e regiment infanterie zijn o.a. be
vorderd tot sergeant de sergeanten-titulair
J. 1. K. Mars, K. H. G. Christen, R. Lagaaij
en G. W. Westering, en korporaal J. Teke-
lenburg; tot korporaal-kok de soldaat J. H. J.
J. Saveur.
Kolonel J. R. A. H. Higly, commandant
van het le regiment huzaren, zal in Decem
ber den dienst met pensioen verlaten.
Nu door onvoorziene omstandigheden het
concert, dat morgenavond door Johanna en
Louise Heymann, het hoogbegaafde zuster
paar, in «Amicitia" gegeven zou worden,
onbepaald is uitgesteld, zal de voorstelling
van Mignon, Woensdag door de Nederland-
sche opera hier te geven, zeker te drukker
worden bezocht.
Ter Vrijdagavond gehouden maandver
gadering van de plaatselijke vereeniging
«Handel en Nijverheid" werd mededeeling
gedaan, dat de heer E. Klasser zijn benoe
ming tot Bestuurslid heeft aangenomen en
vervolgens gekozen is tot onder-voorzitter.
Van den Directeur van het Postkantoor
hier waren ingekomen, op het verzoek van
de vereeniging oin wijziging te brengen in
de eerste bestelling, een schrijven van "16 Sep
tember waarbij werd herinnerd, dat op een
dergelijk verzoek van de Kamer van Koop
handel afwijzend werd beschikt, en een van
30 September waarbij wordt meegedeeld,
dat de Directeur-Generaal der Posterijen en
Telegraph ie bezwaar maakt, die bestelling
te vervroegen, wijl dan niet daarin zou kun
nen opgenomen worden de belangrijke zen
ding "welke te (i.44 over Utrecht hier aan
komt.
Overwogen zal worden of «le vereepiging
het bij dit eerste verzoek zal laten.
Ten opzichte van de algemeene sluiting
der winkels en magazijnen op Zondag werd
bepaald, dat daaromtrent weldra een circu
laire zal uitgaan, «Ie beantwoording waar
van echter tot niets verbindt, doch alléén
strekt om de algemeene opinie te leeren
kennen.
Gememoreerd werd, dat het Raadsbesluit
om de havenkom te doen verdiepen te dan
ken is aap de vereeniging. lntusschen werd
het betreurd, dat de Voorzitter der Kamer
van Koophandel en Fabrieken de missive
der vereeniging als officieus en tot zich
persoonlijk gericht heeft beschouwd en ge
meend heeft, deze zaak als Raadslid ter
sprake te moeten brengen.
Uit de gehouden besprekingen bleek, dat
dit lap-middel niet afdoende is en, waar de
schipperij zeer hooge bedragen betaalt, zij
groot ongerief ondervindt van den onvol
doenden toestand. Besloten werd zich an
dermaal te wenden tot den Raad met ver
zoek om afdoende verbetering te brengen.
Geklaagd werd over de minder gunstige
aansluiting van sommige treinen bij de pas
ingevoerde winter-dienstregeling en besloten,
waar het locaal-treinen betreft, bij de betrok
ken spoorweg-rnaatschappijen te verzoeken
om verbetering.
Ten gevolge van de klacht, dat enkele ho
telhouders buiten Amersfoort zich niet ont
zien om, niettegenstaande vol tarief en soms
zeer hooge prijzen worden berekend, den
gasten reeds gebruikt bedlinnen te verstrek-
kken, werd besloten, dat «le vereeniging zich
zal wenden tot de «Ned. Handelsreizigers-
vereeniging" en, na behoorlijke waarschuwing,
de bedrijvers van dergelijke praktijken op
de kaak zal stellen.
Ten slotte werd ter sprake gebracht de mo
gelijkheid om ook te Amersfoort te verkrij
gen een kantoor van inklaring. Gorinchem
bijv. waar heel wat minder goederen aankomen,
heeft zulk een douane-kantoor.
Ten slotte werd er nogmaals op gewezen,
dat het ledental nog aanzienlijk grooter moet
worden, zal van de vereeniging die kracht
kunnen uitgaan welke handel en nijverheid
ten goede zal komen.
De Chr. Militaire Jongelingsvereeniging
«Sticht elkander" hoopt aanstaanden Donder
dag in het Militair Tehuis aan de Beekstraat
haar zesde Jaarfeest te tierdenken.
Ook dit jaar vormde zich weder een com
missie uit de getrouwe bezoekers van het Mi
litair Tehuis aan de Beekstraat tot regeling
van een reeks samenkomsten gedurende de
Kermisweek.
Verschillende sprekers zullen het woord
voeren, o. a de heeren M. de Bruin, Afrika.