Dinsdag 21
April 1903.
PHOEMX BROUWERIJ.
No. 5335.
52e Jaargang.
Feuilleton.
H. MEURSING Co. AMERSFOORT.
Export naar Oost- en West-Indië.
AMEBSFOORTCCH1 COURANT.
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- e:i Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\.
irtine.o per post /'1.15. Advertentien I- -G rebels GO cent; elke regel meer 10 cent. Legale-,
oflicieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels f 1.25; elke regel
meer 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar huiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentien van buiten de stad worden de incasseerkosteu in rekening gebracht.
BUREAU
KORTEGRACHT 9
Tolephoon 19.
K E N M S O E V I N G.
De BURGEM1CIC8TER der Gemeente AMERS
FOORT,
brengt, ter voldoening aan de aanschrijving,
opgenomen in het Provinciaalblad van Utrecht
no. 01 dezes jaars, ter kennis van belangheb
benden, dat in de Gemeente WILNIS een geval
van miltvuur is voorgekomen.
Amersfoort, 20 April 1903.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIKKS.
]>E STAKING.
De «Stem des Volks", niet langer geredi
geerd door Oudegeest, «vanwege zijn drukke
bezigheden on uilstedigheid", maar door
een commissie van redactie, geelt in haar
jongste nummer eon hoofd-artikel «Een
stille week" waarvan de aanbel' luidt
»We hebben weer de «stille week" door
leefd. Voor de arbeidersbeweging een week,
waarin het kookte en gistteeen week,
waarin een daad is gepleegd door het anti
rev.-kath.-liber.ial kapitalisme, welke voor
eeuwig aan de vergetelheid zul worden ont
rukt.
«De «christenen" kunnen met voldoening
op deze «stille week" terugzien en met
blijdschap in het hart het heuglijk h it der
opstanding opnieuw bevestiging van de
macht van het gelouvig en ongeloovig kapi
talisme herdenken.
«Rouw is er gebracht in de harten van
duizenden arbeidersrouw, die zich omzetten
zal in wrok
«En de gevolgen daarvan
«De klerikale en liberale kapitaal-dienaars
zullen nog dikwijls denken aan de «stille
week" van 19031!"
Het slot luidt:
Thans alle hens aan dek
Gelden inzamelen De gelederen herstel
lenIeder sociaal-democraat, propagandist
in eigen kring. Gewerkt, krachtig gewerkt
thans aan de coöperatie, aan de arbeiders
pers, aan de politieke organisatie der ar
beiders.
Coöperatie, de machtige linancinele onder
grond onzer beweging. Werft leden en
verbruikers.
Schetsjes uit deu Zuid-
Afrikaanschen Oorlog,
door
*DOK TER".
De arbeiderspers, waarvoor het kapitalisme
terecht zoo bevreesd is. Werft abonnés en
verspreidt onze bladen.
Dit, arbeiders, hebben wij te zeggen Rustig
en kalm duo weer aan het werk. Geen
verwijten elkaar naar het hoofd slingeren.
Niet napleitiüi, maar onvermoeid weer aan
den arbeid.
De heeren kapitalisten spelen nu hun laatste
troel' uit.
Socialistenjagerij is aan de orde van den dag.
De arbeiders hebben nog een troef, die do
mooiste eri zekerste is.
1905 kan een jaar zijn voorde kapitalisten,
de voor christelijke huichelarij onvergetelijk.
Bijna gelijktijdig met het manifest der
S. D. A. P. verscheen er een van de Vrije
Socialisten, waarin de leiders der sociaal
democraten, en met name üudegeost eu
Vliegen, van verraad worden beschuldigd.
Het eindigt met den raad om «steeds
meer op eigen boenen te staan, zonder te
vertrouwen op leiders, die maar al te dikwijls
blijken schijnvrienden te zijn, en dan voor
waarts voor do algemeene werkstaking
Het «Volk", de verschijning ervan aan
kondigend, zegt«Zeker om reeds van te
voren te toonen, dat zij maling hebben aan
hel onderzoek der commissi", lie zij zelve
mede hebben ingesteld
Professor. De Louter zot in het «Uirechtsch
Dagblad" de geschiedenis der jongste slaking
en de nederlaag der sociaal-democraten uiteen
en wijst er op, dat de Regeering voor ge-
ruimen tijd bestendigd en haar partij be
langrijk versterkt is.
«De liberalen, die volkomen bewust daartoe
hebben medegewerkt, mogen zich troosten
rnst do gedachte, dat zij althans eerlijk hebben
gestreefd naar eui op liet. glibberige terrein
dor Staatkunde zoo unerst moeilijke onder
scheiding tusschen het meerdere en het
mindere, tusschen het belang van het vader
land en dat van hun partijdat zij niet
hebben geschroomd, hun overtuiging openlijk
uit te spreken, al moesten zij zich dienten
gevolge den naam van conservatieven laleu
welgevallen. Het is zelfs de vraag, of and eren,
die eerst later en schoorvoetend toetraden,
zonder het te weten ot te willen, niet meer
dan de eersten tot bevestiging der Regeei-mg
hebben bijgedragen. Inlussclie/i heeft een
Regeering, welke in tijden van onvoorzien j
gevaar, de kracht, toonde te bezitten oin
oproer te onderdrukken, de rechtsorde te
handhaven en den troon van Oranje te be
vestigen, aanspraak op aller achting en
waardeering".
Welke eisoheo eindelijk stelt, de toekomst?
I vraagt de hooglecraar.
I «Vrees voor reactie is ongegrond elke
gedachte daaraan is der Regeering vreemd.
Deze verklaring van den Minister van Binnen-
landsche Zaken in de Tweede Ivam -r op
i 'i April l.l. is thans goud waard. Zij moet
luide worden verkondigd en telkens herhaald
De geschiedenis toch leert, dat de onder
drukking eener revolutionnaire beweging,
zelfs van minder heteekeuis dan deze, veelal
leidt tot een terugtred op de baan «Ier ge
leidelijke ontwikkeling. Dit is niet een der
minste schaduwzijden van elke revolutie en
verzwaart bedenkelijk de schuld barer aun-
leggers en begunstigers. Het feit zelf is
natuurlijk, maar niettemin bedroevend. Stauts-
j mans wijsheid en karaktervastheid alleenzijn
in staat om deze onwillekeurige neiging te
weerstaan. Laten wij hopen, dat het der
Regeering noch aan de eerste, noch aan de
laatste zal haperen.
«Geen reactie, maar vooruitgang op Staat
kundig terrein; <1. w. z. geen beperking van
de vrijheid van spreken of schrijven, van
vereeniging en vergaderinggeen nutte»
looze aanranding van de grondslagen van
het openbaar onderwijs, hetgeen scherper
toezicht, op het personeel allerminst uitsluit
veel minder belemmering eener geleidelijke
uitbreiding van het kiesrecht, noch zelfs
uitstel eener Grondwetsherziening, indien
deze oin andere redenen noodig of wenschelijk
bleek.
«Geen reactie ook op sociaal gebied
d. w. z. geen rechtstreeksche of zijdelingsche
belemmering van de vakvereenigingeu, noch
pogingen om op haar inrichting en werk
zaamheid ongepasten invloed te oefenen.
Wetgever en Regeering mogen niet vergeten,
dal 'Ie thans mislukte aanslag voor een niet
gering deel is te wijten aan de onrijpheid
der arbeiders-organisatie hier te lande, en
dat. bij hooger ontwikkeling deze even dwaze
als misdadige Staatsgreep waarschijnlijk ach
terwege zou zijn gebleven. Wel verre van
haar openlijk of zijdelings te bestrijden,
moeten wetgeving en Regeering de grootste
belangstelling toonen voor dit eerbiedwaardig
product van zelfbewuste kracht, van eerlijk
streven naar lotsverbetering door eigen in
spanning en toewijding. Het arbeidsvraagstuk
is een der gewichtigste, zoo niet het aller
gewichtigste sociale vraagstuk onzer eeuw-
Grie-eii te onderzoeken, misbruiken op te.
hellen, wonden te heelen, nieuwe wegen te
openen kortom betere voorwaarden van
vooruitgang te scheppen, is aller gemeen-
Dc twee artilleristen, die dien oahtend vroeg wa
ren uitgestuurd om te spioenen (verkennen! kwa
men terug met het bericht, dat de Engelschen
Steenkampsberg bnzet hadden en bezig waren, naar
onzen kant op te trekken. We trokken daarom 10
uur verder naar Oshoek bij do plaats van Coclsee
en van daar naar de plaats van Molleman tusschen
Oshoek en Wemmershoek. Hier werd afgezadeld om
er voorloopig ie blijven, terwijl Rothinaun met zijn
vriend Louw zich ook hier bevonden.
De familie Molleman maakte bezvyaar, dat we
vlak bij het woonhuis ons lager opsloegen, uit vrees
dat, mocht de vijand komen, hij hierin een reden
zou zien om het huis ie verbranden. We trokken
daarom naar tie andere zijde van den berg; hier
konden we niet gezien worden en was er geen re
den meer voor dc vrouwen om beangst ie wezen.
Het was hier echter bitter koud, zoodat ik dien
nacht beschuttiug zocht in de lent van den bok-
wagen, door Molleman bier weggeborgen. Rothmann
en Louw met de beesten kwamen ook hier verblijf
houden, terwijl ze tevens aan luitenant Erasmus
kennis gaven, dat de Landdrost van Lijdenburg
onder bij Molleman was eu beiu (den luitenant)
wenschte le zien. Den volgenden dag kwaiu de
luitenant terug eu vertelde mij, dat de Landdrost
erg moedeloos was en hot beter vond, zich aan
den vijand over te geven hij stelde voor, dat we
dit allen tegelijk zouden doen onder protest en
voornamelijk wegens het meereek ton der kaffers,
waardoor vrouwen eu kinderen niet alleen achter
gelaten konden worden. Er waren onder de Burgers
waarbij een lid van den Volksraad -- eenigen,
die daar wel ooren utinr hadden en ook do luitenant
scheen er niet dadelijk het dwaze van te hebben
ingezien. Ik lachte hem hartelijk uit en vertelde
hem, dat de Engelschman heel graag zou zieu, dat
we ons overgaven en het hem geheel koud zou laten,
of we dat met of zonder protest deden. liet eenige
zou wezen, dat als we het met protest deden, de
Engelschman zou ons nog uitlachen op den koop toe.
De luitenant zag dit in, en daar wc liet zaakje niet
vertrouwden (de Landdrost vertrok naar Lijikt.burg
om voorwaarden te bedingen) besloten we te irokken
naar vecht-generaal Jonbert, die, alleen met een
paar wagens en zijn schoonvader, iti de bergen aan
de andere zijde van Wemmershoek was ingevlucht.
Overdag was h\j bij z(ju huis, waar we hem aantroffen,
maar toen het donker werd, trok hij weerde hergen
in en wij gingen mee. Het was dien nacht vreeselijk
koud, zoodat ik bijna geen oog toedeed en blij was,
dal de zon opkwam en ik me in haar stralen kou
koesteren. Men kon van deze bergen het groote
transport-pad van Machadodorp naar l.ijdenburg
duidelijk zien en we zagen dien dag dan ook een
zestal wagens met een 30 tal paardciiruiicrs als
geleide pusseeren. Ook zag men .„Kopje alleen", dat
met recht dien naam verdient, daar hel midden in
de vlakte van Krokodil-rivier-kloof geheel afzonderlijk
omhoog rijst. Dien dag kwam er rapport, dat de
Engelsehen in richting Roossenekal terugtrokken en
dat do Landdrost niet uit Lijdenburg terug was
gekomen en de andere burgers nog zouden wachten
met zich over te geven. Daar het boven op den berg,
waar we ons nu bevonden, onhoudbaar koud was,
gingen we terug naar onze oude plek op den berg,
bij de plaats van Molleman. Hier trollen we com
mandant Schoeman, van wien we al dien tijil niets
geboord hadden en dien we reedsgevaugen dachten.
Do commandant vertelde ons, dat, toen hij met
zijn beesten onder het vuur van don Pom-pom kwam,
zijn burgers dadelijk de witte vlag opstaken niet
tegenstaande zijn verbod. Hij wilde niet gevangen
zijn, waarom hij vluchtte met zyn drie zoons, den
dominee en r.og drie. burgers.
/.ij verborgen zich tot den avond in een der klo
ven, trokken dier. nacht tot aan Berg-fonteiu en
moesten dien dag opnieuw wegkruipen om niet in
handen der kaffers te vallen, die zich in groote
klompen, en met geweren gewapend, vertoonden.
Zij kwamen eindelijk te Watervalsrivier, w.anr zijlot
aan LaSttschagne trokken otn daar uit le ruston,
Ook hier waren de de kaffers erg onrustig, maar
nog niet handelend opgetreden. Den Hosten April I
waren do paarden voldoende uitgerust en ging do j
commandant, verder tot aan „Diepgezet", waar Jan j
Tante, assisstent-veldcornpt, zich niet een klompje I
menschel) bevond. Dien dag beloofden zii allen den
commandant hun plicht zullen te dopn ett den vol-
geuden dag hoorden ze, dat Jan Tante met een ge-
deelte der burgers zich had overgegevet:
had zicli naar Watervals-rivier begeren mt
(lering van een paar lui, die naar den eon
kwamen en ons't nieuws meedeelden. Wij'
tevens, dat Tante met zijn burgers tot aan Bosch-
hoek gegaan was, de Engelsehen gekampeerd waren
en. na zijn wapens te hebben afgelegd, naar zijn
huis teruggekeerd was en tevens rondging om nog
meer burgers over te halen zich over te geven. Den
kende, dat lijj misschien tien nacht in zijn huis zon
doorbrengen, vroeg luitenant Erasmusaa:i di-n com
mandant verlof om met f> artilleristen naar Diepge
zet te gaan om te probeereti Jan Tante gevangen le
nemen. Ik besloot ook van de partij te wezen en
den 2Ssten April, Zondag, om 3 uur in den ochtend
vertrokken we. Het was vreeselijk koud en boven
dien mistig, zoodat ik, niet in 't bezit van een jas,
van do warmte geen hinder had.
Juist tegen het aanbreken van den dag waren we
op de plaats van bestemming, maar de vogel was
gevlogen. We hadden gehoopt, ook zijn paard, een
prachtigen hengst, in beslag te nemen, maar die
was natuurlijk evenzoo verdwenen. We vonden in
't wagenhuis evenwel een zadel dat in uitstekenden
toestatui verkeerde en omdat 't mijne niet bij- j
zonder goed meer in orde was (een van de kus-
sens was geheel versleten) was ik zoo vrij, dit te
mijnen gebruike in dienst te nemen. Hoewel we I
eerst door de vrouw des huizes vriendelijk ontvau-
gen waren en zelfs koflie kregen, werden nu de j
bordjes verhangen en schold ze ons voor dieven en j
roovers, omdat we het zaal meenamen. Ze beweerde,
dat dit aan haar zoontje behoorde en we geen recht
hadden, het verbeurd te verklaren. We antwoord- I
1 den haar, dat bet ons innig leed tieed, maar dal
i wij er op 't oogenblik meer nut van koudon nebben
dan haar zoontje, maar ze bleef boos en vergezeld
van haar goede wenschcn vertrokken we.
Het werd nu oppassenkort bij ons stond een
groot Engelseh kamp, zoodat we elk oogenblik den
vijand konden verwachten. Telkens ids we een
hoogte bereikten, .verd eerst goed rondgekeken en
I daarna verder gereden. Terwijl we weer een hoogte
j afreden, verschenen er op den rand van een andere
I hoogte f> ruiters en denkend, dat liet Engelsehen
I waren, gaf de luitenant order om te stormen. Toen
we lie helft van den afstand hadden afgelegd, zagen
we, dat de vijand lier. 'tbest vond, zielt dadelijk
over te geven. Men kan zich dus onze teleurstel
ling voorstellen, toen liet, naderbij gekomen, bleek,
dat het geen Engelsehen waren, maar 5 Boeren op
weg naar liet Engelsche kamp om zich over te geven.
Met alle overredingskracht trachtten we de lui te
bewogen met ons mee te gaan, maar het hielp niet
veeldrie bleven bij hun plan, maar twee jonge
kerels wilden met ons meegaan, indien we konden
bewijzen, dat de commandant terug was, want ze
hadden gehoord, dat deze in banden van den vijand
was gevallen. De aanwezigheid van den comman
dant te bewijzen, was onmogelijk, maar de luitenant
beloofde hun, dat, wanr.eer ze den commandant niet
ontmoetten, hij hen in de gelegenheid zou stellen,
zich alsuog over te geven. Dit hielp en nadat die
twee een hartroerend afscheid van de drie „bands
oppers" hadden genomen, verdeelden we ons. Ons
gezelschap, nu met twee personen vermeerderd, ging
naar de oude plek, terwijl de drie „handsoppers"
hun treurigen tocht voortzetten naar het kamp' van
den vijand.
De commandant was zeer teleurgesteld, dat we te
laat waren gekomen om Jan Tante te vangen, maar
daar was nu eenmaal niets nan te doen. Ik hielp
hem dien dag een rapport opmaken aan de Regee-
ring (zijn Secretaris was, zooals reeds vroeger iB ver
meld. gaan „liandsop") welk rapport aan meester
Bruin mei kamp gegeven werd om het naar de Re
geering te brengen.
De commandant schreef tevens een krassen brief
aan den veldcornet der wijk Krokodil-rivier, waarin
hem bevolen werd, zijn veldcornetschap zoo spoedig
mogelijk opnieuw te ovganiseeren. Luitenant Erasmus
ging met 4 manschappen ter verkenning uit en ver
telde ons bij zijn terugkomst, dat het te Boschhoek
vol Khaki's was en dat ze druk aan 't schansen
bouwen waren. In den middag hoorden we kanon
schoten in de richting Dtillstroootu en kregen we
rapport, dat. er bij Van den Hoever gevochten werd.
Er gingen dadelijk 9 menschen (zooveel als we konden
missen) die 's avonds nog terugkwamen en vertelden,
.1 t de vijand teruggetrokken was naar Dullsiroom.
Evenzoo kregen we een rapport, dat de Engelsehen
van Roossenekal teruggetrc kken waren tot bij Modder
spruit.
Den volgenden dag trokken de Engelschen op
nieuw uit Dullsiroom en evenzoo van Modderspruit
over Roossenekal naar Steenkampsberg.
Het gelukte den Engelsehen. een groot aantal
beesten buil te tnakeu en hoewel de onzen langen
tijd tegenstand boden, moesten zo voorde overmacht
wijken en zich iu kloven en bossehen verbergen.
Wordt vervolgd.)
