Donderdag 4 w December 1902.
No. 5276.
Jaargang.
Feuilleton.
Stadsnieuws.
UITGAVE:
FIRM A A- K VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
\erschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden /l.
11.,an!'°..lJU ^ost -^dvertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale-,
ollicieele- en onteigeningIvortentië» per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels1.25; elke regel
meet ,_o. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij ad verten tiën vac buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU
KORTEGRACHT 9
Telephoon 19.
Woningscoiniuissiën.
Uet hoofdbestuur van den Volksbond, ver-
eeniging tegen drankmisbruik, heeft de
volgende circulaire aan de besturen van de
aldeehngcn gericht
Het is met oen zekere voorliefde, dat het
hoofdbestuur uitvoering geeft aan een op
dracht, door do algemeent' vergadering vari
7 Juli 1002 te Groningen verleend met be
trekking tot het woningvraagstuk.
De verbetering der volkshuisvesting is een
van de middelen, waardoor de Volksbond,
overeenkomstig zijn statuten, moet trachten
zijn doel te bereiken. De geschiedenis van
den bond is daar om te getuigen dat hij
dit middel niet ongebruikt heeft gelaten en
met ernst en toewijding het vraagstuk heeft
behartigd. Indien niettemin op verre nu niet
is bereikt, wat. do bond gewenseht heelt tot
stand te brengen, dan is dit voor het grootste
deel toe te schrijven aan het (inbreken onzer
Woningwet.
Sedert 1 Augustus is de Woningwet iu
werking got reden.
Dit moge voor don Volksbond het begin
zijn van een periode van nieuwe verhoogde
werkzaamheid. De overtuiging ectierzijds, dat
de ellendige woningtoestanden, die nog alom
lieerschen, het drankmisbruik in huoge mate
in de hand werken, de wetenschap anderzijds
dat de Wet van 22 Juni 1901 (Slbl. No. 158;
de bezwaren, welke vroeger een krachtig
ingrijpen in don weg stonden, heelt opge
heven en thans binnen ons bereik de mid
delen brengt, noodig om tot afdoende ver-
belering te geraken, stellen ons een door
tastend optreden tot plicht.
In tul van aldeelingen zal ongetwijfeld nu
de vraag rijzen, door welke middelen nu de
verbetering van misstanden op 't gebied der
volkshuisvesting liet best zal kunnen worden
verkregen.
Op een dier middelen wordt bij deze uw
aandacht gevestigd, nu het hoofdbestuur, in
opdracht van de jongste algomeerie vergade
ring, tot u de uitnooiiiging richt, commission
te willen benoemen die overeenkomstig de be
palingen der Woningwet zullen medewerken
aan liet onderzoek van onbewoonbare en nog
voor herstel vatbare woningen.
Welke de tar.k is vau de hier bedoelde
commission, op welke wijze zy die taak kunnen
verrichten, wa+ zij door hare bemoeiingen
kunnen bereiken -- het wordt alles om
schreven iu 3 en wel in ile artikelen 12
tot en inet 17, welke men in een bijlage
vindt opgenomen.
De wetgevor heeft in navolging van de
Engelsche wet (Housing of the Working
Classes Act 1891)) de bedoeling, het particu
lier initiatief in dezen aan te moedigen.
Bij de behandeling van het oriUerp-
Womngwet werd zoowel in de Eerste als ui
Je Tweede Kamer de vrees geuit, dat liet
vermenen der in art. 12 omschreven bevoegd
heid aan meerderjarige ingezetenen" zou
leiden tot «hinderlijke eu schadelijke inmen
ging vooral van jeugdige personen", en dat
er ueen hcirleger zou optreden van vrijwil
ligers, dilletant-inspecteurs en -inspectrices,
veelal van betrekkelijk jeugdigen leeftijd en
wellicht overijverig, een vrijkorps, toegevoegd
aan het ambtelijk toezicht". De "egeering
heeft die riieeoing weerlegd en uitvoerig
betoogd, dat, afgaande op het Nederlandsche
volkskarakter, veeleer van de bevoegdheid
van art. 12 ie weinig gebruik zal worden
gemaakt dan dat men zal te klagen hebb'-n
over overdreven bemoeizucht. En al mocht
bij uil zondering daardoor eens een ongemo
tiveerde klacht inkomen, daar staat tegen
over dat in menig spokend geval, hetwelk
aan de aandacht der autoriteiten zou ont
snappen, de bevoegdheid om op degelijke
gronden een onderzoek uil le lokken, krachtig
kan medewerken om misstanden uit den
weg te ruimen.
liet hoofdbestuur van den Volksbond nu
is van meening, dat 't alleszins op den weg
ligt van de al'deelingen om ook harerzijds
zorg te dragen, dat de zooeven genoemde
vrees geheel worde beschaamd en wel door
thans bet particulier initiatief in behoorlijke
builen te leiden, m.a.vv. de commission zóo te
organiseeren, dal het veroorzaken van last
tooi* de betrokken personen en van admini-
str.itieven omslag voor de autoriteiten als
vanzelf zal zijn uitgesloten en ze door dege
lijke opvatting van haar taak in tal van plaat
sen welhaast als een zeer gcwenschte, zoo
niet noodzakelijke aanvulling van de Gezond-
heidscommissiën waardeering zullen vinden,
bij liet publiek evenzeer als bij de autori
teiten.
Ook voorheen had elk ingezetene het recht
van klagen en petitioiineeren. Toen kon het
echter voorkomen, dat zelfs van een gegronde
klacht niet behoorlijk nota werd genomen.
Dit zal voortaan anders zijnnoch liet Ge
meentebestuur, noch de Gezondheidscommis
sie zal het ingediend bezwaarschrift ter zijde
mogen leggen mits dit aan bepaalde eischen
Schetsjes uit den Znid-
Afrikaaiischeii Oorlog,
door
DOKTER".
Het gevocht zou evenwel geen dag duren ;Khaki
lmd spoedig zijn buik vol en trok om half twaalf
reeds terug, veel sneller dan hij gekomen was eu
liet daarbij zoo luidde het telegram twaalf
kanouncn in den steek. Later gelukte het den
v\jund, twee kanonnen in veiligheid te brengen,
waarbij, zooals men weet, de zoon van generaal
Roberts sneuvelde.
Des avonds om 8 uur ontvingen we oflicieel be
richt, dat tien Armstrong-kauonuen genomen waren
en zich reeds aan deze zijde der rivier bevonden eu
dat 1-1S Engelschen govatigen genomen waren. Het
aantal douden en gekwetsten van don vijand word
door onze generaals op rond 2000 geschat, maar dil
bleek te ruim, daar volgens do opgave der Engelsehen
dit ruim 1100 is geweest. Het aantal doodeu eu
gewonden aan onze zijde bedroeg 30ouder dc ge
wonden bevond zich ook commandant Joubert, reeds
vroeger genoemd.
Als een staaltje van Engelseh „fair play" kan
dienen, dat tijdens het gevecht de waarnemend
commandant-generaal van den lieer Louis Botha
ccn telegram ontving, waarin boricht werd, dat de
ambulance-wagens tusscheu ons en do Engelschen
kwamen en hij nu weusehte te woten was te moe-
tou doen.
Het antwoord was tamelijk lakoniek en luidde:
„Schiet er iloor heen". Later hebben de Engolsciiuu
hierover schreeuwende berichten gepubliceerd, waarin
voldoe, zoowel wat betreft den leeftijd dei-
ad cessan ten als het met redenen omkleed
zijn vnn 'tstuk, het persoonlijk onderzoek
door adressanten verricht, de opgaaf van
redenen van ongeschiktheid ter bewoning, enz.
Het is duidelijk, dat alles bier aankomt op
de kennis van zaken, Qp de nauwlettende
zorg en niet minder ook op den tact, waar
mede de cornmissiën optreden. En ziehier
waarom het hoofdbestuur den klemtoon
wenscht te leggen op de wenschelijklieid,
vooral aan de samenstelling der cornmissiën
de meest mogelijke zorg te wijden, zóo dat
reeds iu de uamen van haar leden een waar
burg is gelegen voor een tactvol doeltrellëud
optreden.
Het verdient overweging, de leden der
eomimssiën te kiezen bij voorkeur in de
kringen van hen, die door hun huisbezoek
als arm verzorgers of door ander maatschap
pelijk werk met de woningtoestanden in de
ichterbuurten onzer steden gedurig in aan-
•aking komen en die het verband tusscben
wenschelijklieid en mogelijkheid van allerlei
verbeteringen in bet oog weten te houden.
Het zal met het oog op de quaesties
an bouwkundigen aard, waarvoor men zal
komen te staan raadzaam zijn, technici
in de cornmissiën op te nemen waar dit
niet wel mogelijk blijkt, rijst de vraag, of
men niet vooraf rekening dient te houden
met de waarschijnlijkheid, dat rnen zich nu
en dan door technici zal moeten doen bij
staan, die voor hun tijdverzuim financieele
schadeloosstelling zullen moeten ontvangen.
Inzonderheid op de meiewerking der vrouw
worde een beroep gedaan, een beroep dat,
waar bet een zóo groot en gewichtig volks
belang geldt, zeker niet tevergeefsch zal zijn.
Haar hulp in deze kan niet hoog genoeg
worden geschat.
Het hoofdbestuur noodigt de besturen der
afdeelingen van den Volksbond uit, zoo spoe
dig mogelijk, met inachtneming van het
hierboven vermelde, over te gaan tot -:1e
instelling van de cornmissiën, die mits
geleid door een ernstig streven om van de
bevoegdheid, haar in arl. 12 der Woningwet
gegeven, een oordeelkundig gebruik te ma
ken ook harerzijds op krachtige wijze
bevorderlijk zullen kunnen zijn aan de ver
betering der volkshuisvesting.
predikant te 's-Gravenhage, hoopt aanstaan
den Zondag vóór te gaan bij de godsdienst
oefening in de Luthersche kerk hier.
In de Remoristrantsche kerk wordt
te half tien de godsdienstoefening voor
jongelieden van 0 tot 14 jaar en te 11 uur
de gewone dienst gehouden, bij welke zal
voorgaan dr. E. C. Jungius, emeritus pre
dikant der Ned. Hervormde gemeente te
Leeuwarden.
Aangaande kolonel Doornbos, van wiens
onverwacht overlijden we in. ons vorig num
mer met een enkel woord melding maakten,
schrijft het Haagscbe Dagblad
Hij werd 22 Maart 1844 te Groningen
geboren en ving zijn militaire loopbaan in
1861 aan als cadet bij de Kon. Militaire
Academie.
Tijdens zijn regelmatige opklimming in de
verschillende rangen werd deze zeer kundige
oiïicier verschillende malen gedetacheerd aau
het Departement van Oorlog. In 1903 ver
kreeg de ontslapene den majoorsrang en
werd hy van het 5e regiment infanterie,
waarvan hij kapitein-adjudant was, overge
plaatst bij het le regiment infanterie. Een
drietal jaren later werd hij benoemd tot
Directeur van de Cadettenschool. Luitenant-
kok nel werd hij in 1897 en in dien rang
met ingang van 1 Januari 1900 op zijn aan
vrage gepensionneerd. Iu 1901 werd hem
de rang van kolonel geschonken.
De overledene was ridder in de Oranje-
Nassau-orde.
Ds. J. A. Böhrihger, Evang. Luthersch
geklaagd werd over de barbaarsche wijze der Boeren
'en hel niet-nakomen der conventie van Genèvc.
Ik zou wel eens willen weton, of bet wei overeen
kwam met do conventie om tijdens hot gevecht
mei, de ambulance-wagens tusscheu de strijdende
partijen te komen. Wij hebben altijd gedacht, eu
denken het nog, dat de wagens gebruikt werde.v
niet om gewonde soldaten van-, maar om strijdende
soldaten op het terrein te brengen en om de overigen
te dekken.
Dien dag heerschte er in de lagers algemeenc
vreugde; de stemming was opgewekt en dankbaar;
des avonds werd overal godsdienstoefening gehouden
en hoorde men do dank-psalmen weergalmen. Hier
kan men niets tegen hebben, jammer maar dat de
dankbaarheid alleen getoond word door het zingen
van godsdienstige liederen, en niet door krachtdadig
aan bet werk te gaan. Men had namelijk van deze
overwinning gebruik moeten maken om het toeu
gedemoraliseerde leger te achtervolgen en op alle
mogelijke maniereu lv.-tig te vallen, zij het niet
door werkelijke aanvallen, dan ten minste door
schijnbewegingen. In plaats daarvan liet men den
vjjand rustig eerst zijn dooden begravenwaarvoor
hij een dag wapenstilstand verkreeg en toen op
Chivcly terugtrekkeu, waar door Khakic een lager
opgeslagen en kalm op -ersterkiug gewacht werd,
Ook bij Ladysmitb werd niets gedaan dan eiken
dag een zeker aantal grauateu in bet dorp te werpen
de soldalen en de bewouers hadden evenwel zich
den tijd ten nutte gemaakt om zich goed te ver
schanson en stoorden zich betrekkelijk weinig aan
dn barstende bommen.
Ik begon te begrijpen, dat we omtrent het tijd
stip der overgave van Ladysmitb te opiismistisch wa
ren geweest eu tevens, dat de Engelschen tijd no
dig hadden om zich van do geleden nederlaag te
herstellen in er voorloopig we;nig bijzonders zou ge-
Leuren. Ik had uu langer geen bezwaar, hel bevel
van miiu chef op volgen en vertrok Zaterdag 16 De
cember naar Pretoria. Om 6 uur 's avonds te Glen-
coe aangekomen, kreeg ik kennis, dat we den nacht
in grooten eenvoud werd hedenmiddag
rond 12 uur het stoffelijk hulsel van den
heer E. L. LI. van Lanschol Hubrecht ter
aarde besteld op de oude Algemeeue Be
graafplaats.
Ondanks de groote koude hadden zich op
den doodenakker vereenigd de Burgemeester
dezer Gemeente niet de Wethouders, vele
Raadsleden, een groot aantal vrienden van
den overledene, deputation van vereenigingen
in wier Bestuur de ontslapene zitting had,
benevens tal van officieren van de verschil
lende wapens hier in garnizoen en van de
cavalerie te Deventer en vele belangstel
lenden.
Toen de kist, door een twaaftal kransen
en bloemstukken bedekt, waaronder van
Amicitia, Toonkunst, de Anna Paulowtia-
Iïewaarschool, enz. in de groeve was neer
gelaten, dankte kapitein H. A. Ruysch
Lehmann de Lehnsleld, schoonzoon van den
moesion „overstaan". Kort daarna stoomde de trein
met krijgsgevangenen van Colouso het station bin
nen iu 'i geheel waren er 153, waarouder 17 offi
cieren. De trein was zóo vol met passagiers na
den gnnstigen afloop te Oolenso hadden we natuur
lijk dadelijk een groot aantal verlofgangers dat
het onmogelijk was, voor ods allen in de rijtuigen
te slapen, waarom ik in de wachtkamer van hel sta
tion een zachte plank uitzocht en mijn jas als hoofd
kussen gebruikte. Het was oorlog eu mon moest
zich naar de omstandigheden schikkentoch be
treurde ik dien nacht ton zeerste hetgemis van mijn
matrasje. Des ochtends om 4 uur ging het verder,
maar de treinen gingen zóo langzaam in die dageu,
dat we eerst Maandagochtend om half zeveu te Pre
toria arriveerden
Nu ik eenmaal te Pretoria was, voelde ik i
deugd over het vooruitzicht, weer eeus lekker op
eeu goed bed te kunuen slapen eu ook weer be
hoorlijk bereide kost te kunnen oten. Ik hadeven
wel buiten den waard, of liever buiten mijn cbef,
gerekend, waut in het kamp was roeds vóór my eeu
telegram aangekomen, waarin mij gelast werd, zoo
spoedig mogelijk met een locomobiel op te komen,
Het is heel wat gemakkelijker, orders to geven
dan ze uit le voeren, vooral als men bij hel orders
geven alles aan zijn ondergeschikten kan ovovlaten;
1 en dit waB het geval met uiiju chef. Als chef van
j do veldtelcgrafie had hij volgens de wet het op-
zicht over alle eleclrisobe inricntingcu en toestellen,
I maar van sterkstroom wist hij maar een klein beetje.
Hot telegram lulddo „Kom met locomobiel en alles
waj noodig is voor een deugdelijke zoeklicht-instal
latie onmiddellijk naar Ladysmitb." Dit was heel
aardig, maar men kon uiets van de leveranciers krij
gen zonder een behoorlijke uuthorisatie van de Re
geering. Ik ging dus eerst naar het commandant-
generaalakantoor, wanr mij de authorisatie gladweg
geweigerd werd. Van mijn protest, dat er hanst bij
was. werd geen notitie genomen on zouden ze eerst
naar Ladysmith tolegrafeeren of het noodigwas. Mij
óok goed dan maar den dag van morgen afgewacht.
Tot mijn verbazing kreeg ik den volgenden ochtend
authorisatie om al het benoodigde aan te koopen
en was ik den gebeelen dag bezig, alles bij e'kaar
te maken. Ik was zoo gelukkig, een nog in goedeu
staat verkeerenden locomobiel to Pretoria te krijgen
(anders had ik naar Johannesburg moeten gaan) en
zóo ijverig kweet ik my van alles, dat nog Woens
dagnacht om 12 uur het geheele zaakje onder toe
zicht van een der machinisten van de forten naar
Ladysmith vertrok. Ik was werkelijk moe en wilde
een paar dagen uitrusten, waarom ik de boodschap
meegaf, aan mijn chef te laten weien, dat ikzelf
een paar dagen daarna zou volgen, daar ik nog niet
gereed was niet mijn inspectie; ik was immers bier
voor speciaal tiaar Pretoria gezondeu.
Helaas! Zaterdag kwam do machinist met den
locomobiel en myn boodschap bij deu chef en reeds
dien zelfden middag had ik een telegram„Stel
inspectie voorloopig uit, kom onmiddellijk naar hier."
Dan in Godsnaam maar weer naar Ladysmithhet
vaderland riep me en des avonds zat ik weer in don
treiu. Ik was zóo boos, dal ik myn plan om cou
dagboek te houden opgaf, wat voor de nakomeling
schap zeer zeker te betreuren i*-_,lk kan du3 geon
geschiedenis van den oorlog schrijven; iron.veusdit
doet er weinig toe, daar de lieden in Europa veeL
beter van do gebeurtenissen op de hoogte zijn g&-
Bteld dan eenig persoon, die den oorlog zelf heeft
meegemaakt. In elke krant heeft van het kleinste
gevecht een nauwkeurig, of liever uitgebreid verslag
gestaan, terwijl ik van gevechten, die bij Ladysmiin
plaats vonden, eerst veel later ter loops hoorde
praten. Het eenige wal. ik dan ook zal schrijven,
zijn gebeurtennisseu, waarin ik zelf een kleinere
of grootere rol heb gespeeld ers die mij interessee
ren misschien dat er menschen zijn, die, er ooit
eenig belang in stellen eu zij kunnen bet dan lezen.
In el' geval kuunen ze zich dan eenigszins een
voo rstelling maken van deu oorlog, die zooals later
zal blyken, vooral tegon het einde, niet van de
aangenaamste was.
(Wordt «trvolffd.)
