wotten wordt opgeheven. Vooraf waarschu
wen, doet een staking mislukken een staking
moet als een bliksemstraal uit de lucht val
len ge moet zorgen dat de patroon eerst
den volgenden ochtend merkt, dat er ge
staakt is.
Os. Karres sprak van eed- en van contract
breuk, doch meestal bestaat er geen contract
en de eed is alléén om processen-verbaal te
kunnen opmaken.
Erkennen deze sprekers dan niet, dat de
beweging der arbeiders om een beter lot
een betere maatschappij heel wat herhevener
is da n de concurrentie tusschen de kapita
listen Is dan de leider eener organisatie
een schoft, een schurk, dat hij 4 jaar in de
doos moet? Ik vind hem een goed mensch,
die wil en durft optreden voor vrouw en
kinderen van den verdrukten werkman. En
wie dat doet, verliest zijn kiesrecht en mag
niet gekozen worden. Met dieven en brand
stichters en andere schobbejakken wordt hij
opgesloten. En juist hierover vergaten deze
lieeren te spreken.
In 1872 beloofde dr. Kuyper een hemel
op aarde aau de kleine luyden 30 jaar later
geeft hij hun de Speetwet en neemt hun het
ooilam (het stakingsrecht) wel niet af, doch
snijdt dit den keel af. (Applaus en fluiten.)
En waarom heeft hij zoo'n liefde en zorg
voor de onderkruipers Omdat hij het Mam-
monisme dient en groote en kleine patroons
wil bevoordeelen. En daaromprotesteert
tegen deze sprekers, sluit u bij ons aan, ver
sterkt uw organisaties.
De regeering wil den klassenstrijd verscher
pen, welnu, wij nemen den strijd aan en
zullen tot het uiterste volhouden. Als de
wet wordt aangenomen, gaan alle 50 sprekers
door het heel land om overal afdeelingen te
stichten van de S. D. A. P.
Men sprak van een Pyrrhus-overwinning.
Welnu, we zien elkaar terug bij de eerst
volgende verkiezing.
Hierna vroeg een spoorbeambte het woord.
De Voorzitter, zich refereerend aan de
afspraak om vóóraf de namen der debaters
te hebben, kon dit niet toestaan. Een oogen-
blik van tumult volgde nu, doch de Voor
zitter behield de leiding en gaf het woord
aau den heer Douwes, die door den heer
Gorter in het debat betrokken was.
De heer Douwes zeide, dat menig Chr.
arbeider bedrogen is door zijn neutrale vak
organisatie, die niet neutraal was omdat ze
dat niet zyn kon of ooit zal kunnen. Zelfs
op het Soc. Dem. congres werd erkend, dat
politieke actie moest ingedragen worden
voor Nederland echter maakte men de op
merking dat dit te gevaarlijk was en men
beslootvoor den schijn de neutraliteit
te bewaren. De lieer Gorter noemde den
spr. een goed valcvereenigingsman, doch
zeide thans, dat hij veranderd is en daarte
gen moet spr. protesleeren. Ook spr. aan
vaardt de wet met een bloedend hart, want
het vakverenigingsleven krijgt een gevoe-
ligen knak en ook de Chr. organisaties wor
den gefnuikt doch de regeering is gedwon
gen, deze voorstellen te doen omdat men
ons volksbestaan in gevaar bracht. Als het
sein gegeven wordt, zullen we partij moeten
kiezen of voor de anarchie, of voor het
Goddelijk gezag, belichaamd in het Huis
van Oranje. En spr. wil met nadruk zeg
gengij kunt en moogt op ons, Chr. ar
beiders, niet rekenen. Is de keuze gedaan,
dan zal het den Chr. arbeiders een eere
naam wezen, onderkruipers genoemd te
worden. (Applaus.) Spr. heeft alles meege
maakt met den Diamantbewerkers Bond,
doch bij kon zich daar niet bij aansluiten
omdat deze ook de zedelijke belangen zijner
leden wil behartigen. Hoe warm vriend
schappelijk ook de omgang was met de
diamantbewerkers, toch kon spr. daar niet
overheen. En waar hij deze ernstige keuze
had, wilde hij nu vragenMannenbroeders,
weet waarvoor gij staat. En ook dit wilde
hij nog zeggenTe eeuwigen dage zullen
wij 't hun verwijten, die onze organisatie
krachteloos maakten.
Mr. Sybrandy repliceerde nu en verzocht
den dichter tier «Mei" zijn partijgenooten
aan te sporen tut orde en rust, opdat niet,
als Donderdagavond te Rotterdam.weer ont
zettende wanorde zou ontstaan.
De heer Van der Goes verweet aan spr. dat
hij de hoofdzaak niet heeft besproken. De
hoofdzaak is niet het wetsontwerp doch,
zooils 'I" convocatie vermeldt «De oproep
tot staking". Maar 't is den beeren nooit
naar den zin. Reeds als student debatteerde
spr. en heette het»u moet eerst Marx
lezen"; spr. deed dat en toen hij citaten
gebruikte, riep men hem toe«Marx weet
er niets van'Gister riep men«u moet
Diet spreken over de wetten"; nu is 't »u
hadt moeten spreken over de wetten".
Waar de heer Van der Goes zeide, dat de
staking geen daad van organisatie was, moet
spr. herinneren, dat de leiders zeiven hebben
gezegd, dat 't wèl zoo was.
W;;t de «ezels" betreft, och, dezen passen
evenmin bij de dryfstok der socialisten als
by de koppigheid der Patrimonium-mannen.
De heer Van der Goes zeide, dat de Staat
moet zorgen voor het verkeerswezen. Dit
is zeer juist en do heer Van der Goes schijnt
dus de uil- en de inwendige plichten van
den Staat te kennen, maar daarbij hoort
óok een leger, evengoed als dat zal moeten
zijn in den socialisten toekomststaat.
Verder gaf de heer Vun der Goes een
stukje sociaal-democratische theorie, doch
spr. zou hem willen verzoeken zulks elders
te doeri, zoolang hij nog privaat-docent is.
Spr. en de zijnen loochenen het bestaan
van een klassenstrijd. Er zyn altijd mannen
en vrouwen geweest, maar is er daarom
altijd ruzie geweest tusschen eiken man en
iedere vrouw
Dwang in deze wetten Dwang is alléén
van sociaal-democratische zijde. Zie Dur-
gerdam, zie Zurich, zie het opruien der let
terzetters om niet klaar te maken wat de
zoogenaamde kapitalistische pers meent te
moeten schrijven. Dwang is, dat men een
patroon beveelt een knecht te houden of
aan te vullen.
Er is geen contractbreuk gepleegd, zeide
de heer Van der Goes, en hij beriep zich
op sommige juristendoch het zijn bij lange
nu niet alle juristen die zóo spreken. Wel
degelijk moeten bijv. de spoorlui met een
maand of met 14 dagen opzeggen. En hier
sprak een ontwikkeld it.an en loochende
zóo het bestaan van een contract. Spr. zou
er toe komen, te zeggen, dat sociaal-demo
craten al weinig betrouwbaar zijn als ze
iets beloven, als ze een overeenkomst aan
gaan.
Men biedt toch geheel vrijwillig zijn dien
sten aan (geroepuit hongerja zeker,
wij werken allen om ons brooddoch de
heer Van der Goes zeide, dat de enkelling
wèl oontractb ouk pleegt, doch de organi
satie uiet. En als dan bij brand in een
dichtbevolkte arbeiderswijk de brandweer
weigert te blusschen, of als bij dijkbreuk
een aantal dijkwerkers weigert het gat te
dichten? Is dat geen contractbreuk?
De Chr. arbeiders, de groote pers, de re
geering hitsen niet op; dit doen de Bond
van militairen en oud-miliciens. Wie op
ruit (geroepPater Weijers) Iemand die
zegt«Schiet waarheen geschoten moet
worden". En dit is een laffe vorm, dien
men uiet zou verwachten van een privaat
docent aan een Universiteit. Eu als de
Justitie ingrijpt, komt de «bedoeling". Plicht
is 't, dat dit wordt verwezen naar de open
bare terechtzitting.
De heer Van der Goes beweert, dat deze
beweging is niet-anarchistisch, maar Samson
en Doraela Nieuwenhuis stemden toe, dat
ze wèl anarchistisch is omdat ze indruischt
tegen de rechtsorde.
De heer Van der Goes keurt goed een
algemeene werkstaking om algemeen kies
recht te verkrijgenoen privaat-docent
moest toch weten, dat dit door het sociaal
democratisch congres verboden is.
De heer Van der Goes speelde Staalman
en De Vries uit tegen onswelnu, we zul
len de meubeltjes in ons eigen huis wel zelf
recht zetten.
De heer Van der Goes zeide dat buiten
Nederland nog slechts Duitschland een wet
heeft als hier nog slechts in ontwerp is;
welnu, als privaat-docent diende hij toch wel
te weten, dat sedert 1876 in Engeland de
arbeiders bij gas- en waterleiding onder zulk
een wet staan en hij diende te weten wat
mr. Veegens in 1875 sprak in de »Ned.
Juristen-vereeniging".
De schuld wordt gegeven aan dr. Kuyper,
doch de dwang kwam van de vakvereni
gingen en de opruiing van sociaal-democraten,
die de Chr. arbeiders haten, volgens het eigen
getuigenis van Proudhon. Évenals Chamber
lain keeren de sociaal-democraten de feiten
om.
De heer Gorter sprak over de Chr. vak-
vereenigiugen en zeide, dat zij aan de leiband
loopen dat is onwaar. In «Patrimonium"
bijv. werken en doen de arbeiders zeiven,
getuige dat van hun karig inkomen zij Chr.
scholen stichtten. Juist de sociaal-democra
ten loopen aan de leiband van het intellect.
Hy zeide, althans het «Comité van ver
weer" zeide, dat het nu een loonstrijd wordt.
Nu wordt de strijd tegen de Regeering ge
wend.
Hy zeide, dat de regeering wetteloos is
omdat zij niet is gekozen door algemeen
stemrecht, de panacee bij uitstek voor iede-
ren sociaal-democratischen debater.
Hij zeide, dat de onderkruipers-brigade be
taald zal worden door den werkmanspr.
meent, dat de bittertjes en wijntjes der ka
pitalisten meer daartoe zullen bijdragen.
De heer Gorter gaf hoog cp van «hinder,
enz." Welnu, dat zyn maar woorden in een
ontwerp, dut nimmer volmaakt is. Wellicht
maakt de Kamer er «intimidatie" van.
De heer Gorter wilde contractbreuk ver
goelijken als deze maar een werkstaking ten
gevolge had. Welnu contractbreuk is nooit
goed te prateD.
Dr. Kuyper zou minder doen dan de liberalen.
Welnu, by trok het ontwerp Rustwet in,
omdat deze niet aan alle bedrijven zou ten
goede komen, en de Pensioenwet omdat
2 millioen te weinig was en hij 6 millioen
wil. De Speetwet? Wel, de wet moet pas
sen op hot leven en niet omgekeerd. Boven
dien zijn er slechts 10 nachten in een heel
jaar mee gemoeid. En waarom heeft dan
uw veelgeprezen liberale regeering hieraan
niet eerder een einde gemankt n
De heer Gorter beweert, dat de S. A. I
zoo vooruitgaat. In quantiteit is t mogelijk,
doch de niet-sociaal democratische organi
saties dat zijn óok organisaties zyn
in tal èn hoedanigheid evenzeer hard voor
uitgegaan.
De dichter van «Mei' zag ons in IJUj
reeds terug. Spr. wil óok faiitaseereu en
ziet dan een sleeperswageu met Troelstra,
Van der Goes en Gorter achterop en Domein
op den bok.
Ds. Karres kreeg nu 't woord voor repliek
en verbaasde zich over de wonderlijke spron
gen zijner opponenten. Allereerst pro
testeerde hij tegen dr. Gorter's «onwettige
regeering" en vreesde, dat men in den
sociaal deraocratischen heilsstaat wel niet zal
durven spreken over een zoodanige. Boven
dien, zijn politieke vrienden in tie Kamer
legden toch den eed af en en dit komt spr.
onbegrijpelijk voor, maar begrijpelijk toch
weer als we tie gansch nieuwe theorieën
hoor en over contract en eed.
Er is gesproken over het sclioone en uit
nemende in de vakbewegingen en hiermee
kan spr. instemmenden 19 dezer zal hij
met een socialist spreken ten voordeele van
de afschaffing van nacht- en Zondagsarbcid
doch niet mag men de organistie misbruiken
als middel tot politieke intimidatie, tot
schrikaanjaging van de regeering, hetgeen
een oneer is voor ons constitutioneel land.
En uls 't tol een uitbarsting komt, zullen
de leiders niet staan op de plaats waar de
klappen vallen. Theorie en practijk schelen
zóo veel. Doraela is nog kapitalist en Du-
mela liet door een jongetje zeker pamflet
in het rijtuig van H. M. do Koningin wer
pen waarin omtrent den vader van dit kind
zaken stonden die al waren ze waarheid
geweest te schandelijk waren, dan dat
een jong meisje ze mocht lezen. En zoo
zullen ook nu weer de «ezels" de klappen
ontvangen.
Het beste van hetgeen de heer Van der
Goes zeide, was, dat de naain vaq Christen
nog een zekere eerenaam is en spr. ver
heugde er zich over dat zijn partijgenooten,
die droomen van een hetnel op aarde, nog
zulk een goede gedachte hebben van den
hemel.
Wilt gij een hel op aarde hebben, zoo
eindigde spr., luistert dan naar de woorden
van deze mannen, wier daden ge niet kunt
vertrouwen.
De heer Gorter dankte nu den Voorzitter
voor diens leiding en zeide, dat ds. Karres
als demagoog de heeren Van der Goes (die
inmiddels was vertrokken) en Domela heeft
gelasterd, maar nog altijd niet heeft durven
spreken over de wetten. Hieruit conclu
deerde spr. dat deze drie anti-revolutionnai-
ren deze wetten goedkeuren en, oschande,
óok de werkman Douwes. Er is gezegd, dat
de socialisten zoo dwingen; maar hoe dwingt
dan pater Weijers, hoe dwingt dr. Kuyper?
Het eente woord kwam uit de zaaldë hon
ger dwiugt, de kapitalistische maatschappij
dwingt.
Spr. zou den heer Van der Goes willen
veraediget maar de tijd was te kort, doch
bij noemde dezen advocaat laf', die dit feit
hanteerde als wapen van ophitsing tegen de
socialisten. De houding van Douwes noemde
spr. zeer treurig, maar deze blijkt toch een
man van overtuiging, die niet kan overko
men bij de vrienden van spr. Hij wilde hem
echter uitnoodigen tot een debat in dit ge
zelschap. Dit moest spr. echter zeggen, dat
«Patrimonium" evenmin neutraal is als de
socialistische organisaties, die echter den
moed hebben te erkennen, dat ze niet neu
traal zijn. De patroons zijn ook de vijanden
van den heer Douwes, die maar niet wil in
zien, dat zij hun groote vakvereeniging heb
ben in Den Haag.
Het vooroordeel van den heer Douwes
zit in diens godsdienst. Hij ziet niet in,
dat de geloovigen kapitalistisch worden, ge
tuige mr. Aalberse, die voorheen de wet niet
goedgekeurde, doch nu, als Kamerlid, haar
verdedigt. Dit bewijst, dat in Den Haag een
vakvereeniging bestaat, met dr. Kuyper als
leider. Douwes durft wel staken tegen dia
mant-patroons, maar thans nietwelnu, als
wij krachtig genoog zijn, staken wij tegen
allen. Douwes geeft ons de schuld van de
agitatiewij wentelen die schuld af op dr.
Kuyper. Evenals de geachte Voorzitter ziet
Douwes slechts in een klein kringetje en is
hij een slaaf van hot kapitalismewy ver-
eonigen alle vakbonden tegen alle patroons,
óok die in Den Haag als 't. moet. Zij heiden
zijn nog jong genoeg orn den komenden
strijd te beleven. Juist 40 jaar geleden,
plantte Lasalle in Duitschland de roode
vaan25 jaar terug deed Domela dat in
Holland, dat niet in gevaar komt, althans
niet voor ons, die in de .nternationale broe
derschap voor alle volkeren het grootste ge
luk zien. Over nogmaals 20 jaar zullen we
een heel eind vertier zyn. (Het Vrijheids
lied wordt aangeheven.)
De heer Huizinga sommeerde nu dr. Gorter I
tot een debat te Groningen wegens den
persoonlijken aanval, hetgeen dr. Gorier riiet
icon aannemen, omdat hij nu voor de 22ste
maal sprak en nog veel belangrijke verga
deringen moest by wonen; later stelt hy zich
b6Mr.'k Syhrandy kwam nog op tegen de
interruption van dr. Gorter en deed uitko-
mén h£. ,1e socialist™ o. a. t« IWft onbe-
perkt debat weigerden, en door den tyd te
verbeuzelen door lawaai èn door heen te
gaan ofschoon spr, dio nog dupliek «Me
voeren, een rijiuig beschikbaar stelde om
met den hem' Melchers naar Don Haag te
rug te keeren. Oók protesteerde lm tegen
de quulificatie nlaf". Als jurist kan en moet
hij zelfs oordeelen vóór de rechter een von
nis velt. Dal mr. Aalberse thans wellicht
anders denkt, staat vrijwel gelijk mei Scha
per die, ofschoon anti-militnirisl, «zelf naar
Se grenzen- wil trekken en een buitenland-
schen vijand keeren.
|le lieer Douwes was er verheugd over,
dat een geleerd man als dr. Gorter hem,
den eeiivoudigen arbeider, zooveel aandacht
had waardig gekeurd, doch hy kon niet
nalaten, hem uit te noodigen tot een prin
cipieel debat en wel over het feil, dat de
sociaal-democratische vakbonden neutraal
zouden zijn, hetgeen spr. een grove onwaar
heid noemde.
Dr. Gorter, vervolgde spr., maakt er zich
over beangst dat ook wij Chr. arbeiders by
aanneming dezer wetten in de gevangenis
«uilen komen. Indien wij moeten opkomen
voor de rechten ons door God geschonken,
dan zullen wij gelaten de gevangenisstraf
dragen; doch nimmer zullen wij vergeten,
dat wy die straf of wel de verlamming van
onze vakbeweging te wijten hebben aan de
sociaal-democraten, wien dit als eeuwig ver
wijt zul worden toegerekend. (Langdurig
applaus). Waar dr. Gorter zelf de neutra
liteit zijner vakbonden ontkende, zoo eindigde
spr., kennen de Chr. arbeiders allen hun
plaats: in «Patrimonium". (Langdurig ap
plaus).
Nadat de Voorzitter sprekers en debaters
en vergadering had dank gezegd, de laatste
omdat zij deze vruchtbare bijeenkomst heeft
mogelijk gemaakt, en nadat dr. Karres had
geconstateerd, dat dr. Gorter had ver
zuimd te antwoorden op de beschuldiging
van politieke intimidatie door zijn partijge-
nooreu gevoerd, wen! de vergadering met
gebed gesloten.
Bij h'et "»er ordelijk uiteengaan, werd het
«Viijheid; ..ed" aangeheven, dat echter werd
overstemd door het «Wilhelmus".
Reeds klokke acht moesten de buitendeu
ren gesloten gesloten en naar schatting een
tweehonderd personen huiswaarts gezonden
worden.
Ds. O. Genouy, Waalsoh predikant te Utrecht,
hoopt morgenavond te huif acht in „De Zaaier"
vóór te gaan bij de godsdienstoefening der Wa
len hier ter stede.
Ds. A. Couvée Az., predikant bij de Ned. Her
vormde gemeente te Zeist en I'rieses van het
classicaal bestuur van Amersfoort, hoopt 25
April den dag te herdenken waarop hy 4-5 jaar
geleden de Evangeliebediening aanvaardde.
Herinnerd zij, datdiakenen der Ned. Hervormde
gemeente aanstaanden Maandag hun derde of
laatste winter-colleote houden.
Het Rij k8-telegranfkantoor is morgen den
geheelen dag geopend, als op oen werkdag.
De heer G. J. G. de Bel legde aan de Rijks
universiteit te Utrecht met grondig gevolg af
het candidaats-examen eerste gedeelte Theologie.
Onze vroegere stadgenoot de le luitenant der
cavalerie A. J. Storm de Grave, sedert 23 Janu
ari 1888 op non-activiteit, te Rijswijk, heeft ont-
Blag uit den dienst gevraagd.
Kapelmeester H. Kareis, van het le regiment
huzaren, heeft pensioen aangevraagd.
De Directie van de Ainersfoortscbe tram heeft
weder een bepaling gemaakt, waardoor zij het
publiek ten zeerste gerieft, nl. de eendangsche
retourbiljetten geldig verklaard voor twee ritten
of gedeelten van ritten, onverschillig in welke
richting.
Zij hebben dus een uitgebreider karakter ge
kregen en zijn zoogenaamde „pasjes" geworden,
zooals die o. a. te Amsterdam en te Utrecht
worden afgegeven en zeer in den smaak vallen.
Kapitein A. A. van Schilfgaarde, van het 5e
regiment infanterie, is benoemd tot kapitein-
adjudant van het korps.
Luitenant-adjudant P. Volbeda, van het 5e re
giment infanterie, die verzocht heeft van die
functie ontheven te worden, is overgeplaatst
naar het 8e regiment te Doesburg.
Door iemand hier ter stede, die onbekend
wenscht te blijven, is een bedrag van l'luo be
schikbaar gesteld voor de militairen in de In-
fan terie-kazernes.
De toestand van den korporaal, die Zondag
door onvoorzichtigheid een revolverschot door
<1en hals kreeg, is steeds vooruitgaande en he
den zelfs zeer goed, zoodat een vulkomon herBtel
zoo goed als zeker is.
Een raadsel is het ons, hoe zekere bladen hem
kunnen noomen „eon slachtoffer van het mi-
litairisme".
Do hen Leop. if. Beete, untler.-kepelroeeeter
l»j hst 5eregiment Infanterie, ie uit O) «illicit»,,,
ten op het drietal gebracht dat aan een exa
men wordt onderworpen alvorens benoemd te
kunnen worden tot Directeur van het stede-
lyk muziekkorps to Zwolle.
