Donderdag 13
November
1902.
No. 5267.
52e Jaargang.
Feuilleton.
UITGAVE
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdagen Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\.
franco per pest ƒ115. Advertentiön 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale-,
oflicieeie- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels/" 1.25; elke regel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buitea JHe stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU
KORTEGRACHT9
Teleplioon 19.
Als een goede vijftig jaar geleden een
Vlissinger naar Groningen moest reizen en
hij alles te werk had gesteld om aan die»
tocht te ontkomen en ook de pogingen, door
huisgenooten of familieleden aangewend om
e?n ander de zoo lange reis te doen maken,
schipbreuk hadden geleden en eindelijk, na
veel wik kens en wegens, tot die reis beslo
ten was, dan gebeurde het meermalen, dat
in den ochtenddienst in de kerk werd gebe
den voor »het Gemeentelid, dat een moei
lijke reize staat te ondernemen"een paar
dagen achtereen was dit stout bestaan het
onderwerp van aller gesprekken en de be
houden overkomst en de thuiskomst werden
plechtig gevierd.
Thans reist men op éen dag van Vlissin-
gen naar Groningen en keert den zelfden
dag terug zonder dat de naaste buurman
iets bemerkt van «Ie «onderneming-', in
welke niemand meer cenig gevaar ziet. Den
Waleherscben boer, die een goede halve
eeuw geleden le nauwer nood van zijn eiland
kwam. kan men tegenwoordig ontmoeten i
niet alleen to Antwerpen en Ie Brussel, maar j
ook te Berlijn.
Als iemand vóór vijf en twintig jaar, en
veel korter nog, bij zijn vertrek uit Gronin
gen zou hebben gezegd«Zoodra ik weer j
te Vlissingen ben, zal ik je even zeggen of j
er nog iets bijzonders is'', zijn gastheer zou i
hem met groote verbazing hebben aaoge-
staard en noode teruggehouden hebben een i
informatie naar de verstandelijke vermogens
van zijn vriend.
Thans zijn de iuter-communale telephoon-
gesprekken zoo veelvuldig, dat daaraan door
verhoogd tarief reeds eenige beperking moest
worden gesteld.
Als een jaar geleden iemand gezegd had,
dat over een paar jaar Spakenburg, Bun
schoten en Hoogland door een tram met
Amersfoort zouden verbonden zijn, menzon^
hem voor niet geheel wijs hebben aangezien.
Kn toch gaat bet er nu bard op gelijken,
dat ook die streek eerlang zul kunnen ge
nieten van betere communicatie-middelen 1
en zal zijn ontrukt aan zijn isolement.
Ingenieur A. ,1. Krieger heeft oen plan j
voor een paardetram ontworpen, dat bij i
morgenmiddag 12 uur voor belangstellenden
nader zal ontvouwen in een vergadering,
welke wordt gehouden in »De vergulde j
Zwaan", hier. j
Reeds zond hij aan belanghebbenden bij
Schetsjes uit ilcii Zuid-
Afrikaanschen Oorlog,
door
J> DOKTER".
4.
De lieer Joubert kroeg weldra bezoek van eenige
Natalsoho boeren. Dezen waren onze zaak toegedaan j
en wensehteu gecommandeerd te worden, maar
daartoe wilde onze Commandant-generaal niet over- j
gaan. Hij antwoordde hun, dat ze met liet grootste
plezier konden gaan vechten, maar dat bij niet het
reclit bezat, hen daartoe te bevelen.
De Natalsche boeren hadden gecommandeerd wi.-
len worden om zich op die manier te kunnen ver- j
antwoorden, wanneer ze ooit in 'svijands handel'.
mochten vallen, 01' de Et.gelschen die verantwoor-
ding als voldoende zoude hebben aangenomen, be- j
wijfel ik evenw.l tcn zeerste.
Toon de werkzaambedeu van den generaal waren j
afgeluopen, deed zich iels voor, dat bij mij nu nog
de lachspieren in beweging brengt, telkens als ik
or aan denk.
Do generaal verliet liet kantoor op 't oogtnblik, I
dat ik met een glas bij de wnterkrnan stond. Door
het volo praten waa onze Commandant-generaal
dorstig geworden en verzocht mij, hem een glas wa-
ter te geven, waaraan ik dadelijk voldeed. Terwijl
hij bezig was, het glas leeg te drinken, viel zijn oog
toevallig op een klein huisje, dot s -liter het huis
stond, waarover ik zoocveu geschreven heb. liet
huisje bad zulk een kenmerkend voorkomen, dal
ook de g-neraal dadeljjk begreep, waarvoorhetdiendo
'leze onderneming een circulaire met begroo- I
ting van onkosten en een situatie-kaartje.
Alleen een paardetram is bereikbaar en I
in lengte van jaren voldoendeeen stoom
tram zal door verschillende oorzaken tal van
bezwaren en grooten tegenstand ontmoeten,
terwijl aan clectrisch bedrijf niet kan wor
den gedacht, èn door de hooge kosten èn
wegens hei beperkte verkeer.
Voor den aanleg en de exploitatie is slechts
een bedrag van 1' 125000 benoodigd en in
dien nu een Maatschappij in het leven kan
geroepen, lie over een kapitaal van f50 060
kun beschikken, dan geven Provincie en
Rijk zeker wel subsidie en kan de onder
neming tut stand komen.
Het vervoer van gemiddeld 60 pas
sagiers per dag a f0.20 levert per
jaar opf4380.
Het ligt in de bedoeling, behalve
de speciale goederen-trams, vier ritten
per dag in beide richtingen le doen.
Des Zondags zal slechts gereden wor
den tot Den Ham.
De bestel- en vrachlgoederendien-
slen, op f 10 per dag geraamd, geven
per jaar1'3650.
Het vervoer der poststukkeu geeft
zeker minstens1 300.
De reclame zal wel opleveren f 2U0.
De paanlenmest brengt op f 90.
Totaal bi'uto-ontvangst per jaar
geraamd opf8620,
op 12 per dag en per Kilometer, een waar
lijk zeer lage raming als men nagaat, dat
de in du bijlage genoemde '19 trams een
opbrengst hebben van 19.23 (Uireclll-Zeist)
tot 1'2.55 (Zutphen-Warnsveld) terwijl de
Amersl'oortsche tram, ondanks haar aanvan
kelijk bezwaarlijke exploitatie, van 1 Sep
tember 1901 tot 1 September 1902, nog
circa f 9 per dag en per Kilometer maakte.
Do jaarlijksehe bedrijfs- en iustandlioudings-
koslun worden in de bijlage berekend op
fölJOÜ, zoodat daarbij een winst gemaakt
wordt van f2020, of 4°/„ ongeveer van bot
maal schappelijk kapitaal van f50000.
Goede verwachtingen mogen gekoesterd
van liet vervoer zoo van personen als van
goederen. Zoo brachten de beide tollen in
den Bunschot,erweg over 19'1 op f1625 en
de tol in den weg van Amersfooi t naar Den
Ham over het zelfde jaar f2U07en men
bedenke eens, dat het zielental in de streek,
welke in verbinding wordt gebracht mot
Amersfoort, rond 5000 bedraagt.
Van het gewone goederenvervoer, dat
naar de betrokken streek thans per as plants
en bij ging hel binnen. Hij was nog maar zeer kort
daar, te kort volgens mij voorde bewerking,die men
gewoon is daar te verrichten of bij vliegt, nog niet
eens behoorlijk gekleed, er weder uil, tegelijkertijd
naar zijn als adjiuiantdienstdocndensehuonzoon roe
pende ..Abrniii maak gauw! Onze mcuseben ismet
die Kiigelschen un mekaar."
Hoewel dit een gebeurtenis was, die onder de be
staande omstandigheden verwacht kon worden, ver-
baasdo liet ons allen dat de generaal op zulk een
plaats, als waar bij zich bevonden had, daarvan be
wust was geworden. We vroegen hem line bij bet
wist en hij zeide toen, dat wij het waarschijnlijk niet
hadden geboord, maar hij bad duidelijk eeu groot
aantal scholen gehoord, hetwelk bij daaraan weet,
dat liet huisje als een soort resonator werkte.
Terwijl alles verward door elkaar liep om den ge
neraal te helpen zoo spoedig mogelijk te vertrekken,
ging ik hot huisje binnen om to trachten óok de
scinlen te hooron, en werkelijk duurde liet lang of
ik boorde duidelijkHom, bom, bom
In in ij u baast om deu generaal vau mijn bevin
ding rapport '.o doen, liep ik hem bijna om loon hij
nog even iets uit liet telegraafkantoor ging halen.
Ik'verleide hom de schoten óok te hebben gehoord,
en dal bet niets anders konden wezen dan (le 3.7 c.m.
maxims, welke later door de Engelselien „poru pom's"
werden genoemd. De generaal werd bierdoor nóg
haastiger, behandelde eenige lui, die hem wilden spre
ken zeer onvriendelijk en reed in vliegende galop
het dorp uit iniar do posities door de onzen iuge-
miei), en waar men dii
heeft, ontbreken «Ie opgaven, doch het is
zeker niet onbelangrijk, terwijl men het jloor
zoogenaamde ïbestelkaarten" (boodschaps-
kaarten, ingericht als briefkaarten met be
taald antwoord, die tegen posttarief door het
tram-personeel worden bezorgd en geretour
neerd of door de tram-directie kosteloos wor
den bezorgd, mits zij de vracht der bestel
ling geniet) tot grooter ontwikkeling kan
brengen. Men denke aan het veevoeder en
aan de honderden zaken van dagelijksche
behoefte, die thans uit Nijkerk worden be
trokken en, bii gemis van concurrentie, in
den regel zeer duur worden betaald.
Te Nijkerk is men dan ook nu alreeds
niet te best te spreken over die tram men
gevoelt daar, dat Bunschoten en Spakenburg
te Amersfoort zullen gaan markten en win
kelen.
liet lidkft dan ook in de bedoeling, agenten
voor het bestel- en vrachtgoederen vervoer
aan te stellen en, behalve de gewone goe-
deiendiensten, nog te Spakenburg gelegen
heid te geven, dat, op verlangen, extra-
goederentrums, zelfs met twee aan elkaar
gekoppelde goederenwagens, kunnen rijden,
waardoor tot 6000 Kilogram vracht ineens
zal kunnen worden vervoerd.
De aanvoer van zeevisch te Spakenburg is
vrijwel gelijk aan dieri te Volendam. Volgens
liet verslag van den staat derNedorlandsche
zeevisscherijen over 1901 bedroeg hij
voor Spakenburg:
Haring 57 920 tallen!*) f 43 722.50.
Spiering 6 425 K. G. 1401.00.
Bot 293 600 K. G. 61 787.50.
Ansjovis 83 200 honderdtallen 44 036.00.
Aal 44 083 K. G. „10121.04.
Garnaal 6 475 manden 488.50.
Noordzeovisch 325.25.
Totaal opbrengst f161 882.69.
voor Volendam
50006 tallen(*) f 56680.50.
326O50 K. G. 18975.00.
74 300 IC. G. 12 678.70.
22480 honderdtallen 10408.00.
171 675 K. G. 57459.80.
Garnaal 2 668 manden 1910.10.
Nest 35 960 manden 7439.50.
Noord zeevisch o i»i i9 200 stuks. 525.56.
1 Haring
j Spiering
Bot
Ansjovis
Totaal opbreugst f166 07216.
j Hierbij zij opgemerkt, dat een verbinding
van Volendam met het spoorwegnet verze
kerd is en weldra wordt aangelegd.
Dat in de streek zelve het hooge belang
ep groote nut der ontworpen tramver'oinding
wordt erkend, mag wel hieruit blijken, dat
de concessie op zeer welwillende voorwaarden
is verleend en dat 0. m. geheele vrijdom van
tolrechten op de betrokken Gemeentewegen
is gegeven. Verder kunnen de Gemeente
raden thans niet gaan, tenzij de boeren en
de visschers zeiven het voorbeeld geven en
aandeelen nemen in de maatschappij. Gaat
het particulier initiatief ook hier vóór, en
blijkt daardoor de instemming welke de
nieuwe verbindingsweg naar de handelscentra
voor de betrokkenen heeft, dan kunnen de
Gemeenten bij dit goede voorbeeld niet ach
terblijven, dan zallen zij stellig financieelen
steun verleenen en dan volgen Provincie en
Rijk.
Op de allereerste plaats dient dus een
comité gevormd en moeten de bij de onder
neming groot belang hebbende bewoners
der betrokken streek aandeeltjes nemenzij
kunnen dit, er is daar geld in overvloed
de vraag echter is, of zij deze «nieuwigheid"
zullen willen steunen.
Jaren achtereen zijn de plattelandsbewoners
niets anders gewend dan hun karretje, dat op
den marktdag naar Nijkerk of Amersfoort
reed om daar voor een heele week tegelijk
itikoopen te doen; ze zijn ook tevreden met
de hoog-primitieve postbestelling, enz.
De melkopbalers van de boterfabrieken
sjokken dagelijks met hun met twee paar
den bespannen wagen op en neerde school
kinderen moeten, zelfs in 't guurste weder,
maar zien hoe ze den dikwijls langen afstand
naar school afleggen.
De visschers, thuiskomend van de vermoei
ende vangst, jagen, in stede van te kunnen
uitrusten, hun paarden tot het uiterste om
toch maar vlug de versche visch diep het
binnenland in te brengen.
E11 als de tram er zal zijn, heeft al die
opolfering van tijd en geld niet meer noodig.
De tram vervoert in ongeveer een uur de
Spakenburgsche huismoeder, die een of ander
noodig heeft voor haar huishouden, naar
Amersfoort en zij kan daat beter en goed-
kooper inslaan dan op haar dorp (de petro
leum is daar bijv. een cent per Liter duurder
dan hier)de tram vervoert voor luttel be
drag de melkbussen en de boter, en de paar
den der fabriek kunnen worden afgeschaft
of althans verminderd. (De heer Knottenbelt,
te Barneveld, kon, sedert de locaalspoor werd
geopend, reeds 3 paarden afschaffen, hetgeen
hetn zoowat een f800 per jaar minder doet
uitgeven)de Spakenburger visscher zet
zijn vangst in de tram, evenals de Katwijker
zulks reeds lang gewend is te doen, gaat er
mee naar het dichtst bijzijnd spoorweg-
station en spaart zoodoende heel wat tija;
en tijd is ook voor hem geld.
den.
1 dag krijgsraad 2011 hou-
1 ui. paar Natalsche boeren, minder zenuwachtig,
kouden zich maar niet begrijpen, datdc schoten wel
in 't huisje, maar niet daarbuiten geboord konden
worden, en als ccbtc Boereu wildeze daar het hunne
van hebben.
Ze gingen het huisje binnen, en kwamen cr la
chend uit. „Wel, vroeg ik, heb jullie nu ook de scho
ten gehoord?" Als antwoord vertelden ze me nu,
dat liet geluid daarbinnen zijn oorsprong had. De
opening kon n.l. door een scharnierend deksel ge
sloten worden, en daar dit deksel overeind stond
en het nogal winderig was, werd dit telkens trillend
tegen den wand gedrukt en dit veroorzaakte hel ge
luid, dat wij voor kanonschoten aangehoord hadden.
De twee boeren vonden dus de overhaaste aftocht
vim den generaal bijzonder vermakelijk, en waren
zoo goed, tegen mij op te merken „Ja. jong, ons
merk, jij kon tlio Eogclsche huisjes nog niet, maar
hulle is schnaaksche dingen, bulle jaag voor die Ge
neraal, dat die stof zoo slaat."
Den volgenden ochtend ontmoette ik generaal
Joubert, die nog den avond van dien „gcwichtigen"
dag was teruggekomen. Een vernietigende blik was
mijn belooning voor de opheldering omtrent de
luuxim-sehoten en de paar keeren. ('ie ik later met
hem in aanraking kwam, kon ik mij niet bijzonder
beroemen op een erg vriendelijke behandeling.
Ouzo werkzaamheden te New-Caslle waren afge-
loopon en voorioopig gingen wij naar Volksrnst terug.
I)nar aangekomen, lag er voor mij oen briefkaart,
die mij meldde, dat mijn broer, dien ik ziek bad
achtergelaten, door den dokter was opgegeven en bij- 1
zonder slecht was. Ik vroeg en kreeg verlof en na
dat ik omtrent de zoeklicht-installatie orders had
gegeven, vertrok ik naar Pretoria en verliet zoodoende
voor eenige weken het strijdperk van den oorlog.
In 't begin van November kreeg ik een telegram
van den machinist, die te Volk-rust was acliterge-
bicven, dal de zoeklicht-installatie eindelijk bovenop
I Molskup stond dit deed me bijzonder veel genoegen.
1 Elke week bad i1: e,;u telegram gezonden ,,Is iu-
I stallatie roods op berg?" en eiken kcor ontving ik
het antwoord..Nog niet."
Mijn broer was herstellende en er bestond dus geen
I reden meer, langer te Pretoria te blijven.Nadc 1100.
dige dingen, als mes, vork, lepel, beker en bord, te
hebben aangeschaft, hetgeen ik gedurende de dagen,
reeds in 't lager doorgebracht als niet overbodig had
letreu kenneu, vertrok ik den lstcn November'soch-
tends 6 uur naar "volksrust, waai ik. s avondsom 10 uur
aankwam. Hoewel ik wist, dat de chef der veld-
telegraphie reeds eenige dagen geleden naar Lady-
smith was vertrokken, hoopte ik toch, dat er een
veldtelegraafpost achtergelaten was, waar ik zou
kunnen overnachten. Dit was niet het geval, zoodat
cr niets anders overbleef clan in een leegen passa-
giorswagen te gaan slapen. Den volgenden ochtend
ging ik in het hotel ontbijten en zocht daarna den
stationschef op 0111 heui te verzoeken mijn paard af
te laden, dat ik uit Pretoria had meegebracht. Het
vervoer per trein was in die dagen erg druknog
altijd werden Burgers met hun paarden aangevoerd,
terwijl ook al de „kost" voor de commando's in Na-
tal langs den spoorweg verzonden werd. Dikwijls
heb ik toen het personeel der Z. A. S. M. bewon
derd 0111 hun geduld, hur. tact om met de Boeren
0111 te gaan, en hun ijver en bun geschiktheid om
voor eon goregelden loop der zaken te zorgen.
Zoo spoedig mijn strijdros uitgeladen was. zadelde
ik liet op, en hoewel ik daarin niet bijzonder ervaren
was, ging dit vrij goed. Een ander ding was het
echter, boven op dat paard te komen. Het dier bad
namelijk de gewoonte-, zoodra men den voet inden
stijgbeugel zette, er bliksemsnel vandoor te gaan.
Dit mag misschien voor een bijzonder geoefend
ruiter tui niet zoo'n groot bezwaar zijn, maar ik heb
nog altijd bet idee, dut men minstens een paar jaar
in een paardenspel in deu leer moet zijn getveest om
bij een snelloopend paard iu den zadel te komen.
Gelukkig waren er een paar lui bij de hand om mij
te helpen; een iyeld het paard bij den teugelende
ander ging aan den rechter stijgbeugel hangen, ter
wijl ik bij den linker opklouterde.
Wordt vervolgd.)
