Zaterdag 7 Maart 1903.
No. 5316.
52e Jaargang
Stadsnieuws.
AMERSFOQRTSGQE G0UBAI1
FIRMA A H- VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\.
franco per post f 1.15. Advertentiën 16 regels 60 centelke regel meer 10 cent. Legale-,
ofïïcieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels f 1.25; elke regel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Rij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU
KORTEGRACHT9
Telephoon 19.
De groote zaal van nArnictia" beeft zel
den een zóo talrijk en zóo gemengd publiek
gezien als gisteravond bij de vergadering
van liet «Comité van verdediging." Alle
zitplaatsen waren ingenomen en alle staan
plaatsen evenzeer. Bestuursleden, sprekers
en Pers zaten op liet touueel en zoo was de
gehenle zaal beschikbaar voor de aandachtig
luisterende menigte die, nu ja, af en toe
rumoerig werd, doch door den heer Ilui-
zinga, Voorzitter van het Chr. A rbeids-secre-
tariaal, voorbeeldig in bedwang werd ge
houden. Den dank voor zijn leiding, hem
door dr. Gorter tegen middernacht gebracht,
heeft hij ten volle verdiend.
Waar elders de zelfde sprekers op 't punt
stonden handtastelijk te worden aangerand,
heelt Huizing» liet dikwijls heftig debat vol
komen weten te beperken tot woorden.
Wanorde is in de vier lange uren geen
oogenblik geweest en zoowel sprekers als
debaters hadden volkomen het vrye woord.
Klokke 8 werd de vergadering met gebed
geopend en tnr. Sybrandi gaf daarna in zeer
korte maar duidelijke trekken een overzicht
van hetgeen aanleiding gaf tot de spoorweg
staking en van den geweldigen indruk die
dez,e maakte zoowel op alle landgenoolen,
al dan niet werkman, als op de leiders zei ven.
Deze beweging was niet een daad van or
ganisatie of van solidariteitgeen daad van
organisatie omdat deze nog niet krachtig
genoeg was hetgeen een der leiders zelf
erkende en geen daad van solidariteit,
omdat zij inconsequent was. Velen van de
spoorlieden meenden, dat het ging om de
oude grieven omtrent loon en arbeidsduur
uit te maken en dat dit zoo is, blijkt ook
hieruit, dat de leiders moeite hadden, den
arbeid te doen hervatten.
Thans wordt een staking beraamd tegen
de regeering; nu wordt bet eensocialistisch-
politieke daad.
De fuiancieele gevolgen der staking hebben
niet alleen de spoorwegmaatschappijen en de
kapitalisten getroffen, maar ook, en vooral
den middenstand en de proletariërs. Wordt
de staking herhaald, dan zullen middenstand
en proletariaat het meest lijden. Het aller
grootste gevolg is, dat de arbeidersbeweging
een zeer gevoeligen knak heeft gekregen,
dat de klove die arbeider van werkgever
scheidt, nu reeds bijna onoverbrugbaar is
geworden.
Het karakter van de komende staking is
op te maken uit de uitspraken van de hoof
den der socialistische partij. Tak noemde
de staking een oorlogHenri Polak sprak
niet alleen van neerleggen van 't werk, maar
óok van anderen te dwingen het werk neer
te leggen; Henriette Roland Holst vraagt
slechts of er succes te behalen is bij een
staking en niet of deze rechtmatig dan wel
onrechtmatig is.
En voor den Chr. arbeider komt het er
op aan, deze moraal niet te huldigen, zich
niet te laten meesleepen.
By de spoorwegstaking is de persoonlijke
vrijheid van den werknemer aangerand, ge
tuige het gebeurde met de Burgerdammers
eedbreuk en contractbreuk zijn gepleegdde
wetten tegenover de gemeenschap zijn ge
schonden. Wie de persoonlijke vrijheid aan
randt orn te dwingen in te gaan bij deze of
ene organisatie, vertrapt die nog meer dan
e patroon die een arbeider ontslaat omdat
deze tot een organisatie behoort, welke dien
patroon niet sympathiek is. De vrijheid van
den arbeid is een heilig recht, dat door nie
mand mag worden aangerand (gelluit en
byval).
Nu wordt de beweging gericht tegen de
regeering en wordt zij misbruikt om socialis
tische propaganda te maken. De spoorweg
staking was een Pyrrhus-overwinning en do
niet-sociaal-democraten hebben te waken dat
do werklieden niet andermaal zulk een over
winning behalen, want anders zijn alle or
ganisaties verloren. De beweging heeft zich
gekeerd naar de Ijjn van het anarchisme om
dat zij gemunt is tegeu de Regeering, omdat
zij een algetneene werkstaking wil welke
vroeger zóo algemeen werd afgekeurd door
alle niel-anarchisten.
De staking was geen vakbeweging omdat
de vakvereenigingen zich volgens Troelstra,
uitsluitend hebben te bemoeien met vakbe
langen, terwijl Petter en Oudegeest tot het
laatste oogenblik verklaren, dat de »Ned.
Vereen, van Spoor- en Tramwegpersoneel"
een zuivere vakvereeniging is.
De sociaal-democratische arbeiders hebben
verlaten de basis der rechtsorde welke ont
staan is uit evolutie en ontwikkeling; zij heb
ben het recht der contracten en verbintenis
sen geschonden. En wordt de bestaande
rechtsorde omvergeworpen dan brengt men
het vaderland op den weg der anarchie en
een ontzaglijke ellende over gauseh het volk
en vooral over liet minst kapitaalkrachtige
deel er van. (Alléén applaus.)
Ds. Karres, die nu het woord kreeg, begon
met te herinneren aan de tijden waarin Olt-
mans' «Schaapherder" speelt en toen in en
rond Amersfoort zulk een onrust heerschte.
Ook uu is de streek, ja, gansch het land in
onrust en voor het maatschappelijk welzijn
en de algemeene welvaart zijn bovenal rust
en zekerheid noodig.
Er zijn er, die de gebeurtenissen van het
eind van Januari verheerlijken als gevolg
eener daad van nobele solidariteit van dui
zenden arbeidersdoch dit was geen solida
riteit. Zijn dan de verschillende kringen in
ons land ieder voor zich afgescheiden Men
beweert dat wel, docb kun men dat' óok
bewijzen.
Het is in Üagranten strijd met de werke
lijkheid. Hier staan niet vier lichamen te
genover elkaarkapitalisteu, werkgevers,
spoorwegdirectiën en spoorwegarbeiders.
Moeten we dan terug naar den kasten-tijd
Is 't dan waar, dat we niet eikaars wel, doch
slechts eikaars wee en ondergang willen
De werkgever weet heel goed, dat zijn eigen
belang meebcpngt, dat hij moet kunnen be
schikken over ontwikkelde arbeiders en de
werknemer weet zeer goed, dat hij denkende
hoofden van noode heeft, die zijn arbeid
leiden.
Doch wat ziet men thans gebeuren? Een
verkeerd solidariteitsgevoel brengt de men-
schen tot het meest onzinnige. Een patroon
kan 't met een knecht niet langer vinden
de andere knechts tOQiien zich solidair en
dwingen den patroon den knecht te houden,
dwingen hem soms door het grootste geweld,
de ergste bedreigingen. En wat zou zoo'n
knecht zeggen als de patroon hem dwong
iemand in zijn huis te houden met wien hij
niet overweg kon Door een valsch begrip
van solidariteit heeft al menigeen overzich-
zelven ongekend lyden gebracht.
De regeering wil een spoorweg-brigade om
stremming in het verkeer desnoods te kunnen
voorkomendat mag niet.
De regeering wil, dat de arbeiders hun
contract tegenover den werkgever nakomen,
desnoods door straf te bedreigendat heet
een aanslag op hei recht van den arbeid.
Do regeering wil óok een enquête naar
misstandendat noemt men onbeieekenend
en mosterd na den maaltijd.
Wat hebben de spoorbeambten spr.
hoopte dat er zeer velen ter vergadering
waren toch weinig besef getoond van het
gewicht hunner taak toen zij geheel een
volk opofferden aan al dan niet persoonlyke
grieven.
Spr. las nu het bekende artikel Het liegt"
en drong aan op solidariteit in den goeden
zin des woords, in liet belang des vaderlands,
dat de nu stervende dichter Beefs aanleiding
gal' om te zingen»l)ankt allen God en
woest verblijd, omdat gij Nederlander zijt,
enz". Want in bet buitenland wordt met
genoegen door handel en nijverheid gezien
welk een gevoelige knak het rijke Holland
kreeg in deze laatste dagen. (Applaus.)
Het woord was nu aan de debaters. De
Voorzitter vroeg opgave hunner namen. On
der hoerah's meldden zich aan dr. Gorter
en de heer Van der Goes benevens de heeren
Resink, Steinman, Van 't Hul en Oosterman,
welke laatste vier echter van het woord af
zagen otn beiden eeratgenoemden meer tijd
le geven.
De Voorzitter wilde eerst het woord geven
aan een spoorraan, doch de vergadering
protesteerde omdat dit »eeu brood vraag"
was, wijl de Maatschappijen deze sprekers
ontslaan. De Voorzitter antwoordde, dat de
vergadering le Amsterdam juist spoorlui
'teerst wilde hooren, doch zich er bij neet-
te willen leggen. Hij verzocht stilte, geen
interrupties en aandacht.
De heer Van der Goes zeide nu, over de
hoofdzaak zoo goed als niets gehoord ie
hebben. Vooral rar. Sybraudy deed weinig
meer dan stemming maken tegen stakingen
en zulks op grond van onjuiste voorstellin
gen. Zoo noemde hij de staking geen daad
van organisatie. Welke waarde heeft die
opmerking Des te meer pleit hel voor den
geest, die deze manuen bezielde nu zij zóo
volkomen is gelukt. Zy was geen daad van
solidariteit, zeide rar. S. Hoe weet hij dat?
üindut deze of gene ezel hem wat voorloog?
Het verwonderde spr. niet, dat dezerzijds
gespot wordt met solidariteit, doch deze be
stond wel degelijk en is geboren uit bet
jarenlaug negeeren door de Directie van de
grieven. De zegslieden van deze heeren, die
toevallig altijd spreken met onderkruipers en
andere storamerikken, hebben hen al zeer
onjuist ingelicht.
Spr. gaf toe, dat een nieuwe staking ramp
spoedige eu noodlottige gevolgen zal hebben,
doch die staking behoeft niet te komen. Men
geve het beheer over den spoorweg eenvou
dig aan de spoorwegvereenigingen en dan
zal er nimmer meer stuking komenwil
men echter de kapitalische exploitatie be-
houdeu, wil men de werklieden aan handen
eu voeten binden, dan moet 'men daarvan
óok de gevolgen willen dragen. Durft gij
kornen met dwang en soldaten en gevange
nissen tegenover het eenig recht van tien
duizenden? Voor dien prijs kunnen wij, soci
aal-democraten,niet bepalen dat het vervoer
zeker zal geschieden.
Hoe durfde mr. Sybrandy spreken over
eed- en contractbreuk Kan dan 't contract
van een arbeider met een kapitalist vrijwillig
zijn? Hij moet het immers sluiten, anders
verhongert hij. Niet vrijwillig dus, maar
door dwang sluit hy het contract en die
dwang ontneemt voor 9/10 de waarde aan
dat contract of dien eed. En er is boven
dien een groot onderscheid of éen peraoon
zegt »ik ga heen" dan of een organisatie
zegt «ik leg 't werk neer eu kom over een
half uur, een halven dag terug".
Mr. Sybrandy maakte ook stemming tegen
de sociaal-democratenhij ging er wel niet
diep op in, doch deed 't zoo terloops.
Gezegd werd, dat 't nu tegen ae regee
ring ging. Begonnen wij Neen, de regeering
kwam met dreigementen en wij moesten ons
toen wel verdedigen ea nu wil men de ver
dediging verzwakken door de arbeiders te
maken lot onderkruipers.
Men sprak van «anarchistisch", doch dit
zijn holle woorden om onkundigen te bewer
ken. Spr. heeft 15 jaar gekampt tegen de
anarchisten en bekend is, behalve by deze
heeren, hoe hij met de anarchisten overhoop
ügt.
Er is gesproken van algemeene werksta
king, doch 't is jammer dat gy u niet beter
op de hoogte hebt gesteld. Wie eenige
notie heeft van den gang van zaken, weet
dat de sociaal-democraten daar niet mee op
hebben, tenzij om algemeen kiesrecht te ver
krijgen. Dat hadt ge kunneu, maar vooral
moeten weten eer go hier kwaamt, doch ge
spoculeerdet weder op de onkunde van het
publiek, dat echter uit de geschiedenis der
werkstakingen de ware toedracht wèl kent.
Spr. hoopte, dat werkstaking niet noodig
zal zijn eu dat de regeering die niet zal uit
lokken want schildert gijlieden ze zwart,
wij schilderen ze nóg zwarter omdat wy al
de ellende ervan kennen. Gij en uw regeering
hebt de volle macht, alle donkere wolken
te verdrijven en een heerlijken lentedag te
doen ontstaan.
Spr. hoorde voor de eerste maal den naam
van rar. Sybrandy, doch het verwonderde
hem thans niet meer, nu deze blyk geeft, pas
in deze wereld zich te bewegen.
Men sprak van dwaas solidariteitsgevoel,
docb de rangeerders weigerden, besmet goed
aan te raken. Niet de leiders, doch de ziel
dezer mannen deed hen zoo handelen in
uw vereenigingen bandelen de mannen op
commando der leiders.
Op Oudegeest is de blaatn gelegd, dat hij zich
wierp in de armen der sociaal-democratie.
Welnu, spr. vraagt dat dit bewezen wordt.
Aan ds. Karres antwoordde spr. dat hij
evenzeer de hoofdzaak onaangeroerd lietde
wetten, waartegen zelfs vele liberale couran
ten opkomen. Welke staking zal voortaan
geoorloofd zijn Die niemand hindert en
waarvoor niemand bang is.
De Durgerdammers zijn er weer eens bij
gesleept. Welnu, wij keuren die enkele op
stoppers af en zeggen altijd «hou je handen
thuis" en wy beklagen die menschen, de
aruisten der armen, menschen zonder eigen
waarde en trotscb menschen die zich het
meest laten uitbuiten, het meest plukkeD,
het meest berooven.
Ds. Karres deed een beroep op de soli
dariteit als Nederlander, welnu, welke ar
beider zal na deze wetten verheugd zijn,
Nederlander te wezen (Gelach) Alleen in
Duitschland heeft men iets dergelijksner-
geps elders is bet eenige recht van den ar
beider zóo verkracht.
Onder de liberale regeering kon men spre
ken van een vrij Nederland, doch de cleri-
cale regeering brengt een onuitwischbare
schande over het land als zij deze ontwer
pen tot wet verheft. Staalman en De Vries,
onverdachte Christenen, hebben nog zeer on
langs geschreven «Het Christendom mag niet
worden misbruikt om te binden en te knech
ten en heidensche koelies te maken" en
spr. was het zeer aangenaam, met woorden
van geloofsgenooten in den mond de spreek
plaats te kunnen verlaten. (Langdurig applaus).
Alsnu kreeg dr. Gorter het woord, die 't
de beste oppositie tegen de beide sprekers
achtte als hy gaf wat zy zorgvuldig nalieten.
Zij beweerden, dat het nu tegen de regee
ring gaatwelnu, Donderdagavond werd
door de spoorlui gestemd over het loon en
hun gevraagd of ze daarvoor wilden staker.,
of tegen de wetsontwerpen.
Zij hebben gelyk als zij zich keeren tegen
de Regeering, omdat deze een onwettige
regeering is, daar zij niet werd gekozen door
algemeen stemrecht. Wij behandelen haar
met minachting omdat zij wetteloos is.
Welnu, die zoogenaamde regeering wil
een spoorwegbrigade, d. i. tonnen goudsom
eeu stuk van het leger te vormen tot on
derkruipersgedrilde onderkruipers idus, in
een mooi pakje en onderkruipers die door
dn werklieden zeiven worden betaald. Dit
is geen overdrijving, want al het geld komt
van de arbeiders, eensdeels omdat zij voor
bun patroon verdienen, anderdeels omdat
zij van de 62 millioen invoerrechten en ac
cijnzen zelf 38 millioen betalen.
Deze allerchristelijkste regeering beloofde
«een nieuw tydperk". Welnu, dat is er;
wie nu weer staakt en hinder veroorzaakt,
gaat de doos in. En tegen zulke nieuwig
heden moet spr. ten krachtigste protesteeren.
Een bedrog is 't, dat het gebeurde met
de Durgerdammers deze wetten noodig
maakie, want de oude Strafwet voorzag
daarin reeds ten volle.
En dan dit caoutchoucen artikel I jïlke
staking geeft hinder en is dus strafbaar.
Maar een gasarbeider in een Gemeente-fa
briek mag niet eens meer staken en kèm
dat niet meer doen. Ds. Karres zei, dat 't
nog wèl mocht, doch dat is onwaar, want
de staker moet zoo en zooveel wekeri te vo
ren waarschuwen. Wat wèl waar is, is dat
de mogelykheid om te staken door deze
