December 1902.
No. 5281
52e Jaargang.
Feuilleton.
UITGAVE
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en ZaterdagmiddagAbonnement per 3 maanden fi.
iranco per post f 4.45. Advertentiën 16 regels 60 centelke regel meer 40 cent. Legale-,
oilicieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reclames 4—5 regels f 4.25; elke regel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden inrekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU
KORTEGRACHT 9
Telephoon 19.
Wie zich mot 1
JANUARI 1903 op
de AMERSFOORTSCHE
C O l R A N T abonneert, ont
vangt dc tot dien datum ver
schijnende nummers gratis.
K E S S I S (1 t. V 1 V I.
De BURGEMEESTER vau AMERSFOORT,
Gezien arlt, 17 en IS der Verordening op lu t gebruik
van de haven, grachten en beken.
Brengt ter kennis van belanghebbendendat de
dispensatie van het verbod van gemeld art. 17, om
zich op liet ijs van de iiaven, grachten of beken
binnen deze Gemeente te bevinden, verleend in dato
6 December, met ingang van boden wordt inge
trokken.
Amersfoort, den 15. December 1902.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIERS.
De Industrie- en Hnishondschool.
't Kan niet ontkend, dat in bet laatste
halfjaar allerlei wordt beraamd om hier ter
plaatse inrichtingen in het leven te roepen
iian welke Amersfoort inderdaad groote be-
hoeite heelt.
Maar evenmin mag gezwegen, dat er wel
wat groote haast gemaakt wordt, dat er te
veel op eens komt. In trouwe, niemand kan
twee hazen te gelijk vangen bij moet den
tijd nemen orn eerst den eoneri en daarna
den anderen te bemachtigen. En waar, zoo
als dat bier zoo typisch het geval is, zoo be
trekkelijk weinigen zich de openbare zaak
aantrekken, waar bet steeds de zelfde betrek
kelijk kleine kring van personen is, die zich
aan bet hoofd der beweging stellen en het
de zelfde beurzen zijn uit welke de fondsen
moeten worden geput, daar is 't inderdaad
pernicieus, dat op den zelfden dag waarop
een poging wordt aangewend om een Bad
en Zweminrichting te stichten, een circulaire
uitgaat om hier een Industrie- en Huishoud
school op te richten.
O zeker, zulk een school heeft ook hier
reden van bestaanzij zal voorzien in een
lang gevoelde behoeftezij zal een eind ma
ken aan de bevoorrechting der jongens, die
in de Ambachtsschool een inrichting voor
vakopleiding hebben, welke ten zeerste wordt
gewaardeerd, en evenals deze zal zij weldra
populair zijn.
Een beknopte toelichting over de onmisbaarheid
van zulk een inrichting voor ome Gemeente zal
wellicht niet overbodig zijn.
Wanneer men de vraag stelt, of er te Amersfoort
voldoende zorg gedragen wordt voor de voortgezette
ipleiding. in verschillende i
Huisjes, na liet doorloopon der Lager
noot het antwoord ontkennend luide
Want, al kunnen meisjes uit den
echten stand alhier haar kennis en
'ermeerderen door hot volgen d<
fan de openbare Meisjesschool, ot van een der
Bijzondere scholen, ja zelfs, het Gymnasium of de
Hoogere Burgerschool bezoekende, zich voorborei-
latero wetenschappelijke studie, toch moot
lat de opleiding der toekomstige h u i s-
langs den omschreven weg slechts zeer
plaats hebben, en dat, ook voor
de toekomst, zoo noo-lig, iu staat
igen werkzaamheid in haar levens-
rkond,
zij dig kar
willen zijn, doi
onderhoud te voorzien, nog wel andere eu vaak I
betere wegen kunnen opengesteld worden dan die
van uitsluitende verstandsontwikkeling of dorre
examen-studie.
Helaas vindt men ook hier nog ouders, behept
met liet verouderde en averechtsche standsbegrip,
dat handenarbeid hun kinderen zou doen dalen op
de maatschappelijke ladder, als waren den niensch,
met name der vrouw, die fatsoenlijk haar eigen
brood wil verdienen, alleen hersenen en geen han
den voor haar doel ter beschikking gesteld.
Hoevele meisjes, misdeeld van roeping en aanleg
voor het onderwijs, trachten niettemin bijvoorbeeld
de Rijksuoimaallessen te bezoeken, teneinde de acte
voor Lager onderwijs te behalen helaas een
donkere toekomst tegemoet gaandewant honder
den bezitsters dier acte dingen vergeefs naar plaat
sing aan een school.
Voor de meer bedachtzame ouders te Amersfoort
stond tot op den huidtgen dag geen bevredigende
gelegenheid open om hun aankomende meisjes, na
het doorlonpen der Lagere school, op doeltreffende
wijze te doen opleiden voor haar toe komst igen
werkkring, hetzij in de huishouding, of er buiten,
in tie velschillende takken der vrouwelijke industrie.
Zelfs de helaas weinig talrijke huismoeders, die
het geluk hebben, dat zij haar dochters onder haar
persoonlijke leiding kunnen voorbereiden in he- 1
(loeiden zin, moeten erkennen, dat zoodanige voor
bereiding in menig opzicht noodwendig leemten
zal bezitten met het oog op de verhoogde eischen
zoowel door de huishouding als door de maatschappij
iu den tegenwnordigen tijd aan de vrouw gesteld.
Overigens zijn de meeste moeders uit den breeden
zoom der burgerij door de omstandigheden genood
zaakt om haar dochters ter opleiding, onder ongun
stige voorwaarden, toe te vertrouwen aan het atelier
eener modiste of costuumnaaister, aan een zooge-
nnaraden „naaiwinkel", in een manufactuurzaak,
of wat dies meer zij, waar, om begrijpelijke redenen,
het deugdelijk leeren van het vak niet in de eerste
plaats kan worden behartigd.
Gezwegen nog van de talrijke meisjes, die de voor
haar opleiding zóo kostbare periode vau den 13- tot
lil-jarigen leeftijd thuis in betrekkelijken lediggang
doorbrengen, zoodat zij in het geheel niet, of slechts
oppervlakkig de zaken leeren, die zij hroodnoodig
zich grondig moesten kunnen eigen maken.
Zulke meisjes ontbesren niet alleen de gelegenheid
om grondige technische kennis op te doen in de
vakken van huishouding of vrouwelijke industrie,
doch in den regel worden bij haar niet voldoende
aangekweekt de eigenschappen en gewoonten be
dachtzaamheid, overleg, orde, nauwgezetheid, spaar-
z tamheid, goede smaak, enz., die voor haar toekomst
van het hoogste belang zijn.
Men moet er zioh niet over verwonderen, wanneer
een meisje onder zulke ongunstige omstaudighede
bij gemis aan ernstiger bezigheid, zioh overgeeft aan
ijdeltuiterij en zin voor opschik en oen aangroeiende
Schetsjes uit den Zuid-
Afrikaanschen Oorlog,
door
DOKTER".
IS.
Ik had het zoeklicht om 12 uur te werk staan en
hoewel de vijand kort na de opstelling drie grana
ten in de richting der lamp had geworpen (éen viel
te kort, éen tuaseheq de lamp en het machinehuis,
en de derde ver aar de a.idere zijde van den berg)
en na dien tijd nie meer op den lamp gevuurd had,
voelde ik me dien nacht toch een weinig angstig
en verwonderde het mij, u-'.t we vau de Engelsuhe
granaten verschoond bleven.
Den lsten Januari 1900, Nieuwjaarsdag, ging ik
den majoor gelukwenschen de hoop uitsprekend, dat
we het volgende jaar vrede zouden hebben en als
een vrij volk daarvan genieten (helaas! hoe is die
wensch vervuld.)
Alle artillerie-officieren, die hun posten hadden kun
nen verlaten, waren dien morgen daar, en ook dr.
Theiler, Gouvernements-veearts, die zijn tenten naast
die vau den majoor had opgeslagen. Nadat we den
dag met champagne hadden ingewijd, gingen we naai'
den overste om te diueeren (van wien we allen een
uitnoodiging hadden ontvangen). De majoor had een
wagen met .8 muilen bespannen, de Gouverncments
veearts, een broer van den majoor, mijn persoontje
namen in den wagon plaats, dc overigen gingen te
paard en nadat we onder aan den berg klein-luite-
nant Malan nog hadden opgeuomen, ging het in
neiging verkrijgt om het leven luchtig op te vatten,
waardoor zij niet zelden ten slotte zich een ouge-
lukkigc toekomst bereidt.
En richt men het oog op de dochters van min
vermogende ouders, na het verlaten der Lagere
schooi. De meisjes, die zoo spoedig mogelijk de te kort
schieteude iukomsten van hel geziu moeten helpen
verhoogen, door het verrichten van veeltijds karig
bel-tonden arbeid; die over het algemeen in dienst
treden als boodschappenmeisje of aan een winkel,
fabriek of werkplaats, zoodat zij gedurende den dag
de vrije beschikking over haar tijd verloren hebben,
dan dringt niet hei minst voor haar dc eisch op
op den voorgrond, dat ook zij, door het volgen van
een avondschool of van avondcursussen, iu staat ge
steld moeten worden, die voor haar toekomst on
misbare practische kennis en ontwikkeling te ver
krijgen, teneinde te voorkomen, dat zij op deu duur
zoutten tervallen tot de laagste volksklasse.
Het is ook voor haar, dat de Leerplichtwet ten
zegen zal strekken, niet alleen om er voor te waken,
dat zij tot zekeren leeftijd de Lagere school bezoe
ken, doch ook dat daarna aau de Herhalingsschool
voor meisjes gelegenheid zal gegeven worden, o. a.
om te leeren koken.
Evenals het „dagmeisje" in zoo menig gezin uit
deu gegoeden standook zij heelt behoefte aau
vakopleiding, zal er ooit een bekwame dienstbode
uit haar groeien.
Vooral in het ontbreken dier opleiding schuilt de
hoofdoorzaak van de bekende schaarste aan goede
dienstboden.
Bij de bedoelde uitbreiding der Herhalingsschool,
die hier ter stede nog moet plaats hebben, zal de
Gemeente ongetwijfeld aanzienlijke, ook geldelijke,
bezwaren hebben te overwinnen, eer bevredigende
uitkomsten in genoemden zin er van verwacht
Ten slotte mogen wij niet nalaten ook te wijzen
op de laagste volksklasse helaas te Amersfoort
zóo talrijk vertegenwoordigd waarin niet zelden
toestanden worden aangetrofl'eu, die een gevoel van
huivering en beschaming opwekkeu bij den belang
stellenden waarnemer, die niet open oog in de zoo
genaamde achterbuurten om zich heen ziet, opmer
kend hoeveel onverschilligheid, ruwheid, vervuiling,
ja zelfs dierlijkheid daar somtijds heerschen hoe
veel slordig gekleede huisvrouwen, tuet ongekamde
haren, voor haar huisdeur eenvoudig op de straat-
steeuen zitten, huismoeders, die. urenlang onver
moeid babbelend of kijvend, den tijd zoek maken,
zonder eenig besef te toonen van haar plichten voer
liet gezin of tie huishouding, terwijl haar kinderen
rondloopen met ongereinigde hoofden en omhangen
met tot rafels verslonste kleedingstukken bieren
daar door een touwtje bijeengehouden alsof wa
ter en zeep, naald en draad te kostbare artikelen züu,
welker aanschaffing haar middelen overtreft.
Zal de Woningwet in meer dau slechts éen betee-
kenis haar gezin ten goede kunnen komen
Of zouden, na de betere huisvesting, aan bedoelde
ongelukkige gezinnen eerlang te verschaffen, niet
veeleer dezelfde toestanden blijven bestaan zoo
lang niet, door betere ontwikkeling en opleiding,
ook van het aankomende meisje de toekomstige
huisvrouw dier kringen het vaak voo diep ge
zonken pei! der laagste volksklasse in de toekomst
langzamerhand wordt verhoogd.
Wij zijn overtuigd, dat het in onze Gemeente hoog
tijd is geworden om in den aangegeven zin de
band krachtig aan den ploeg te slaan I
De thans weldra volledig in werking tredende
Ambachtsschool alhier, heeft zich ten doel gesteld,
te zorgen voor een degelijke voorbereiding van de
jongens, die voor het ambacht bestemd zijn. Thans
snellen tlraf naar den overste.
Na lekker gegeten en gedronken te hebben en
hoogdravende toasten te hebben gehouden (we waren
dien tijd nog vol hoop in en vertrouwen op een
goeden uitslag) gingen we naar het Ierache vrijwilli
gerskorps, dat toen nog onder bevel onder bevel stond
van solonel Blake, een Amerikaan van geboorte en
een Ier van afkomst. Hier werd de dag gevierd met
allerlei sport. Na afloop van de sport werden we tloor
den kolonel uitgenoodigd, een glas whiskey voor af
scheid te drinken. We hadden ons dien dag uitste
kend geamuseerd, maar de zon waarschuwde ons, dat
het tijd werd om te vertrekken, want onder geen
voorwaarde wilde de majoor dien nacht van zijn post
blijven, daar we de mogelijkheid veronderstelden,
dat khaki, door de feestelijkheden van den dag en
de noodige hoeveelheid whiskey opgewonden, zich
geneigd zou voelen ons in den nacht de eeno ofati-
dere poets te spelen. We lieten inspannen en waren
om een uur of zeven op Bulwana terug,
Als ik me goed herinner, was het kort na Nieuw
jaar toen er berichteu kwamen, dat Engeland eet
«root aantal troepen ter versterking zonden het pla\
in !t zuiden van den Vrijstaat een inval tedoenom
van die zijde te trachten Pretoria te bereiken. Te
Pretoria begon men te begrijpen, dat het van het
grootste belang was, dat Ladysmith in onze handen
viel en dienovereenkomstig werden dringende be
velen naar den commandant-generaal gezonden. Het
was in het begin van Januari, dat er in den Krijgs
raad besloten werd, Platrand te bestormen en tege
lijkertijd een aanval te doen op de positiesten Wes
ten van Ladysmith. Had men beide posities it. han
den, dan Was de vijand genoodzaakt, zich over te
geven, daar men hem dan overal mot klein geweer
kon bereiken. Een gedeelte van de stukken, die bij
Coleuso waren opgesteld, swam naar Ladysmith en
werd tegenover den Platrand ïd positie gebracht. Om
2 uur in den ochtend werd de aanval begonnen
komt het meisje aan de beurt, vragend om oplei
ding voor de verschillende inrichtingen waarin zij
haar toekomst kun zoeken.
De vereeniging „Amersfoortsche Industrie- en
Huishoudschool" heeft zich ten doel gesteld, een
bevredigend antwoord te geven op deze voor onze
Gemeente zoo belangrijke vraag.
Groote bezwaren zulïeu door de vereeniging over
wonnen moeten worden, eer zij haar doel zal be
reikt hebben, doch gegrond uitzicht bestaat op
kraehtigen steun van verschillende zijden, indien
voldaan wordt aan de gestelde voorwaarde, dat een
groot aantal leden tot de vereeniging zij toegetreden,
ten bewijze, dat de plaatselijke behoefte zich krachtig
heeft uitgesproken.
Voorloopige toezegging is reeds verkregen, dat in
de kosten voor terrein eu voor deu bouw der school
voorzien zal worden door een kapitaal vau -vijftien
duizend gulden, onder nader vast te stellen voor
waarde beschikbaar te stellen door het Departement
Amersfoort der „Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen" benevens van een jaarlijksche bijdrage van
7 A 8 honderd gulden uit de kas van genoemd De-
parlement, ter tegemoetkoming in de uitgaven voor
de instandhouding van de inrichting.
Ook bestaat gegrond uitzicht, dat het Rijk de op
te richten school zal subsidieeren tut een maximum
van de helft der jaarljjksche uitgaven alzoo vermoede
lijk tot een bedrug van vier A vijf duizend gulden
per jaar. Voorts mag met vertrouwen verwacht
worden, dat ook door de Provincie en door de Ge
meente jaarlijksche subsidies zullen toegekend wor
den tot instandhouding der inrichting.
Deze bijdragen, gevoegd bij die der vereenigiug
en bij de opbrengst der schoolgelden, zullen de ver-
eeniging«n staat stellen, op behoorlijke wijze in de
behoeften der school te voorzien, opdat de inrich
ting ten volle aan haar doel kan beantwoorden.
Aldus de circulaire, aan welke hetontwerp-
ieerplan der school is toegevoegd en waar
aan het volgende zij ontleend
Aldus de circulaire, aan welke bet ontwerp-Ieer-
plan der school is toegevoegd en waaraan het vol
gende zij ontleend
Leervakken Voortzetting van eenige vakken van
Lager onderwijs, in verband met de eischen der
ictijk, eu toepassing op het vakondcrricht, Nut-
e handwerken ban dn aaien, patronen teekenen,
knippen, breien, mazen, stoppen, verstelleu, machine-
naaien. Lingerie in haar vollen omvang. Fraaie
handwerken borduren, enz. Dames-kleedermaken
propoi tieleeer, maaLncmen, patronen teekenen, knip
pen, passen, garneeren enz. Tenkeuen: hand-, lijn
en vakteekeuen, styleereu, ontwerpen. Koken,
voedingsleer, warenkennis. Huishoudkunde, boek
houden. Behandeling der wasch, strijken, glanzen.
Kappen, verzorging van hel haar. Gezondheidsleer,
verbandleer, verzorging van het jonge kind. Opvoed
kunde, Fröbelen, slöjd, cartouuage. Onderwijskunde,
behandeling var. kindereu.
De volledige cursus A wordt als een 3-jarige
geducht en zal 6 haltjaarlijksche klassen omvutleD.
In de eerste drie klasaeu ontvangen de leerlingen
gedurende l'/j jaar alleu het zelfde onderricht, en
•,vel invoortgezet Lager onderwijs, handnaaien,
patronen teekenen, knippen, breien, mazen, stoppen,
verstellen, machine-naaien, hand- en lijnteekenen,
koken, voedingsleer, warenkennis, huishouden en
behandeling der wasch.
In de hoogste drie klassen wordt vakonderwijs
gegeven en is voor iedere leerlinge het door haar
gekozen vak hoofdzaak. Zoo noodig kan dit onder
wijs iu een vervolgklasse voortgezet worden.
Om tot dezen 3-jarigeu cursus ie kunnen worden
eu hoorde men reeds lang vóór het aanbreken van
den dag het geweervuur. Ook nu vertelde men later,
dat reeds tevoren het plan, in 't geheim in den
Krijgsraad besloten, te Ladysmith bekend en de vij
and voorbereid was. Vandaar de mislukking om de
vijaudelijke stellingen bij verrassing te nemen. Op
Buiwana had men een goed gezicht over den ge-
heeleu Platrand en kon meu eenigszins over den
gang van het gevecht oordoelen, zoodat generaal Jou-
bert dien dag Bulwana met zijn tegenwoordigheid
vereerde. Dat het zeer waarschijnlijk is, dat de vij
and van onzo planneu op de hoogte was, kan hier
uit blijken, dot in het kreupelhout, half lusschen
hel dorp en den Platrand, reeds in den nacht een
batterij Amstroug-kanonneu was opgesteld, die,toeu
het maar even dog was, onze burgers, die deu berg i
gedeeltelijk wareu omgetrokken, onder vuur nam. j
Onze menschen werden hierdoor schuin van achte
ren bestookt en moesten terugtrekken, xoodat de
forten van deo vijand slechts van éen kant bestormd
konden wordou. Wol werd dit vuur door LoogTom
en een Fransch 7.5 c.m. kanon tot zwijgen gebracht,
maar te laat. Zoodra onze burgers de zijde van den
berg, naar Ladysmith gekeerd, hadden verlaten, na
men tie Engelscben deze posities in.
Jammer, dat het hier ging, zooals het later nog
zoo dikwijls gebeurde- n.l. dat slechts het kleinste
gedeelte vooht en de rest een verdekte stelling in
nam, dal vooral, naar men vertelde met de Trans-
valers het geval vas. De zijde, door de Vrijstaters
bestormd, was weldra in onze handen en hadden
we zelfs een kanon genomen. Later op den dag tverd
de toestand werkelijk hachelijk voor de Engelscheu
en moest er versterking uit Ladysmith gezonden
worden. Van Bulwana kon rnen duidelijk de paar-
denruiters langs den rand van den berg zien optrek
ken. Wel werd door Long Tom hierop gevuurd, maar
dit vuur was te langzaam, zoodat men slechts 3 of
1 4 schoten op hen kon lossen. Een van die schoten
viel tusschen de ruiters, maar tot eer der Engelsehen
moet ik zeggen, dat ze zich alleen wat meer haast
ten noch de voorste noch de achterste ruiter liet
zich echter van zjjn stuk brengen en kalm gingen
zij voort langs het pad, dat niet meer dun een paar
voet breed in de helling van den berg was uitgo-
housven. Het Frausche 7.5 c.m. kanon had hier beter
dienst kunnen doen, de stukscommandant scheen
de paardenruiterij niet te heben opgemerkt ten
eerste had hij meer zijn aandacht gevestigd op de
forten, in de Westelijke stellingen van Ladysmith ge
legen, en ten tweede had hij geen kijker bij zich en
de afstand was zóo groot, dat men de Engelache rui
ters zeer moeilijk met het bloote oog kon onder
scheiden. Volgens mij beging men hier twee zeer
groote fouten. De eerste was dat men niet voor voldoen
de geschut had gezorgd het was toch zeer goed mo
gelijk geweest de twee overige Long Toms te plaat
sen op deu rand, die ongeveer evenwijdig met den
Platrand liep zonder twijfel had men dan de En
gelscheu uit hun forten,geschoten waar ze voor klein
geweervuur veilig waren. De tweede fout was, dat
het aantal menschen, in deu nacht naar den Plat
rand gezonden, veel te gering was, terwijl er eerst
nu zonsopgaug versterking kwam. Nu moest deze
versterking door een valloi, die door het Eogelach
kanonvuur hestreken kon worden en daardoor bleef
het grootste gedeelte achter.
Aan de Westzijde van Ladysmith ging het niet
veel beter; ook hier werd slechts door enkele dap
peren het spit afgebeten, nniar bleven de racesten
op eerbiedigen afstand van de forten. Nog zeer goed
I herinner ik mij, dat een van de Johannisburger-
politie zich door bijzondere dapperheid onderscheidde,.
I maar helaas met het ongelukkig gevolg, dat hij on
der de foTimuren sneuvelde.
(Wordt vertolffd.)