Donderdag 19
Maart 1903.
No. 5321.
52e Jaargang.
Feuilleton.
AHERSFOOETSCHE COURANT.
UITGAVE
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt DinsdagDonderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f
iranco per post 1.15. Advertentièn 16 regels 60 centelke regel meer 10 cent. Legale-,
officicële- en onteigeningsad verten tien per regel 15 cent. Reolames 15 regels/" 1.25; elke regel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGRACHT9
Telephoon 10.
De wetsontwerpen.
Prol', mr. J. Domela Nieuwenhuis, hoog-
leeraar aan de Rijks-universiteit te Gronin
gen heelt Maandagavond voor de studenten-
vereeniging »Ciinamur" een rede gehouden
over de juridische beteekenis der voorge
stelde wijzigingen van het Wetboek van
Strafrecht.
Hot regeeringsonlwerp gaf prof. Nieuwen
huis aanleiding tot het stellen en beant
woorden van een drietal vragen, lil de
eersle plaats: Eischt de vrijheid van arbeid
meer bescherming dan thans door de wet
wordt verzekerd D-ze vraag betrof het
voorgestelde artikel 284bis. hij de behande
ling van het art. 2-4 vond spr. gelegenheid
op te merken dat mr. Van Houten toonde
bij de verdediging van de Wet van 1872
middelen te willen, iu den geest van de
thans voorgestelde, al zijn deze niet zóo
gespecificeerd als toen, en al werd er toen
moer aan werkstaking als economisch ver-
dan als politiek strij.Iiuid lel g-'d-ielit.
Als
de
havt
i riiet-s
rde
spr
r.j i- i I van -tik.
ai gelijkelijk Ie liand-
n. aan, dat politieke
tanleidiug geven tot
arbeiders zelf, dan
werkstakingen eerd.
geschillen tusscben d
economische.
Wat de zoo gewraakte woorden «hinder"
en «overlast" betreft, het ware misschien
wel wenscbelyk te zeggen«zich in feite
lijkheden openbarende hinder of overlast''.
Dan was het minder rekbaar. En wanneer
men dan nog mocht beweren, dat het aan
raken van een knoop van iemands jas ónk
een feitelijkheid is en dus elk zulk aanraken
als middel tot dwingen strafbaar zou zijn,
dan luidt spr.'s antwoord hieropde Neder-
landsche rechters zijn geen idioten, die op
ieder zoodanig aanraken het artikel zullen
toepassen.
Nagaande de «middelen geschikt om vrees
aan te jagen" zei spr. dat de Nederlandsche
rechter het vertrouwen verdient om te kun
nen verklaren: dit middel is in het algemeen
geschikt om een normaal ontwikkeld mensch
vrees aan te jagen. Waar prof. Van Hamel,
Schetsjes uit den Zuid-
Af ri kaanschen Oorlog,
door
»l) O K TER".
55.
Had ik nog muur 'het een of ander boek gehad,
dan zou het nog wel gegaan zijn, maar nu verging
ik letterlijk van verveling en lug den gohoelen dag
in de tent op mijn rug io denken aan den goeden,
ouden tijd en de Engelachen te verwenschen, die
van alles de schuld waren. Luitenant Malan had
een ordonnans achtergelaten om voor mij te koken,
zoodat ik voor kost niet behoefde te zorgen. Niet
tegenstaande de doodelijko verveling kon ik er niet
toe komen, zelf kost te koker, zoo'n hekel had
ik aan dat work, en die haat i° me tot op den dug
waarop de vrede gesloten werd, bijgebleven.
Nu was er die dagen «n.iar weinig kookkunst
uoodig, daar vleesch door welke oorzaak, weet
ik niet precies, maar ik denk door verzuim
vreeselijk schiuii'sch was; het was daardoor 'smor
gens, 's middags en 's avonds mieliepap met mielio-
pap toe, en doordat ik den gauschen dag niets
uitvoerde en dus geen honger had, smaakte me het
eten zeer slecht.
Overdag, (jok weer een oorzaak van de verveling,
knapte ik nogal eens een uiltjehiervan was weer
het gevolg, dat ik 's avonds slecht in slaap kon
komen, me zenuwachtig maakte en langzamerhand
het idee-fixe kreeg, dat in dien nacht Khaki uit
kwam om 'me met don gehoelcn rommel in te
pakken. We hadden dicht bij ocu boerenplaats ons
lager opgeslagen en als ik dan do honden daar
hoorde blaffen, veronderstelde ik, dat de vijand reeds
daar was. Bliksemsnel vloog ik dan de tent uil,
met het geweer in de hand om te luisteren. Door
de stilte om me weer oonigszins gerustgesteld, ging
ik dan maar weer in de tent om eindelijk iu
lichten en onrusligen slaap tc vallen.
Den 14deh December kregen we voor verwisseling
oenig oorlogsnieuws, bot welk vermeldde dat generaal
Beu Viljoen na zijn gevocht dicht bij Balmoral bij
te Amsterdam, van meening is dat de bo
venstaande uitdrukking als te vaag moet
worden gestraft maar dat in liet bestaande
art. 284 no. 1 in plaats van «bedreiging met
geweld" zou kunnen worden gelezen «bedrei
ging" (zooals mr. Van Houten bet in 1872
ook vaststelde) vroeg spr. of daartegen, in
dien de bezwaren tegen middelen om vrees
aan te jagen juist waren, niet do zelfde
bezwaren zouden bestaan. Een speciliceering
van de middelen, zooals deze gewensebt is
door prof. Simons, te Utrecht, ligt volgens
spr. niet in hot stelsel van ons Strafwetboek.
Rechtskundig onjuist kon spr. liet voor
gestelde art. 284bis niet achten; eeu dwang-
wei of muilkorfwet kon hij er niet in zien.
Natuurlijk geeft het een straf-dwang dit
doet iedere strafwet maar tegen hen,
die dwang oefenen op de vrijheid van arbeid,
die evenzeer moet worden beschermd als
de vrijheid om den arbeid te staken.
De tweede en «le derde vraag luidden
respectievelijk aldus
Mag onder «Ie ambtsmisdrijven worden
opgenomen diettsl weigering van een ambte
naar in «.'"li b«;pi.tld omschreven geval, als
namelijk gelijk iu artikel 358uis is voor
gesteld die ambtenaar, tnel liet oogmerk
om stremming in den openbaren dienst of
het openbaar verkeer te veroorzaken, wei
gert werkzaamheden te verrichten, waartoe
hij zich uitdrukkelijk of uit kracht zijner
dienstbetrekking heelt verhonden en
Mag een strafbaarstelling, gelijk is voorge-
gsteld, worden uitgestrekt tot personen die
geen ambtenaren zijn, maar in openbaren
dienst of in het openbaar spoorwegverkeer
voortdurend of tijdelijk zijn Werkzaam ge
steld
Na een uitvoerig betoog, steunend op cita
ten van verschillende rechtskundigen, conclu
deerde spr. dat uit een rechtskundig oogpunt
dergelijke strafbaarstelling in het algemeen
met goede rechtsbeginselen bestaanbaar kan
zijn. De voorgestelde straiten kwamen spr.
echter veel te zwaar voor, omdat z. i. men
voor zulke gelegenheidsmisdadigers niet der
gelijke straffen uoodig had.
Spr. ueide ten slotte in zijn rede elke po
litieke overweging en de opportuniteitsvraag
Rhenoaterkop teruggetrokken eu op Botha's berg
aaugekomen was. Verder, dat generaal De Wet in
't begin November om 7 uur iu deu ochtend door
den vijand verrast was waardoor de kanouueu en
81 man in hnndeu der Engelsclien vielen, terwijl
er 20 gewond eu 25 gedood werdeu. Hoewel dit
erg te betreuren was, waren wc echter daukbaur,
dat bot generaal De Wet eu l'resideut Sleyu gelukt
wbb te ontkomen, terwijl bet eeuigszius in evenwicht
werd gebracht door de medodeeling, dat Hechter
Herzog's commaudc flink aangroeide, dat generaal
Lemmer een groot aantal beesten eu paarden bad
buitguinaaki en dat de Engelscbeu, die telkens uit
Ermeloo, Wakkerstrootn en Utrecht trokken, met
succes werden teruggeslagen.
Deu 18den December bracht President Burger eeu
bezoek aun deu majoor en maakte van deze gele
genheid gebruik om de artilleristen toe te sprekeu
eu er bij hen op aau te dringeu, hun plicht te doen
en aan hun meerderen gehoorzaam te zijn. Hij las
daarna eeu rapport, door hem van generaal Do la
Rey outvaugen, waarin werd medegedeeld, dat tus
scben Rustenburg eu Pretoria 20 beladcu wagens en
2000 trekossen buitgemaakt en 105 Engelschou ge
vangen genomen waren. Met veel lof werd er mel
ding gemaakt van Stunts-procureur Smuts, die als
vechtgeneraal dienst deed en de kauonneu tot op
50 passen stormde.
De vechtlinie was meer dan een uur le paard
langwe beschikten slechts over 800 Burgers, waar
van nog ecu gedeelte moest gebruikt worden om
do vijandelijku versterkiug, die van Commaudonek
aankwam, tegen te houden. Iu den avond gelukte
het don Engelschou te ontkomen, waarhij zy bun
kanonnen meeuamen, tuaar hun ammiiuitiewagens
achterlieten, na die in brand te bgbbcn gestoken,
Den volgenden dag kwamen tót rniju groote
vreugde luitenant Malan en Kothmunu terug; ie
waren ..ohtor niet mee geweest tot Nelspruit, maar
hadden de pek opgevuld van de Burgers, die naar
genoemde statie waren vertrokken. De tocht naar
Nelspruit wus zonder gevolg gebleven. Volgons
don veldooruot was deze plek zoodanig versterkt,
dal het zonder zwaar geschut ondoenlijk was, de
forten aldaar te nemen.
Het verblijf bij eommaudaut Sohoenman was hun
zeer kort gevallenvruchten waren daar volop, tor-
wijl zo ook eiken dag voorzien werden van
brood; liet laatste werd gebakken door de v
die nog op haar plaatsen woonden. Het was daar
nog een laud van molk en honig en metleedwezon
zorgvuldig te hebben geëcarteerd om alle
emoties te vermijden en om hetonnoodig te
maken, op doze vergadering te komen lot
eenige conclusie of besluit.
De voorloopige verslagen van de alVleelin-
gen der Tweede Kamer zijn gisteravond
verschenen. Zij beslaan vele kolommen
druks.
De zoogenaamde Algemeene beschouwin
gen omtrent de aanvulling en wijziging van
het Wetboek van Strafrecht vangen aldus aan:
«Verschillende leden waren van oordeel,
dat bel voor de beoordeeling van dat en
de beide andere gelijktijdig ingediende wets
ontwerpen van belang is. nadere inlichtin
gen te verkrijgen omtrent "Ie gebeurtenissen,
welke tot die indiening aanleiding hebben
gegeven.
«De Commissie van Rapporteurs merkt in
verband hiermede op, dat ofschoon na bet
aldeelitigsondcrzoek interpellation betreffende
deze gebeurtenissen hebben plaats geluld, zij
geen voldoenden grond gevonden beeft, van
hetgeen daaromtrent io >te ufdeelingun is
voorgevallen in li utr verslag geen melding
ie maken".
Daarna wordt zeer in den breede uitge
weid over de spoorwegstaking, baar ontstaan
en baar beteekenis, de verklaring der Regie
ring (in de Kamerzitting van 25 Februari)
dat deze staking baar is overvallen, ofschoon
reeds 25 Januari in de Pers gewag is ge
maakt van de beweging onder de werklieden,
en van bet overleg tusscben Regeering en
spourweg-directiën op 31 Januari.
«Eenige leden waren van meening, dal de
staking in het spoorwegverkeer en de daarop
gevolgde gebeurtenissen geen grond oplever
den tot bijzondere maatregelen.
«Deze leden waren van gevoelen, dat voor
de oproeping van twee lichtingen van mili
ciens geen voldoende reden bestond. Zij be
treurden die oproeping, omdat daardoor de
rustige ontwikkeling der vakbeweging is be
lemmerd.
«De groote meerderheid der leden was van
oordeel, dat de omstandigheden in het begin
van Februari inderdaad buitengewone maat
regelen tot handhaving van gezag en orde
noodzakelijk maakten. Zy keurden het goed,
dut tie Regeering ten deze krachtig was op
getreden, onder uiteenzetting dat een spoor
wegstaking een zaak is van zeer ernstige be
teekenis."
Ook omtrent do vraag of aanvulling van
bet Wetboek van Strafrecht gewensebt is,
liepen de gevoelens uiteen.
Eenige leden verklaarden zich tegen be
palingen als de voorgestelde. Vele leden wa
ren van oordeel; dat in beginsel bet maken
van straf bepalingen Ier zake van bemoei
lijking van arbeidswilligen en van dienst
weigering door personen in dienst van open
bare lichamen verdedigbaar is, maar tegen
aanneming der voorgestelde strafbepalingen
en met name van die betreffende dienstwei
gering hadden zij op dit oogenblik overwe
gend bezwaar.
De voorgestelde strafbepalingen werden
afgezien van quaesties van vorm en redactie
door vele andere leden verdedigd.
Dezerzijds werd betoogd, dat bet geregeld
spoorwegverkeer niet mag afhankelijk zijn
van de welwillendheid van spoorwegarbeiders.
Het bestaan van grieven rechtvaardigt, zelfs
al mochten zij rechtmatig zijn, geen daden
van eigen richting, geen contractbreuk en
geen dwang tegenover de arbeidswilligen. In-
tusschen doet de houding en de toon, by ver
schillende gelegenheden aangenomen door
1 personen, «lie zich van de leiding der be
staande beweging trachten meester te inaken,
onderstellen, dat naar hun meening bet klas-
sebelang de eenige maatstaf van recht moet
zyn. De macht, waarvan het welslagen dei'
spoorwegstaking scheen te getuigen, mag,
volgens verschillende uitingen, gebruikt wor
den om telkens opnieuw te staken, zij het
om herstel van grieven te verkrijgen, in liet
i eigen of een ander bedryf, zij het om poli-
tieke hervormingen te veroveren, zij het oin
de wetgevende macht te verhinderen bepa
lingen te maken, welke met eenig klassebe-
belang in strijd worden geacht. Tegenover
deze houding stond de Regeering gedurende
eenigen tijd machteloos. Terecht werd ver
wacht, dat de Regeering het noodige zou
doen om de openbare orde te handhaven en
een geregeld spoorwegverkeer te verzekeren
keurden luitenuut Malan en de ariilleristeu weer
naar hun korps terug, rooral daar het bij do artil
lerie den laatstee tij.i met de voeding niet al tc
schitterend was. De ontevredenheid werd daardoor
onder de artilleristcu voortdurend grooter eu er was
door hen eon verzoekschrift aan generaal Ben Vil
joen gezonden met liet verzoek, hel korps le willen
itbinden en de manschappen toe te staan, zich bij
3 verschillende commando's aan te sluiten. Dit
as in 't geheel niet naar den zin van de meesteu
der officieren, die, daardoor zonder bevel geraakt, ge
noodzaakt zouden zijn zich óok als gewoon Burger
onder den eenen of anderen commandant te stellen.
Een der luitenants wer door zyn collega's naar deu
generaal afgevaardigd om dezen te vragen, niet op
liet verzoek der ariilleristeu iu te gaan.
De officieren zoowel als de artilleristen werden
voorloopig mot een half antwoord afgescheept; dit
luidde n.l. dat generaal Viljoen zich uiet bevoegd
achtte, eeu besluit te nemen, maar dat hij met ge
neraal Botha zou correspondeeren en later zou mee
deden, wat hot oordeel vau deu commundanl-gcne-
«us. In elk geval wonnen do officieren er dit mee,
dat het korps voorloopig bleef bestaan en do moge
lijkheid daar was, dut de commandant-generaal de
ontbinding van het korps niet >li toestaan.
De artilleristen waren met het antwoord maar
ha,f tevreden en hun outevredeuheid werd nog ver
meerderd door het in arrest zetten van de opstellers
van hot verzoekschrift. Zo gingen zelfs zoo ver, dat
zo probeerden, de urrestanten in vrijheid te stellen.
Door het llink optreden der otficiereu werd hieraau
echter geen gevolg gegeven de belhamels kwaiuen
voor den krijgsraad, maar kwamen met een lichte
straf vrij. In Europa waren ze voor ecu dergelijk
feil zonder twijfel ter dood veroordeeld, maar tot
zulke strenge straften durfde men in het Boerenleger
niet zijn toevlucht nementoch zou het veel beter
gegaan zijn, als we bij het eerste geval van insubor
dinatie de doodstraf haddeu toegepast.
Zondag 23 December kregen we rapport van het
gevocht vau 18 December tusschen Do la ltey en de
Engelscbeu, Het bericht luidde, dat in onze handen
vielen 5 caissons, 3 wagenvrachten Lee-Metford pa
tronen, trok- en slachtvee en 305 Khaki's, terwijl
aan 'svyauds kar,: '100 dooileu on gewonden violen,
en aan onze zijde 15 doodou eu Gd g- wondenou
ter de doodeu waren twee veld kornetten. Den
vijand was het gelukt, met zyn kanonnen in du
richting Pretoria tc ontvluchten,
i Tot ons leedwezen ontvingen we tevens hot be
richt, dat generaal Lommer by Linhtonburg was ge
sneuveld.
Don 26sten December kwam luitenant Coetsee,
die met een 30 uiun een vooruitgeschoven post be
zet hield, in aanruking tuot den vyand met bet on
gelukkig gevolg, dut een zijner dapperste onderoffi
cieren, wachtmeester Pretorius, door een pom-pom
granaat iu de volle borst werd getroffen en onmid-
delyk dood bleef. Het aantal Engelscbeu bedroeg
niet meer dan 50, eu waren de manschappen van
veldcornet Tante op de afgesproken plaats geweest,
zoo had men den vijand onder kruisvuur kunnen
nemen. Daar zy slechts van Gen kant werden aan
gevallen, hadden zij zich uitstekend van hun Pom-
fiom kunnen bedienen en gingen zy zonder eenig
etael terug naar Bolfast. tot groote teleurstelling
van luiteuaut Coetsee, dio meende den vijand iu
deu val le hebbeu gelokt. Helaas, het gebrek aan
samenwerking kostte ons een onzer beste burgers.
We ontvingen dien dag ook nog oen rapport van
generaal Do Wet, waarin bericht word. dat Do Weis
dorp was iugenomen, waarbij 100 EugeUelien ge
dood en gewond en 400 gevangen genomen werden.
Tevens zagen we twee EngolsclUi kranteu dn oudste
vermeldde, dat generaal Do Wet bij Clrout-rivier was
vastgekeord, de jongste, dat generaal l)e Wet door
de rivier en do kolonie in was, hetgcou we bijzon
der vcrmakulyk vonden.
Don 2Sslon December, terwijl RothiuAtm naar Wit-
poort wus gereden, brachten luitenant Malan en ik
een bezoek bij due majoor. We veruanien toon, dat,
iu verband met belangrijke krijgsoperaties, de artil
lerie dien avond moest uittrekken voor alle zeker
heid we vreesden toen óok al verraad
werd de plaats waarheen, nog geheim gehouden. Bij
zulke gelegenheden betreurde ik het dubbel, dal ik
voetganger was en gaf dan ook aau luitenant Malan
in kernachtige woorden tnyn ontevredenheid daar
over te kennen. Hy stolde toon voor, dat ik lint
paard van ziji "."don na us zou leenon, welk voorstel
ik uitstekend vond. Do majoor en luitenant Do
Jager vertrokken reeds dien middag, terwijl de twee
Malans en mijn persoontje met ongeveer een hon
derdtal artilleristen eerst na zonsondergang op weg
gingen. Zonsondergang was expres gekozen, opdat
we niet voor donker op de bulten kwamen, die men
uit Bellust kon zien hadden de Engclscium zulk
een gro.it aantal paarden ruiter? zien uittrul ken,
waarsohynlyk dat ze dau onraad gereken zouden
hebben:
H ordt en•volfjd.)
